Cuộc đấu tranh ở nước nhà mới chánh thức bắt đầu hai năm thôi, nhưng đang tiến lên cao điểm. Cuộc đấu tranh, dù các tôn giáo chủ trương bất bạo động, nhưng vẫn có máu đổ, lệ rơi và người chết, nặng nhưt là tôn giáo PGHH.
Đương lên cao điểm bắt đầu khi CS bắt giam cầm hay giam lỏng những chức sắc nồng cốt lãnh đạo tôn giáo đấu tranh cụ thể như Cụ Lê quang Liêm, PGHH, LM Nguyẽn văn Lý, Công giáo, và HT Thích Quảng Độ, Phật giáo.
Ngoài Việt Nam, chỉ riêng ngày chúa nhựt là ngày đói tin của giới làm báo, vậy mà tin tức về cuộc đấu tranh tôn giáo tại Việt Nam chiếm gần đầy bản tin các hãng thông tấn quốc tế như Reuters, AFP, AP, và các Đài BBC, VOA, và RFI. Sáng thứ hai, báo chí, phát thanh Việt Nam Hải Ngoại tràn ngập tin tức đấu tranh. Internet và điện thoại, tin về CS Hà nội đối phó chuyền đi của HT Quảng Độ vô cùng bận rộn, phóng đi với tốc độ ánh sáng.
Khắp Tây Âu, Bắc Mỹ, Cộng đồng Người Việt tổ chức biểu tình, cầu nguyện, tiếp xùc với các giới chức dân cử kiến nghị can thiệp. Bộ Ngoại giao, Quốc hội Mỹ, TT Bush được nhiều Người Mỹ gốc Việt đích thân yêu cầu.
Trong nước CS Hà nội mở chiến dịch chống chuyến đi của PG trên qui mô cả lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa cũ.Bạo lực, khủng bố là bản chất nên CS Hà nội vẫn không làm gì khác hơn là dùng vũ lực cô lập và dùng Nghị định 31/CP vưa vi hiến vừa vi luật tố tụng, cho phép giới chức hành chánh địa phương bắt bớ, giam cầm công dân mà không cần án lịnh và phán quyết của Tòa.
Tất cả chùa nằm trong hệ thống lãnh đạo của Giáo hội PG Việt Nam Thống nhứt ở các thành phố lớn của miền Trung và nhất là ở Sàigòn, điện thoại bị cắt, sư trụ trì bị mời ra Công an "làm việc" tức là hỏi cung và hù dọa, trấn áp, không cho tham gia chuyến đi rước HT Huyền Quang.
Các nhà ngoại giao Tây phương tại Hà nội nhận định Tân Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh vẫn duy trì đường lối cứng rắn của Đảng đối với tôn giáo mà Ô. Lê khả Phiêu đã chỉ đạo thực hiện mấy năm qua.
Còn chỉ 3 ngày nữa là đến 7/6. CS đã cho CA vào xâm nhập vào đóng chốt ở Thanh Minh Thiền viện, cùm chân HT Quảng Độ bằng ba cây cùm. Cây cùm thư nhứt là quản thúc; cùm thứ hai là giam tại chỗ bằng biện pháp hành chánh; cùm thứ ba là Công an đóng chốt bên trong Thiền viện. Việc ra đi của Ngài rất khó hay không thể làm được theo nhận xét của các nhà ngoại giao ở Sàigòn. Đã dự liệu điều ấy nên Ngài đã tuyên bố cứ đi, bị ngăn trở ở đâu thì ngồi nhập từ bi quán tại đó.
Cũng có tin, CS Hà nội sẽ cho các nhà sư Quốc doanh ra rước HT Huyền Quang. Giải pháp này không làm được vì người được rước sẽ không đi trừ ra bị bắt cóc như Cụ Lê quang Liêm. Có bắt cóc được đi nữa, đem về Sàigòn hay nơi khác chỉ tạo thêm lý do cho cuộc tranh đấu bùng nổ lớn mạnh hơn và việc chỉ trích của quốc tế gay gắt hơn. Để đề phòng việc phỏng tay trên này của CS Hà nội, tin trong nước cho biết, Tăng đoàn Huế, các cơ sở lớn PG Thống nhứt ở Miền Trung đã và đang từ nhiều nơi đổ về Quảng ngãi. Và có nhiều dấu hiệu khả tín cho thấy các tôn giáo bạn trong Hội đồng Liên tôn Đoàn kết trong nước sẽ phối hợp trực tiếp hay gián tiếp để yễm trợ PG.
CS Hà nội bị đặt vào tình thế vô kế khả thi trong việc hóa giải thế trận Thiếu Lâm Tự bí truyền của Phật giáo. Cuộc chạm trán lich sử khó mà tránh dù đã giam cầm HT Quảng Độ tại Thiền Viện. HT Huyền Quang và Quảng Độ là hai Phật giáo chi bảo đối với Phật giáo Việt Nam. Cuộc đấu tranh của PG không phải là chuyện riêng của Phật giáo, mà là chuyện của các tôn giáo ở Việt Nam, không chỉ riêng đấu tranh cho tự do tôn giáo mà cho cả nhân quyền, tựï do và dân chủ cho đất nước và dân tộc đúng theo lương tâm nhân loại và xu thế hoàn cầu. Vì thế cuộc đấu tranh không là vấn đề nội bộ Việt Nam như CS Hà nội luôn luôn biện hộ. Cuộc chạm trán lich sử phải xảy ra, sớm hay muộn gì cũng xảy ra, giữa hữu thần và vô thần, dân chủ và độc tài, tự do và nô dịch. CS có ba đầu sáu tay cũng không chống nổi.