Kinh tế thị trường
Bây giờ chúng ta xem xét, theo đúng Nghị quyết của Đại hội IX thôi, thì chúng ta chưa hoàn thành công cuộc cải cách theo kinh tế thị trường. Đại hội IX nói rằng đến năm 2005 thì cơ bản là hoàn thành về việc thiết lập các thể chế kinh tế thị trường. Bây giờ, chúng ta thấy là chúng ta chưa được. Báo cáo các anh các chị chúng ta xây dựng kinh tế thị trường chứng khoán trên cơ sở các thị trường khác, thì nó phải hoạt động rất nghiêm chỉnh, thì lúc bấy giờ thị trường chứng khoán nó mới hoạt động được. Tức là kế toán kiểm toán phải minh bạch, mọi chuyện nó phải có sự tin tưởng lẫn nhau. Một cái hình tượng các anh các chị có thể thấy là Microsoft có khoảng 5 triệu người mua cổ phần của nó trên khắp thế giới, nó có biết là cái thằng Bill Gate là cái thằng quách nào đâu, nó chỉ có tin tưởng là thằng này có một loại chất xám kiếm ra tiền, thế thôi. Còn tất cả các danh hiệu ở Việt Nam, nào là phải biết là họ hàng, anh em, thế này khác, chứng tỏ là độ tin cậy của luật hợp đồng, của pháp luật rất thấp. Và cái hình tượng cả mấy triệu người hợp đồng tâm nhất trí để người ta làm nó ra việc, còn mình thì mấy chục người ngồi lại với nhau là thấy y như rằng lục đục đánh nhau. Đấy là một hình tượng mà ta cần phải có sự xem xét một cách nghiêm túc. Bây giờ có điều lo ngại là thị trường công khai và bất động sản là điều cần phát triển. Một điều nữa là những tàn dư và những quán tính của kinh tế kế hoạch hóa tập trung còn khá nặng nề. Chúng ta rất cần sự quy hoạch, quy hoạch trên cơ sở nhìn rộng là quy hoạch năng lượng, quy hoạch về vận tải đừng để nó kẹt xe, về đất đai, nhìn trước vấn đề môi trường rồi dân số. Tất cả những cái đó chúng ta rất cần, nhưng chúng ta làm chưa tốt lắm và có rất nhiều vấn đề. Như chúng ta thấy chúng ta vừa quy hoạch xong một cái là phải thay đổi. Nguy cơ là chúng ta bị kẹt xe, chúng ta bị ô nhiễm nguồn nước, chúng ta làm sẽ rất là tốn kém. Nhưng chúng ta lại nhảy vào quy hoạch nào là ô tô, nào là rượu bia, nào là xi măng, nào là dệt may. Tất cả những cái đó là những sản phẩm có thể mua bán được, và nó cạnh tranh với chúng ta. Trong quá trình quy hoạch chúng ta không tính đến là có thằng nó đến nó cạnh tranh. Giống như vừa rồi đây có cái quy hoạch gọi là quy hoạch ô tô. Quy hoạch ấy tôi có đọc, không có chữ nào nói về giá thành, năng lực cạnh tranh và nó là ô tô thế hệ thứ mấy, không có. Thế thì thằng Trung Quốc nói với tôi: rồi, sau trận xe máy, tao sẽ đánh mày trận ô tô. Và chậm nhất là 2007, tháng 11 này là nó ký ở Viêng Chăn đây này, là Trung Quốc và khối AFTA là khối thị trường chung, Trung Quốc sẽ trở thành một thành viên đầy đủ. Đến năm 2007 là phải mở cửa. Nó bảo mày làm ô tô 10.000 đôla, tao bán cho mày ô tô chỉ 6.000 đôla thôi, mà lại tốt hơn của mày, tao đã nói rõ ràng rồi, không có lơ tơ mơ gì cả.
Một việc nữa tức là chúng ta nói quốc doanh là nền tảng. Có nên nói thế không" Nền tảng là cái gì, chủ đạo là cái gì" Trung Quốc nó nói thế nào" Và báo cáo các anh các chị là các doanh nghiệp nhà nước ta chiếm phần lớn tài nguyên, thiên nhiên, hầm mỏ, mặt nước rồi thì tài sản, tri thức. Nhưng chỉ tạo ra 5% chỗ lao động. Thế đất nước này muốn phát triển lên thì lúc bấy giờ thất nghiệp hết à. Bây giờ bỏ tiền ra làm nhà máy xi măng. Báo cáo với các anh các chị là thằng Nhật Bản nó làm cái nhà máy xi măng Nghi Sơn đấy, 2,4 triệu. Nó nói với tôi là biên chế của chúng tôi theo đúng Nhật Bản là 80 người, bây giờ các ông đến ép tôi quá, tôi cố gắng đưa lên đến 120 người, các ông ép tôi nữa. Mà nó bảo là các anh cứ bảo đấy là người địa phương, có phải đâu, toàn quan chức cả, con ông bí thư này, con ông giám đốc sở kia này khác đến nói với tôi hết, bảo tôi phải nhận, thế thì tôi nhận cho các vị. Nhưng mà một cái nhà máy xi măng của mình 1,2 triệu, thiết kế 8-900 người, thế làm sao có thể là cạnh tranh được. Cái chỗ đó không phải là tôi và tại anh em nhà máy ấy, mà tội vạ tại một cơ chế chung, về trách nhiệm như thế nào, về động lực như thế nào"
Bây giờ chúng ta xem xét, theo đúng Nghị quyết của Đại hội IX thôi, thì chúng ta chưa hoàn thành công cuộc cải cách theo kinh tế thị trường. Đại hội IX nói rằng đến năm 2005 thì cơ bản là hoàn thành về việc thiết lập các thể chế kinh tế thị trường. Bây giờ, chúng ta thấy là chúng ta chưa được. Báo cáo các anh các chị chúng ta xây dựng kinh tế thị trường chứng khoán trên cơ sở các thị trường khác, thì nó phải hoạt động rất nghiêm chỉnh, thì lúc bấy giờ thị trường chứng khoán nó mới hoạt động được. Tức là kế toán kiểm toán phải minh bạch, mọi chuyện nó phải có sự tin tưởng lẫn nhau. Một cái hình tượng các anh các chị có thể thấy là Microsoft có khoảng 5 triệu người mua cổ phần của nó trên khắp thế giới, nó có biết là cái thằng Bill Gate là cái thằng quách nào đâu, nó chỉ có tin tưởng là thằng này có một loại chất xám kiếm ra tiền, thế thôi. Còn tất cả các danh hiệu ở Việt Nam, nào là phải biết là họ hàng, anh em, thế này khác, chứng tỏ là độ tin cậy của luật hợp đồng, của pháp luật rất thấp. Và cái hình tượng cả mấy triệu người hợp đồng tâm nhất trí để người ta làm nó ra việc, còn mình thì mấy chục người ngồi lại với nhau là thấy y như rằng lục đục đánh nhau. Đấy là một hình tượng mà ta cần phải có sự xem xét một cách nghiêm túc. Bây giờ có điều lo ngại là thị trường công khai và bất động sản là điều cần phát triển. Một điều nữa là những tàn dư và những quán tính của kinh tế kế hoạch hóa tập trung còn khá nặng nề. Chúng ta rất cần sự quy hoạch, quy hoạch trên cơ sở nhìn rộng là quy hoạch năng lượng, quy hoạch về vận tải đừng để nó kẹt xe, về đất đai, nhìn trước vấn đề môi trường rồi dân số. Tất cả những cái đó chúng ta rất cần, nhưng chúng ta làm chưa tốt lắm và có rất nhiều vấn đề. Như chúng ta thấy chúng ta vừa quy hoạch xong một cái là phải thay đổi. Nguy cơ là chúng ta bị kẹt xe, chúng ta bị ô nhiễm nguồn nước, chúng ta làm sẽ rất là tốn kém. Nhưng chúng ta lại nhảy vào quy hoạch nào là ô tô, nào là rượu bia, nào là xi măng, nào là dệt may. Tất cả những cái đó là những sản phẩm có thể mua bán được, và nó cạnh tranh với chúng ta. Trong quá trình quy hoạch chúng ta không tính đến là có thằng nó đến nó cạnh tranh. Giống như vừa rồi đây có cái quy hoạch gọi là quy hoạch ô tô. Quy hoạch ấy tôi có đọc, không có chữ nào nói về giá thành, năng lực cạnh tranh và nó là ô tô thế hệ thứ mấy, không có. Thế thì thằng Trung Quốc nói với tôi: rồi, sau trận xe máy, tao sẽ đánh mày trận ô tô. Và chậm nhất là 2007, tháng 11 này là nó ký ở Viêng Chăn đây này, là Trung Quốc và khối AFTA là khối thị trường chung, Trung Quốc sẽ trở thành một thành viên đầy đủ. Đến năm 2007 là phải mở cửa. Nó bảo mày làm ô tô 10.000 đôla, tao bán cho mày ô tô chỉ 6.000 đôla thôi, mà lại tốt hơn của mày, tao đã nói rõ ràng rồi, không có lơ tơ mơ gì cả.
Thế bây giờ mình làm phải làm sao" Một nền kinh tế thị trường có quá nhiều độc quyền. Và như chúng ta đã thấy, nguyên ở trong năm nay, chưa bao giờ các bệnh tật (…) các tổng công ty độc quyền của chúng ta nó bộc lộ rầm rộ như vậy. Và tôi cũng xin nói thực, các đồng chí còn biết rõ hơn tôi, lả chuyện tảng băng nổi trên mặt nước thôi, chứ còn tìm ra ở dưới (tảng băng) thì nó còn nhiều chuyện phong phú lắm. Và với mức độ tham nhũng như thế này thì chúng ta không cạnh tranh được. Không cạnh tranh được cả về thu hút đầu tư, cả về chi phí. Bởi vì chi phí để vận chuyển một công ten nơ, để vận chuyển một quả nhãn, vận chuyển một con cá từ trong Nam ra ngoài Bắc đi đến Trung Quốc và đến các nơi quá lớn.
Cho nên tình hình (…) xin báo cáo với các đồng chí là bối cảnh quốc tế đã thay đổi. Chúng ta không chỉ có thể tự đánh giá chúng ta bằng cách so sánh chúng ta với quá khứ và cứ bảo chúng ta như thế là hay rồi. Thì đồng ý, tôi đồng ý rằng chúng ta hơn so với trước rất nhiều. Còn chúng ta phải so sánh chúng ta với lại những thằng khác chứ. Chúng ta đang chạy đua với nó cơ mà. Vả lại mọi người không đánh giá chúng ta trên cơ sở so sánh chúng ta với quá khứ mà lấy cái thực tại của chúng ta và chúng ta phải học tập xem rằng đáng lên mặt chưa. Thế thì chúng ta phải chấp nhận và Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo cái dân tộc này phải chấp nhận phải chịu trách nhiệm và phải đặt cho mình cái sứ mạng đưa dân tộc này, xây dựng hệ thống chính trị cho nó phát triển để đi lên, có năng lực cạnh tranh được.
Về tư duy và mô hình phát triển, cho đến nay là có chuyển biến rồi nhưng đang có hai chiều hướng, và có một chiều hướng là vẫn nhấn mạnh kinh tế tự lực tự cường, vẫn nhấn mạnh là Việt Nam phải tự làm ô tô rồi tiến tới cả xe tăng, rồi tiến tới là đại bác, rồi thì đóng tàu thủy, tiến tới làm tàu chiến và vân vân. Xin báo cáo với các anh các chị, các tiết mục xe tăng tàu chiến bây giờ mua trên thị trường thế giới nhiều lắm, nó có gì đâu mà, ông có tiền ông mua máy bay cũng được. Đấy tôi xin báo cáo các anh các chị là tại sao thằng Nhật Bản nó không làm máy bay" Không phải là công nghiệp của nó không làm được máy bay đâu. Mà bởi vì là nó làm cái máy ảnh kỹ thuật số nó lãi nhiều hơn. Chứ máy bay không có nhôm, không có thứ này khác, nó làm làm gì. Chứ không phải thằng Nhật Bản là thằng ngu, thằng khờ, đến mức nó không làm được máy bay. Nó làm được khối, nó làm được máy bay chiến đấu của nó khá ra phết chứ không phải là ít đâu. Thế nhưng mà những gì mà nó cho rằng không cạnh tranh được thì không làm, làm cái khác, thế thôi. Thế bây giờ nước mình bé bằng ngần này tài nguyên bằng ngần này, mình phải lựa chọn cái gì thông minh nhất chứ lại, bây giờ cái gì mình cũng đứng ra làm, thế thì không thể được. Tôi cũng xem báo cáo rằng đằng sau những cái này là những cái lợi ích tư lợi là rất rõ ràng. Bởi vì là, các anh các chị cứ thấy trên tivi độ hai ba ngày lại thấy có trịnh trọng mấy ông com lê, cravat, trên ngực có cài bông hoa rất đẹp, rồi máy điều hoà khí hậu chạy, rồi thì ký vốn cho vay gì đấy 1.500 tỷ các thứ này khác. Thế thì tôi cũng bảo giá mà tao làm món này thì tao cũng... *. Chứ không phải là ký để cho ông bà nông dân vay được một triệu, vay 5 triệu, hay là tư nhân vay được 100 triệu. Tôi xin báo cáo là nông dân trồng cây, trồng con ít nhất cũng phải 2 năm chứ. Làm gì có quy luật sinh học gì 6 tháng từ con bê ra thành con bò. Thế nhưng mà ông có cho người ta vay đúng chu kỳ sinh học đâu. Ông cho vay chu kỳ là một năm. Từ khi ông ấy cho người ta vay đến, khi trả lãi là 8 tháng. Trong khi mấy đứa ngồi mà ký cái giấy đấy á, thì ân hạn là 0 năm, thời hạn hoàn vốn là 30 năm. Lúc bấy giờ em hạ cánh an toàn từ lâu rồi. Mà tôi cũng xin báo cáo với Ban Tổ chức Trung ương, là ở cái nước Việt Nam này, có ai vay được 100 triệu đồng mà không phải đút lót không" Thử hỏi Ban Tài chính Quản trị xem. Bố không lì xì à" Lì xì quá đi chứ lại, đúng không" Mặc dù là ông lợi thế, thế của ông là "thượng phương bảo kiếm" rồi, còn gì nữa. Tôi kể một câu chuyện rất thật. Một hôm có một tay doanh nghiệp nó đến gặp tôi, bảo bây giờ em mới hiểu ra. Tôi hỏi cậu hiểu cái gì" Bảo rằng em cũng ngồi trong hội đồng quản trị của một ngân hàng cổ phần, em có nhu cầu, em phải vay 2 tỷ, thằng hội đồng quản trị đồng ý rồi. Thế là đến vỗ vai thằng tổng giám đốc bảo mày ký cho tao nhé, nó bảo ừ. Xong rồi còn gì nữa" Xong rồi vẫn ngày mai. Ngày mai rồi lại ngày mai nữa. Bởi vì nó luôn luôn là ngày mai, chứ không phải là hôm nay. Thế rồi sau đó thằng này thấy hạn hết đến nơi rồi, thế thì lúc ấy có thằng đến rỉ tai mày không làm thủ tục kia thì có đến mùng thất, có phải mày ngồi ở tổng quản trị là mày oách đâu. Thế là thằng này cũng phải mang đến sấp tiền cho thằng kia nó mới ký cho. Đấy là cùng hội đồng quản trị với nhau đấy chứ, không phải đơn giản đâu. Chừng nào mà trong xã hội nó còn khan hiếm, thì cái chênh lệch cung cầu ấy nó bị trả bằng một cái giá trên. Chứ còn bằng một thị trường mà nó tràn đầy, cung vượt cầu thì bây giờ nó mới khỏi cái chuyện đó. Thế thì những việc đó cần phải có một sự xem xét rất là nghiêm túc.
Một việc nữa tức là chúng ta nói quốc doanh là nền tảng. Có nên nói thế không" Nền tảng là cái gì, chủ đạo là cái gì" Trung Quốc nó nói thế nào" Và báo cáo các anh các chị là các doanh nghiệp nhà nước ta chiếm phần lớn tài nguyên, thiên nhiên, hầm mỏ, mặt nước rồi thì tài sản, tri thức. Nhưng chỉ tạo ra 5% chỗ lao động. Thế đất nước này muốn phát triển lên thì lúc bấy giờ thất nghiệp hết à. Bây giờ bỏ tiền ra làm nhà máy xi măng. Báo cáo với các anh các chị là thằng Nhật Bản nó làm cái nhà máy xi măng Nghi Sơn đấy, 2,4 triệu. Nó nói với tôi là biên chế của chúng tôi theo đúng Nhật Bản là 80 người, bây giờ các ông đến ép tôi quá, tôi cố gắng đưa lên đến 120 người, các ông ép tôi nữa. Mà nó bảo là các anh cứ bảo đấy là người địa phương, có phải đâu, toàn quan chức cả, con ông bí thư này, con ông giám đốc sở kia này khác đến nói với tôi hết, bảo tôi phải nhận, thế thì tôi nhận cho các vị. Nhưng mà một cái nhà máy xi măng của mình 1,2 triệu, thiết kế 8-900 người, thế làm sao có thể là cạnh tranh được. Cái chỗ đó không phải là tôi và tại anh em nhà máy ấy, mà tội vạ tại một cơ chế chung, về trách nhiệm như thế nào, về động lực như thế nào"
Hội nhập
Đấy là một việc. Bây giờ một việc nữa. Hội nhập như vậy rõ ràng là không được. Hội nhập là chậm. Năm 2005 liệu cuối năm có vào (WTO) được không. Cho đến hôm nay tôi vẫn chưa thấy gì về cái việc đàm phán Việt Nam - Hoa Kỳ là xong. Mà tôi xin báo cáo là đàm phán Việt Nam - Trung Quốc là còn chưa nữa. Tôi đã nói chuyện với thằng Long Chong Du, Thứ trưởng Bộ Ngoại thương, trưởng đoàn đàm phán Trung Quốc. Thằng ấy là thằng nói tiếng Anh rất hay và đi sang làm nhân viên Liên Hợp Quốc từ rất sớm, xong rồi nó móc về để làm. Tôi hỏi sao chúng mày đưa tao cái đơn đặt hàng khó thế mày. Mày bảo mày ủng hộ tao. Nó bảo ừ, ủng hộ mày là ủng hộ về mặt chính trị, về mặt tinh thần, về mặt đạo lý, còn về lợi ích thương mại thì tao không nhân nhượng mày một xu, mày đừng tưởng, mày phải trả giá thì mày mới được. Thằng nào trả chậm thằng ấy càng chết.
Bây giờ vào WTO cũng như vào Đảng CSVN thôi, chi bộ giơ tay biểu quyết hết. Có một thằng ngang nó không biểu quyết thế là ông chết! Thế bây giờ là mình phải xin cả thằng Campuchia. Campuchia thì không có gì để mà mặc cả lắm. Nhưng mà thằng Nhật, thằng Trung Quốc, thằng Hoa Kỳ, thì làm sao" Hôm vừa rồi đàm phán ở Hà Nội với EU, mình cũng coi như thuốc thang dầy đủ lắm chúng nó mới ký cho đấy. Không có, nó bảo chưa chắc chúng tôi đã ký cho ông đâu. Đơn giản có một chuyện mà mình đòi nó mãi là sau khi vào WTO sang năm mày vẫn cứ cho tao quota đàng hoàng. Tức là đừng có cho mấy thằng khác, thị trường dệt may của mày cứ tràn ngập, cứ cho tao một chế độ tương đương như bọn nó. Thế nhưng mà nó có nhận cho đâu. Nó bảo mày còn phải thêm cho tao cái gì. Bởi vì thương mại là quyền lợi hai chiều. Ông thò chân giò, bà thò chai rượu, ông không thò chân giò thì em giấu chai rượu đi, có thế thôi.
Tình hình nó là như thế. Tức là nó đòi hỏi một cách rất là cấp bách là nước Việt Nam phải mạnh lên. Mạnh lên không phải về quy mô, mạnh lên về trí tuệ, về bản lĩnh, về đường hướng, về toàn bộ bằng các tổng lực nền kinh tế. Về các cái khác thì tôi không nói, tôi chỉ có một hình ảnh để nói thêm thôi. Chúng ta nói xuất khẩu. Thế thì cơ cấu xuất khẩu của chúng ta hiện nay như thế nào" Và với cơ cấu xuất khẩu này thì liệu chúng ta có tiếp tục được mãi như thế này không. 27% xuất khẩu là dầu thô, thủy sản là 16%, tất cả nông lâm sản toàn là thô hết. Về chế biến thì có gì có dệt may, có da giày và năm nay có ông đồ gỗ. Xin báo cáo là đồ gỗ ta cũng gặp thời, bởi vì thằng Trung Quốc vào Mỹ ghê quá, Mỹ nó đánh thuế 15%/ Thế là trong thời mở cửa (người ta) đổ xô sang mua đồ gỗ của Việt Nam. Thế tức là trong kinh tế thị trường này thì nỗi buồn của thằng này có thể là niềm vui của thằng khác. Các anh các chị thấy là trong vòng 20 năm vừa qua, cơ cấu xuất khẩu của nước Việt Nam thay đổi chậm quá. Chúng ta tăng xuất khẩu lên bằng cái gì, chúng ta móc tài nguyên chúng ta thêm hàng thô, chúng ta bán than thô, bán thủy sản, rồi thì cà phê, thô cả. Bấy giờ thử hỏi cà phê anh làm được cà phê hòa tan, giá trị của anh lên mấy chục lần không. Gạo anh đừng có làm anh thành mỳ, thành miến, anh làm thành bánh, cái này khác thì giá trị nó có lên không. Đấy còn chưa kể ông đừng có bán quặng không thôi. Rồi các thứ này khác nữa. Với cơ cấu như thế này mà anh không có phát triển về dịch vụ thì làm sao anh có thể lên được. Dịch vụ là gì" Bây giờ anh bán phần mềm, anh bán các sản phẩm về văn hóa, phẩm anh đưa ra thì lúc bấy giờ mới phát triển được chứ. Thế là trong lối này không thấy có ông dịch vụ, du lịch đâu hết cả. Cái đó có thể là thống kê chưa đầy đủ, nhưng phải thừa nhận cái đó của chúng ta là thấp. Và chúng ta là một đất nước, như lúc đầu tôi đã chủ ý nói là diện tích, dân số để thấy chúng ta như thế nào thì anh sẽ thu hồi vốn lớn. Thế chúng ta thấy ngay rằng kinh tế thị trường, cái ưu việt của kinh tế thị trường là gì ở chỗ tiền vốn được tự động điều tiết vào những nơi nào có năng lực nhất. Mà phá sản là gì, phá sản là sự cản phá sáng tạo. Cản phá sáng tạo là bởi vì bộ máy phá sản không bị lấy đi, không bị tiêu đi, không bị biến mất, mà nó vẫn còn đấy, chỉ có ông chủ là thay thôi. Còn sẽ có ông chủ khác lấy cái máy móc này, nó thuê người lao động này, nó làm ra sản phẩm còn hơn ông chủ trước. Đấy là một điều hết sức là quan trọng. Tức là cuộc đời mọi người đều phải phấn đấu. Anh phấn đấu, anh phát tài, anh phát triển lên lúc bấy giờ anh sẽ được. Và quá trình sàng lọc đó, đào thải diễn ra theo nguyên tắc thử và sai và hiệu quả. Tức là anh học của thằng bên cạnh, thấy nó mở hiệu phở, anh (cũng) mở hiệu phở, đắt quá, thế thì mình đừng mở hiệu phở nữa, mình mở miến lươn. Thằng kia nó làm món này mình phải làm món khác. Như vậy tức là xã hội nó vô cùng phong phú và nó cứ tiếp tục nó phát triển lên. Thế nhưng nếu mà thấy rằng nhiều phở quá, giá nó bắt đầu rẻ thì lúc bấy giờ phải nghĩ đến món gì khác. Tiêu chuẩn của nó là hiệu quả.
Gửi ý kiến của bạn
