Cựu tổng biên tập báo Nhân dân Hoàng Tùng là một nhà chính trị chuyên nghiệp của ĐCSVN, từng bị tù đầy trong thời kỳ thuộc Pháp, sau Cách mạng Tháng Tám được ĐCS cử giữ nhiều trọng trách, trong đó có gần 20 năm làm tổng biên tập báo Nhân Dân.
Ở cương vị này Hoàng Tùng là người viết những bài xã luận có tính chất chỉ đạo công tác đảng trên tờ báo quan trọng nhất của bộ máy cai trị.
Mấy năm gần đây, ông già hưu trí Hoàng Tùng có viết hồi ký "Những kỷ niệm về Bác Hồ" (còn ở dạng sơ thảo, nhưng đã cho phổ biến) nhằm "chấn chỉnh" lại những nhận định theo ông là không đúng về Hồ Chí Minh (xem chương "Mười nỗi đau của bác Hồ," tuy trong chương này mới kể được 8 nỗi thì tác giả lại lãng đi, hoặc quên mất, không kể tiếp). Trong tập hồi ký "Những kỷ niệm về Bác Hồ" có một số thông tin có giá trị trong những thâm cung bí sử của ĐCSVN, nhưng một số sự kiện lại không được các nhà cách mạng lão thành xác nhận tính chân thực.
Mới đây, ở Hànội lại xuất hiện một tập tài liệu dày gần 50 trang ký tên Hoàng Tùng với nhan đề "Thời Đại Mới, Tư Tưởng Mới," (Thử suy nghĩ về tiền đồ chủ nghĩa Mác), với chú thích: bản thảo đầu tiên chưa sửa - Hànội 2004.
Tài liệu này có 3 phần chính:
1) Cuộc hành trình 2 5 triệu năm của nhân loại
2) Chủ nghĩa Mác vào cuộc
3) Bài học
Trong phần thứ nhất, tác giả phác họa lại lịch sử tiến hoá của nhân loại theo đúng tinh thần và lời văn trong các sách giáo khoa xã hội chủ nghĩa, rất không có gì mới với những ai từng sống trong những nước cộng sản. Phần thứ hai, nói về chủ nghĩa Mác và sự hình thành trào lưu cộng sản thế giới thì, tiếc thay, trên đại thể lại giống những lời nói mê nói sảng của một giảng viên trường đảng Nguyễn Ái Quốc khi còn thời kỳ cực thịnh (tạm thời) của chủ nghĩa Mác ở nước ta.
Tuy nhiên, bài viết của Hoàng Tùng có ý nghĩa nhất định ở chỗ nó nói lên nhận thức hiện nay của một viên chức cao cấp bậc nhất trong bộ máy cầm quyền của ĐCS, của một chuyên gia thượng thặng về lý thuyết Mác, về số phận và tương lai của chủ nghĩa Mác sau cuộc sụp đổ hoành tráng của Liên bang Xô Viết và phe xã hội chủ nghĩa.
Thực tế đã điều chỉnh đôi chút nhận thức của nhà mác-xít Hoàng Tùng khi ông rút ra bài học:
"Sự can thiệp của con người không thể phá bỏ quy luật, một chế độ kinh tế xã hội chỉ có thể thay đổi do sự phát triển đến hạn của kỹ thuật sản xuất và một nền văn hoá phù hợp. Cái con người có thể thay đổi là thế lực và thể chế quyền lực, song [cái thay đổi ấy] cũng có giới hạn, quá khứ sẽ giành lại nếu đi quá xa. Tuân theo qui luật vận động khách quan không phải là sùng bái sự tự phát. Thoát ly, bất chấp qui luật vận động khách quan thì cái giá phải trả rất cao, dẫn đến những thảm hoạ lịch sử. Cũng có những cơ hội tạo ra được những bước ngoặt đi lên, con người phải sẵn sàng tranh thủ nhưng không thể đi xa khỏi giới hạn."
Tất cả giá trị của bài viết có lẽ là ở kết luận ấy: "Chớ đi ngược lại các quy luật thiên nhiên và xã hội!"
Gần đây, nhiều học giả phương Tây đã đi tới một nhận định chung rằng chủ nghĩa Mác tuy có ý nghĩa nhân văn trong mục đích xoá bỏ tệ người bóc lột người, xây dựng thế giới đại đồng trong đó mọi thành viên đều bình đẳng, nhưng lại chứa đựng nhiều ảo tưởng chủ quan không khoa học, biện pháp đấu tranh lại trái ngược với mục đích nói trên. Quan điểm đấu tranh giai cấp như động lực của tiến hoá, cũng như chuyên chính vô sản, được dung tục hoá bởi những học trò yếu kém về trí tuệ và thảm hại về nhân cách đã gây ra những thảm hoạ cho một bộ phận của nhân loại. Tội ác chồng chất được phanh phui sau khi hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới sụp đổ đã xoá bỏ hoàn toàn hào quang của mục đích mà Mác theo đuổi, chứng minh hùng hồn rằng chính chủ nghĩa Mác và sự ứng dụng nó là "một sự ngộ nhận khổng lồ" và là "một tai họa khủng khiếp trong lịch sử nhân loại."
Sự tỉnh ngộ của nhà báo Hoàng Tùng là một sự tỉnh ngộ vừa muộn màng vừa hời hợt. Ông vẫn sử dụng những tài liệu do Liên Xô soạn thảo trong cái nhìn một chiều đối với thế giới trước và trong đại chiến thế giới lần thứ II để hết lời ca ngợi cống hiến to lớn của Liên xô trong việc "tiêu diệt phát xít Đức Ý Nhật, gây dựng nên một phe xã hội chủ nghĩa hùng mạnh, tạo điều kiện cho sự nghiệp giải phóng các nước thuộc địa...."
Tuy nhiên, khác với các đồng nghiệp thuộc thế hệ nối tiếp cho đến hôm nay vẫn còn kiên trì chủ nghĩa Mác-Lênin "xây dựng kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa," Hoàng Tùng đã nhìn ra những nguyên nhân sinh ra những khuyết điểm và thiếu sót của chủ nghĩa xã hội hiện thực, thấy được tình hình thực tế là giai cấp công nhân hiện đại trong các nước tư bản phát triển không theo chủ nghĩa Mác, giai cấp vô sản thế giới dửng dưng với lời kêu gọi "vô sản toàn thế giới liên hiệp lại," mà chỉ có các nước phong kiến thuộc địa lạc hậu đi theo chủ nghĩa Mác mà thôi.
Đáng tiếc là sự nhận ra sự thật và lẽ phải của nhà lý luận Hoàng Tùng chỉ dừng lại ở đó. Bài viết của ông chứa đầy những mâu thuẫn không thể điều hoà. Ông vẫn còn bị quá khứ cầm tù; nói xuôi rồi lại nói ngược; tự mình phủ định mình.
Sống đến đầu thế kỷ 21 rồi, nhìn thấy đủ điều rồi, vậy mà ông vẫn nhìn cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc như công việc của một đảng cộng sản, vẫn khẳng định: "chưa có học thuyết nào hơn học thuyết Mác" (!). Để rồi cao ngạo chỉ ra rằng tư tưởng mới trong thời đại mới phải dựa trên giá trị của trí tuệ mới, bằng tư duy mới... Và tất cả những cái đó phải được xây dựng trên nền tảng của... tư tưởng Hồ Chí Minh!
Không thể không bật cười khi đọc đoạn kết cực kỳ và hàm hồ như thế trong tác phẩm này của Hoàng Tùng. Tác giả lú lẫn hay cố tinh lờ đi rằng chính trong đại hội ĐCSVN lần thứ II ở Việt Bắc năm 1951 ông Hồ đã chỉ lên ảnh Staline và Mao Trạch Đông mà rằng: "Ai cũng có thể sai, nhưng Bác bảo đảm rằng hai vị lãnh tụ này của chúng ta không bao giờ sai"(!). Khi tôn vinh tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả không nên quên câu nói nổi tiếng đó của ông Hồ. Cho nên việc ông chỉ ra tệ cực quyền khi ứng dụng chủ nghĩa Mác, phê phán khá quyết liệt Staline (mà ông cho là vượt thành tích bất hảo của Hitler) và Mao Trạch Đông (mà ông cho là vượt Tần Thuỷ Hoàng), hoặc cha con Kim Nhật Thành (theo kiểu cha truyền con nối)... thì ông đã làm ra một nghịch đề. Nhưng là một nghịch đề đáng khen.
Chính vì những nhận thức nửa mùa, lẩm cẩm như trên mà Việt nam đến nay vẫn chỉ đổi mới nửa vời, đổi mới tà tà, đổi mới mà vẫn rất cũ, rất hủ lậu, các vị cai trị vẫn cứ bắt nhân dân phải sùng bái cụ Mác và học thuyết Mác mặc cho thiên hạ đã rước Mác vào nằm yên trong bảo tàng. Và tại các đại hội đảng các cấp sắp bắt đầu để đi đến đại hội đảng toàn quốc lần thứ X người ta vẫn phải khai mạc bằng cách đứng dậy nghiêm chỉnh chiêm ngưỡng 2 bức ảnh to tướng hai ông tây râu xồm ngự trị trên đầu bức tượng lớn ông Hồ, mặc dù hai ông này chẳng hề biết đất nước Việt nam tròn méo ra sao, chưa hề đặt chân đến châu Á xa xôi và cũng chẳng hề viết một cuốn sách nào, một dòng chữ nào về Việt nam để chỉ đường dẫn lối cho mấy ông học trò đang bắt nhân dân ta tiến lên theo con đường "duy nhất đúng" của mấy ông.
Xem ra cơn mê sảng của Đảng Cộng sản đi cùng với nỗi bất hạnh của dân tộc vẫn chưa chịu chấm dứt.
Bùi Tín.
Paris-tháng 2/2005.
Ở cương vị này Hoàng Tùng là người viết những bài xã luận có tính chất chỉ đạo công tác đảng trên tờ báo quan trọng nhất của bộ máy cai trị.
Mấy năm gần đây, ông già hưu trí Hoàng Tùng có viết hồi ký "Những kỷ niệm về Bác Hồ" (còn ở dạng sơ thảo, nhưng đã cho phổ biến) nhằm "chấn chỉnh" lại những nhận định theo ông là không đúng về Hồ Chí Minh (xem chương "Mười nỗi đau của bác Hồ," tuy trong chương này mới kể được 8 nỗi thì tác giả lại lãng đi, hoặc quên mất, không kể tiếp). Trong tập hồi ký "Những kỷ niệm về Bác Hồ" có một số thông tin có giá trị trong những thâm cung bí sử của ĐCSVN, nhưng một số sự kiện lại không được các nhà cách mạng lão thành xác nhận tính chân thực.
Mới đây, ở Hànội lại xuất hiện một tập tài liệu dày gần 50 trang ký tên Hoàng Tùng với nhan đề "Thời Đại Mới, Tư Tưởng Mới," (Thử suy nghĩ về tiền đồ chủ nghĩa Mác), với chú thích: bản thảo đầu tiên chưa sửa - Hànội 2004.
Tài liệu này có 3 phần chính:
1) Cuộc hành trình 2 5 triệu năm của nhân loại
2) Chủ nghĩa Mác vào cuộc
3) Bài học
Trong phần thứ nhất, tác giả phác họa lại lịch sử tiến hoá của nhân loại theo đúng tinh thần và lời văn trong các sách giáo khoa xã hội chủ nghĩa, rất không có gì mới với những ai từng sống trong những nước cộng sản. Phần thứ hai, nói về chủ nghĩa Mác và sự hình thành trào lưu cộng sản thế giới thì, tiếc thay, trên đại thể lại giống những lời nói mê nói sảng của một giảng viên trường đảng Nguyễn Ái Quốc khi còn thời kỳ cực thịnh (tạm thời) của chủ nghĩa Mác ở nước ta.
Tuy nhiên, bài viết của Hoàng Tùng có ý nghĩa nhất định ở chỗ nó nói lên nhận thức hiện nay của một viên chức cao cấp bậc nhất trong bộ máy cầm quyền của ĐCS, của một chuyên gia thượng thặng về lý thuyết Mác, về số phận và tương lai của chủ nghĩa Mác sau cuộc sụp đổ hoành tráng của Liên bang Xô Viết và phe xã hội chủ nghĩa.
Thực tế đã điều chỉnh đôi chút nhận thức của nhà mác-xít Hoàng Tùng khi ông rút ra bài học:
"Sự can thiệp của con người không thể phá bỏ quy luật, một chế độ kinh tế xã hội chỉ có thể thay đổi do sự phát triển đến hạn của kỹ thuật sản xuất và một nền văn hoá phù hợp. Cái con người có thể thay đổi là thế lực và thể chế quyền lực, song [cái thay đổi ấy] cũng có giới hạn, quá khứ sẽ giành lại nếu đi quá xa. Tuân theo qui luật vận động khách quan không phải là sùng bái sự tự phát. Thoát ly, bất chấp qui luật vận động khách quan thì cái giá phải trả rất cao, dẫn đến những thảm hoạ lịch sử. Cũng có những cơ hội tạo ra được những bước ngoặt đi lên, con người phải sẵn sàng tranh thủ nhưng không thể đi xa khỏi giới hạn."
Tất cả giá trị của bài viết có lẽ là ở kết luận ấy: "Chớ đi ngược lại các quy luật thiên nhiên và xã hội!"
Gần đây, nhiều học giả phương Tây đã đi tới một nhận định chung rằng chủ nghĩa Mác tuy có ý nghĩa nhân văn trong mục đích xoá bỏ tệ người bóc lột người, xây dựng thế giới đại đồng trong đó mọi thành viên đều bình đẳng, nhưng lại chứa đựng nhiều ảo tưởng chủ quan không khoa học, biện pháp đấu tranh lại trái ngược với mục đích nói trên. Quan điểm đấu tranh giai cấp như động lực của tiến hoá, cũng như chuyên chính vô sản, được dung tục hoá bởi những học trò yếu kém về trí tuệ và thảm hại về nhân cách đã gây ra những thảm hoạ cho một bộ phận của nhân loại. Tội ác chồng chất được phanh phui sau khi hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới sụp đổ đã xoá bỏ hoàn toàn hào quang của mục đích mà Mác theo đuổi, chứng minh hùng hồn rằng chính chủ nghĩa Mác và sự ứng dụng nó là "một sự ngộ nhận khổng lồ" và là "một tai họa khủng khiếp trong lịch sử nhân loại."
Sự tỉnh ngộ của nhà báo Hoàng Tùng là một sự tỉnh ngộ vừa muộn màng vừa hời hợt. Ông vẫn sử dụng những tài liệu do Liên Xô soạn thảo trong cái nhìn một chiều đối với thế giới trước và trong đại chiến thế giới lần thứ II để hết lời ca ngợi cống hiến to lớn của Liên xô trong việc "tiêu diệt phát xít Đức Ý Nhật, gây dựng nên một phe xã hội chủ nghĩa hùng mạnh, tạo điều kiện cho sự nghiệp giải phóng các nước thuộc địa...."
Tuy nhiên, khác với các đồng nghiệp thuộc thế hệ nối tiếp cho đến hôm nay vẫn còn kiên trì chủ nghĩa Mác-Lênin "xây dựng kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa," Hoàng Tùng đã nhìn ra những nguyên nhân sinh ra những khuyết điểm và thiếu sót của chủ nghĩa xã hội hiện thực, thấy được tình hình thực tế là giai cấp công nhân hiện đại trong các nước tư bản phát triển không theo chủ nghĩa Mác, giai cấp vô sản thế giới dửng dưng với lời kêu gọi "vô sản toàn thế giới liên hiệp lại," mà chỉ có các nước phong kiến thuộc địa lạc hậu đi theo chủ nghĩa Mác mà thôi.
Đáng tiếc là sự nhận ra sự thật và lẽ phải của nhà lý luận Hoàng Tùng chỉ dừng lại ở đó. Bài viết của ông chứa đầy những mâu thuẫn không thể điều hoà. Ông vẫn còn bị quá khứ cầm tù; nói xuôi rồi lại nói ngược; tự mình phủ định mình.
Sống đến đầu thế kỷ 21 rồi, nhìn thấy đủ điều rồi, vậy mà ông vẫn nhìn cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc như công việc của một đảng cộng sản, vẫn khẳng định: "chưa có học thuyết nào hơn học thuyết Mác" (!). Để rồi cao ngạo chỉ ra rằng tư tưởng mới trong thời đại mới phải dựa trên giá trị của trí tuệ mới, bằng tư duy mới... Và tất cả những cái đó phải được xây dựng trên nền tảng của... tư tưởng Hồ Chí Minh!
Không thể không bật cười khi đọc đoạn kết cực kỳ và hàm hồ như thế trong tác phẩm này của Hoàng Tùng. Tác giả lú lẫn hay cố tinh lờ đi rằng chính trong đại hội ĐCSVN lần thứ II ở Việt Bắc năm 1951 ông Hồ đã chỉ lên ảnh Staline và Mao Trạch Đông mà rằng: "Ai cũng có thể sai, nhưng Bác bảo đảm rằng hai vị lãnh tụ này của chúng ta không bao giờ sai"(!). Khi tôn vinh tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả không nên quên câu nói nổi tiếng đó của ông Hồ. Cho nên việc ông chỉ ra tệ cực quyền khi ứng dụng chủ nghĩa Mác, phê phán khá quyết liệt Staline (mà ông cho là vượt thành tích bất hảo của Hitler) và Mao Trạch Đông (mà ông cho là vượt Tần Thuỷ Hoàng), hoặc cha con Kim Nhật Thành (theo kiểu cha truyền con nối)... thì ông đã làm ra một nghịch đề. Nhưng là một nghịch đề đáng khen.
Chính vì những nhận thức nửa mùa, lẩm cẩm như trên mà Việt nam đến nay vẫn chỉ đổi mới nửa vời, đổi mới tà tà, đổi mới mà vẫn rất cũ, rất hủ lậu, các vị cai trị vẫn cứ bắt nhân dân phải sùng bái cụ Mác và học thuyết Mác mặc cho thiên hạ đã rước Mác vào nằm yên trong bảo tàng. Và tại các đại hội đảng các cấp sắp bắt đầu để đi đến đại hội đảng toàn quốc lần thứ X người ta vẫn phải khai mạc bằng cách đứng dậy nghiêm chỉnh chiêm ngưỡng 2 bức ảnh to tướng hai ông tây râu xồm ngự trị trên đầu bức tượng lớn ông Hồ, mặc dù hai ông này chẳng hề biết đất nước Việt nam tròn méo ra sao, chưa hề đặt chân đến châu Á xa xôi và cũng chẳng hề viết một cuốn sách nào, một dòng chữ nào về Việt nam để chỉ đường dẫn lối cho mấy ông học trò đang bắt nhân dân ta tiến lên theo con đường "duy nhất đúng" của mấy ông.
Xem ra cơn mê sảng của Đảng Cộng sản đi cùng với nỗi bất hạnh của dân tộc vẫn chưa chịu chấm dứt.
Bùi Tín.
Paris-tháng 2/2005.
Gửi ý kiến của bạn
