Kính thưa quý vị và các bạn trẻ thân mến, tin tức về sự ra đi của cựu Tướng Trần Độ vào Thứ Sáu tuần qua ngày 9/8/2002 đã tạo một niềm xúc động lớn nơi đồng bào mọi giới, những người hằng quan tâm đến vấn đề dân chủ hoá đất nước, ở trong cũng như ngoài nước. Về những năm cuối đời, với tuổi già sức yếu nhưng ông vẫn kiên trì và quyết tâm, và nói như lời của ông Hoàng Minh Chính là "vắt trái tim với những giọt máu cuối cùng của đời mình trên trang giấy" để đấu tranh cho tự do dân chủ thật sự của đất nước. Với một quá trình dấn thân hết mình trong quá khứ xứng đáng là một vị công thần của chế độ, đã từng nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng từ quân đội đến các cơ chế nhà nước, nhưng chỉ vì những năm đấu tranh cuối đời mà Đảng Cộng Sản Việt Nam đã đối xử với ông một cách thiếu văn hoá. Họ dành quyền tổ chức tang lễ và tổ chức trong tinh thần vá víu làm lấy được. Sự việc này đã gây bất bình lớn nơi những người bạn hằng sát cánh bên ông.
Hôm Thứ Tư 14 tháng 8 năm 2002, vào lúc 9 giờ 20 sáng giờ Việt Nam, Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường đã nối được đường dây trò chuyện trực tiếp với những người bạn chí thiết của ông. Đó là các ông Phạm Quế Dương, Hoàng Minh Chính, Nguyễn Thanh Giang và Hoàng Tiến. Cuộc trò chuyện được thực hiện ngay tại địa điểm Tang Lễ của cựu Tướng Trần Độ, khi những người bạn một đời đấu tranh của ông vẫn còn phải tiếp tục tranh đấu để đòi hỏi một lễ nghi tang chế đúng lễ độ, đúng tầm vóc với những đóng góp nhất là vào những năm cuối đời của cựu Tướng Trần Độ.
Đoạn băng ghi âm cuộc trò chuyện này được phát thanh khắp nơi và lưu trữ trên trang web của Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường www.lenduong.net.
Chúng tôi xin mời quý vị và các bạn theo dõi cuộc trò chuyện sau đây:
*
- Nguyễn Hoàng-Thanh Tâm (NHTT): Kính thưa quý vị thính giả, kính thưa các bạn trẻ thân mến, bây giờ là đúng 9 giờ 20 sáng Thứ Tư ngày 14/8/2002. Có mặt trên đường dây điện thoại viễn liên với chúng ta ngay bây giờ là ông Phạm Quế Dương, một người bạn đấu tranh của tướng Trần Độ, trước nhà tang lễ. Chúng cháu là Nguyễn Hoàng-Thanh Tâm thuộc Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường, xin kính chào bác Dương ạ.
- Ông Phạm Quế Dương (PQD): Vâng xin cảm ơn, kính chúc sức khỏe các bạn.
- NHTT: - Thưa bác, bác đang ở trước nhà tang lễ phải không ạ"
- PQD: Chúng tôi đang ở trước [nhà] Tang Lễ đây, rất là đông, gồm có cả anh Hoàng Minh Chính, anh Hoàng Tiến, anh Trần Dũng Tiến, đông lắm. Hội tụ ở đây để đưa anh ấy về nơi an nghĩ cuối cùng ... rất thương anh ấy ... rất cảm ơn bà con ... ở xa ... nước ngoài mà quan tâm đến anh ấy... Bọn mình đi một đoàn ở đây, các đoàn khác cũng đông...
- NHTT: Thưa bác, xin bác có thể mô tả khung cảnh cho các bạn trẻ cũng như đồng bào tại hải ngoại được biết tang lễ được tổ chức như thế nào ạ"
- PQD: Hiện giờ tang lễ đã bắt đầu, các đoàn đã đến. Nhưng mà có một cái điều đặt biệt ấy, mọi khi tôi đi dự lễ các vị tướng quân sự thì đội hình quân sự rất đông. Hôm nay thì thấy hầu như toàn là dân sự hết không thấy có quân sự. Bọn tôi đăng ký lễ vào là "Tập Thể Chí Thiết của Tướng Trần Độ". Nhưng các cậu ghi sổ tang nó cứ hỏi là cái hội nào. Tôi bảo không phải là Hội mà là "Tập Thể Chí Thiết". Nó hỏi "Chí Thiết" là như thế nào, là bởi vì chúng tôi không dám gọi là bạn vì chúng ta là loại đàn em. Tôi đây năm 1945 là liên lạc của anh ấy. Cho nên là các Chí Thiết. Đứng đầu của đoàn là anh Lê Giảng. Thế nhưng mà "Tướng Trần Độ" thì nó không cho ghi cái tên "Tướng Trần Độ", nó gọi là "Ông" Trần Độ, thế là tôi "bật lò xo" tôi nói chúng nó ngay. Là bởi vì các việc này, cái bản tin buồn ngày hôm qua ở báo Nhân Dân đăng. Đăng là đăng ở trang cuối, phần cuối của trang một. Đăng nhỏ, mà không có ảnh của ông ấy, là một. Gọi là Ông Trần Độ chứ không gọi là Tướng Trần Độ. Ai cách chức ông ấy" Ông ấy là Phó Chủ Tịch Quốc Hội mà tại sao lại Văn Phòng Quốc Hội đứng ra tổ chức, ai hạ cấp ông ấy" [Đó] là một cái tin buồn, rất là kém văn hoá, do đó cho nên từ hôm qua đến giờ tôi đọc tôi khó chịu. Nên sáng hôm nay ngay vừa rồi tôi đăng ký, không nhịn được, nên tôi "bật lò xo" tôi nói với các cậu ấy. Tất nhiên các cậu ấy ngồi viết là chấp hành thôi. Chứ còn cái tụi cầm đầu ấy nó mới là cái bọn kém văn hóa. Nó không biết cái tình nghĩa gì cả. Ra đi nghĩa tử là nghĩa tận thế mà làm sao nó đối xử như thế, với cái tin buồn mà nó đăng như vậy" Cho nên vừa rồi tôi có phản ứng mạnh. Còn hiện nay là rất đông hầu hết là người mặt thường phục không thấy những người mặc quân phục. Trừ các cậu mặc quần áo trắng làm lễ tang mà thôi. Như thế tức là các lực lượng quân sự không đến đưa tang một ông tướng vốn có công với đất nước như vậy.
- NHTT: Thưa bác ngoài vai trò là một vị cựu tướng lãnh trong quân đội như trước đây ông Trần Độ cũng là Phó Chủ Tịch Quốc Hội như bác vừa nêu. Thế thì về phía chính quyền có sự hiện diện nào hay không ạ"
- PQD: Thưa không biết, bây giờ bọn mình đến đây toàn là cái lớp bạn bè của anh ấy, những người quý anh ấy. Cả anh Hoàng Minh Chính đứng đây. Cả ông Hoàng Thanh Trạng con cụ Hoàng Nhật Tâm, đông lắm toàn là những dân trí thức, là những người quý anh ấy. Vấn đề cơ bản nơi những con người như anh Trần Độ, vấn đề không phải là cấp chức mà đây là cái tình người của anh ấy để lại với anh em và nhân dân. Ví dụ như tôi chẳng hạn. Tôi là cái thằng lính, đánh nhau từ năm 45, tôi quý và kính trọng anh ấy. Cho nên khi người ta khai trừ anh ấy thì tôi trả lại thẻ đảng. Tôi đã nói một câu là "Đảng khai trừ Trần Độ thì nhân dân sẽ khai trừ Đảng". Và tôi chịu trách nhiệm trước pháp luật về câu nói đó. Thế còn bọn họ đối xử với anh Trần Độ như thế nào thì sau này dân tộc ta, nhân dân ta, lịch sử sẽ phán xét. Anh ra đi như vậy là một niềm rất là đau buồn với chúng tôi. Mặc dù đến tuổi 80, anh ấy nằm trên giường bệnh, anh ấy còn viết sách, viết bài, còn lo lắng cho dân chủ, tự do đất nước của chúng mình. Một con người như thế, mà đến cùng cái lớp như bây giờ như vậy, tôi xin lỗi với các bạn ở nước ngoài chứ cái loại như Nông Đức Mạnh, cái loại như Trần Đức Lương, cái loại như Phan Văn Khải đối với tôi còn là những cái thằng đàn em thế mà đối với anh Trần Độ là cái gì" Thế mà họ đối xử với một tang lễ như thế này. Cho nên tôi nói thành thực với bà con, tôi rất cảm ơn bà con quan tâm như thế này nhưng mà dầu sao tôi là con người Việt Nam. Tôi yêu tâm hồn con người Việt Nam. Vì thế tôi trọng anh Trần Độ. Vì anh Trần Độ với lương tâm và trách nhiệm của anh ấy chứ không phải đâu vì anh ấy là tướng. Nhưng mà có lẽ là thế này, bạn Thanh Tâm ạ.
- NHTT: Dạ thưa bác"
- PQD: Tôi xin nhường đài của tôi, anh nói chuyện với anh Hoàng Minh Chính. Anh Hoàng Minh Chính đang đứng bên cạnh đây.
- NHTT: Xin kính chào bác Hoàng Minh Chính. Thưa bác đồng bào ở hải ngoại và nhất là các anh em trẻ trong Mạng Lưới Lên Đường rất cảm động trước tin ra đi của bác Trần Độ và rất ngưỡng phục tinh thần đấu tranh cho dân chủ trong xã hội mà bác Trần Độ đã nêu cao rất rõ ràng trong những năm cuối đời. Xin bác cho chúng cháu biết cảm tưởng hiện nay của bác như thế nào khi đến tham dự tang lễ vào ngay giờ phút này"
- Ông Hoàng Minh Chính (HMC): Tôi với ông Trần Độ là bạn chiến đấu, đã cùng tù ở trên Sơn La. Trong cuộc đời của ông Trần Độ thì ông ấy đi theo con đường binh nghiệp còn tôi thì đi theo con đường văn hóa, chính trị. Cuộc đời của ông Trần Độ đã hy sinh trọn vẹn toàn bộ cuộc đời của ông ấy cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và đến cuối đời thì ông ấy lại bị bệnh nặng và nằm trên giường bệnh. Nhưng ông ấy mới sực tỉnh mà thấy rằng nước nhà có độc lập nhưng nhân dân không được tự do thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì. Vì thế cho nên trên giường bệnh ông ấy lại phải tiếp tục viết, ông ấy viết, ông ấy đòi hỏi và đã vắt trái tim của ông ra những giọt máu chảy trên trang giấy trắng, đòi phải dân chủ hoá đất nước này. Đòi phải trả tự do cho nhân dân. Đòi phải đem lại hạnh phúc cho nhân dân. Đấy là mục tiêu của tất cả những người dân Việt Nam. Vì người ta hi sinh vì độc lập dân tộc không phải để trở thành nô lệ mà để trở thành những con người tự do thoát khỏi đời nô lệ. Thì sau khi giải phóng dân tộc rồi, giúp được độc lập rồi thì những người dân lại trở thành những người nô lệ mà người ta lại rất khổ hơn những chế độ nô lệ trước đây. Vì thế cho nên ông vắt trái tim những giọt máu cuối cùng của đời mình trên trang giấy đòi hỏi điều đó. Và lời kêu gọi của ông đối với lãnh đạo của đảng và nhà nước, đối với những người cộng sản, đối với nhân dân thì nó vang vọng toàn quốc. Vang vọng nuối sông. Nó gần như là một nhật lệnh: "Tự Do và Dân Chủ". "Tự Do Dân Chủ", đấy là một mục tiêu cao nhất của ông ấy. Nhưng tiếc rằng cuối đời của ông, ông chỉ mới có thể đi đến chỗ làm được bước đầu tiên ấy thôi. Nhưng mà ông đã làm một việc vĩ đại là những giọt máu cuối cùng đã vắt tất cả trên trang giấy với khẩu hiệu cao nhất là "Tự Do Dân Chủ". Tôi thấy điều ấy đã làm cho nhân dân rất kính trọng ông. Bây giờ người ta cũng đã nhiệt liệt đứng đông đủ hàng ngàn người ở nơi tiễn biệt ông. Chúng tôi cũng chỉ có thể nói được những điều cuối cùng ấy và cũng là cảm nghĩ của tôi trong giờ phút này.
- NHTT: Thưa bác trong những năm cuối đời ông đã viết cuốn Nhật Ký Rồng Rắn và đã bị tịch thu. Thế thì hiện nay tình trạng của cuốn nhật ký ấy như thế nào thưa bác"
- HMC: Cuốn Nhật Ký Rồng Rắn ông đã viết, và nó mới ở trên bản thảo. Thế mà công an đã ép xe ông ấy và cướp cuốn ấy, gọi là cuốn Nhật Ký Rồng Rắn. Do đó cho nên bây giờ chúng tôi cũng không được biết. Nhưng mà chúng tôi chỉ biết được có một câu, mà chính cái câu này ông ấy đã gói gém tất cả những nhận định của mình vào trong câu này. Cuốn nhật ký ấy khoảng độ 83, 84 trang. Một câu mà tôi được biết ở trong đó mà cái lãnh đạo nhà nước này cay nhất, câu ấy như thế này: "Cái chế độ Xã Hội Chủ Nghĩa của Việt Nam hiện nay nó tàn bạo hơn cả chế độ Tần Thủy Hoàng và sự dã man của chủ nghĩa phát xít Hít-le". Đấy là cái câu ông hạ trong bản 83 trang của ông ấy. Tôi nghĩ đấy là lời cuối cùng của ông trước khi ra đi. Và tôi nghĩ ông nhận xét như thế là đầy đủ rồi. Chính điều đó là điều mà ông đã trăn trở suốt cuộc đời và ông đã đi đến một kết luận như thế thì tôi cho rằng lời ấy là vĩ đại.
Chúng tôi đã làm một bức trướng. Trưởng đoàn là ông Lê Giảng, ông ấy 90 tuổi. Và tổng số tất cả là đi 25 người. Đại diện cho tất cả các anh em dân chủ cấp tiến ở Hà Nội, ở Hải Phòng, ở Thái Bình, và ở chung tất cả các nơi ở đất nước này. Bây giờ tôi xin chuyển phone này cho anh Thanh Giang.
- Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang (NTG): Tôi, Nguyễn Thanh Giang đây.
- NHTT: Xin kính chào bác. Thưa bác, bác là một người bạn đấu tranh trong những năm tháng cuối cùng với cựu tướng Trần Độ và là một người rất chân tình với cựu tướng Trần Độ. Xin bác chia sẻ với các anh em trẻ và đồng bào ở hải ngoại một số cảm nghĩ của bác nhân buổi sáng đi tham dự tang lễ của người bạn đấu tranh của mình.
- NTG: Đối với cụ Trần Độ, tôi vừa là một người bạn vong niên, một người bạn cùng lý tưởng đấu tranh cho dân chủ hoá đất nước, cho tự do hạnh phúc của nhân dân. Ông Trần Độ lại vừa là bạn của ông bố vợ tôi. Thành ra đối với cụ Trần Độ tôi vừa có sự thương mến, quý mến, vừa có sự kính trọng. Cho nên lâu nay tôi đã làm hết sức mình để cho đám tang này xứng đáng với tầm vóc của cụ Trần Độ. Cụ Trần Độ so với tất cả những người anh hùng ở Việt Nam thì cụ hai lần anh hùng. Anh hùng giải phóng dân tộc và anh hùng đấu tranh cho tự do hạnh phúc của nhân dân cho công cuộc dân chủ hoá đất nước. Như sáng nay, tôi đang đứng ở đám tang này thì có nhiều chuyện làm tôi hết sức đau lòng. Ví dụ như Đại Tướng Võ Nguyên Giáp có đến gửi vòng hoa kính viếng. Thì họ không cho xưng danh là "Đại Tướng Võ Nguyên Giáp Kính Viếng" mà họ bắt xoá đi để viết lại chỉ còn có "Ông Võ Nguyên Giáp Kính Viếng". Đoàn của anh Lê Hồng Hà, nguyên Chánh Văn Phòng Bội Nội Vụ từ cái thời Lê Minh Hương còn là quân rất xa của anh Lê Hồng Hà. Thì anh ấy đề một vòng hoa là "Vô Cùng Thương Tiếc Người Anh Hùng Trần Độ" thì chúng nó bắt xoá đi chữ "Người Anh Hùng Trần Độ". Thế chưa hã sự đê hèn của chúng. Chúng lại còn bắt xoá nốt chữ "Vô Cùng Thương Tiếc" Thì đấy là chuyện đang làm cho tôi hết sức đau lòng. Tôi thấy những điều đó nó chứng tỏ một sự cùng quẩn một sự điên loạn đến cực kỳ của những người lãnh đạo Việt Nam bây giờ. Họ không còn là người Việt Nam. Họ không còn ý thức dân tộc, họ không còn lòng nhân ái tối thiểu của con người Việt Nam. Có lẽ không còn lời gì để mà nói hơn nữa về lòng kính trọng mến phục của mọi người Việt Nam yêu nước với tướng Trần Độ mà cũng không còn một lời nào để mô tả sự buồn bực, sức phản ứng gay gắt của những người lương tri Việt Nam trên thế giới đối với cách đối xử của họ trong đám tang Trần Độ này.
- NHTT: Trước những đối xử khá thấp hèn của nhà nước Cộng Sản Việt Nam đối với cựu Tướng Trần Độ trong tang lễ của ông. Đối với bác và những người bạn đấu tranh của cựu tướng Trần Độ thì sự phản ứng ra sao"
Hôm Thứ Tư 14 tháng 8 năm 2002, vào lúc 9 giờ 20 sáng giờ Việt Nam, Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường đã nối được đường dây trò chuyện trực tiếp với những người bạn chí thiết của ông. Đó là các ông Phạm Quế Dương, Hoàng Minh Chính, Nguyễn Thanh Giang và Hoàng Tiến. Cuộc trò chuyện được thực hiện ngay tại địa điểm Tang Lễ của cựu Tướng Trần Độ, khi những người bạn một đời đấu tranh của ông vẫn còn phải tiếp tục tranh đấu để đòi hỏi một lễ nghi tang chế đúng lễ độ, đúng tầm vóc với những đóng góp nhất là vào những năm cuối đời của cựu Tướng Trần Độ.
Đoạn băng ghi âm cuộc trò chuyện này được phát thanh khắp nơi và lưu trữ trên trang web của Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường www.lenduong.net.
Chúng tôi xin mời quý vị và các bạn theo dõi cuộc trò chuyện sau đây:
*
- Nguyễn Hoàng-Thanh Tâm (NHTT): Kính thưa quý vị thính giả, kính thưa các bạn trẻ thân mến, bây giờ là đúng 9 giờ 20 sáng Thứ Tư ngày 14/8/2002. Có mặt trên đường dây điện thoại viễn liên với chúng ta ngay bây giờ là ông Phạm Quế Dương, một người bạn đấu tranh của tướng Trần Độ, trước nhà tang lễ. Chúng cháu là Nguyễn Hoàng-Thanh Tâm thuộc Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường, xin kính chào bác Dương ạ.
- Ông Phạm Quế Dương (PQD): Vâng xin cảm ơn, kính chúc sức khỏe các bạn.
- NHTT: - Thưa bác, bác đang ở trước nhà tang lễ phải không ạ"
- PQD: Chúng tôi đang ở trước [nhà] Tang Lễ đây, rất là đông, gồm có cả anh Hoàng Minh Chính, anh Hoàng Tiến, anh Trần Dũng Tiến, đông lắm. Hội tụ ở đây để đưa anh ấy về nơi an nghĩ cuối cùng ... rất thương anh ấy ... rất cảm ơn bà con ... ở xa ... nước ngoài mà quan tâm đến anh ấy... Bọn mình đi một đoàn ở đây, các đoàn khác cũng đông...
- NHTT: Thưa bác, xin bác có thể mô tả khung cảnh cho các bạn trẻ cũng như đồng bào tại hải ngoại được biết tang lễ được tổ chức như thế nào ạ"
- PQD: Hiện giờ tang lễ đã bắt đầu, các đoàn đã đến. Nhưng mà có một cái điều đặt biệt ấy, mọi khi tôi đi dự lễ các vị tướng quân sự thì đội hình quân sự rất đông. Hôm nay thì thấy hầu như toàn là dân sự hết không thấy có quân sự. Bọn tôi đăng ký lễ vào là "Tập Thể Chí Thiết của Tướng Trần Độ". Nhưng các cậu ghi sổ tang nó cứ hỏi là cái hội nào. Tôi bảo không phải là Hội mà là "Tập Thể Chí Thiết". Nó hỏi "Chí Thiết" là như thế nào, là bởi vì chúng tôi không dám gọi là bạn vì chúng ta là loại đàn em. Tôi đây năm 1945 là liên lạc của anh ấy. Cho nên là các Chí Thiết. Đứng đầu của đoàn là anh Lê Giảng. Thế nhưng mà "Tướng Trần Độ" thì nó không cho ghi cái tên "Tướng Trần Độ", nó gọi là "Ông" Trần Độ, thế là tôi "bật lò xo" tôi nói chúng nó ngay. Là bởi vì các việc này, cái bản tin buồn ngày hôm qua ở báo Nhân Dân đăng. Đăng là đăng ở trang cuối, phần cuối của trang một. Đăng nhỏ, mà không có ảnh của ông ấy, là một. Gọi là Ông Trần Độ chứ không gọi là Tướng Trần Độ. Ai cách chức ông ấy" Ông ấy là Phó Chủ Tịch Quốc Hội mà tại sao lại Văn Phòng Quốc Hội đứng ra tổ chức, ai hạ cấp ông ấy" [Đó] là một cái tin buồn, rất là kém văn hoá, do đó cho nên từ hôm qua đến giờ tôi đọc tôi khó chịu. Nên sáng hôm nay ngay vừa rồi tôi đăng ký, không nhịn được, nên tôi "bật lò xo" tôi nói với các cậu ấy. Tất nhiên các cậu ấy ngồi viết là chấp hành thôi. Chứ còn cái tụi cầm đầu ấy nó mới là cái bọn kém văn hóa. Nó không biết cái tình nghĩa gì cả. Ra đi nghĩa tử là nghĩa tận thế mà làm sao nó đối xử như thế, với cái tin buồn mà nó đăng như vậy" Cho nên vừa rồi tôi có phản ứng mạnh. Còn hiện nay là rất đông hầu hết là người mặt thường phục không thấy những người mặc quân phục. Trừ các cậu mặc quần áo trắng làm lễ tang mà thôi. Như thế tức là các lực lượng quân sự không đến đưa tang một ông tướng vốn có công với đất nước như vậy.
- NHTT: Thưa bác ngoài vai trò là một vị cựu tướng lãnh trong quân đội như trước đây ông Trần Độ cũng là Phó Chủ Tịch Quốc Hội như bác vừa nêu. Thế thì về phía chính quyền có sự hiện diện nào hay không ạ"
- PQD: Thưa không biết, bây giờ bọn mình đến đây toàn là cái lớp bạn bè của anh ấy, những người quý anh ấy. Cả anh Hoàng Minh Chính đứng đây. Cả ông Hoàng Thanh Trạng con cụ Hoàng Nhật Tâm, đông lắm toàn là những dân trí thức, là những người quý anh ấy. Vấn đề cơ bản nơi những con người như anh Trần Độ, vấn đề không phải là cấp chức mà đây là cái tình người của anh ấy để lại với anh em và nhân dân. Ví dụ như tôi chẳng hạn. Tôi là cái thằng lính, đánh nhau từ năm 45, tôi quý và kính trọng anh ấy. Cho nên khi người ta khai trừ anh ấy thì tôi trả lại thẻ đảng. Tôi đã nói một câu là "Đảng khai trừ Trần Độ thì nhân dân sẽ khai trừ Đảng". Và tôi chịu trách nhiệm trước pháp luật về câu nói đó. Thế còn bọn họ đối xử với anh Trần Độ như thế nào thì sau này dân tộc ta, nhân dân ta, lịch sử sẽ phán xét. Anh ra đi như vậy là một niềm rất là đau buồn với chúng tôi. Mặc dù đến tuổi 80, anh ấy nằm trên giường bệnh, anh ấy còn viết sách, viết bài, còn lo lắng cho dân chủ, tự do đất nước của chúng mình. Một con người như thế, mà đến cùng cái lớp như bây giờ như vậy, tôi xin lỗi với các bạn ở nước ngoài chứ cái loại như Nông Đức Mạnh, cái loại như Trần Đức Lương, cái loại như Phan Văn Khải đối với tôi còn là những cái thằng đàn em thế mà đối với anh Trần Độ là cái gì" Thế mà họ đối xử với một tang lễ như thế này. Cho nên tôi nói thành thực với bà con, tôi rất cảm ơn bà con quan tâm như thế này nhưng mà dầu sao tôi là con người Việt Nam. Tôi yêu tâm hồn con người Việt Nam. Vì thế tôi trọng anh Trần Độ. Vì anh Trần Độ với lương tâm và trách nhiệm của anh ấy chứ không phải đâu vì anh ấy là tướng. Nhưng mà có lẽ là thế này, bạn Thanh Tâm ạ.
- NHTT: Dạ thưa bác"
- PQD: Tôi xin nhường đài của tôi, anh nói chuyện với anh Hoàng Minh Chính. Anh Hoàng Minh Chính đang đứng bên cạnh đây.
- NHTT: Xin kính chào bác Hoàng Minh Chính. Thưa bác đồng bào ở hải ngoại và nhất là các anh em trẻ trong Mạng Lưới Lên Đường rất cảm động trước tin ra đi của bác Trần Độ và rất ngưỡng phục tinh thần đấu tranh cho dân chủ trong xã hội mà bác Trần Độ đã nêu cao rất rõ ràng trong những năm cuối đời. Xin bác cho chúng cháu biết cảm tưởng hiện nay của bác như thế nào khi đến tham dự tang lễ vào ngay giờ phút này"
- Ông Hoàng Minh Chính (HMC): Tôi với ông Trần Độ là bạn chiến đấu, đã cùng tù ở trên Sơn La. Trong cuộc đời của ông Trần Độ thì ông ấy đi theo con đường binh nghiệp còn tôi thì đi theo con đường văn hóa, chính trị. Cuộc đời của ông Trần Độ đã hy sinh trọn vẹn toàn bộ cuộc đời của ông ấy cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và đến cuối đời thì ông ấy lại bị bệnh nặng và nằm trên giường bệnh. Nhưng ông ấy mới sực tỉnh mà thấy rằng nước nhà có độc lập nhưng nhân dân không được tự do thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì. Vì thế cho nên trên giường bệnh ông ấy lại phải tiếp tục viết, ông ấy viết, ông ấy đòi hỏi và đã vắt trái tim của ông ra những giọt máu chảy trên trang giấy trắng, đòi phải dân chủ hoá đất nước này. Đòi phải trả tự do cho nhân dân. Đòi phải đem lại hạnh phúc cho nhân dân. Đấy là mục tiêu của tất cả những người dân Việt Nam. Vì người ta hi sinh vì độc lập dân tộc không phải để trở thành nô lệ mà để trở thành những con người tự do thoát khỏi đời nô lệ. Thì sau khi giải phóng dân tộc rồi, giúp được độc lập rồi thì những người dân lại trở thành những người nô lệ mà người ta lại rất khổ hơn những chế độ nô lệ trước đây. Vì thế cho nên ông vắt trái tim những giọt máu cuối cùng của đời mình trên trang giấy đòi hỏi điều đó. Và lời kêu gọi của ông đối với lãnh đạo của đảng và nhà nước, đối với những người cộng sản, đối với nhân dân thì nó vang vọng toàn quốc. Vang vọng nuối sông. Nó gần như là một nhật lệnh: "Tự Do và Dân Chủ". "Tự Do Dân Chủ", đấy là một mục tiêu cao nhất của ông ấy. Nhưng tiếc rằng cuối đời của ông, ông chỉ mới có thể đi đến chỗ làm được bước đầu tiên ấy thôi. Nhưng mà ông đã làm một việc vĩ đại là những giọt máu cuối cùng đã vắt tất cả trên trang giấy với khẩu hiệu cao nhất là "Tự Do Dân Chủ". Tôi thấy điều ấy đã làm cho nhân dân rất kính trọng ông. Bây giờ người ta cũng đã nhiệt liệt đứng đông đủ hàng ngàn người ở nơi tiễn biệt ông. Chúng tôi cũng chỉ có thể nói được những điều cuối cùng ấy và cũng là cảm nghĩ của tôi trong giờ phút này.
- NHTT: Thưa bác trong những năm cuối đời ông đã viết cuốn Nhật Ký Rồng Rắn và đã bị tịch thu. Thế thì hiện nay tình trạng của cuốn nhật ký ấy như thế nào thưa bác"
- HMC: Cuốn Nhật Ký Rồng Rắn ông đã viết, và nó mới ở trên bản thảo. Thế mà công an đã ép xe ông ấy và cướp cuốn ấy, gọi là cuốn Nhật Ký Rồng Rắn. Do đó cho nên bây giờ chúng tôi cũng không được biết. Nhưng mà chúng tôi chỉ biết được có một câu, mà chính cái câu này ông ấy đã gói gém tất cả những nhận định của mình vào trong câu này. Cuốn nhật ký ấy khoảng độ 83, 84 trang. Một câu mà tôi được biết ở trong đó mà cái lãnh đạo nhà nước này cay nhất, câu ấy như thế này: "Cái chế độ Xã Hội Chủ Nghĩa của Việt Nam hiện nay nó tàn bạo hơn cả chế độ Tần Thủy Hoàng và sự dã man của chủ nghĩa phát xít Hít-le". Đấy là cái câu ông hạ trong bản 83 trang của ông ấy. Tôi nghĩ đấy là lời cuối cùng của ông trước khi ra đi. Và tôi nghĩ ông nhận xét như thế là đầy đủ rồi. Chính điều đó là điều mà ông đã trăn trở suốt cuộc đời và ông đã đi đến một kết luận như thế thì tôi cho rằng lời ấy là vĩ đại.
Chúng tôi đã làm một bức trướng. Trưởng đoàn là ông Lê Giảng, ông ấy 90 tuổi. Và tổng số tất cả là đi 25 người. Đại diện cho tất cả các anh em dân chủ cấp tiến ở Hà Nội, ở Hải Phòng, ở Thái Bình, và ở chung tất cả các nơi ở đất nước này. Bây giờ tôi xin chuyển phone này cho anh Thanh Giang.
- Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang (NTG): Tôi, Nguyễn Thanh Giang đây.
- NHTT: Xin kính chào bác. Thưa bác, bác là một người bạn đấu tranh trong những năm tháng cuối cùng với cựu tướng Trần Độ và là một người rất chân tình với cựu tướng Trần Độ. Xin bác chia sẻ với các anh em trẻ và đồng bào ở hải ngoại một số cảm nghĩ của bác nhân buổi sáng đi tham dự tang lễ của người bạn đấu tranh của mình.
- NTG: Đối với cụ Trần Độ, tôi vừa là một người bạn vong niên, một người bạn cùng lý tưởng đấu tranh cho dân chủ hoá đất nước, cho tự do hạnh phúc của nhân dân. Ông Trần Độ lại vừa là bạn của ông bố vợ tôi. Thành ra đối với cụ Trần Độ tôi vừa có sự thương mến, quý mến, vừa có sự kính trọng. Cho nên lâu nay tôi đã làm hết sức mình để cho đám tang này xứng đáng với tầm vóc của cụ Trần Độ. Cụ Trần Độ so với tất cả những người anh hùng ở Việt Nam thì cụ hai lần anh hùng. Anh hùng giải phóng dân tộc và anh hùng đấu tranh cho tự do hạnh phúc của nhân dân cho công cuộc dân chủ hoá đất nước. Như sáng nay, tôi đang đứng ở đám tang này thì có nhiều chuyện làm tôi hết sức đau lòng. Ví dụ như Đại Tướng Võ Nguyên Giáp có đến gửi vòng hoa kính viếng. Thì họ không cho xưng danh là "Đại Tướng Võ Nguyên Giáp Kính Viếng" mà họ bắt xoá đi để viết lại chỉ còn có "Ông Võ Nguyên Giáp Kính Viếng". Đoàn của anh Lê Hồng Hà, nguyên Chánh Văn Phòng Bội Nội Vụ từ cái thời Lê Minh Hương còn là quân rất xa của anh Lê Hồng Hà. Thì anh ấy đề một vòng hoa là "Vô Cùng Thương Tiếc Người Anh Hùng Trần Độ" thì chúng nó bắt xoá đi chữ "Người Anh Hùng Trần Độ". Thế chưa hã sự đê hèn của chúng. Chúng lại còn bắt xoá nốt chữ "Vô Cùng Thương Tiếc" Thì đấy là chuyện đang làm cho tôi hết sức đau lòng. Tôi thấy những điều đó nó chứng tỏ một sự cùng quẩn một sự điên loạn đến cực kỳ của những người lãnh đạo Việt Nam bây giờ. Họ không còn là người Việt Nam. Họ không còn ý thức dân tộc, họ không còn lòng nhân ái tối thiểu của con người Việt Nam. Có lẽ không còn lời gì để mà nói hơn nữa về lòng kính trọng mến phục của mọi người Việt Nam yêu nước với tướng Trần Độ mà cũng không còn một lời nào để mô tả sự buồn bực, sức phản ứng gay gắt của những người lương tri Việt Nam trên thế giới đối với cách đối xử của họ trong đám tang Trần Độ này.
- NHTT: Trước những đối xử khá thấp hèn của nhà nước Cộng Sản Việt Nam đối với cựu Tướng Trần Độ trong tang lễ của ông. Đối với bác và những người bạn đấu tranh của cựu tướng Trần Độ thì sự phản ứng ra sao"
- NTG: Chúng tôi, mặc dù với tất cả những đe nẹt, những sự ngăn cấm nhưng mà chúng tôi cũng rất vui mừng vì hôm nay bạn bè, nhân dân, những người đồng chí cũ, những bạn học cũ của tướng Trần Độ đều đến rất đông đủ. Đám tang này về phương diện số lượng người đến viếng và đặc biệt về chất lượng người, về lòng biểu lộ xúc động chân thành. Thật sự tôi nói với các anh, những người có quyền có chức, mà họ chết đi họ cũng có thể có được một cái đám tang đông đúc như thế này. Nhưng mà chất lượng kém xa thế này. Vì họ đến chỉ vì những mưu mánh bẩn thỉu của họ. Tức là họ muốn xin một hàm ơn nào đó. Chứ còn ở đây chất lượng cao hơn hẵn. Nghĩa là tất cả những người đến đây vì thực lòng muốn tôn quý tướng Trần Độ. Thưa anh có nhà văn Hoàng Tiến đây, tôi xin nhường lời cho nhà văn Hoàng Tiến.
- NHTT: Dạ vâng. Xin kính chào bác Hoàng Tiến.
- Nhà văn Hoàng Tiến (HT): Chào cháu.
- NHTT: Thưa bác chúng cháu tại hải ngoại rất xúc động trước tin bác Trần Độ ra đi. Và càng xúc động hơn khi thấy được tấm chân tình của những người bạn đấu tranh mà trong đó bác là một trong những người bạn rất thân thiết của cựu tướng Trần Độ. Xin bác có vài lời chia sẻ về tinh thần của bác hiện nay trước đám tang của một người bạn đồng chí hướng của mình"
- HT: Nói chung những anh em tham gia vào dân chủ đều bị nhà nước gây khó khăn cả. Điện thoại bị cắt. Bị bao vây, đi đâu cũng có người theo dõi. Còn đám tang thì anh em ở đây cứ làm. Vì dựa theo hiến pháp thì mình cũng có quyền của công dân. Thì làm việc đúng theo pháp luật của nhà nước Việt Nam. Bây giờ đi đám tang một con người như thế, mà đến đây thì nghe nhiều chuyện rất phức tạp. Thí dụ cụ ấy vừa nằm xuống thì công an đến nhà cụ Độ và khám nhà không có lệnh. Mấy đứa con ông ấy phản đối, thì chúng bắt 2 con lên công an. Và tịch thu khoảng năm thùng tài liệu của ông ấy. Những chuyện ấy hoàn toàn trái luật pháp hiện nay của Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam mà họ cứ làm! Thế còn đám tang này cũng thế. Nhiều chuyện phức tạp lắm. Có những vòng hoa của những anh em, cá nhân có, tập thể cũng có và nhóm cũng có nhưng mà cũng gây khó khăn. Thí dụ như vòng hoa của ông Nguyễn Cao Quận, cựu chiến binh, ở Hải Phòng. Lên đây đã bị gây khó khăn và không cho vào. [Chúng tôi] đang đấu tranh. Nhiều chuyện lắm! Họ làm nhiều cái quá đáng lắm. Thí dụ như là Trung Tướng của ông ấy là một danh vị nhà nước. Chưa có một văn bản nào quyết định xoá cả. Thì hiện nay có một số vòng hoa đề như thế thì nó đề nghị là bỏ đi. Đại khái như thế. Tức là những chuyện làm rất quá đáng, gây sự bực tức phẫn nộ của nhiều người dự tang lễ. Đấy sơ bộ thế, cháu nghe rõ không ạ"
- NHTT: Dạ vâng, nghe rất rõ thưa bác. Thưa bác trước tin ông Trần Độ ra đi thì ở ngoài này, chính giới các quốc gia ngoại quốc, đặc biệt những người hằng quan tâm đến vấn đề Việt Nam có chia sẻ nỗi buồn này với gia đình và với những người bạn đấu tranh của ông. Thế thì không biết bác và gia đình có nhận được những nguồn tin, những thư từ thăm hỏi của chính giới ngoại quốc không ạ"
- HT: Nói chung những cái thông tin ở ngoài về trong nước rất khó nhận. Mà những liên lạc của anh em bị ngăn chận rất nhiều chỉ còn một vài nơi có thể liên hệ được. Cho nên những cái nơi có thể liên hệ được thì chuyền nhau bằng miệng thôi. Có cái khó khăn thế cho nên anh em cũng nên thông cảm cho. Bây giờ nói chuyện với ông Phạm Quế Dương nhé.
- NHTT: Dạ vâng, cám ơn bác.
- Ông Phạm Quế Dương (PQD): A lô, Tâm đấy à"
- NHTT: Dạ vâng, Tâm đây thưa bác.
- PQD: Ừ, thôi, tức là bây giờ bà con mình ở trong nước gửi lời cảm ơn bà con mình ở nước ngoài đã quan tâm đến ông Trần Độ nhé. Một con người, lớp như chúng mình thương anh ấy như thế chứ còn cái bộ máy này họ đối xử rất kém văn hoá như vậy thì thôi, chúng ta thông cảm! Cuộc đời bao giờ cũng thế thôi, chính trị và văn hoá, văn hoá và chính trị là đi đôi với nhau và khi anh đã mất văn hoá, anh đã kém văn hoá thì anh sẽ phải trả giá với đất nước dân tộc mình. Xin cảm ơn Tâm và cảm ơn các bạn. Mình chỉ muốn nhờ Tâm và các bạn là ở trong nước, điều kiện nghe đài của các bạn thì khó, các bạn đã ghi âm rồi, các bạn gở băng ra (viết lời phỏng vấn ra giấy) và giúp cho chúng mình... Chỉ có thế thôi.
- NHTT: Cháu xin cám ơn bác, bác Hoàng Minh Chính, bác Nguyễn Thanh Giang và bác Hoàng Tiến đã dành cho chúng cháu một cuộc trò chuyện rất bổ ích trong ngày hôm nay. Xin bác trước vong linh người quá cố thắp giùm chúng cháu một nén nhang.
- PQD: Mình nhớ rồi, mình nhớ rồi. Nguyễn Hoàng-Thanh Tâm thắp một nén hương. Mình sẽ viết vào sổ tang anh ấy là "Nguyễn Hoàng-Thanh Tâm xin gửi thắp một nén hương hộ" và mình sẽ làm.
- NHTT: Và cháu tin rằng tinh thần đó cũng là tinh thần của rất nhiều anh chị em trẻ trong Mạng Lưới Tuổi Trẻ Việt Nam Lên Đường đối với một người quá cố và đối với một người luôn dấn thân cho tự do dân chủ của đất nước chúng ta. Xin kính chào quý bác.
Gửi ý kiến của bạn
