Chuyện kể trong lá thư này xảy ra tại xóm Bến thuộc xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây. Xóm làng này bề ngoài cũng bình yên như bao làng quê khác. Thế nhưng bên trong đang có nhiều người dân sống âm thầm, khổ sở vì bệnh bướu cổ từ lâu mà chưa có điều kiện chữa trị triệt để. Một điều lạ, phần lớn người bị mắc bệnh này đều là nữ giới, tuổi cao. Báo Công An ghi nhận về tình cảnh của dân làng này qua đoạn ký sự như sau.
Phóng viên đến xóm Bến, vào buổi chiều mùa đông, chưa biết hỏi ai để tìm nhà ông trưởng thôn thì gặp bà Nguyễn Thị Huy, sinh năm 1952 đang vớt bèo ở con mương nước đen sì. 53 tuổi mà nom bà như một cụ già đã bước sang cái tuổi xưa nay hiếm. Phóng viên hỏi: "Bác ơi, có phải xóm mình có nhiều người mắc bệnh bướu cổ phải không ạ"". Ngần ngừ một lát như suy tính, bà Huy trả lời: "Đúng rồi. Chả hiểu tại sao lại thế, tôi cũng bị đây này". Vừa nói, bà Huy vừa đặt cái rổ bèo xuống, vén chiếc khăn len quàng cổ màu nâu đất ra, để lộ cái cổ với một khối u to bằng nửa quả trứng gà nơi yết hầu.
Để tìm hiểu, phóng viên đề nghị được về thăm nhà bà Huy hỏi chuyện cho cặn kẽ. Bà sống cùng cô con gái trong ngôi nhà chừng 10m2, chật chội và tối tăm. Trước đây, bà lấy chồng ở làng nghề làm bánh giầy Quán Gánh (Hà Tây) nổi tiếng. Vì lý do gia đình nên bà dắt con bỏ về cư ngụ tại xóm Bến đã lâu rồi. X thấy hoàn cảnh mẹ con bà quá éo le, nên dựng cho một căn nhà tình thương để tạm an cư. Nhà chỉ có một chiếc giường, đêm thì hai mẹ con ngủ, ngày tiếp khách và đặt cái bàn để thêu thùa kiếm sống. Không chỉ bị bướu cổ, hai mẹ con bà Huy còn mắc chứng bệnh đau chân chưa rõ lý do nên hơn 3 sào ruộng hầu như cho thuê hết. Cái ăn, cái mặc đều phụ thuộc vào số thóc thu được từ việc cho thuê ruộng và khoảng 70 ngàn đồng tiền công thêu thuê cho một số cửa hàng chuyên buôn bán các bức trướng mừng thọ hoặc dùng trong đám hiếu.
Theo các cụ già trong xóm Bến kể lại, cách đây vài chục năm, cả xóm Bến đều ăn nước giếng khơi, giếng đất chung của thôn. Xóm Bến hiện vẫn tồn tại một cái giếng đất chung như thế, nằm ở bìa làng, thuộc cánh đồng Thanh Lan. Giếng có bán kính rộng chừng 15m, sâu 3m, hiện không còn ai gánh nước về ăn và là chỗ chăn, nhốt vịt của người dân.
Bạn,
Cũng theo báo CA, ban đầu phóng viên cứ nghĩ chắc do ăn phải nguồn nước ô nhiễm nên nhiều người dân nơi đây mới bị bướu cổ. Tuy vậy, phóng viên báo CA cho rằng "nó không đủ độ tin cậy vì dù có đưa ra nhiều giả thuyết về nguyên nhân nào đi nữa, phóng viên vẫn thấy cả xóm đều dùng chung một nguồn nước, hà cớ gì hầu như chỉ thấy phụ nữ bị bệnh"" Và hiện nay, các chuyên viên y tế vẫn chưa tìm ra nguyên nhân của hiện trạng này.