Trong 6 tháng đầu năm 1965, tình hình chiến sự tại Vùng 1 chiến thuật trở nên sôi động khi CSBV tung hàng loạt cuộc tấn công cấp trung đoàn vào một số vị trí phòng ngự của các đơn vị Bộ binh và Địa phương quân. Riêng tại Quảng Ngãi, vào cuối tháng 5 năm 1965, CQ mở cao điểm với ý định đánh chiếm một số tiền đồn quanh thị xã tỉnh lỵ Quảng Ngãi, đồng thời thăm dò phản ứng của lực lượng TQLC Hoa Kỳ vừa đổ quân vào Chu Lai. Một trong những mục tiêu mà CQ nhắm đến là đồn Ba Giá (có tài liệu ghi là đồn Ba Gia) cách tỉnh lỵ Quảng Ngãi 12 km về phía Tây Bắc. Đồn này do một đại đội Địa phương quân trấn đóng. Ngoài đại đội Địa phương quân, đồn này có 1 trung đội Pháo binh với 2 khẩu 105 ly. Để đánh chiếm đồn này, đêm 29 tháng 5/1965, CQ đã điều động trung đoàn 603 thuộc hệ thống chỉ huy của sư đoàn 3 Sao Vàng CSBV mở tấn công cường tập. Đại đội trú phòng đã chống trả quyết liệt nhưng do thiệt hại nặng nên đã phải rút khỏi vị trí.
Đại đội 4 khai hỏa, đại đội trưởng báo cáo với tiểu đoàn trưởng: “Con cái tôi thấy đám lá cây (VC ngụy trang) đang xung phong truy kích đơn vị Bộ binh. Tôi ra lệnh khai hỏa để giải tỏa áp lực cho Bộ binh”. Trong lúc đại đội 4 đang chạm địch ở phía Nam và Đông Nam thì các đại đội khác và ban chỉ huy tiểu đoàn 3 TQLC bị CQ pháo kích bằng súng cối 82 ly, nhưng chẳng gây được thiệt hại nào cho tiểu đoàn này. Đột nhiên, tiểu đoàn phó đề nghị cánh B sang đại đội 1 và đại đội 4. Tiểu đoàn trưởng đồng ý, vừa lúc đó đại đội trưởng đại đội 1 báo cáo là “đứa con bên trái bắn chận đám chuột đang xâm nhập vào mấy cái nhà bên cách mình 300 mét”. Pháo binh đã bắn yểm trợ kịp thời. Trận chiến diễn ra quyết liệt. đại đội 1 đã tung quân bắn hạ các toán CQ di chuyển về hướng đại đội 4 Sau hơn 1 giờ kịch chiến, tuyến chiến đấu của các đại đội TQLC vẫn vững vàng, một số đông CQ bị hạ tại trận.
Theo bản tin chiến sự của Tổng cục Chiến tranh Chính trị (TC.CTCT) QL.VNCH phổ biến cho báo chí, ngày 30 tháng 5/1965, các đơn vị VNCH tiếp viện đã bị chận đánh, cũng trong ngày này, 66 phi cơ của Không quân Việt-Mỹ đã liên tục oanh kích vào các vị trí CQ chiếm đóng và phá hủy 2 khẩu đại bác 105 ly và kho đạn trong đồn để địch quân không thể sử dụng được. Bản tin chiến sự của TC.CTCT ngày 31/5 cho biết trong trận tấn công vào đồn Ba Giá, CQ bỏ lại hơn 200 tử thi tại trận địa, số chết có thể lên đến 500, 37 CQ bị bắt. Về đại đội Địa phương quân đồn trú và các đơn vị tăng viện có 80 tử thương và 100 bị thương.
Về lực lượng VNCH giải tỏa áp lực CQ tại đồn Ba Giá và vùng phụ cận, trong giai đoạn 1 có Tiểu đoàn 3 Thủy quân Lục chiến (TQLC), Tiểu đoàn 39 Biệt động quân và Trung đoàn 51 Bộ binh Biệt lập, giai đoạn 2 có thêm bộ chỉ huy Chiến đoàn B TQLC và Tiểu đoàn 1 TQLC, giai đoạn 3 được tăng cường thêm Tiểu đoàn 5 Nhảy Dù.
Trong số báo kỳ này, chúng tôi xin giới thiệu bài lược trình về diễn tiến sự tham chiến của các đơn vị TQLC trong giai đoạn 1 và 2. Phần này biên soạn dựa theo hồi ký của hai cựu sĩ quan cao cấp binh chủng Thủy quân VNCH: cựu trung tá Lê Bá Bình, lúc trận chiến xảy ra là trung úy, chỉ huy một đại đội của Tiểu đoàn 3 TQLC, và cựu đại tá Tôn Thất Soạn, thời gian đó là thiếu tá tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1 TQLC kiêm chiến đoàn trưởng Chiến đoàn B. Trong hồi ký của hai cựu sĩ quan này, đều ghi là đồn Ba Gia và chỉ xác định được là trận chiến xảy ra trong năm 1965, không ghi rõ ngày tháng. Tuy nhiên đối chiếu với các bản tin chiến sự của Tổng cục Chiến tranh Chính trị và của Việt Tấn Xã VNCH được phổ biến trong năm 1965 thì có thể xác định đó là đồn Ba Giá, và trận đánh diễn ra vào cuối tháng 5/1965. Sau đây là diễn tiến về sự tham chiến của Tiểu đoàn 3 TQLC, lược ghi dựa theo hồi ký của cựu đại đội trưởng Lê Bá Bình:
Tiểu đoàn 3 TQLC do thiếu tá Nguyễn Thế Lương-tiểu đoàn trưởng- chỉ huy, đang hành quân tảo thanh CQ tại Điện Bàn, Quảng Nam, đã nhận được lệnh tiếp ứng cho mặt trận Quảng Ngãi. Tiểu đoàn được không vận từ phi trường Đà Nẵng vào Quảng Ngãi bằng 4 phi vụ C 123 theo thứ tự di chuyển: đại đội 2, đại đội 4, đại đội chỉ huy, đại đội 3 và đại đội 1. Đến Quảng Ngãi bộ chỉ huy Tiểu đoàn 3 TQLC tạm đóng quân tại một trường tiểu học bỏ hoang cạnh phi trường. Sau khi nhận lệnh từ bộ chỉ huy cuộc hành quân, ban chỉ huy Tiểu đoàn 3 TQLC đã họp các đại đội trưởng và sĩ quan tham mưu để trình bày kế hoạch và phân nhiệm. Theo kế hoạch, Tiểu đoàn 3 TQLC vượt tuyến xuất phát vào giờ G ngày N để chiếm các mục tiêu 1,2 và 3 để tiêu diệt địch, đồng thời yểm trợ Trung đoàn 51 Biệt lập tái chiếm đồn Ba Giai. Đội hình của Tiểu đoàn 3 TQLC được phối trí như sau: lực lượng tiên phong gồm đại đội 1 và 2 do đại úy Châu, tiểu đoàn phó chỉ huy, đại đội 4 là thành phần trừ bị và đại đội 3 có nhiệm vụ bảo vệ phía sau tiểu đoàn.
5 giờ sáng ngày N, thành phần xung kích là 2 đại đội 1 và 2 rời tuyến xuất phát. Đúng 10 giờ 15 hai cánh quân của đại đội 1 và 2 đã bám vào bìa mục tiêu 1 (bờ phía Đông của ấp Sơn Châu). Vừa tiến quân thật dè dặt, vừa điều động con cái tung ra lục soát từng nhà trong ấp, đại đội 2 đã tiến vào giữa làng (mục tiêu 1). Vì tính chất bất thường của mục tiêu này, hai đại đội 1 và 2 phải tiến quân rất thận trọng và lùng sục trong hai tiếng đồng hồ cho đến lúc cả hai đại đội chiếm lĩnh trọn vẹn mục tiêu 1, đâu đâu cũng có bóng của chiến binh Tiểu đoàn 3 TQLC.
Đúng 12 giờ 30 giao tranh đã diễn ra ở cánh quân của Tiểu đoàn 39 Biệt động quân, kế tiếp là tiếng súng pháo binh yểm trợ, rồi tiếng súng đủ loại vang rền trận địa. Về đại đội 2 TQLC, trong khi các trung đội tiếp tục bung rộng lục soát thì đại đội trưởng được lệnh cùng với đại đội 1 tiếp tục tiến về mục tiêu 1, tức là chiếm Núi Tròn. Sau 1 giờ tiến quân, hai đại đội 1 và 2 TQLC do tiểu đoàn phó chỉ huy đã thâu ngắn được 1/3 đoạn đường vào mục tiêu 2. Đúng 13 giờ 45 phút, cánh quân của Trung đoàn 51 Bộ binh chạm địch. Trước tình hình này, thiếu tá tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 3 TQLC cho lệnh các đại đội chuẩn bị tác chiến để yểm trợ đơn vị bạn.
Đại đội 4 khai hỏa, đại đội trưởng báo cáo với tiểu đoàn trưởng: “Con cái tôi thấy đám lá cây (VC ngụy trang) đang xung phong truy kích đơn vị Bộ binh. Tôi ra lệnh khai hỏa để giải tỏa áp lực cho Bộ binh”. Trong lúc đại đội 4 đang chạm địch ở phía Nam và Đông Nam thì các đại đội khác và ban chỉ huy tiểu đoàn 3 TQLC bị CQ pháo kích bằng súng cối 82 ly, nhưng chẳng gây được thiệt hại nào cho tiểu đoàn này. Đột nhiên, tiểu đoàn phó đề nghị cánh B sang đại đội 1 và đại đội 4. Tiểu đoàn trưởng đồng ý, vừa lúc đó đại đội trưởng đại đội 1 báo cáo là “đứa con bên trái bắn chận đám chuột đang xâm nhập vào mấy cái nhà bên cách mình 300 mét”. Pháo binh đã bắn yểm trợ kịp thời. Trận chiến diễn ra quyết liệt. đại đội 1 đã tung quân bắn hạ các toán CQ di chuyển về hướng đại đội 4 Sau hơn 1 giờ kịch chiến, tuyến chiến đấu của các đại đội TQLC vẫn vững vàng, một số đông CQ bị hạ tại trận.
Chiến trường tạm im tiếng súng. Đại đội 1 và đại đội 4 tung quân ra lục soát, đồng thời báo cáo kết quả cũng như thiệt hại: đại đội 4 có 2 chiến binh tử thương, 11 bị thương. Tiểu đoàn trưởng cho biết Tiểu đoàn 39 BĐQ đã đánh bại một đơn vị địch ra khỏi mục tiêu và tịch thu hơn 200 vũ khí cá nhân.
* Chiến đoàn B và Tiểu đoàn 1 Thủy quân Lục chiến nhập trận:
Tổng kết, trong ngày đầu, lực lượng giải vây đã gây thiệt hại nặng cho CQ, nhưng sau đó, CQ đã điều động thêm quân để cầm chân các đơn vị VNCH. Nhận được báo cáo về cuộc diện trận địa, bộ Tổng Tham mưu QL.VNCH đã điều động bộ chỉ huy Chiến đoàn B Thủy quân Lục chiến (TQLC) và Tiểu đoàn 1 TQLC, ra tăng viện cho Quân đoàn 1 để tiếp ứng cho mặt trận Ba Giá. Dựa theo hồi ký của chiến đoàn trưởng Tôn Thất Soạn, diễn tiến cuộc hành quân của hai tiểu đoàn TQLC tại Ba Gia giai đoạn 2 được ghi nhận như sau:
* Chiến đoàn B tại Quảng Ngãi:
Ngày N-1, lực lượng tăng viện đổ quân xuống phi trường Quảng Ngãi, sau khi cùng bộ chỉ huy rời khỏi phi cơ ở cuối phi đạo, thiếu tá Tôn Thất Soạn đi về hướng căn lều dã chiến đặt Bộ chỉ huy Hành quân của Sư đoàn 2 BB, gặp ngay chuẩn tướng Hoàng Xuân Lãm-tư lệnh Sư đoàn 2 BB- đang nói chuyện với thiếu tá Võ Công Hiệu, trưởng phòng 3 trước cửa lều. Chưa kịp chào hỏi, tướng Lãm đã lên tiếng: Soạn đó hả, vừa mới ra hỉ, toa vào trong để gặp thiếu tướng. Đó là thiếu tướng Nguyễn Chánh Thi-tư lệnh Quân đoàn 1. Vì thấy tình hình nghiêm trọng của mấy ngày qua, nên tướng Thi đích thân bay vào Quảng Ngãi để giám sát cuộc hành quân đang tiếp diễn.
Thiếu tá Soạn bước vào lều chỉ huy, nơi này không khí có vẻ ngột ngạt, im lìm, chỉ thấy một mình tướng Thi đang đứng trước bản đồ hành quân, nét mặt đằng đằng. Thấy thiếu tá Soạn vào, ông hơi dịu xuống một chút, sau khi bắt tay chào hỏi, ông nói: Các toa ra đây vừa đúng lúc, moa giao lại quyền chỉ huy tiểu đoàn 3 về cho chiến đoàn. Ngay ngày hôm nay, chiến đoàn hãy điều động tiểu đoàn 3 và tiểu đoàn 1 TQLC giải tỏa áp lực, yểm trợ cho đại đội Địa phương quân tái chiếm đồn Ba Gia.
- Lực lượng địch vẫn còn trong vùng, tướng Thi đưa một bàn tay quét một vùng trên bản đồ.
Thiếu tá Soạn đáp: Thưa thiếu tướng tôi nhận rõ.
- Thôi toa ra gặp chuẩn tướng Lãm và bộ Tham mưu để làm việc.
Chào chuẩn tướng Thi, thiếu tá Soạn bước ra khỏi lều và gặp thiếu tá Hiệu đang đợi để thuyết trình: Tình hình địch trong mấy ngày qua rất sôi động, một lực lượng cấp trung đoàn của sư đoàn 3 Sao Vàng VC đã bức rút đồn Ba Gia. Bộ Tư lệnh Sư đoàn 2 BB đã điều động trung đoàn 51 BB, tiểu đoàn 3 TQLC và tiểu đoàn 39 BĐQ hành quân giải tỏa áp lực địch, tất cả đều chạm súng. Các đơn vị bạn đều có thiệt hại và bị cầm chân ở các tuyến giai đoạn. Riêng tiểu đoàn 39 Biệt động quân ngày N đã hạ sát nhiều VC, tịch thu trên 200 khẩu súng cá nhân và cộng đồng, nhưng tối đến, địch đã dồn một lực lượng mạnh hơn, tấn công trả đũa và chọc thủng tuyến phòng thủ của BĐQ, trong khi tiểu đoàn chưa kịp tản thương và bổ sung đạn dược nên phải rút lui về tuyến sau.
Ngay ngày N, tiểu đoàn 1/TQLC được trực thăng vận xuống vùng hành quân thay thế tiểu đoàn 39BĐQ cùng với các đơn vị bạn giải tỏa áp lực địch. Cuộc hành quân qua giai đoạn 2 gồm có các lực lượng sau đây:
- Trung đoàn 51 Bộ binh biệt lập: trung tá Nguyễn Thọ Lập trung đoàn trưởng chỉ huy.
- Chiến đoàn B Thủy quân Lục chiến gồm: Tiểu đoàn 1 TQLC do thiếu tá Tôn Thất Soạn tiểu đoàn trưởng kiêm chiến đoàn trưởng chỉ huy. Tiểu đoàn 3 TQLC: thiếu tá Nguyễn Thế Lương tiểu đoàn trưởng chỉ huy.
Ngày N, bộ Tư lệnh Sư đoàn 2 BB điều động: Trung đoàn 51 BB đi cánh Nam, Chiến đoàn B TQLC đi cánh Bắc, tiến song song về hướng Tây để truy lùng và giải tỏa áp lực địch với mục đích tái chiếm đồn Ba Gia. Rút tỉa kinh nghiệm đã đổi bằng máu trong những cuộc chạm súng ở giai đoạn 1, lần này các đơn vị bạn đã tận dụng hỏa lực yểm trợ phi pháo, trước khi tiến chiếm các mục tiêu, cũng như luôn luôn đề phòng, dàn đội hình cẩn thận, phối hợp nhịp nhàng với các cánh quân.
Kết quả ngày N, các đơn vị đã giải tỏa áp lực địch và tái chiếm đồn Ba Gia. Địch đã đoạn chiến nhiều lần tại các mục tiêu khi quân ta tiến vào và địch đã buộc phải rút về hướng Tây sau khi bị thiệt hại do phi cơ và pháo binh cùng với sức tấn công dũng mãnh của quân ta. Địch đã rút lui để lại rất nhiều xác chết và vũ khí đạn dược. Các cánh quân bị tổn thất nhẹ về nhân mạng, nhưng vũ khí được bảo toàn. Ngày N+1, các đơn vị tiếp tục lục soát khu vực đồn Ba Gia để yểm trợ cho Đại đội Địa phương quân vào trấn đóng đồng thời sửa sang vị trí phòng thủ. Cùng thời gian này, 1 trực thăng Skycrane của TQLC/Hoa Kỳ câu 2 khẩu đại bác 105 ly vào thay thế hai khẩu đã phá hủy tại đồn Ba Gia và một khẩu 155 ly vào vị trí Núi Tròn, chuẩn bị giai đoạn 3 của cuộc hành quân.
Kỳ sau: Chiến đoàn B và Tiểu đoàn 5 Nhảy Dù, trận đánh quyết định ở Ba Giá.
Gửi ý kiến của bạn
