WASHINGTON (Bloomberg) -- Tổng thống Bush đã loan báo sẽ đề cử ông Michael W. Marine giữ chức vụ đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam.
Marine, Phó Đại Sứ tại Bắc Kinh, như thế sẽ là đại sứ Mỹ thứ ba tại Hà Nội kể từ khi quan hệ ngoại giao tiếp nối trong năm 1995 sau 2 thập niên hậu chiến cắt đứt. Pete Peterson phục vụ từ năm 1997 tới 2001, và đại sứ Raymond Burghardt đã kế tiếp kể từ tháng 12-2001.
Xuất cảng VN vào Mỹ tăng 87% trong 2003, mức tăng mau nhất trong Đông Á, nhờ thương ước hiệu lực từ tháng 12-2001. Điều này làm VN thành một trong 40 nước đối tác mậu dịch lớn naht với Hoa Kỳ, và là nước cung cấp may dệt nhiều thứ 5 vào Mỹ.
“Thách đố thực sự là lồng vấn đề mậu dịch vào toàn cảnh quan hệ chiến lược,” theo lời Fred Burke, một luật sư trong công ty luật Baker & McKenzie tại Sài Gòn. “Quan hệ có vẻ tiến bộ lắm, bất kể các vụ kiện bán phá giá và nhân quyền.”
Xuất cảng VN sang Mỹ sụt 2% trong tháng 1 so với 1 năm trước đó, ảnh hưởng vì hạn ngạch may dệt và thuế phạt chống phá giá vào cá VN. Còn xuất cảng tôm, vốn tăng 23% năm ngoái, giảm trong tháng 1 sau khi kỹ nghệ tôm Mỹ kiêän chống phá giá.
“Mỹ đang tìm cách giúp VN xây dựng quan hệ tốt hơn với các nước Đông Nam Á như một thành trì chống lại sức khống chế của Hoa Lục trong vùng,” theo lời William Duiker, 1 giáo sư hồi hưu về Nghiên Cứu Đông Nam Á ở Đại Học Pennsylvania State và là tác giả nhiều sách về VN.
Duiker nói, “VN là một nước trong vùng nhiều phần sẽ đứng lên kình chống Hoa Lục. Người Việt không muốn vị trí này, nhưng họ muốn có Mỹ kế bên như một lá bài chủ khi chuyện trục trặc với Hoa Lục.”
Dù vậy, Bộ Ngoại Giao Mỹ trong bản tường trình thường niên hồi tháng 2, nói VN vi phạm nhân quyền tệ hại. Bộ Ngoại Giao CSVN đã phản đối, nói bản tường trình làm tổn thương quan hệ thêm.
Nhưng vị trí của Mỹ đối với nhân quyền VN và các vấn đề khác có thể sẽ dịu giọng hơn, bởi vì Mỹ cần VN giúp chống khủng bố, theo lời Martin Gainsborough, 1 chuyên gia về VN ở Đại Học Warwick của Anh.
Gainsborough nói qua điện thoại, “Mỹ cần phải có nhiều nước Đông nam Á giúp trong trận tuyến này. Có 1 quan hệ chiến lược lớn hơn đang tăng giữa Mỹ và VN.”
Marine, 56 tuổi, hiện là phó đại sứ Hoa Kỳ ở Bắc Kinh từ năm 2000, sau khi đảm nhiệm chức vụ tương tự tại Nairobi, nước Kenya năm 1997-2000, một thời kỳ trong đó có 1 cú khủng bố tấn công vào sứ quán.
Là 1 cựu TQLC, Marine học ngành Trung Quóác Sử tại UCSB và vào Bộ Ngoại Giao năm 1975.
Cần nhắc, chính Burghardt cũng có kinh nghiệm Trung Quốc, từng làm tổng lãnh sự Mỹ ở Thượng Hải tư 1997-1999.
Duiker nói, “Nếu có một điều kiện đơn độc nào cho vị đại sứ [Mỹ] ở Hà Nội , đó phải là kiến thức về quan hệ 3 chiều Mỹ-Hoa-Việt. Gần như mọi thứ Mỹ làm với người Việt đều có bóng dáng Trung Quốc sau lưng, cho dù nói chuyện về quốc phòng, nhân quyền hay mậu dịch.”
Theo luật, Bush cần Thượng Viện chấp thuận thì Marine mới nhậm chức đại sứ Mỹ ở VN được.