Như đã trình bày, sáng ngày 14 tháng 3/1975, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu cùng Thủ tướng Trần Thiện Khiêm, Đại tướmg Cao Văn Viên, và Trung tướng Đặng Văn Quang, Phụ tá an ninh của Tổng thống, đã đến Cam Ranh để họp với Thiếu tướng Phạm Văn Phú, Tư lệnh Quân đoàn 2& Quân khu 2. Tại cuộc họp kéo dài gần 2 giờ, Tổng thống Thiệu ra lệnh cho Tướng Phú phải rút toàn bộ lực lượng Quân đoàn 2 tại hai tỉnh Pleiku và Kontum về khu vực duyên hải miền Trung (Phú Yên và Khánh Hòa) để tái phối trí lực lượng phản công chiếm lại Ban Mê Thuột.
Theo hồi ký của Đại tướng Cao Văn Viên và tài liệu của Thiếu tá Phạm Huấn, vào lúc 5 giờ 10 chiều ngày 14 tháng 3/1975, khi vừa từ Cam Ranh trở về, Thiếu tướng Phú triệu tập một cuộc họp khẩn cấp tại chiếc bunker của ông, với thành phần tham dự gồm có: Chuẩn tướng Trần Văn Cẩm, Phụ tá Hành quân; Chuẩn tướng Phạm Ngọc Sang, Tư lệnh Sư đoàn 6 Không quân; Đại tá Phạm Duy Tất, Chỉ huy trưởng Biệt động quân Quân khu 2; Đại tá Lê Khắc Lý, Tham mưu trưởng Quân đoàn 2. Mở đầu cuộc họp đặc biệt này, Tướng Phú đã thừa lệnh Tổng thống VNCH gắn cấp chuẩn tướng cho Đại tá Phạm Duy Tất. Ngay sau đó, ông trình bày tóm tắt nội dung cuộc họp tại Cam Ranh và chỉ định tân Chuẩn tướng Phạm Duy Tất chỉ huy tổng quát cuộc rút quân khỏi Cao nguyên.
Khi được Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu hỏi nên rút quân theo trục lộ nào, Tướng Phú đã trình bày với Tổng thống Thiệu rằng các quốc lộ chính nối trong khu vực Cao nguyên đã bị Cộng quân cắt đứt, chỉ còn liên tỉnh lộ 7B. Đây là con đường đá từ Quốc lộ 14 rẽ ra phía nam cách thị xã Pleiku chừng 32 km, chạy theo hướng đông nam, xuyên qua Hậu Bổn về Tuy Hòa (tỉnh lỵ Phú Yên). Nhận xét về kế hoạch chọn liên tỉnh lộ 7B làm trục rút quân, Đại tướng Viên phân tích như sau: “Đưa một quân đoàn với đầy đủ quân cụ, xe cộ và nhiều thứ khác di chuyển trên một đoạn đường dài hơn 250 cây số mà không rõ tình hình an ninh là một việc “quá sức liều lĩnh”, Có tạo được yếu tố bất ngờ hay không là do khả năng di chuyển gọn. Nhưng là một cấp chỉ huy sáng suốt thì lúc nào cũng phải có sự cẩn trọng trước tình trạng là địch đang có mặt hầu như cùng khắp tại khu vực đó.”
* Một chi tiết đặc biệt về lệnh triệt thoái Cao nguyên: Chủ lực quân rút, Địa phương quân ở lại...
Theo hồi ký của cựu Thiếu tá Phạm Huấn, nguyên Sĩ quan Báo chí của Tư Quân đoàn 2, thì trên đường trở lại Pleiku, Thiếu tướng Phú đã tâm sự với Thiếu tá Huấn, là trong buổi họp ông đã khẩn khoản xin Tổng thống Thiệu cho ông được tử thủ giữ Pleiku, nhưng đề nghị của ông đã không được chấp thuận. Một chi tiết đặc biệt cũng đã được Tướng Phú kể lại cho Thiếu tá Phạm Huấn với nội dung như sau: Trong cuộc họp, Tổng thống Thiệu căn dặn Tướng Phú rằng lệnh triệt thoái là tối mật, từ cấp tỉnh trưởng/tiểu khu trưởng trở xuống không được biết, có nghĩa là các lực lượng Địa phương quân vẫn ở lại chiến đấu, vẫn tiếp tục làm việc với tỉnh trưởng, quận trưởng. Chỉ có toàn bộ chủ lực quân gồm Bộ binh, Pháo binh, Thiết giáp, Công binh, Không quân là phải triệt thoái.
Trước quyết định của Tổng thống Thiệu, Tướng Phú đã lo lắng và hỏi lại: “Thưa Tổng thống, nếu Chủ lực quân, Thiết giáp, Pháo binh rút đi, làm sao Địa phương quân chống đỡ nỗi khi Cộng quân đánh " Hơn 100 ngàn dân hai tỉnh Pleiku, Kontum, và gia đình anh em binh sĩ "” Tổng thống Thiệu trả lời: “Thì cho thằng Cộng sản số dân dó. Với tình hình nặng nề hiện tại, mình phải lo phòng thủ, giữ được những vùng dân cư đông đúc...mầu mỡ hơn là bị kẹt quá nhiều quân trên vùng Cao nguyên!” (Cuộc triệt thoái Cao nguyên, tác giả Phạm Huấn, xuất bản 1987, dòng thứ 1 đến dòng thứ 6, trang 86)
Về phần Đại tướng Cao Văn Viên, khi về đến Sài Gòn, ông đã cho mời hCuẩn tướng Trần Đình Thọ, Trưởng phòng 3 bộ Tổng Tham Mưu (TTM) và báo cho vị trưởng phòng này về các chi tiết đã được bàn trong buổi họp tại Cam Ranh. cũng được giữ bí mật tối đa do chính Tổng thống ra lệnh trực tiếp cho viên tư lệnh chiến trường nên bộ TTM không được quyền ra lệnh làm gì hết, kể cả việc tái phối trí các đơn vị Không quân và lực lượng tăng phái cho Quân đoàn 2 tại Pleku và Kontum. Theo Đại tướng Viên, vào thời gian này, tại vùng Kontum và Pleiku chỉ còn 1 tiểu đoàn của trung đoàn 44 thuộc Sư đoàn 23 BB, 5 Liên đoàn Biệt Động Quân QK 2, thiết đoàn 21 M 48, hai tiểu đoàn pháo binh 175 mm và các đơn vị yểm trợ như Liên đoàn 20 Công Binh Chiến Đấu, Liên đoàn 231 Yểm trợ Tiếp Vận, kho đạn của Không quân và Lục quân với khoảng 20 ngàn tấn đạn, kho tồn trữ nhiên liệu với trữ lượng dùng trong 45 ngày và nhu yếu phẩm và thực phẩm đủ dùng trong hai tháng. Nhiệm vụ của Tướng Phú là làm sao đưa hết được các đơn vị và tiếp phẩm này về Nha Trang và để từ đó mở cuộc phản công tái chiếm lại Ban Mê Thuột.
* Cuộc họp của Thiếu tướng Phú về kế hoạch rút quân
Theo hồi ký của Đại tướng Cao Văn Viên và tài liệu của Thiếu tá Phạm Huấn, vào lúc 5 giờ 10 chiều ngày 14 tháng 3/1975, khi vừa từ Cam Ranh trở về, Thiếu tướng Phú triệu tập một cuộc họp khẩn cấp tại chiếc bunker của ông, với thành phần tham dự gồm có: Chuẩn tướng Trần Văn Cẩm, Phụ tá Hành quân; Chuẩn tướng Phạm Ngọc Sang, Tư lệnh Sư đoàn 6 Không quân; Đại tá Phạm Duy Tất, Chỉ huy trưởng Biệt động quân Quân khu 2; Đại tá Lê Khắc Lý, Tham mưu trưởng Quân đoàn 2. Mở đầu cuộc họp đặc biệt này, Tướng Phú đã thừa lệnh Tổng thống VNCH gắn cấp chuẩn tướng cho Đại tá Phạm Duy Tất. Ngay sau đó, ông trình bày tóm tắt nội dung cuộc họp tại Cam Ranh và chỉ định tân Chuẩn tướng Phạm Duy Tất chỉ huy tổng quát cuộc rút quân khỏi Cao nguyên.
Cũng theo hồi ký của Đại tướng Viên, kế hoạch cuộc chuyển quân được Tướng Phú phổ biến vắn tắt như sau: Tướng Phú và Bộ Tư lệnh nhẹ sẽ đi Nha Trang trước bằng trực thăng. Đại tướng Viên cho biết thêm trong cuộc di chuyển này, sẽ có cả Chuẩn tướng Lê Trung Tường, Tư lệnh Sư đoàn 23 BB. Tướng Trường dự tính sẽ từ Nha Trang bay đến Khánh Dương để chỉ huy lực lượng còn lại của Sư đoàn 23 BB chận đứng đà tiến quân của CQ trên Quốc lộ 21 và sẽ cố gắng chiếm lại Ban Mê Thuột.
Cũng tại cuộc họp, Thiếu tướng Phú đã phân nhiệm vụ cho Chuẩn tướng Tất, Đại tá Lý như sau: Chuẩn tướng Tất chỉ huy toàn bộ các đơn vị tham gia cuộc triệt thoái từ Kontum và Pleiku về Tuy Hòa theo tỉnh lộ 7B. Đại tá Lê Khắc Lý được giao trách nhiệm điều động Bộ Tham mưu Quân đoàn 2 và các đơn vị yểm trợ. Toàn bộ cuộc hành quân đặt dưới sự giám sát của Chuẩn tướng Trần Văn Cẩm.
Theo kế hoạch do Tướng Phú đề ra, Liên đoàn 20 Công binh chiến đấu sẽ cho một đơn vị đi đầu để làm thành phần tiên phong có nhiệm vụ sửa chữa cầu cống, đường sá khi cần thiết. Các đơn vị thiết giáp được giao nhiệm vụ yểm trợ đoàn xe vận tải. Các đơn vị Địa phương quân và Nghĩa quân trong khu vực đoàn quân đi qua chịu trách nhiệm an ninh trục lộ. Đi cuối cùng là hai Liên đoàn Biệt động quân và 1 đơn vị thiết giáp. Các đơn vị cuối cùng này sẽ rời Pleiku vào ngày 19/3/1975.
Do cuộc chuyển quân rầm rộ với nhiều đơn vị và hàng trăm xe vận tải cùng nhiều quân cụ nặng nên thời gian chuẩn bị phải mất hết 4 ngày liên tiếp, bắt đầu từ ngày 16 tháng 3/1975. Theo kế hoạch, các đơn vị sẽ di chuyển theo lịch trình như sau:
Ngày 16 tháng 3/1975: Các đơn vị tiếp vận gồm các bộ phận quân cụ, đạn dược, nhiên liệu và một số pháo đội, ước lượng trên 200 quân xa, được Thiết giáp yểm trợ. Ngoài ra, để kịp thời sửa chữa đường sá, cầu cống, một đơn vị của Liên đoàn 20 Công binh cũng đi theo cánh quân này.
Ngày 17 tháng 3/1975: Các đơn vị Pháo binh còn lại, Công binh và Quân y với trên 250 xe di chuyển dưới sự yểm trợ của Thiết giáp.
Ngày 18 tháng 3/1975: Bộ Tư lệnh Quân đoàn, đơn vị Quân cảnh, một phần của bộ Tư lệnh Sư đoàn 23 BB và 1 tiểu đoàn của trung đoàn 44 Bộ binh.
Ngày 19 tháng Ba: lực lượng đi cuối gồm có các đơn vị Biệt động quân và 1 đơn vị thiết giáp.
Sau khi họp với các đơn vị trưởng, sáng ngày 15 tháng 3, Thiếu tướng Phú cùng với một số sĩ quan được chọn lựa trong ban than mưu bay về Nha Trang để tái tổ chức lại bộ tư lệnh Quân đoàn ở đây. Trước khi xảy ra cuộc tấn công của Cộng quân vào Ban Mê Thuột thì văn phòng Tư lệnh phó Quân khu 2 đặt tại Nha Trang. Cũng trong ngày này, Chuẩn tướng Cẩm và vài sĩ quan thân cận bay đi Tuy Hòa để chuẩn bị đón đoàn quân di chuyển từ Pleiku về. Cũng trong ngày này, đã có một số quân xa bắt đầu rời Pleiku theo các toán nhỏ.
Đại tướng Cao Văn Viên ghi nhận thêm: từ khi có cuộc tái phối trí được nêu ra trong cuộc họp cho đến khi bắt đầu thực hiện, tất cả đều tiến hành một cách bí mật, không một lời nào được tiết lộ, kể cả không cho các tỉnh trưởng của hai tỉnh Kontum và Pleiku biết. Tỉnh trưởng Pleiku nhờ ở gần bộ Tư lệnh nên được biết trước, còn tỉnh trưởng Kontum thì đến phút chót mới biết được và ông đã tháp tùng theo đoàn quân, nhưng giữa đường thì bị CQ bắn chết. Ngày 16 tháng 3, đoàn xe đầu tiên của Quân đoàn 2 khởi hành ra khỏi thị xã Pleiku như đã trù liệu. Nhưng khi chiếc xe cuối cùng vừa rời khỏi bến thì tin này được dân chúng biết. Vậy là mọi người vội vàng bỏ thành phố bằng bất cứ phương tiện nào sẵn có, ngay cả chạy bộ, và mang theo bất cứ thứ gì có thể mang theo được. Sau đó đoàn người từ Kontum cũng nhập vào thành một đoàn người cả quân lẫn dân kéo dài dọc theo liên tỉnh lộ 7B đầy nguy hiểm. Cuộc chuyển quân của Quân đoàn 2 khỏi Pleiku bắt đầu...
Gửi ý kiến của bạn
