Bạch Ốc, kết thúc nhiều tháng trì hoãn, sẽ sớm gửi lên Quốc Hội bản thương ước Mỹ-Việt.
Với Ngoại Trưởng Colin Powell sẽ thăm Việt Nam vào tháng 7, đang có nhiều áp lực đòi thông qua thương ước, vốn đạt được 1 năm trước. Trong khi từ lâu đã có đủ phiếu để được Thượng Viện phê chuẩn, Đại Diện Mậu Dịch Hoa Kỳ Robert Zoellick lại cố ý không chịu đưa qua Quốc Hội vì hy vọng nhờ đây sẽ kiếm được phiếu của các vị Dân Chủ thường hỗ trợ công đoàn - mà nếu không thì họ sè lạnh nhạt với nghị trình mậu dịch của TT Bush.
Việc Bạch Ốc chịu nhượng bộ [đưa thương ước lên] bây giờ là do thúc giục của Chủ Tịch Ủy Ban Tài Chánh Thượng Viện Charles Grassley (Cộng Hòa, Iowa), người hồi tuần này đã yêu cầu TT Bush trình thương ước lên trước hoặc là vào ngày 1-6-2001. Thương ước sẽ được cứu xét theo thủ tục nhanh nhưng bảo đảm sẽ thông qua được cả ở Hạ Viện và Thượng Viện.
Trong khi thương ước bị chống đối một cách lặng lẽ bởi công đoàn AFL-CIO, nó lại đặc biệt được hỗ trợ bởi các vị dân cử Dân Chủ thuộc phe hỗ trợ công đoàn, đặc biệt là những vị thành niên (tới tuổi đi lính) trong thập niên 1960s, mặc dù họ một cách tổng quát vẫn ngờ vực về việc trao cho TT Bush thẩm quyền thương thuyết mậu dịch theo thủ tục nhanh chóng. Ông Grassley, trong thư gửi TT Bush hôm Thứ Ba, nói rằng tốt hơn vẫn là phải thúc đẩy có “phiếu lưỡng đảng mạnh mẽ” về thương ước Việt-Mỹ và từ đó “đặt một nền tảng cho sự hợp tác rộng rãi hơn và tiến bộ hơn.”
Sự trì trệ thương ước đã gây giận dữ cho cộng đồng kinh doanh Hoa Kỳ ở VN, và gây chia rẽ trong chính phủ Bush. TT Bush rơi vào vị trí làm chậm lại 1 thương lượng lịch sử được hỗ trợ bởi hầu hết các cựu chiến binh chiến trường VN trong Quốc Hội Mỹ. Đại sứ Mỹ tại VN, Pete Peterson, 1 cựu tù binh và từng là dân biểu Quốc Hội, đã phản đối sự trì trệ trong 1 buổi họp đầy sóng gió với ông Zoellick hồi tháng 3.
Trong 1 lá thư mới đây gửi TT Bush, gần hai tá (1 tá = 12 người) thượng nghị sĩ từ cả 2 đảng đã công khai kêu gọi Bạch Ốc gửi gấp thương ước qua. Các TNS này viết, “Thương ước đại diện cho 1 cơ hội để đi 1 bước quan trọng kế tiếp trong việc giải quyết 1 trong những chương sóng gió nhất cuả lịch sử chúng ta, để hàn gắn vết thương cũ và định hướng mới trong quan hệ song phương.”
Các cựu chiến binh Cuộc Chiến VN, có cả các TNS như John McCain (CH-Ariz.) và John Kerry (DC-Mass.) là những người thế lực trong nhóm ký thư này.
“Bản văn này còn hơn là 1 thương ước, vì nó đại diện cho sự hoàn tất bước tiến mà chúng ta đi trong việc thay đổi quan hệ,” theo lời Kerry, khi nhìn lại việc gắn bó trở lại với VN thường vẫn khó khăn kể từ khi cuộc chiến kết thúc 1/4 thế kỷ trước. “Nếu chúng ta đổi ý, nếu chúng ta gây khó khăn, những người đã dấn thân vào VN để tranh đấu cho thương ước này sẽ phải bị trả giá.”