A1VẠN TƯỢNG (KL) – 27/12 -Theo tin của Rajiv Chandraseken trên tờ Washington Post, các vụ đánh bom được nhìn thấy như để chống lại các lãnh tụ trung thành với Marxist.
Một số vụ bom bí mật nổ đã không giải thích được cho cái xứ còn mơ ngủ này, tiếng nổ làm rung rinh những nơi như các công thự, khách sạn hạng sang, chợ ngoài trời và phi cảng quốc tế. Loạn quân trung thành với nền quân chủ đã bị phế bỏ, họ gia tăng các hoạt động, băng ngang biên giới Thái để tấn công một đồn hải quan. Còn bộ lạc người Hmong, trước đây từng chiến đấu chung với đội quân của CIA, đã không còn ẩn nấp nơi rừng núi để làm những cuộc tấn công đánh vào quân của chính phủ Lào.
Quân du kích theo chủ nghĩa Marxist đã nắm quyền tại Lào sau một phần tư của thế kỷ đánh bại chính quyền do Hoa kỳ hỗ trợ và thành lập những chế độ cộng sản hãy còn rất ít trên thế giới ngày nay, mảnh đất Lào nho nhỏ đang nằm oằn oại đau đớn về một cuộc khủng hoảng chính trị khó hiểu. Chính quyền đen tối của Lào thì do Bộ chính trị có tám nhân vật gọi bằng cụ già đang điều hành, các bô lão này đã cho biết rất ít chi tiết về sự hỗn loạn này.
Các nhà ngoại giao và các học giả mỗi người đưa ra các giải thích khác nhau và không có kết luận, nhưng tất cả đều đồng ý các vụ nổ này thuộc phần nào của mộtï lối phản đối ngày xưa không có, như ù để chống lại các nhà cầm đầu ngoan cố đang khước từ để cải tổ kinh tế và chính trị.
“Bức tường Bá Linh đã đổ. Toàn bộ Khối Sô viết tan rã. Nhân dân Lào đã nghĩ rằng chỉ còn chờ thời gian, mọi việc sẽ phải thay đổi. Nhân dân Lào có cảm nhận bực tức không thể nào tưởng tượng nổi,” theo lời của một doanh gia Tây phương từng sống nhiều năm tại Lào đã cho biết.
Vào tháng này cách đây 25 năm, Lào đã trở thành nước cờ “domino” thứ ba tại vùng Đông Nam Á để rớt vào tay đội quân Cộng sản, sau Việt Nam và Kampuchia.
Dẫu sao đi nữa, Việt Nam đang dần dần mở cửa ra cho thế giới bên ngoài để khuyến khích phát triển kinh tế. Sau chế độ diệt chủng và việc chiếm đóng của bộ đội Việt Nam, Kampuchia bây giờ hình như đi theo đường lối chính trị ổn định và gia nhập với thế giới.
Còn Lào có các nước vây quanh như Trung quốc, Việt Nam, Miến Điện, Thái Lan và Kampuchia – vẫn còn là một quốc gia ẩn dật và lạc hậu của thế giới, Lào vẫn do phe du kích Pathet Lào nắm quyền, phe này trước đây đã từng đánh nhau trong rừng già với các lực lượng được Hoa kỳ bảo trợ .
Các phim ảnh và báo chí của Tây phương đều bị công khai cấm tại Lào. Có rất nhiều người hiện nay sống vùng núi ở miền quê chưa từng biết điện thoại hay điện là gì. Hầu hết những người dân này có nghề làm ruộng rẫy, các chuyên gia về phát triển đã xếp Lào vào một trong 10 quốc gia nghèo nhất trên thế giới.
Xứ Lào cũng mang dấu vết của cuộc chiến tranh Việt Nam. Các nỗ lực bí mật của Hoa kỳ để ngăn chặn bộ đội Việt Nam băng qua Lào để đi vào đường mòn Hồ Chí Minh, bom bỏ của Hoa kỳ tại Lào vô số kể nếu được tính theo từng đầu người, Lào là một quốc gia bị bom đánh nặng nhất trong lịch sử thế giới.
Các trái bom của Hoa kỳ vô thừa nhận vẫn tiếp tục giết và làm bị thương cả chục người Lào mỗi năm, hầu hết là các trẻ em ngây thơ đã lấy các vật có chứa chất nổ để làm đồ chơi, nhất là những mìn của B-52 thả xuống trải ra trong vùng có cọng ăng-ten lú ra giống như các cọng cỏ.
Tuy nhiên hiện nay, có một số ít dân đang nổi lên trong dân số của thủ đô Vạn Tượng và những khu dọc biên giới Thái Lan được liếc mắt nhìn thấy thế giới bên ngoài. Dân chúng tại các vùng này có thể bắt đài TV của Thái Lan và có một số vào chơi trong các quán cà-phê có Internet dành riêng cho các ông Tây ba-lô. Một số phân tích gia tin rằng mùi vị của toàn cầu hóa đã kết duyên với những bực mình sẵn có trong các phe chống đối, sự kết duyên này nẩy sinh cao độ cực đoan chống đảng Cộng sản.
HẠN CHẾ KINH TẾ
Cả chục năm qua, năm ngoái lần đầu tiên có một nhóm khoảng 50 sinh viên đại học và các giáo sư đã mở cuộc xuống đường biểu tình để kêu gọi đi theo chế độ dân chủ. Các lực lượng công an nhanh chóng huy động để dẹp cuộc xuống đường và bắt giữ những người đã tham gia vào cuộc biểu tình.
Nhưng sự phản đối này đã tạo ra nhiều cuộc xuống đường về sau. Ngay trong tháng vừa qua, theo như báo đăng, có khoảng 200 công nhân và sinh viên đã tổ chức đòi dân chủ tại một tỉnh nằm ở phía nam của thủ đô.
Theo các nhà ngoại giao Tây phương tại thủ đô Vạn Tượng, họ đã cho biết : “Các vụ cho bom nổ có thể là một hình thức phản đối. Họ buộc phải làm kiểu này bởi vì không có cách nào hợp pháp để chú ý nghe tiếng nói của họ.”
Đa số cho rằng các lời kêu gọi để cải tổ theo dân chủ là do một sự hạn chế kinh tế đã làm xăng dẫn mồi. Dù sao đi nữa Lào vẫn còn nằm một trong những nền kinh tế thiếu sự toàn cầu hóa, nền kinh tế của Lào chưa từng bị cuộc khủng hoảng tài chánh tại Á châu làm ảnh hưởng.
Năm ngoái đồng tiền Lào đã bị mất giá tới 900% so với đồng Mỹ kim, trong khi đó nạn lạm phát của Lào là 150%. Tất cả giáo chức, bộ đội và công nhân viên nhà nước đột nhiên thấy đồng lương của họ chẳng còn có giá trị gì khi vật giá gia tăng, đồng tiền mất giá.
Tuy tiền Lào được ổn định, nhưng các vấn đề rắc rối cơ bản kiên định xẩy ra. Lạm phát vẫn còn vào khoảng 30%, một số viện trợ quốc tế đã bị hăm dọa để rút ra, trường hợp chính phủ Lào không cho cải tổ sang thị trường tự do cho nhanh.
“Nhân dân Lào không còn sung sướng được nữa,” theo như lời của một giáo sư đại học tại Vạn Tượng, ông cũng như những dân Lào khác được phỏng vấn để viết tin này, các người được phỏng vấn đã giấu tên, vì họ sợ sẽ bị nhà nước trừng phạt.
“Nhân dân có thể nhìn thấy sự thịnh vượng tại Thái Lan và ngay cả tại Việt Nam. Nhưng riêng Lào, nhân dân không có thể nào kiếm ra lấy được một việc làm gọi là tốt.”
Giáo sư này đã cho biết, ông cho rằng nguyên nhân của các vụ bom nổ là vì sự thực không được bàn cãi rộng rãi như làm thế nào để chữa bịnh kinh tế cho quốc gia: “Chúng tôi chỉ có một đảng. Ông không có thể phê bình họ được. Ông cũng không có thể nào bàn bạc chính sách hay đường lối với họ. Đường lối của họ như đanh đóng vào cột.”
Không giống như quốc gia Miến Điện bên cạnh, có nhà lãnh giải thưởng Nobel Hòa bình Aung San Suu Kyi đã dẫn đầu đối lập thiệt sự với chính quyền quân phiệt, tại Lào không có loại người cầm đầu đứng lên để thu hút dân chúng như thế.
Một số nhà phân tích và ngoại giao đã quy lỗi này cho một bối cảnh khác, sự đánh bom có tính cách phe phái nằm ngay trong đảng cầm quyền, họ đang tìm cách hạ uy tín nhau trước cuộc đại hội nghị của đảng được dự trù cho mùa xuân này. Dầu sao các người cầm đầu của đảng đã chia rẽ nhau vì tuổi tác, vì địa phương, các nhà chính trị cho biết, sự chia rẽ thấy có hợp lý, là các nhà cầm đầu kỳ cựu đã trung thành với Việt Nam, những người này là chủ tịch nước và thủ tướng, còn phe tuổi trẻ lại ủng hộ vấn đề kết thân với Trung quốc, trong đó có bộ trưởng ngoại giao vốn có tổ tiên là người Hoa.
Ít nhất có hai vụ đánh bom đã nhắm vào các mục tiêu Việt Nam tại Vạn Tượng, như một gian hàng của người Việt Nam ngay tại chợ trung tâm và các căn hộ của các công nhân Việt Nam. Một vụ nổ khác xẩy ra ngay trong lòng đất miền nam của phe cầm quyền.
Dẫu sao Việt Nam đã ủng hộ nhiều cho đảng Cộng sản Lào trong lúc chiến đấu để lật đổ chính quyền và nghiêm túc ủng hộ vào những năm sau chiến tranh, còn Trung quốc mới bắt đầu gần đây để o bế Lào theo tính chất thù nghịch đối với Việt Nam nhiều hơn.
Trung quốc đã tài trợ bằng cách để Lào cho xuất khẩu hàng sang Trung quốc và cho vay nợ không lấy lời để giữ vững giá đồng tiền cho một nước bé nhỏ như Lào quốc, một quốc gia không chịu mở cửa cho thế giới bên ngoài. Mới đây Trung quốc còn tặng cho Lào cả triệu đô-la để xây cất trung tâm văn hóa Trung hoa áp đặt, trung tâm này có bốn tầng lầu nằm ngay giữa thủ đô Vạn Tượng, một bước đi đầu trong chiều hướng đồng hóa dân Lào vào văn hoá Trung quốc trong cuộc nam tiến của Trung quốc trong tương lai.
“Thiệt quá rõ ràng là Trung quốc đang đi nước cờ cho tăng ảnh hưởng của Trung quốc tại Lào,” theo như lời của một nhà ngoại giao tại Vạn Tượng đã cho biết. Nhà ngoại giao này với các các nhà ngoại giao khác cho rằng Chủ tịch nước Khamtay Siphandon và Thủ tướng Sisavat Keobounphan là những người phụ thuộc vào sự hỗ trợ của Việt Nam, giữ im lặng trước việc kết thân với Bắc Kinh làm cho cánh thiên Trung quốc nổi giận.
HÀNG LÃNH ĐẠO ĐANG XÁO TRỘN"
Còn những chia rẽ khác cũng thấy hiện ra trong nội bộ của cấp lãnh đạo Lào. Khamsay Souphanouvong là cựu bộ trưởng tài chánh, con của nhà chủ tịch đầu tiên của Lào mới đây trốn thoát khỏi nước và xin tỵ nạn chính trị tại Tân Tây Lan. Một số phân tích gia cho rằng Khamsay có mối bất hòa với các người trong bè phái cầm quyền, nhưng chính phủ Lào đã cho biết Khamsay chỉ xin ra nước ngoài để học hỏi về ngôn ngữ Anh.
Tuy nhiên các phân tích gia khác lại đưa ra, các vụ đánh bom có thể là công tác của người Hmong hay những người ủng hộ nhà vua Lào ngày xưa, nhà vua này đã bị chết trong trại học tập cải tạo. Cả hai nhóm này đã mở cuộc kháng chiến chống chính phủ Lào với mức độ thấp, cuộc kháng chiến đã nhờ vào sự trợ cấp trực tiếp và lớn của những thành viên trốn chạy được sang Hoa kỳ và trốn chạy sang các quốc gia Tây phương. Theo các nhà phân tích dù nhóm nào đi nữa, họ cũng tìm cách gửi một thông điệp đúng ngay vào thời gian của tháng có ngày lễ kỷ niệm 25 năm cầm quyền của đảng cộng sản Lào và ngày đại hội nghị của đảng này sắp đến. Nhưng các nhà ngoại giao và phân tích gia đang nghi ngờ việc qui tội phe Hmong và phe Hoàng tộc về các vụ đánh bom, bởi vì cả hai phe này đều không có mạng lưới tổ chức nổi dậy tại thủ đô Vạn Tượng. Họ cho biết, hình như hai phe này đã quyết định lấy sự hỗn loạn tại Lào để làm bàn đạp và không chắc chắn là họ sẽ cho tăng thêm các hoạt động riêng sau này.
Sáu chục người nổi loạn tấn công vào đồn biên giới, những người này đều có tài liệu cho biết, họ liên quan tới hoàng tử Soulivong Savang đã bôn đào sau khi Cộng sản chiến thắng. Hoàng tử này hiện đang sống tại Pháp và đã tích cực vận động Hoa kỳ và Âu châu để chống chính phủ Lào.
Phe Hmong là một dân thiểu số, có những người từng chiến đấu như lính đánh thuê của CIA chuyên chống lại bộ đội cộng sản của Lào và Việt Nam vào những năm 1960 và 1970, những người này hiện nay vẫn còn hoạt động tại Bắc Lào. Mặc dầu chính phủ Lào đã cố tình để loại bỏ bộ lạc Hmong, nhưng các lực lượng an ninh của Lào chưa bao giờ có khả năng để bắt được người của phe Hmong nổi dậy, vì vũ khí của phe Hmong khá tối tân để tấn công cũng như trường hợp cận chiến.
Trong năm vừa qua, các người Hmong đã nổi lên mở ra các cuộc tấn công vào các vị trí của bộ đội chính phủ, theo như các nhà ngoại giao đã cho tin. Các bình luận gia thông thạo về bộ đội Lào đã cho biết, có những cuộc tấn công ào ạt dữ dội là do hậu quả có sự gia tăng bộ đội Việt Nam hiện diện tại Lào. Các nhà phân tích cho biết, có khoảng 10 ngàn bộ đội Việt Nam có thể đang còn có mặt tại Lào.
Các vụ đánh bom và hoạt động kháng chiến gia tăng đã làm sự căng thẳng tại khắp nơi trong nước lên cao, nhất là tại thủ đô Vạn Tượng, một thành phố bụi bậm nằm trên sông Cửu Long. Các giới chức Lào đã đặt lệnh giới nghiêm về ban đêm trong thành phố này, các quán ăn, các quán rượu và các khách sạn đều có công an mặc đồng phục đứng gác.
Chính phủ Lào đã cho biết, không có cái gì để tin dân chúng ở đây. Vụ nổ mới đây nhất đã xẩy ra gần các tượng đài của thành phố, nhắm vào thời gian có cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao trong vùng Đông Nam Á với các nhà ngoại giao Âu châu.
Thoạt đầu chính phủ tuyên bố đó là kết quả của một bình xịt cỏ lẫn trong đống rác đang đốt đã bị nổ. Sau đó, bộ trưởng ngoại giao của Lào lại tuyên bố tiếng nổ phát ra do một quả bom của Hoa kỳ còn để lại, mặc dầu Hoa kỳ chưa bao giờ thả trái bom nào tại Vạn Tượng.
Gửi ý kiến của bạn
