Bạch Phu, người ở Trực Lệ. Con trưởng là Giáp làm quan ở Sơn Tây. Ngặt một nỗi đường xá xa xôi nên đã ba năm vẫn không thấy tin tức gì hết cả. Vợ của Phu là Hàn thị, đang ngồi đan áo. Chợt một con nhện từ xà nhà sa xuống ngay trước mặt, bèn rúng động tâm can mà bảo dạ rằng:
- Giờ ngọ, mà điềm báo kiểu này, ắt xúi quẩy đã nằm trong kiếp số!
Bèn chạy vào bàn thờ, lấy cuốn truyện Kiều cầm ở đôi tay. Thành tâm khấn vái: "Lạy sư Từ Hải. Lạy vãi Giác Duyên. Lạy tiên Thúy Kiều. Xin cho con một quẻ để bình an tâm trí", rồi kính cẩn mà lật, thì thấy ngón tay cái chỉ vào câu: Chữ tài liền với chữ tai một vần, bèn tá hỏa tam tinh. Thảng thốt nói:
- Chồng ta không phải là người tài. Ta chỉ hơi… tài tài. Còn người tài thật sự là thằng Giáp. E chết mẹ đi chăng"
Bèn hớt ha hớt hãi chạy đi tìm chồng. Lúc ấy, Bạch Phu đang… mở mang trí hóa ở vườn sau. Chợt thấy vợ ào đến như chạy giặc. Lòng lấy làm lạ, liền tự nhủ lấy thân:
- Áo nàng vàng anh về yêu hoa cúc, áo nàng xanh anh mến lá sân trường. Người ta yêu được hoa, mến được lá, là khi người con gái đoan trang thùy mị. Chớ… ầm ầm kiểu này, còn mến được hay sao"
Rồi ánh nhìn dõi tràn qua hướng khác, với ước mong bớt vơi niềm thất vọng. Chợt nghe vợ vừa thở vừa nói:
- Con gặp đại nạn, mà ông ngồi nhậu kiểu này, thì phụ tử tình thâm. Làm sao ông có"
Bạch Phu nghệch mặt ra. Ngơ ngác đáp:
- Con mình làm quan ở Sơn Tây. Người hầu kẻ hạ. Trên thì hưởng bổng lộc của triều đình, dưới nhận quà cáp của bàn dân bá tánh. Không tạo phước thì thôi. Có đâu bị tai kiếp từ đâu bang tới"
Rồi như chợt nhớ ra điều gì. Mau mắn nói:
- Tin này ở đâu mà bà có"
Hàn thị, với nét sợ hãi đang còn đọng trên mặt. Ấp úng đáp:
- Tôi bói Kiều, nên hiểu được… Thiên ý. Vội báo với ông, mà ông cứ tà tà không quyết, là cớ làm sao"
Bạch Phu nghe vợ bàn tán như vậy, bèn ực cho một phát. Mạnh miệng nói:
- Bói chớ có phải là… đúng đâu mà bà mần dữ vậy" Thiệt là hết biết!
Hàn thị. Cho dẫu tức cành hông, nhưng cũng ráng đè nén tâm tư mà nói này nói nọ:
- Có kiêng có lành. Ơn trên người ta hiển thị cho. Dẫu mình không nhận thì cũng nên khéo léo mà từ chối. Có đâu ào ạt kiểu này, rồi lỡ cõi trên ghim vào lòng cho nhớ. Sống đặng hay sao"
Đoạn quày lưng đi tuốt. Một hôm, Bạch Phu đang tỉa lá bắt sâu. Chợt có người bà con họ Đinh tên Cường, từ xa đến thăm. Sau vài câu đưa lối. Chợt nhìn thẳng vào mắt của Bạch Phu, mà nói rằng:
- Quân tử không đứng dưới bức tường lung lay. Sao anh lại coi thường đến thế"
Bạch Phu ngạc nhiên đáp:
- Anh, từ nào tới giờ sống theo châm ngôn: Chuyện người bỏ mặc, rối loạn thì bỏ chạy, nên chưa hề là người quân tử. Sao lại phải lo"
Rồi tiện tay giục con sâu dưới đất. Cẩn trọng nói:
- Biết được điều gì thì nói điều đó. Không biết thì đừng giả bộ biết. Chớ suy cho cùng tận, thì gạt người thật ra là tự gạt chính mình thôi!
Đinh Cường nghe vậy, bỗng lặng người đi một chút, rồi từ tốn đáp:
- Từ ngày cách biệt đến nay, em được hồn Cô cốt Cậu thường về gởi gắm, nên làm nghề thầy đồng lúc nào cũng chẳng hay. Tháng trước đây, em được hồn Cô báo tin cháu Giáp con của anh đang gặp mùa… tai kiếp, nên vội vã báo tin. Cho lương tâm được yên bề thanh thản. Chân tình là vậy. Còn tin hay không là chuyện của anh. Chớ em chẳng ý kiến ý cung cho lòng thêm rối rắm!
Đoạn, dõi mắt vào cõi xa xăm. Ưu tư nói:
- Dưới bầu trời này, chuyện gì cũng có thể xảy ra. Việc mình nghĩ nó không thể xảy ra thì lại thường xảy ra nhất, và hẳn nhiên, việc gì cũng có cái giá của nó. Chỉ là rẻ hoặc mua bằng giá chợ đen. Chớ tuyệt chẳng miễn phí cái gì hết cả.
Bạch Phu, vốn không tin bói toán, nhưng đụng tới hồn Cô cốt Cậu, bèn trong dạ đâm run. Lo lắng nói:
- Đã thương thì thương cho trót. Đã gọt thì gọt cho trơn. Đã nắm được Thiên cơ. Chờ chi chưa trút"
Cường bình thản đáp:
- Giáp mượn đồng tiền để thăng quan tiến chức, nên làm nhiều điều sai trái. Nếu không thật tâm hoán cải. Nhẹ, thì chung thân nơi nhà giam, còn nặng, thì cháu nội đích tôn e suốt đời không thấy!
Bạch Phu nghe tới đâu lạnh người theo tới đó. Hơ hãi nói rằng:
- Vậy anh phải làm sao cho bình an thông suốt"
Cường mạnh dạn đáp:
- Anh hãy viết một lá thư, rồi sai thằng Ngọ mang đến cho anh của nó, là bước thứ nhất. Lập đàn cúng tế. Xin lỗi với Đất Trời, là bước thứ hai. Tự hạn chế những ham thích của mình, để làm việc thiện, hầu chuộc lại phần nào lỗi lầm con gây chuốc, là bước thứ ba. Tập sống khiêm cung. Đơn giản thật thà. Chớ đừng ỷ con làm quan mà phong mình lên… tướng, là bước thứ tư. Đừng chờ lúc khát mới đào giếng, đừng chờ lúc già mới chậm chạp… tu thân, mà phải nổ lực tới luôn cho đến bờ đến bến, là bước thứ năm. Với năm bước ấy, thì cho dẫu không đặng trọn trăm phân, nhưng họa kiếp vây quanh đã vơi nhiều đó vậy.
Bạch Phu, như người chết đuối vớ được cái… can, bèn chạy vào thư phòng. Lấy giấy hoa tiên. Vung bút viết: "… Người ta ganh nhau, ghét nhau, chưởi nhau, hại nhau, chỉ vì một chữ Danh. Thậm chí hư danh cũng giành nhau tuốt luốt. Người ta! Phần thì thích lưu vào kim cổ, phần thì thích người khác biết mình, nên thích danh hơn là thích lợi. Vì thế, càng nổi tiếng thì càng sớm về đoàn tụ với tổ tiên. Vậy, nếu con thương cha mẹ già yếu - thì đừng lo danh - mà hãy lo… giàu, bởi có giàu mới tuổi thọ sống lâu. Mới tự tại an nhiên vui cười cùng con cháu… "
Nay nói về Ngọ. Lúc cầm thư cha đến nơi, liền lẹ tay đưa. Giáp mở ra mà đọc. Đọc tới đâu mặt mày tái mét tới đó, nhưng cũng cố làm ra vẻ bình tĩnh, mà bảo với Ngọ rằng:
- Chuyện ông cụ. Từ từ anh sẽ tính!
Ngọ lúc rời nhà ra đi, định tâm sẽ ở lại với anh đến cuối tháng mới về, nhưng ngày qua ngày, cứ thấy bọn sâu mọt ào ào lui tới, nịnh bợ khen chê. Đã thế còn tráo trở với nhau bằng những lời gian trá. Trước mặt thì hỉ hả anh em, sau lưng cứ đâm hoài đâm tới, bèn rúng động tâm can, thì thào tự nhủ:
- Dùng sức phục người là bá. Dùng đức phục người là vương. Nay dùng mưu mẹo để thu phục người ta, thì cho dù có đặng bá được vương cũng chẳng nhằm chi hết cả!
Rồi nhộn nhạo muốn quay về. Chớ chẳng muốn ở lại chốn phồn hoa thêm phút giây nào nữa cả. Trước lúc chia tay, mới thảng thốt nói với anh rằng:
- Nói gần nói xa, chẳng bằng mở lòng ra mà nói thật. Anh nhận ơn vua, hưởng lộc nước, mà không nghĩ đến an sinh của bá tánh, lại lo vơ vét để hối lộ cho người quyền thế để được thăng quan, thì trước là thẹn với lương tâm, sau bổn phận với con dân cũng mang nhiều thiếu sót!
Giáp lắc đầu, đáp:
- Chú vốn hàn vi. Quanh năm chỉ biết cây rìu đốn củi, nên không hiểu dược ngóc ngách của đường làm quan. Quyền thăng giáng là ở bên trên, không phải ở bách tính. Quan trên vui thì đường mây rộng mở, còn bá tánh vui thì nào được ích gì" Ta! may nhờ hồng phước của tổ tiên, nên rạng mày rỡ mặt. Quyết không vì bàn dân bá tánh - mà vụt chức quan - thì mới là kẻ túc trí đa mưu thức thời đó vậy!
Ngọ níu kéo nói:
- Tai nghe chưa chắc phải. Mắt thấy chưa chắc thật. Bây giờ anh đang dùng mắt coi, mà không dùng tâm để nhìn. E trật vuột đi chăng"
Giáp xua tay đáp:
- Con đường danh vọng. Không phải dễ bỏ như em tưởng tượng đâu!
Ngọ biết là không thể khuyên can được, bèn buồn bã ra về kể lại với cha. Bạch Phu nghe chuyện, khóc rống lên không biết làm thế nào. Chỉ còn nước mồng một ăn chay, mười lăm cúng kiến, còn khấn vái lâm râm: " Chỉ xin việc không đúng của đứa con hư hỏng, đừng lụy đến gia đình của nó…"
Năm sau có tin Giáp được cử làm ở Bộ Lại. Thiên hạ đến mừng đầy nhà. Kẻ thì đem tới chục thang Minh Mạng. Người vàng lá vàng tây, khiến gia cảnh nhộn nhịp hơn là đang… tang chế. Tưng bừng là vậy, nhưng Bạch Phu chỉ sụt sùi ngồi khóc, khiến Hàn thị không dấu được lo âu. Run run nói:
- Quân tử kiến cơ nhi bất tác. Thời hồ, thời hồ bất tái lai. Anh hùng gặp thời không hành động, rủi thời cơ không đến nữa. Hối kịp hay chăng"
Bạch Phu người rũ xuống như không còn sức sống. Chán nản đáp:
- Danh vọng là bước thang mây. Càng lên cao càng bị phong ba bão táp. Con mình, cứ chạy theo quyền lực, mà không biết lấy gương của Mạnh Thường Quân đặng soi xét cách sống của mình, thì trước là lỗi đạo làm quan. Sau họa to sẽ ôm vào không dứt!
Hàn thị, từ ngày còn con gái đến giờ, mới nghiệm được một điều tự cho là Chân lý, là: Đàn bà có thể bỏ chồng chớ không thể bỏ con, nên khi nghe Bạch Phu bàn ra như vậy, mới bực bội tâm can, mà rầu rầu tự nhủ:
- Cây không trồng không tiếc. Con không đẻ không thương. Chớ con của mình, nếu không tài không đức hồ dễ đã mần ra như thế. Thử hỏi: Tiền nhiều như phú hộ ở làng, mà tài ở… bụi tre, thì dẫu hết kiếp cũng chỉ là… phú hộ. Còn con của mình, một bước lên ngựa, hai bước xuống xe. Ho một tiếng đại phu ào tuôn đến. Trên thì được đại thần thương yêu, dưới gia nhân hết lòng giúp sức. Ngon lành là vậy, mà chẳng biết nhận cho, lại cứ bô bô lỗi này lỗi nọ. Thiệt là tức chết!
Rồi cố bình tâm lại. Gắng gượng nói:
- Chỉ có phú quý công danh tài lộc, mới đáng cho người ta tôn quý. Còn những hành động không mang lại công danh phú quý, thì chỉ có dẹp đi, bởi chẳng mang đến cho ta chút uy nào hết cả!
Bạch Phu nghe vợ nói vậy, liền dõi mắt vào chốn hư không. Bực dọc nói:
- Yêu con, thì nên dạy cho nó điều nghĩa lý. Chớ để cho tập nhiễm những tính nết xấu, rồi nhắm mắt làm càn, thì cái yêu đó sẽ biến thành cái hại. Chẳng gỡ được đâu!
Qua năm sau, Giáp áo mão về làng. Chẳng may lúc đi ngang dãy Hoành Sơn, bị bọn sơn tặc sấn tới, bao nhiêu vàng bạc châu báu đều bị bọn ấy lấy đi. Đã vậy còn giận dữ chỉ vào mặt Giáp mà nói rằng:
- Bọn quan sâu mọt. Đục khoét dân lành. Bọn ta tới đây để thay Trời rửa sạch nỗi oan khiên, của bao ngày chất chứa…
Đoạn, trói thúc ké hai cánh tay của Giáp lại, dẫn đi mất. Gia nhân hốt hoảng chạy về, gặp lúc Bạch Phu đang ngồi coi đá cá, liền sà xuống bên chân. Hơ hãi nói:
- Cậu hai đã bị sơn tặc bắt đi rồi!
Bạch Phu bỗng dựng người lên như bị điện giựt. Mau chóng nói:
- Quỷ thân phẫn nộ, chỉ trừng phạt bản thân nó, như thế có thể nói là đã giúp cho nhà tôi đỡ đi phần hoạn nạn của mai sau. Thiệt là… hết ý!
- Giờ ngọ, mà điềm báo kiểu này, ắt xúi quẩy đã nằm trong kiếp số!
Bèn chạy vào bàn thờ, lấy cuốn truyện Kiều cầm ở đôi tay. Thành tâm khấn vái: "Lạy sư Từ Hải. Lạy vãi Giác Duyên. Lạy tiên Thúy Kiều. Xin cho con một quẻ để bình an tâm trí", rồi kính cẩn mà lật, thì thấy ngón tay cái chỉ vào câu: Chữ tài liền với chữ tai một vần, bèn tá hỏa tam tinh. Thảng thốt nói:
- Chồng ta không phải là người tài. Ta chỉ hơi… tài tài. Còn người tài thật sự là thằng Giáp. E chết mẹ đi chăng"
Bèn hớt ha hớt hãi chạy đi tìm chồng. Lúc ấy, Bạch Phu đang… mở mang trí hóa ở vườn sau. Chợt thấy vợ ào đến như chạy giặc. Lòng lấy làm lạ, liền tự nhủ lấy thân:
- Áo nàng vàng anh về yêu hoa cúc, áo nàng xanh anh mến lá sân trường. Người ta yêu được hoa, mến được lá, là khi người con gái đoan trang thùy mị. Chớ… ầm ầm kiểu này, còn mến được hay sao"
Rồi ánh nhìn dõi tràn qua hướng khác, với ước mong bớt vơi niềm thất vọng. Chợt nghe vợ vừa thở vừa nói:
- Con gặp đại nạn, mà ông ngồi nhậu kiểu này, thì phụ tử tình thâm. Làm sao ông có"
Bạch Phu nghệch mặt ra. Ngơ ngác đáp:
- Con mình làm quan ở Sơn Tây. Người hầu kẻ hạ. Trên thì hưởng bổng lộc của triều đình, dưới nhận quà cáp của bàn dân bá tánh. Không tạo phước thì thôi. Có đâu bị tai kiếp từ đâu bang tới"
Rồi như chợt nhớ ra điều gì. Mau mắn nói:
- Tin này ở đâu mà bà có"
Hàn thị, với nét sợ hãi đang còn đọng trên mặt. Ấp úng đáp:
- Tôi bói Kiều, nên hiểu được… Thiên ý. Vội báo với ông, mà ông cứ tà tà không quyết, là cớ làm sao"
Bạch Phu nghe vợ bàn tán như vậy, bèn ực cho một phát. Mạnh miệng nói:
- Bói chớ có phải là… đúng đâu mà bà mần dữ vậy" Thiệt là hết biết!
Hàn thị. Cho dẫu tức cành hông, nhưng cũng ráng đè nén tâm tư mà nói này nói nọ:
- Có kiêng có lành. Ơn trên người ta hiển thị cho. Dẫu mình không nhận thì cũng nên khéo léo mà từ chối. Có đâu ào ạt kiểu này, rồi lỡ cõi trên ghim vào lòng cho nhớ. Sống đặng hay sao"
Đoạn quày lưng đi tuốt. Một hôm, Bạch Phu đang tỉa lá bắt sâu. Chợt có người bà con họ Đinh tên Cường, từ xa đến thăm. Sau vài câu đưa lối. Chợt nhìn thẳng vào mắt của Bạch Phu, mà nói rằng:
- Quân tử không đứng dưới bức tường lung lay. Sao anh lại coi thường đến thế"
Bạch Phu ngạc nhiên đáp:
- Anh, từ nào tới giờ sống theo châm ngôn: Chuyện người bỏ mặc, rối loạn thì bỏ chạy, nên chưa hề là người quân tử. Sao lại phải lo"
Rồi tiện tay giục con sâu dưới đất. Cẩn trọng nói:
- Biết được điều gì thì nói điều đó. Không biết thì đừng giả bộ biết. Chớ suy cho cùng tận, thì gạt người thật ra là tự gạt chính mình thôi!
Đinh Cường nghe vậy, bỗng lặng người đi một chút, rồi từ tốn đáp:
- Từ ngày cách biệt đến nay, em được hồn Cô cốt Cậu thường về gởi gắm, nên làm nghề thầy đồng lúc nào cũng chẳng hay. Tháng trước đây, em được hồn Cô báo tin cháu Giáp con của anh đang gặp mùa… tai kiếp, nên vội vã báo tin. Cho lương tâm được yên bề thanh thản. Chân tình là vậy. Còn tin hay không là chuyện của anh. Chớ em chẳng ý kiến ý cung cho lòng thêm rối rắm!
Đoạn, dõi mắt vào cõi xa xăm. Ưu tư nói:
- Dưới bầu trời này, chuyện gì cũng có thể xảy ra. Việc mình nghĩ nó không thể xảy ra thì lại thường xảy ra nhất, và hẳn nhiên, việc gì cũng có cái giá của nó. Chỉ là rẻ hoặc mua bằng giá chợ đen. Chớ tuyệt chẳng miễn phí cái gì hết cả.
Bạch Phu, vốn không tin bói toán, nhưng đụng tới hồn Cô cốt Cậu, bèn trong dạ đâm run. Lo lắng nói:
- Đã thương thì thương cho trót. Đã gọt thì gọt cho trơn. Đã nắm được Thiên cơ. Chờ chi chưa trút"
Cường bình thản đáp:
- Giáp mượn đồng tiền để thăng quan tiến chức, nên làm nhiều điều sai trái. Nếu không thật tâm hoán cải. Nhẹ, thì chung thân nơi nhà giam, còn nặng, thì cháu nội đích tôn e suốt đời không thấy!
Bạch Phu nghe tới đâu lạnh người theo tới đó. Hơ hãi nói rằng:
- Vậy anh phải làm sao cho bình an thông suốt"
Cường mạnh dạn đáp:
- Anh hãy viết một lá thư, rồi sai thằng Ngọ mang đến cho anh của nó, là bước thứ nhất. Lập đàn cúng tế. Xin lỗi với Đất Trời, là bước thứ hai. Tự hạn chế những ham thích của mình, để làm việc thiện, hầu chuộc lại phần nào lỗi lầm con gây chuốc, là bước thứ ba. Tập sống khiêm cung. Đơn giản thật thà. Chớ đừng ỷ con làm quan mà phong mình lên… tướng, là bước thứ tư. Đừng chờ lúc khát mới đào giếng, đừng chờ lúc già mới chậm chạp… tu thân, mà phải nổ lực tới luôn cho đến bờ đến bến, là bước thứ năm. Với năm bước ấy, thì cho dẫu không đặng trọn trăm phân, nhưng họa kiếp vây quanh đã vơi nhiều đó vậy.
Bạch Phu, như người chết đuối vớ được cái… can, bèn chạy vào thư phòng. Lấy giấy hoa tiên. Vung bút viết: "… Người ta ganh nhau, ghét nhau, chưởi nhau, hại nhau, chỉ vì một chữ Danh. Thậm chí hư danh cũng giành nhau tuốt luốt. Người ta! Phần thì thích lưu vào kim cổ, phần thì thích người khác biết mình, nên thích danh hơn là thích lợi. Vì thế, càng nổi tiếng thì càng sớm về đoàn tụ với tổ tiên. Vậy, nếu con thương cha mẹ già yếu - thì đừng lo danh - mà hãy lo… giàu, bởi có giàu mới tuổi thọ sống lâu. Mới tự tại an nhiên vui cười cùng con cháu… "
Nay nói về Ngọ. Lúc cầm thư cha đến nơi, liền lẹ tay đưa. Giáp mở ra mà đọc. Đọc tới đâu mặt mày tái mét tới đó, nhưng cũng cố làm ra vẻ bình tĩnh, mà bảo với Ngọ rằng:
- Chuyện ông cụ. Từ từ anh sẽ tính!
Ngọ lúc rời nhà ra đi, định tâm sẽ ở lại với anh đến cuối tháng mới về, nhưng ngày qua ngày, cứ thấy bọn sâu mọt ào ào lui tới, nịnh bợ khen chê. Đã thế còn tráo trở với nhau bằng những lời gian trá. Trước mặt thì hỉ hả anh em, sau lưng cứ đâm hoài đâm tới, bèn rúng động tâm can, thì thào tự nhủ:
- Dùng sức phục người là bá. Dùng đức phục người là vương. Nay dùng mưu mẹo để thu phục người ta, thì cho dù có đặng bá được vương cũng chẳng nhằm chi hết cả!
Rồi nhộn nhạo muốn quay về. Chớ chẳng muốn ở lại chốn phồn hoa thêm phút giây nào nữa cả. Trước lúc chia tay, mới thảng thốt nói với anh rằng:
- Nói gần nói xa, chẳng bằng mở lòng ra mà nói thật. Anh nhận ơn vua, hưởng lộc nước, mà không nghĩ đến an sinh của bá tánh, lại lo vơ vét để hối lộ cho người quyền thế để được thăng quan, thì trước là thẹn với lương tâm, sau bổn phận với con dân cũng mang nhiều thiếu sót!
Giáp lắc đầu, đáp:
- Chú vốn hàn vi. Quanh năm chỉ biết cây rìu đốn củi, nên không hiểu dược ngóc ngách của đường làm quan. Quyền thăng giáng là ở bên trên, không phải ở bách tính. Quan trên vui thì đường mây rộng mở, còn bá tánh vui thì nào được ích gì" Ta! may nhờ hồng phước của tổ tiên, nên rạng mày rỡ mặt. Quyết không vì bàn dân bá tánh - mà vụt chức quan - thì mới là kẻ túc trí đa mưu thức thời đó vậy!
Ngọ níu kéo nói:
- Tai nghe chưa chắc phải. Mắt thấy chưa chắc thật. Bây giờ anh đang dùng mắt coi, mà không dùng tâm để nhìn. E trật vuột đi chăng"
Giáp xua tay đáp:
- Con đường danh vọng. Không phải dễ bỏ như em tưởng tượng đâu!
Ngọ biết là không thể khuyên can được, bèn buồn bã ra về kể lại với cha. Bạch Phu nghe chuyện, khóc rống lên không biết làm thế nào. Chỉ còn nước mồng một ăn chay, mười lăm cúng kiến, còn khấn vái lâm râm: " Chỉ xin việc không đúng của đứa con hư hỏng, đừng lụy đến gia đình của nó…"
Năm sau có tin Giáp được cử làm ở Bộ Lại. Thiên hạ đến mừng đầy nhà. Kẻ thì đem tới chục thang Minh Mạng. Người vàng lá vàng tây, khiến gia cảnh nhộn nhịp hơn là đang… tang chế. Tưng bừng là vậy, nhưng Bạch Phu chỉ sụt sùi ngồi khóc, khiến Hàn thị không dấu được lo âu. Run run nói:
- Quân tử kiến cơ nhi bất tác. Thời hồ, thời hồ bất tái lai. Anh hùng gặp thời không hành động, rủi thời cơ không đến nữa. Hối kịp hay chăng"
Bạch Phu người rũ xuống như không còn sức sống. Chán nản đáp:
- Danh vọng là bước thang mây. Càng lên cao càng bị phong ba bão táp. Con mình, cứ chạy theo quyền lực, mà không biết lấy gương của Mạnh Thường Quân đặng soi xét cách sống của mình, thì trước là lỗi đạo làm quan. Sau họa to sẽ ôm vào không dứt!
Hàn thị, từ ngày còn con gái đến giờ, mới nghiệm được một điều tự cho là Chân lý, là: Đàn bà có thể bỏ chồng chớ không thể bỏ con, nên khi nghe Bạch Phu bàn ra như vậy, mới bực bội tâm can, mà rầu rầu tự nhủ:
- Cây không trồng không tiếc. Con không đẻ không thương. Chớ con của mình, nếu không tài không đức hồ dễ đã mần ra như thế. Thử hỏi: Tiền nhiều như phú hộ ở làng, mà tài ở… bụi tre, thì dẫu hết kiếp cũng chỉ là… phú hộ. Còn con của mình, một bước lên ngựa, hai bước xuống xe. Ho một tiếng đại phu ào tuôn đến. Trên thì được đại thần thương yêu, dưới gia nhân hết lòng giúp sức. Ngon lành là vậy, mà chẳng biết nhận cho, lại cứ bô bô lỗi này lỗi nọ. Thiệt là tức chết!
Rồi cố bình tâm lại. Gắng gượng nói:
- Chỉ có phú quý công danh tài lộc, mới đáng cho người ta tôn quý. Còn những hành động không mang lại công danh phú quý, thì chỉ có dẹp đi, bởi chẳng mang đến cho ta chút uy nào hết cả!
Bạch Phu nghe vợ nói vậy, liền dõi mắt vào chốn hư không. Bực dọc nói:
- Yêu con, thì nên dạy cho nó điều nghĩa lý. Chớ để cho tập nhiễm những tính nết xấu, rồi nhắm mắt làm càn, thì cái yêu đó sẽ biến thành cái hại. Chẳng gỡ được đâu!
Qua năm sau, Giáp áo mão về làng. Chẳng may lúc đi ngang dãy Hoành Sơn, bị bọn sơn tặc sấn tới, bao nhiêu vàng bạc châu báu đều bị bọn ấy lấy đi. Đã vậy còn giận dữ chỉ vào mặt Giáp mà nói rằng:
- Bọn quan sâu mọt. Đục khoét dân lành. Bọn ta tới đây để thay Trời rửa sạch nỗi oan khiên, của bao ngày chất chứa…
Đoạn, trói thúc ké hai cánh tay của Giáp lại, dẫn đi mất. Gia nhân hốt hoảng chạy về, gặp lúc Bạch Phu đang ngồi coi đá cá, liền sà xuống bên chân. Hơ hãi nói:
- Cậu hai đã bị sơn tặc bắt đi rồi!
Bạch Phu bỗng dựng người lên như bị điện giựt. Mau chóng nói:
- Quỷ thân phẫn nộ, chỉ trừng phạt bản thân nó, như thế có thể nói là đã giúp cho nhà tôi đỡ đi phần hoạn nạn của mai sau. Thiệt là… hết ý!
Gửi ý kiến của bạn
