- "Thói quen là bản chất thứ hai" là câu thiên hạ thường nói về lối sống của một con người chấp nhận một lối sống nhiều người đồng ý gọi là văn hóa nếu muốn thế. Nhưng nó cũng có luật trừ. Điều đó có thể thấy được. Giá xăng lên lối sống đổi ở Mỹ.
Gần đây ở Mỹ giá xăng lên làm người Mỹ bớt lái xe lại, đổi thay một phần nào lối sống Mỹ với cuộc đời gắn liền với tay lái, và với quan niệm con người càng di chuyển càng nhiều lịch lãm như đá có lăn mới thành sỏi tròn và lán. Thay thế thói quen lái xe riêng bằng cách đi xe chung với nhau, dùng phương tiện di chuyển công cộng hay kết hợp việc lái xe đi làm với việc mua sắm. Chớ không không đụng một chút, cần tờ báo, thèm ly cà phê, hay cảm thấy bực bội bó chân bó tay là lên xe rồ máy chạy một cái ào nữa. Cũng như không chanh thì dùng giấm, không cá tươi thì thay bằng cá khô, cá mặn hay mấm vậy.
Xe hơi là một thuộc tính của lối sống theo kiểu Mỹ. Là phương tiện làm ra bánh mì cho mình và gia đình. Là cái nhà, cái giường, của cuộc sống nhiều di chuyển, nhưng thích riêng tư, của cuộc đời gắn liền với tay lái. Nên có người nói nước Mỹ phát triển nhờ phát minh điện thoại, xe lửa, và nhứt là xe hơi sử dụng rất phổ biến và thường xuyên tưởng như không có không được.
Nhớ cách đây không bao lâu khi người Mỹ còn bơi trong biển xăng dầu quá rẻ nhập cảng vào từ ngoại quốc, người Mỹ là người xài xăng dầu nhiều nhứt thế giới. Trong bản đồ tiêu thụ xăng dầu Peters Atlas of the World, nhà phân tích Connet năm 1991 và Miller năm 1992 nói các nước phát triển kinh tế cao chỉ chiếm có 15% dân số trên Địacầu nhưng tiêu thụ 80% năng lượng của thế giới. Mỹ là nước "điển hình tiên tiến", dù năm 1991 kinh tế Mỹ suy thoái, một người Mỹ mỗi năm cứ tỉnh bơ tiêu thụ năng lượng hàng trăm lần nhiều hơn một người trung bình ở nước nghèo.
Nhưng hoàng kim thời đại xăng dầu rẻ và thừa ấy nay con đâu! Giá xăng dầu thế giới ngày càng lên, do khan hiếm cũng có mà cũng do nhu cầu quá tăng cũng có. Hai nước nước Á Châu đông dân số nhứt nhì thế giới là Trung Quốc và AnĐộ kỹ nghệ tăng trưởng rất mạnh, tiêu thụ xăng dầu nhiều. Nên giá xăng dầu ở Mỹ vì thế phải tăng cao. Tăng kỷ lục làm thay đổi thói quen lái xe của người Mỹ. Người Mỹ bớt lái xe. Theo thống kê của Cơ quan Công Lộ Liên bang, trong suốt 25 năm, năm 2005 là năm người Mỹ giảm bớt cây số lái xe nhứt. Trong suốt 25 năm, năm nào cây số lái xe của người Mỹ cũng tăng, chỉ có năm 2005 là năm chẳng những không tăng, mà còn giảm 1% nữa. Mùa hè là mùa người Mỹ lái xe nhiều nhứt, nhưng năm nay cũng không tăng được, mà lại giảm 1%. Và lúc xăng lên giá cây số lại giảm xuống nhiều. Trung bình cả năm giảm 1%.. Một sự sút giảm kỷ lục, giảm nhiều hơn thời kỳ kinh tế suy thoái năm 1991. Người mừng nhứt có lẽ là những nhà tranh đấu cho môi sinh, sợ khói thải tạo hiệu ứng nhà kiếng hâm nóng Địa cầu.
Con số 1% của tổng cây số lái xe của nước Mỹ năm 2005, thấy tuy nhỏ nhưng trở nên quan trọng khi nhìn nó trong toàn cảnh tổng dân số Mỹ hàng mấy trăm triệu người. Thống kê của Bộ Lao Động cho biết dân số và lực lượng lao động Mỹ mỗi năm tăng lên hơn 1%. Điều đó có nghĩa là cây số lái xe đi làm việc phải tăng lên ít nhứt 1%, nhưng đằng này tổng cây số lái xe lại giảm 1%. Số người lái xe và tổng cự ly xe Mỹ chạy giảm nhiều.
Theo John Maples, một nhà sưu khảo của cơ quan năng lượng liên bang, số người lái xe giảm và cây số giảm nặng nhứt vào thời điểm giá xăng ở Mỹ tăng đến mức 3$ một gallon. Giá xăng tăng lên là nguyên nhân, bớt lái xe là hậu quả. Nhưng bớt lái xe không có nghĩa là không đi làm, không đi mua sắm, đi công việc cần. Vẫn phải đi nhưng đi bằng cách thay thế thói quen lái xe riêng bằng nhiều cách khác. Đất nước Mỹ bao la, chiếm phân nửa Tây Bán Cầu. Thành phố Mỹ rộng lớn, dân chúng Mỹ thích khoáng đạt từ lâu có khuynh hướng bung ra ngoại ô, lên núi, ra nông thôn chỗ nào cũng có điện nước, có đường xe. Khó có thể cuốc bộ. Cái xe là phương tiện sống cho cá nhân và gia đình, trong mọi sinh hoạt. Di chuyển là một trong nhu cầu thiết yếu, y, thực, trú, hành. Không có chanh phải xài giấm vậy. Người Mỹ tiết kiệm số tiền trả cho xăng xe hơi riêng bằng nhiều cách. Đi xe chung cùng bạn đồng nghiệp, đồng sự. Đi xe bus, đi xe lửa, tức dùng phương tiện di chuyển công cộng nếu thì giờ cho phép. Kết họp chuyến lái xe đi làm với đi chợ, ghé ngân hàng, tiệm giặt ủi.
Nghiên cứu của Viện Urban Land cũng xác nhận giá xăng tăng cao nhứt hồi đầu tháng Mười sau cơn bão Katrina và Rita và ảnh hưởng lớn đến thói quen lái xe của người Mỹ. Thăm dò của cơ quan tư nhân, bất vụ lợi này cho thấy 81% những người được hỏi nói họ kết hợp việc đi làm với đi mua sắm, và 45% nói bỏ đi những chuyến lái xe không phải là đi làm việc. 90% nói tự lái xe đi làm trước khi xăng lên 3$, nhưng 45% những người ấy sau khi xăng lên 3$ họ đi xe chung với nhau hoăc dùng phương tiện di chuyển công cộng. Còn Viện Ed McMahon nghiên cứu cho biết còn những người không có cách nào đi làm nếu không tự lái xe, thì loại bỏ những chuyến đi không cần thiết lắm hay đi mua sắm gấp đôi trong một lần.
William Millar, Chủ Tịch Hiệp Hội Chuyên Chở Công Công, nói các công ty xe điện ngầm, xe bus, xe lửa, chuyên chở công cộng cho biết số hành khách tăng lên từ hậu bán niên 2005, từ khi xăng lên giá 3 $/ gallon. Tỷ lệ hành khách lên tăng lên gấp đôi so với thời gian xăng chưa lên giá 3$. Vùng Chicago, thêm 3 triệu 400 ngàn người sử dụng xe bus và xe lửa trong tháng Tám so với cùng thời gian năm trước. Còn Miền Trung Tây, trong tháng Tám nam 2005, tổng cây số xe hơi chạy giảm 1.5% so với tháng này năm trước.
Rõ rệt giá xăng tăng cao đã làm thay đổi thói quen lái xe - một phần lớn của lối sống người Mỹ. Nhưng vấn đề đặt ra là liệu sự thay đổi đó có lâu dài và bền bỉ không" Có lẽ dành câu trả lời cho giá xăng.
Gửi ý kiến của bạn
