* Tóm lược tình hình trận chiến Phước Long từ 13/12/1974 đến 1/1/1975
Trong số báo Thứ Bảy tuần trước, chúng tôi đã lược trình về trận chiến tại Phước Long giai đoạn 1 từ ngày 13 tháng 12/1974 đến ngày 1 tháng 1/1975. Trước khi trình bày diễn tiến giai đoạn 2 của trận chiến Phước Long, để giúp bạn đọc tiện theo dõi, chúng tôi lược ghi lại diễn tiến giai đoạn 1.
Cuối cùng việc giải vây cho Phước Long được giao cho bộ tư lịnh quân khu 3 phụ trách với lực lượng và khả năng sẵn có trong tay. Liên đoàn 81 Biệt Cách Dù được giao phó nhiệm vụ này. Ngày 3 tháng 1/1975, Cộng quân tăng cường áp lực quanh vòng đai phòng thủ ở phía Nam. Tuyến phòng ngự của quân đội VNCH tại Phước Long chỉ còn thu hẹp ở chợ, khu hành chánh tỉnh và phi trường dành cho L-19. Tất cả các đạn bác của quân trú phòng đều bị hư hại, không còn tác xạ được do hơn 2 ngàn trái pháo của Cộng quân đã rót vào khu tòa hành chánh và bộ chỉ huy tiểu khu. Hơn 20 tấn đạn dược được tiếp tế thả dù ngay phía Bắc của bộ chỉ huy Tiểu khu nhưng vì Cộng quân pháo kích liên tục nên việc thu hồi số đạn tiếp tế này vô cùng khó khăn.
Trong số báo Thứ Bảy tuần trước, chúng tôi đã lược trình về trận chiến tại Phước Long giai đoạn 1 từ ngày 13 tháng 12/1974 đến ngày 1 tháng 1/1975. Trước khi trình bày diễn tiến giai đoạn 2 của trận chiến Phước Long, để giúp bạn đọc tiện theo dõi, chúng tôi lược ghi lại diễn tiến giai đoạn 1.
Như đã trình bày, trận chiến Phước Long bắt đầu vào hạ tuần tháng 12/1974 và kết thúc vào ngày 6 tháng 1/1975. Ngày 13 tháng 12/1975, Cộng quân mở cuộc tấn công vào quận lỵ Đôn Luân nhưng đã bị tiểu đoàn Địa Phương Quân với sự yểm trợ của Không quân đã đánh bật CQ khỏi trận chiến. Qua đêm hôm sau, ngày 14/12/1974, Cộng quân mở trận đánh chớp nhoáng tương tự vào quận lỵ Đức Phong và Bố Đức. Cả hai vị trí này bị tràn ngập nhanh chóng vì lực lượng yểm trợ không tiếp cứu kịp. Dêm kế tiếp, ngày 15 tháng 12/1974, một trung đội Pháo binh diện địa của tiểu khu Phước Long bị Cộng quân tấn công, 2 khẩu 105 ly bị mất vào tay địch quân.
Từ ngày 17/12/1974 đến cuối tháng 12/1974, Cộng quân gia tăng áp lực quanh tỉnh lỵ Phước Long. Phi trường bị pháo kích liên tục gây khó khăn cho việc tiếp tế bằng không vận. Đêm 30 tháng 12/1974. Cộng quân huy động sư đoàn 7 chính quy Bắc Việt và sư đoàn 3 tân lập thuộc bộ chỉ huy Miền, 1 trung đoàn thiết giáp và 1 trung đoàn pháo binh tấn công vào Phước Bình. Cộng quân tiến sát đến hàng rào phòng thủ của các đơn vị. Trận đánh kéo dài suốt đêm và qua chiều hôm sau mới tạm lắng. Quân trú phòng gồm 1 tiểu đoàn bộ binh và lực lượng Địa phương quân của chi khu Phước Bình phải rút lui lập phòng tuyến mới quanh phi trường.
Sau đây là tình hình chiến trận tại Phước Long từ 1 đến 6/1/1975, như đã trình bày, phần hai này được biên soạn dựa theo hồi ký của cựu đại tướng Cao Văn Viên viết cho Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ (nguyên bản viết bằng tiếng Anh, dịch giả Duy Nguyên chuyển ngữ sang tiếng Việt).
* Trận đánh ngày 1 và 2 tháng 1/1975
Bảy giờ sáng ngày 1/1/1975, Cộng quân có xe tăng yểm trợ bắt đầu tấn công vào phía Nam tỉnh lỵ Phước Long, nhưng khi đến chân đồi gần tỉnh lỵ thì bị khựng lại trước sự chống trả quyết liệt của quân trú phòng. Cùng vào thời gian này, Cộng quân đã bao vây khu vực núi Bà Rá bất chấp các đợt không pháo và xạ kích của Không quân VNCH bắn chận tối đa. Sau khi chiếm được núi Bà Rá, Cộng quân cho thiết lập ngay đài quan sát pháo binh và sử dụng súng 130 ly bắn ngay vào trung tâm tỉnh lỵ. 8 khẩu 105 ly và 4 khẩu 155 ly đặt trong tiểu khu Phước Long bị trúng đạn Cộng quân.
Trong suốt ngày 2 tháng Giêng/1975, lực lượng trú phòng chiến đấu quyết liệt và gây tổn thất nặng cho Cộng quân, 15 xe tăng của địch quân bị bắn cháy. Đến 18 giờ cùng ngày thì trạm liên lạc đặt trên đỉnh núi Bà Rá bị Cộng quân chiếm do đó sự liên lạc viễn thông với thị xã bị mất hẳn.
* Cuộc họp quyết định tình hình Phước Long
Cũng trong ngày 2/1/1975, một cuộc họp khẩn cấp do Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu chủ tọa được tổ chức tại Dinh Độc Lập. Thành phần tham dự có Phó Tổng Thống Trần Văn Hương, Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm, đại tướng Cao Văn Viên, trung tướng Đặng Văn Quang (phụ tá quân sự của Tổng thống VNCH), trung tướng Trần Văn Minh (tư lệnh Không quân), trung tướng Đồng Văn Khuyên (tham mưu trưởng bộ Tổng tham mưu kiêm tổng cục trưởng Tổng cục Tiếp vận), và vị tư lệnh Quân đoàn 3 và Quân khu 3 là trung tướng Dư Quốc Đống. Dề tài được nêu ra trong cuộc họp là nên tăng cường lực lượng để giữ Phước Long hay không. Nếu phải tiếp cứu Phước Long thì phải điều động thêm bao nhiêu quân và phải yểm trợ như thế nào.
Với tư cách là tư lệnh Quân đoàn 3 & Quân khu 3, trung tướng Đống phân tích rằng quân đoàn 3 cần ít nhất 1 sư đoàn Bộ binh hay 1 sư đoàn Dù để giải vây cho Phước Long. Kế hoạch của tướng Đống là mở cuộc hành quân tiếp cứu bằng trực thăng vận để đưa sư đoàn tiếp ứng này vào tỉnh lỵ Phước Long từ hướng phía tây và phải được sự yểm trợ tối đa bằng không quân chiến thuật và tiếp vận đạn dược. Sau đó trung tướng Đống ngỏ ý muốn xin từ chức vì cho rằng ông không có khả năng thay đổi tình hình tại quân khu 3 sau ba tháng giữ chức vụ tư lệnh Quân đoàn 3 & Quân khu 3. Tổng thống Thiệu bác bỏ lời xin từ chức của tướng Đống và lo lắng hơn nữa về kế hoạch tăng cường lực lượng để giữ Phước Long. Kế hoạch này được xem xét rất kỹ lưỡng nhưng cuối cùng bị bãi bỏ vì bộ Tổng Tham Mưu không còn đơn vị tổng trừ bị trong tay.
* Trận chiến cuối cùng
Cuối cùng việc giải vây cho Phước Long được giao cho bộ tư lịnh quân khu 3 phụ trách với lực lượng và khả năng sẵn có trong tay. Liên đoàn 81 Biệt Cách Dù được giao phó nhiệm vụ này. Ngày 3 tháng 1/1975, Cộng quân tăng cường áp lực quanh vòng đai phòng thủ ở phía Nam. Tuyến phòng ngự của quân đội VNCH tại Phước Long chỉ còn thu hẹp ở chợ, khu hành chánh tỉnh và phi trường dành cho L-19. Tất cả các đạn bác của quân trú phòng đều bị hư hại, không còn tác xạ được do hơn 2 ngàn trái pháo của Cộng quân đã rót vào khu tòa hành chánh và bộ chỉ huy tiểu khu. Hơn 20 tấn đạn dược được tiếp tế thả dù ngay phía Bắc của bộ chỉ huy Tiểu khu nhưng vì Cộng quân pháo kích liên tục nên việc thu hồi số đạn tiếp tế này vô cùng khó khăn.
Trong khi đó tại Biên Hòa, hai đại đội thuộc Liên đoàn 81 Biệt Cách Dù đã sẵn sàng lên đường. Sĩ quan chỉ huy lực lượng này vừa hoàn tất việc thám sát khu vực đổ quân là một ngọn đồi ở phía Bắc bộ chỉ huy Tiểu khu Phước Long. Đường bay cũng đã vạch xong. Ngày 4 tháng 1/1975, mưa lớn đổ xuống, mây mù đen nghịt gây khó khăn cho cuộc đổ quân của Biệt Cách Dù. Cộng quân gia tăng các đợt pháo kích vào bộ chỉ huy Tiểu khu. Trung tá tiểu khu phó bị tử thương ngay tại chỗ. Trung tá chi khu trưởng Phước Bình bị thương nặng. Cùng lúc đó, xe tăng của Cộng quân xuất hiện từ hai hướng tây và nam thị xã. Liên lạc giữa bộ chỉ huy tiểu khu và Quân đoàn 3 bị đứt quãng nhiều lần và sau khi trung tâm hành quân bị phá hủy thì hệ thống liên lạc viễn liên chỉ còn 1 tần số vô tuyến.
Ngày 5 tháng 1/1975, vào lúc 8 giờ sáng, Không quân VNCH thực hiện 60 phi vụ chiến thuật để yểm trợ cho cho kế hoạch hình thành một bãi đáp trực thăng tại phía đông tỉnh lỵ để lực lượng của Liên đoàn 81 Biệt Cách Dù đổ bộ. 9 giờ sáng ngày 5 tháng 1/1975, một đại đội Biệt Cách Dù đầu tiên đổ bộ an toàn. Ngay sau khi đổ bộ xong, thì hai bên bắt đầu liên lạc với nhau được ngay. Đến 11 giờ phi cơ chuẩn bị cho cuộc đổ bộ thứ hai và bộ chỉ huy đơn vị Biệt Cách Dù dự trù sẽ được trực thăng vận xuống phía Bắc khu Hành chánh tỉnh. Khi hoàn tất cuộc đổ bộ vào lúc 3 giờ chiều cùng ngày, hơn 250 quân sĩ Biệt Cách Dù bị lọt vào ổ phục kích của pháo binh Cộng quân, tuy nhiên chỉ có khoảng 2 tiểu đội bị tổn thất. Nhiều trực thăng bị trúng đạn nhưng phi hành đoàn đã cố gắng thoát ra khỏi vùng hỏa lực phòng không của CQ. Do địch pháo dữ dội nên Không quân không thể tải thương được như đã dự trù.
Trong thế cài răng lược, xe tăng CQ phá vỡ vị trí phòng ngự của Địa phương quân tại kho Tiếp vận và từ đó tấn công vào thị xã. Đặc công địch tùng thiết liền trở lui đặt chướng ngại vật để chận đường trong khi chiến xa của CQ vẫn tiến về dinh tỉnh trưởng, bây giờ là bộ chỉ huy hành quân Tiểu khu và bộ chỉ huy đơn vị tăng viện vừa mới đến. CQ bị đẩy lùi khi các chiến binh Biệt Cách Dù bắt đầu phản công để tái chiếm từng vị trí một, đặc biệt là kho Tiếp vận. Mặc dù chiến binh Biệt Cách Dù chiến đấu vô cùng dũng cảm nhưng do áp lực CQ quá nặng nên không chiếm lại được các vị trí trọng yếu. Lúc đó lực lượng Biệt Cách Dù bị thiệt hại gần nửa quân số.
Trận chiến trở nên kịch liệt hơn khi chiến xa địch kéo đến tăng cường, chiến binh Biệt Cách Dù sử dụng loại vũ khí phóng hỏa tiễn M 72 và đại bác không giật để bắn trả. Đến cuối ngày hôm đó, bộ chỉ huy Biệt Cách Dù báo cáo cho bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 về tình hình trận chiến. Tình hình vô cùng nguy kịch không giống như những gì bộ chỉ huy Tiểu khu đã báo cáo trước đó. Tuyến phòng thủ của Địa phương quân bị vỡ khi chiến xa địch kéo đến. Thấy vậy, sĩ quan chỉ huy Biệt Cách Dù quyết định lập hàng rào quanh dinh tỉnh trưởng và tòa hành chánh. Suốt đêm đó hơn 1,000 trái đại bác của địch rót vào khu vực này và khu vực chợ.
Qua 9 giờ sáng ngày 6 tháng 1, bộ binh CQ có xe tăng yểm trợ lại mở trận tấn công tiếp. Giao tranh kéo dài suốt ngày. Đến 23 giờ liên lạc với bộ chỉ huy tiểu khu bị mất nhưng lực lượng Biệt cách Dù vẫn còn giữ vững vị trí. Đến 12 giờ khuya, chiến binh Biệt Cách Dù lặng lẽ phân tán mỏng ra khỏi thị xã.
Qua sáng hôm sau, vào lúc 10 giờ, đơn vị Biệt Cách Dù báo cáo về cho biết chỉ còn 50 người và đang đóng tại một nơi ở phía Bắc thị xã. Một toán khác báo cáo đang có mặt tại vùng Đông Bắc Quốc Lộ 14. Từ ngày 9 đến ngày 15 tháng 1/1975, bộ chỉ huy Liên đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù đã tổ chức tìm kiếm các chiến binh bị thất lạc và giải cứu họ về được. Một lực lượng thuộc Quân đoàn 3 cũng tham gia hành quân chung quanh khu vực gần Quốc lộ 14 gần ranh giới với vùng 2. Sau 4 ngày tìm kiếm có 121 chiến binh sống sót và được trực thăng chở về. Nhiều toán quân và dân sự cũng tìm cách thoát khỏi vòng vây địch và về đến nơi an toàn. Hơn 1,000 người vừa công chức, cảnh sát, Địa phương quân, Nghĩa quân và binh sĩ thuộc Tiểu đoàn 2/7 cũng được đưa về Sài Gòn. Riêng vị tỉnh trưởng/tiểu khu trưởng, quận trưởng/chi khu trưởng Phước Bình, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn Bộ binh và hơn 3 ngàn binh sĩ bị kẹt lại không thoát được để trở về. (V)
Tuần sau: Chi tiết về trận chiến Ban Mê Thuột viết theo lời kể của cựu đại tướng Cao Văn Viên (đăng vào số báo ra ngày thứ Bảy).
Gửi ý kiến của bạn
