Hôm nay,  

Bút Lan Man... Hà Thúc Sinh -- Người Từ Nỗi Đau Hóa Bướm

24/04/200500:00:00(Xem: 5899)
Từ ngày Văn Nghệ ra đời, cái Báo quán nhỏ bé nhưng đầm ấm, đã được hân hạnh tiếp đón nhiều "cao thủ võ lâm" thuộïc đủ các... môn phái gần xa đến ăn dầm nằm dề, đấu hót tận tình bằng ngôn ngữ đầy phóng khoáng của thời đã qua, đã mất. Mỗi kẻ giữ của nhau một mảnh đời quá khứ. Thấy nhau, ôm chầm lấy rồi "mày mày, tao tao" kèm theo những câu nói không cần phải giữ gìn ý tứ là phút chốc trút bỏ được lớp bụi thời gian đang mỗi ngày, mỗi ngày chôn mình từng tấc đất. Tuổi già gặp lại bạn cũ là dịp được trở về với chính mình. Là cơ may tìm lại được phần báu-vật-tuổi-trẻ tưởng chừng như đã bị vùi sâu trong quên lãng.
Sau những Trọng Minh, Tuấn Khanh, Từ Công Phụng, Nguyễn Ngọc Ngạn... mới đây, Báo quán Văn Nghệ lại "lột xác" làm trẻ hóa cho Nhất Giang và Hà Thúc Sinh khi hai người bạn cũ này gặp lại nhau. Người viết tuy chưa có cái duyên quen biết trước với "ông Đại Học Máu" và cũng là "người Tủi Nhục Ca", nên không được cái sướng như Nhất Giang và Hà Thúc Sinh tha hồ tung hê tuổi già, mày tao vung vít rồi cùng bày ra những viên kẹo ngọt của tuổi thanh xuân. Người viết chỉ biết Hà Thúc Sinh từ "Đại Học Máu", từ "Tủi Nhục Ca" hay biết hơn một chút là Thi sĩ Hà Thúc Sinh với những bài thơ trên các tờ tạp chí văn học nổi tiếng trước năm 1975 như Bách Khoa, Văn, Văn Học...
Người viết mặc dù cũng bằng con đường viết tiểu thuyết "feuilleton", vài chục bài thơ đến với làng viết, nhưng chỉ ngồi chiếu dưới của những anh nhà báo, còn một khoảng cách khá xa với những người làm văn học nghệ thuật thuần túy như Hà Thúc Sinh thời đó. Khoảng cách bất thành văn này, có vẻ trừu tượng, không ai đặt định, nhưng vẫn là lằn ranh rõ nét giữa hai "nhà" - nhà báo và nhà văn. Cũng chẳng hiểu sao nhà báo muốn "lên" làm nhà văn thì thiên nan vạn nan, nhưng nhà văn muốn "xuống" làm nhà báo thì tích tắc, được ngay. Điển hình là Nhà văn Lê Tất Điều với bút hiệu đánh đấm Kiều Phong đã trở thành nhà báo thứ dữ; Nhà văn Thái Phương với bút hiệu Đoàn Dự, cũng mau chóng biến thành nhà báo nặng ký. Còn nhiều, còn nhiều nhà văn "xuống" làm nhà báo nữa như Văn Quang, Nguyễn Thụy Long... vân vân. Chỉ có một điểm có thể gần gũi hòa đồng được giữa hai "nhà" là: "Nhà văn, nhà báo hai nhà đều... nhà nghèo cả!". Riêng với Hà Thúc Sinh, trước năm 1975, anh chưa "bước xuống" làm nhà báo, nên người viết vốn chỉ quanh quẩn quanh cái làng báo khiêm tốn của mình, chưa có dịp để quen với anh.
Cái tên của anh ngày càng đậm nét trong trí nhớ qua "Tủi Nhục Ca" trong những ngày người viết còn chờ đợi được thanh lọc tại trại tỵ nạn Panat Nikhom Thailand vào năm 1989, rồi Đại Học Máu khi mới được tái định cư tại Úc Đại Lợi năm 1992. Nhưng mãi đến bây giờ người viết mới được hân hạnh "kiến kỳ hình". Lại may mắn thấy được con người thật nhất, dễ gần gũi nhất khi hai ông bạn cũ từ thuở thanh niên là tác giả Đại Học Máu và Nhất Giang trút bỏ hết tuổi tác cùng những gì đang có, đang mang, để thảnh thơi sống thật với nhau. Gặp Hà Thúc Sinh, người viết gần được ngay nhờ đó.
Bề ngoài tác giả Đại Học Máu và Tủi Nhục Ca tuy không to con, nhưng dáng đi dáng đứng lại sừng sững như con Tê Giác. Có lẽ cái tinh thần trẻ trung, mạnh mẽ, thẳng thừng đã làm anh lớn hơn so với phần thể xác. Vừa mới gặp nhau, Hà Thúc Sinh không xã giao màu mè mà "xông" thẳng vào tình cảm bằng hữu, đồng nghiệp khiến người viết và toàn thể anh em tòa soạn cũng có được cái cảm giác giống như mình gặp lại người bạn cũ và tình thân đã bừng nở ngay từ phút ban đầu. Bởi vậy, đến Sydney không bao lâu, Hà Thúc Sinh đã từ Báo quán Văn Nghệ túa đi và bằng hữu của anh từ khắp nơi ùa tới. Nếu cho rằng, Hà Thúc Sinh có được cái tính cách xông xáo, năng nổ và chân thật đó vì anh vốn là một trưởng Hướng Đạo, thì có lẽ cũng chỉ đúng một phần. Cái chính là con người Hà Thúc Sinh - luôn sống hết mình với yêu và ghét. Luôn gai góc với kẻ thù, tròn trịa với anh em bạn bè và chân thật với chính mình.
Gặp Hà Thúc Sinh, khi về nhà người viết lôi từ tủ sách ra cuốn Đại Học Máu để đọc lại và thấy rằng tác giả rất chân thật khi tự bạch: "Quyển sách này không thể là một tác phẩm tiểu thuyết văn chương, cũng không thể nằm trong hình thức một hồi ký chính trị hoặc một bút ký lao tù. Quyển sách này, thực tế, chỉ có thể được coi như đống quặng mỏ, được khai quật và còn giữ nguyên hình thái chân thực của nó. Hoặc có thể nói một cách khác, bẩy mươi chương sách này có thể xem như bẩy mươi tấm ảnh, được chụp liên tục và được rửa ra bởi một phó nháy may mắn và có tính tiếc của, nháy được bẩy mươi hoàn cảnh buồn nhưng có ý nghĩa trong đời tù cải tạo dưới chế độ cộng sản..."
Hà Thúc Sinh đã nói đúng, tác phẩm văn chương thì phải dùng thủ pháp hư cấu, nhiều khi xa sự thực, hay ít nhất cũng làm người đọc nghi ngờ về sự thực. Còn hồi ký chính trị mà rất nhiều người đã viết thì luôn vấp phải bóng những "cái tôi" làm méo mó cả sự thật. Với Đại Học Máu, Hà Thúc Sinh chỉ khiêm tốn trong vai trò một ông phó nháy dùng lương tri để lưu lại những "bức ảnh" mà thôi. Qua những "bức ảnh" của Hà Thúc Sinh, tự nó đã nói lên sự thật không thể chối cãi và chỉ có những bức ảnh là không thể bị chế độ chính trị nào bóp méo được những gì đã ghi nhận. Và đó là lý do khiến cho "cuốn album" gồm 70 "tấm hình" trong Đại Học Máu có sức sống mãnh liệt, vượt thời gian.

Hẳn những ai đã từng đọc Đại Học Máu, cũng không khỏi xót xa khi thấy trong chế độ lao tù cộng sản, nhân cách con người lại bị đem ra thách thức một cách khốc liệt đến như thế. Chỉ một sát-na gục ngã trước nỗi sợ hãi, thèm khát miếng ăn, hoặc ham hố đôi chút ưu tiên, con người có thể biến thành con vật với cái tên gọi quen thuộc trong các trại tù cải tạo: "Ăng-ten". Thật khó mà chọn được một điển hình trong hằng hà sa số những trại tù. Nhưng chỉ cần nhìn "tấm hình" sau đây của tác giả Đại Học Máu cũng đủ cho ta thấy nhói lòng:
"... Hình ảnh của ông luật sư Lê Quốc Việt vẫn như mọi chiều xuất hiện trong tầm nhìn của Vĩnh. Ông đang rón rén chiết ra khỏi keo chao tí mỡ, rón rén múc ra khỏi lọ tí mắm ruốc, rón rén moi ra khỏi bao vắt mì rồi rón rén bưng nồi chạy ra sau bếp với mấy thanh củi nhỏ kẹp nơi nách. Hoặc hình ảnh của đội trưởng Lễ. Trong lúc ngồi xếp những cái cần cho một cuộc nấu nướng, đôi mắt hắn vẫn đảo nhanh chung quanh như sợ có kẻ thình lình đánh vào gáy mình..."
Trong văn chương đôi lúc người ta thấy thấp thoáng có bàn tay của tác giả giật dây cho nhân vật. Nhưng ở "tấm hình" từ Đại Học Máu, ông "phó nháy" Hà Thúc Sinh chỉ khách quan ghi nhận. Tấm hình đã "nói" hết cái bi thảm từ cuộc thử thách nhân cách của một số trí thức trong hoàn cảnh lao tù.
Cũng trong lời nói đầu tác phẩm Đại Học Máu, Hà Thúc Sinh không dấu diếm hoài vọng của mình là "mong sao mớ quặng này sẽ được sử dụng như một thứ nguyên liệu cho một công trình biến hóa có ích lợi". Ở đây, với cái nhìn chủ quan, có thể là phiến diện, người viết thấy rằng hình như mớ "quặng mỏ" mà tác giả Hà Thúc Sinh đã lấy máu đào lên vẫn chỉ được xem như một-thứ-kỷ-niệm-chung và nhiều người còn muốn quay mặt trốn tránh những "ám ảnh" để được hưởng trọn vẹn những gì đang thụ hưởng ở hiện tại và dễ dàng trơn tuột vào "thiên đàng mới". Dù sao, thì mớ quặng đó cũng có giá trị lịch sử nhất định vì bên trong vẫn còn nguyên chất ngọc lấp lánh bất khả hủy diệt. Hà Thúc Sinh đã làm xong trách nhiệm của một người khai quật, để hiến tặng mớ quặng đó cho lương tri nhân loại.
Từ đó, Hà Thúc Sinh có quyền xếp "cuốc, xẻng" để ôm cây đàn guitar, nghêu ngao hát "Tủi Nhục Ca" chia đều những cơn đau quặn thắt đến các thân phận mất nước, lưu vong và những người còn vướng lại trên quê hương đầy bóng tối:
"Đêm thế giới đang dồn một lần
trên đất nước tôi gọi Việt Nam
Đêm bát ngát những khu trại giam.
Đời thênh thang thu hẹp dần dần.
Đêm em bé lên mười cùm gần
anh chiến sĩ gốc Biệt Động Quân
Đêm thiếu nữ áo đơn tạm thu
ngồi kề bên vai gái giang hồ..."
Dòng nhạc "Tủi Nhục Ca" của Hà Thúc Sinh không phải là lời than van tuyệt vọng. Ngay trong nhà tù với đói khát, với cái chết luôn rình rập từng giây từng phút, Hà Thúc Sinh vẫn luôn tự nói với mình:
"Đừng chết nhé ta ơi
Gánh nặng cười đi tới
dù gông xích lao lung tả tơi
Hỡi tim trong ngực
Vì ta làm ơn giữ cho máu hồng
giữ cho căm hờn
một mai phá tan cơn buồn..."
Và rồi từ trong cơn buồn vừa được phá tan, "Ông Đại Học Máu" cũng là "Chàng Tủi Nhục Ca" Hà Thúc Sinh kia, bỗng thấy trái tim mình hóa bướm chập chờn trên những giai điệu của tình yêu:
"Xin tặng em đây mùa xuân
một buổi sáng vươn vai
bông hồng gai, chiếc bàn vuông;
vừa từ giã đêm dài.
Xin tặng em những giọt sương
vừa chợt khô trên kính;
con chim xanh quấn quýt mái tây hiên..."
Độc đáo từ lời, đặc biệt từ nét nhạc và cũng giống như văn chương, thi ca, nếu "quẳng" Hà Thúc Sinh vào bộ môn nghệ thuật nào, thì cũng vẫn là... Hà Thúc Sinh chẳng giống ai và không ai giống. Cứ sừng sững một mình một cõi riêng. Chỉ "riêng" thôi, chứ không "nhất", Hà Thúc Sinh đã nói với anh em Văn Nghệ như thế, mặc dù theo nhận xét của Nhạc sĩ Phạm Duy vào năm 1980 thì "trong số những người còn soạn ca khúc Việt Nam vào lúc này ở Mỹ hay ở Âu châu, Úc châu... thì Hà Thúc Sinh có thể được coi là người nhạc sĩ có những bài hát hay nhất, trí thức nhất".
Điều đó đã được thể nghiệm phần nào trong Đêm dạ vũ mừng báo Văn Nghệ Lên Hai, với những tràng pháo tay tán thưởng của khán thính giả dành cho ca khúc của Hà Thúc Sinh qua sự diễn tả của Tuyết Lê, Thiên Phước và Bích Loan.
Ngoài ra những CD các ca khúc "Tủi Nhục Ca", "Người Em Quận Cam" (gồm 12 tình khúc), Tập nhạc "Sinh Ca" cũng đã được khán giả đón nhận nồng nhiệt nhất từ trước đến nay so với các sinh hoạt ra mắt CD ca khúc tại Úc châu.
Anh em Văn Nghệ xin được chia xẻ niềm vui với "ông thợ đào quặng" kiêm "phó nháy" Hà Thúc Sinh của Đại Học Máu. Hy vọng các nơi anh sắp đến như Melbourne, Adelaide, Brisbane… trong những ngày sắp tới đây sẽ là những vườn mộng thêng thang đón nhận cánh bướm vừa được hóa thân từ trái tim còn vương máu...

(Sydney, tháng Tư - 2005)

*Hồ Ông

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sky River Casino vô cùng vui mừng hào hứng tổ chức chương trình Ăn Tết Nguyên Đán với những giải thưởng thật lớn cho các hội viên Sky River Rewards. Chúng tôi cũng xin kính chúc tất cả Quý Vị được nhiều may mắn và một Năm Giáp Thìn thịnh vượng! Trong dịp đón mừng Năm Mới Âm Lịch năm nay, 'Đội Múa Rồng và Lân Bạch Hạc Leung's White Crane Dragon and Lion Dance Association' đã thực hiện một buổi biểu diễn Múa Lân hào hứng tuyệt vời ở Sky River Casino vào lúc 11:00 AM ngày 11 Tháng Hai. Mọi người tin tưởng rằng những ai tới xem múa lân sẽ được hưởng hạnh vận.
Theo một nghiên cứu mới, có hơn một nửa số hồ lớn trên thế giới đã bị thu hẹp kể từ đầu những năm 1990, chủ yếu là do biến đổi khí hậu, làm gia tăng mối lo ngại về nước cho nông nghiệp, thủy điện và nhu cầu của con người, theo trang Reuters đưa tin vào 8 tháng 5 năm 2023.
(Tin VOA) - Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) vào ngày 13/9 ra thông cáo lên án Việt Nam tiếp tục lạm dụng hệ thống tư pháp để áp đặt những án tù nặng nề với mục tiêu loại trừ mọi tiếng nói chỉ trích của giới ký giả. Trường hợp nhà báo tự do mới nhất bị kết án là ông Lê Anh Hùng với bản án năm năm tù. RSF bày tỏ nỗi kinh sợ về bản án đưa ra trong một phiên tòa thầm lặng xét xử ông Lê Anh Hùng hồi ngày 30 tháng 8 vừa qua. Ông này bị kết án với cáo buộc ‘lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước’ theo Điều 331 Bộ Luật Hình sự Việt Nam
Từ đầu tuần đến nay, cuộc tấn công thần tốc của Ukraine ở phía đông bắc đã khiến quân Nga phải rút lui trong hỗn loạn và mở rộng chiến trường thêm hàng trăm dặm, lấy lại một phần lãnh thổ khu vực đông bắc Kharkiv, quân đội Ukraine giờ đây đã có được vị thế để thực hiện tấn công vào Donbas, lãnh phổ phía đông gồm các vùng công nghiệp mà tổng thống Nga Putin coi là trọng tâm trong cuộc chiến của mình.
Tuần qua, Nước Mỹ chính thức đưa giới tính thứ ba vào thẻ thông hành. Công dân Hoa Kỳ giờ đây có thể chọn đánh dấu giới tính trên sổ thông hành là M (nam), F (nữ) hay X (giới tính khác).
Sau hành động phản đối quả cảm của cô trên truyền hình Nga, nữ phóng viên (nhà báo) Marina Ovsyannikova đã kêu gọi đồng hương của cô hãy đứng lên chống lại cuộc xâm lược Ukraine. Ovsyannikova cho biết trong một cuộc phỏng vấn với "kênh truyền hình Mỹ ABC" hôm Chủ nhật: “Đây là những thời điểm rất đen tối và rất khó khăn và bất kỳ ai có lập trường công dân và muốn lập trường đó được lắng nghe cần phải nói lên tiếng nói của họ”.
Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam cử hành Ngày Quốc tế Nhân Quyền Lần Thứ 73 và Lễ Trao Giải Nhân Quyền Việt Nam lần thứ 20.
Sau hơn 30 năm Liên bang Xô Viết sụp đổ, nhân dân Nga và khối các nước Đông Âu đã được hưởng những chế độ dân chủ, tự do. Ngược lại, bằng chính sách cai trị độc tài và độc đảng, Đảng CSVN đã dùng bạo lực và súng đạn của Quân đội và Công an để bao vây dân chủ và đàn áp tự do ở Việt Nam. Trích dẫn chính những phát biểu của giới lãnh đạo Việt Nam, tác giả Phạm Trần đưa ra những nhận định rất bi quan về tương lai đất nước, mà hiểm họa lớn nhất có lẽ là càng ngày càng nằm gọn trong tay Trung quốc. Việt Báo trân trọng giới thiệu.
Tác giả Bảo Giang ghi nhận: “Giai đoạn trước di cư. Nơi nào có dăm ba cái Cờ Đỏ phất phơ là y như có sự chết rình rập." Tại sao vậy? Để có câu trả lời, mời bạn đọc vào đọc bài viết dưới đây của nhà văn Tưởng Năng Tiến.
Người cộng sản là những “kịch sĩ” rất “tài”, nhưng những “tài năng kịch nghệ” đó lại vô phúc nhận những “vai kịch” vụng về từ những “đạo diễn chính trị” yếu kém. – Nguyễn Ngọc Già (RFA).. Mời bạn đọc vào đọc bài viết dưới đây của phó thường dân/ nhà văn Tưởng Năng Tiến để nhìn thấy thêm chân diện của người cộng sản.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.