Cuộc tranh luận đêm Thứ Sáu 8 tháng 10 là cuộc tranh luận lần thứ hai và là gần nhất của hai ứng cử viên tổng Bush và Kerry. Lập trường của hai người khác biệt thấy rõ dù trong khi chứng minh và biện minh, nhiều khi có cường điệu ít nhiều.
Trong khi tranh luận, để chứng minh và biện minh., cả hai ứng cử viên có nói thêm, nói bớt. Theo các nhà quan sát thời cuộc, các bộ phận theo dõi chánh trị như của CNN, và con số của các cơ quan công quyền, hai vị ứng cử viên Bush Kerry có cường điệu.
Tranh luận kéo dài 90 phút xung quanh 13 vấn đề, nhưng có ba vấn đề gay go, hai người chia rẽ sâu xa nhứt: Iraq, y tế, và thuế. Về Chiến tranh Iraq; Bush nói Kerry lập trường chao đảo vì mục đích chánh trị riêng. Kerry nóiù Bush dối trá nhân dân nên theo Kerry Iraq bây giờ hỗn loạn nhưng Bush cho đã bắt đầu phát triễn.
Về ngân sách liên bang, Kerry nói Bush là người đầu tiên giảm thuế trong thờøi chiến, đã làm thâm thủng 2.6 ngàn tỷ; Bush nói do kinh tế ngưng trệ, đất nước chiến tranh, và ngân sách do "chúng ta cùng nhau làm ra". Kerry nói sẽ có cách giảm phân nửa thâm hụt trong bốn năm bằng cách chống các đại công ty trốn thuế .
Bush nói Kerry sẽ tăng thuế với chủ trương nhiều chương trình mới, như bảo hiểm y tế toàn dân tốn ít nhứt 2.2 ngàn triệu. Bush còn tố thêm Kerry là người đã biểu quyết tăng thuế 98 lần.
Về phá thai, Kerry nói không lấy một niềm tin của mình để làm luật cho người khác theo; Bush nói không lấy tiền thuế của dân để trả cho việc phá thai, có nhiều cách hợp lý để giảm phá thai, luật con nuôi là một.
Về luật Patriot Act , Bush nói chống khủng bố cần an ninh và pháp luật, Oâng đã đề nghị luật cải tổ tình báo để tình báo các ngành phối hợp hữu hiệu với nhau; Kerry cho quyền của con người bị lợi dụng, chống khủng bố nhưng không để khủng bố thay đổi Hiến pháp. TT Bush nói bao lâu Oâng còn làm tổng thống, không có chuyện động viên, sẽ giảm quân ở hại ngoại; Kerry nói Quân đội Mỹ đã dàn trải quá mỏng, cần 40 ngàn chủ lực quân nữa.
Về bang giao với ngoại quốc, Bush nói Oâng có những quyết định vài nưóc Aâu châu có thể không ưa nhưng Oâng nghĩ đó là những quyết định tốt nhứt cho quyền lợi nhân dân Mỹ, tổng thống phải lo làm đúng, chớ không lo làm cho người ta thích. Kerry nói sẽ lo xây dựng đồng minh, phải cẩn thận nghiên cứu lời nói, kế hoạch khi có bất đồng ý kiến để lôi kéo đồng minh, chớ không thất hứa.
Về Iran, Kerry cho không thể dựa vào chế tài của Liên hiệp Quốc, nếu cần cứng rắn với Iran, Kerry sẽ cứng rắn. Bush nói Oâng đã liệt Iran vào Trục Aùc, Iran, Iraq, Bắc Hàn, và Oâng đang làm việc ấy với các nước và có tiến bộ.
Về vấn đề nghiên cứu tế bào gốc, Kerry thấy cần tôn trong sự sống khi tiến đến việc dùng nó để trị bịnh. Bush thấy cần phải quân bình vấn đề đạo đức và khoa học, không nên hủy diệt sự sống của bào thai.
Về thuốc từ Canada, TT Bush không cho mua nguồn thuốc từ Canada tuồng vào Mỹ vì trong đó có thuộc của Thế giới thứ ba sản xuất không an toàn. Kerry nói Bush chống dự luật mậu dịch tương tiêu thuộc Canada vì quyền lợi các viện bào chế lớn.
Về môi trường, Bush mở rộng 3 triệu mẩu đồng giữ nước, lạm sạch 70% bầu trời, đưa ra luật bảo vệ rừng. Kerry nói viên chức bảo vệ không khí sạch của Bush từ chức, phản đối Bush đã quay lưng không hợp tác với việc bảo vệ môi sinh của thế giới, không ký Thoả Hiệp Tokyo.
Về Tối Cao Pháp viện, TT Bush nói chỉ định người quyết định dựa vào luật, chơ không dựa vào quan điểm cá nhân. Kerry nói Bush chọn thầm phán có tinh thần bảo thủ.
Trong khi tranh luận, để chứng minh và biện minh., cả hai ứng cử viên có nói thêm, nói bớt. Theo các nhà quan sát thời cuộc, các bộ phận theo dõi chánh trị như của CNN, và con số của các cơ quan công quyền, hai vị ứng cử viên Bush Kerry có cường điệu.
Bush nói Kerry biểu quyết tăng thuế 98 lần. Con số này không đúng, theo National Jounal số tháng Hai '04 vì đã nhập chung các biểu quyết không liên quan đến thuế má của Kerry.
Bush nói Kerry là thượng nghị sị cấp tiến nhứt. Kh6ng đúng, theo cũng theo National Journal vì chỉ tính số biểu quyết của Kerry vào năm 2003 là năm Kerry chuẩn bị ra tranh cử tổng thống. Kerry chỉ cấp tiến 85,7%, tức thứ 11 chớ không phải thứ nhứt ở Thượng Viện.
Bush nói đã đem ra công lý 75% cán bộ Al Qaeda. Không đúng hẳn, chỉ bắt sống hay giết được 75% cán bộ đầu não, chớ theo cơ quan nghiên cứu độc lập Viện Nghiên cứu Chiến lược, Al Qaeda theo ước lượng có đến 18.000 quân khủng bố.
Kerry nói TT Bush đã cho Tham Mưu Trưởng Lục Quân hồi hưu vì đã phê bình về việc điều quân ở Iraq. Sai, Tướng Shisenki hưu vì đã đảm nhiệm chức này đã quá nhiệm kỳ 4 năm, là thời gian hạn định theo thông lệ có từ sau Đệ Nhị Thế chiến của Quân lực Mỹ. Tướng Shisenki đã có lịnh hồi hưu trước khi phê bình, chớ không phải bị TT Bush cho hồi hưu vì Shisenki là người của TT Clinton chỉ định và có lời chỉ trích việc điều quân của TT Bush.
Kerry nói Bush là người làm mất 1.6 triệu việc làm của Mỹ và là vị tổng thống làm mất việc nhiều nhứt trong 72 năm lịch sử của Mỹ. Đúng một phần, TT Bush là vị tổng thống cầm quyền trong thời gian Mỹ mất việc nhiều nhứt nếu tính từ thời TT Hoover. Sai một phần, con số Bộ Lao Động cho biết từ 2001 đến giờ Mỹ chỉ mất có 821 ngàn việc làm thôi.
Nói ứng cử viên cường điệu, mà không nói cường điệu của các cuộc thăm dò, và những nhà bình luận sẽ thiếu. Trước khi hai gà nhà vào trường so cựa, hai bên Bush và Kerry đều có chuẩn bị người tạo ra con số và dư luận. Nên kết quả những cuộc bỏ thăm nhanh (quick vote, snap shot tại các trang nhà trên Internet), lời bình luận nóng hổi chỉ một hai giờ sau xem qua rồi để đó, tin dễ mắc, nghe dễ lầm. Ngay những thăm dò công phu của cơ quan truyền thông, thăm dò xã hội học, trong mùa bầu cử cũng chỉ có giá trị chỉ dẫn mà thôi. Không đáng lấy đó để làm yếu tố quyết định lá phiếu của mình. Giờ chí công vô tư chưa điểm ở trần gian này và khoa học xã hội chỉ có giá trị tương đối chớ không chính xác.
Tính ra, ba lần tranh luận trong 13 ngày, đầu và cuối do hai ứng cử viên chánh đích thân nói, giữa do hai ông phó nói, hai liên danh đã lật ngửa kể như 99% ván bài cho cử tri xem rồi. Cuộc bầu cử này lập trưòng của hai ứng cử viên chia rẽ sâu xa. Cử tri đã đối diện với lương tâm chọn giữa quyền lợi cá nhân hay quốc gia, cấp tiến hay bảo thủ, an cư hay lạc nghiệp, cái nào cao hơn. Cuộc bầu cử này người dân Mỹ ghi danh bầu tỷ lệ cao hơn thời Clinton. Cử tri do dự tỷ lệ ngày càng giảm, chứng tỏ cử tri đã chấp nhận một lập trường nào đó rồi. Khó một ứng cử viên nào có thể lật được thế cờ trong thời gian còn lại không quá ba tuần lễ nữa.
Gửi ý kiến của bạn
