Cuối tuần qua, nhân dịp cuối năm Dương lịch, đài VOA có phỏng vấn tôi và đặt câu hỏi: Tin tức nào có ý nghĩa nhất về kinh tế Việt Nam trong năm 1999"
Thế nào là một tin có ý nghĩa" Theo tôi, đó phải là một tin về người hay việc nói lên một điều gì làm đại đa số dư luận quan tâm. Riêng về kinh tế Việt Nam, “người” nói đã khá nhiều, hoặc kêu khá lớn như cái thùng rỗng mà chẳng có thực chất như người ta thường nghe các ông lãnh đạo trong nước nói, hoặc như gió thổi vào nhà trống, chẳng đi đến đâu hết như các nhà quan sát hay kinh tế học từ bên ngoài nói vào góp ý. Bởi vậy tôi không còn can đảm nhìn đến người nói nữa, tôi nhìn đến việc nói. Việc có ý nghĩa nhất là việc tạo ra thay đổi và ý nghĩa này thật quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam hiện đang ở trong trạng thái ù lỳ, trì trệ, giống như cảnh bùn lầy nước động của chốn ao tù.
Tại sao có cảnh ao tù nước đọng như vậy đến nỗi không một ngọn sóng nào nhô lên được, cả những làn sóng gợn trên mặt nước cũng không có" Đó là vì mặt nước trong ao đã bị đóng váng bởi một thứ keo khô cằn như bộ óc giáo điều chai cứng. Nó giống như một cái vung bằng thép úp chụp lên tất cả, không cho phép những tư duy mới lạ, những ý kiến sáng tạo nổi lên. Cái nắp đó còn úp chụp cho đến bao giờ vậy" Cho đến lúc sức ép của người dân bị kìm hãm làm nó mỏng dần và tan biến, hoặc cũng có thể có bạo lực đột xuất như một nồi hơi ép quá găng, sức mạnh của nước sôi sục sẽ làm nổ tan cái nắp trong khoảng khắc.
Với những suy tư như vậy tôi đã trả lời đài VOA như sau:
Tôi nghĩ tin tức có ý nghĩa nhất về mặt kinh tế của Việt Nam trong năm 1999 là hồi cuối tháng 9 hai bên Việt và Mỹ đã ký kết thỏa thuận trên nguyên tắc bản Hiệp ước Mậu dịch.
Quan trọng không phải vi tính chất của bản Hiệp ước. Nó chỉ là một văn kiện ngoại giao quy định việc quan hệ thương mại bình thường. Trên thế giới ngày nay, có cả trăm nước đã ký với nhau những thỏa ước như vậy, và đối với Mỹ hầu hết các nước cũng đã có quan hệ thương mại bình thường để được hưởng quy chế tối huệ quốc. Từ ngữ “tối huệ” này, ngày nay đã trở thành chuyện khôi hài, bởi vậy chính người Mỹ cũng phải đổi tên mà gọi nó là quy chế quan hệ thương mại bình thường.
Quan trọng cũng không phải là việc phía Hà Nội đã đặt bút ký vào thỏa hiệp nguyên tắc của thương ước, bởi vì đó chỉ là ký tạm, mặc dù có người đã coi việc đó như một mốc đường của lịch sử. Vâng lịch sử thật... chỉ có điều đáng phiền là con đường lịch sử rất dài, nó đòi hỏi nhiều mốc kế tiếp.
Vậy quan trọng ở chỗ nào" Thật lạ lùng, nó nằm ở những việc xẩy ra sau ngày ký tạm đó.
Hà Nội đến giờ chót lại rụt rè không dám ký, và nói với Mỹ còn có một số điều khoản cần phải điều đình lại. Chuyện gì vậy" Hai bên đã thương thuyết với nhau gần 4 năm trời, phải nói một cách bình dân là đã “đánh vật” với nhau qua 8 lần đàm phán trầy trật, Hà Nội còn có điều khoản nào mà không thông suốt" Chẳng lẽ vào phút chót bỗng thấy nó lù lù hiện ra một đống chịu không thấu" Nếu đã thấy, thì ký làm gì cho mệt" Còn nếu đã ký rồi, tại sao bây giờ trì hoãn, bỏ không bỏ, nhận cũng không nhận. Đúng là bỏ thì thương, vương thì tội.
Tình trạng này chỉ làm nổi bật lên một sự kiện mà bên ngoài ai cũng đã nhìn thấy. Chúng tôi không nói trong ban lãnh đạo đảng và nhà nước có sự chia rẽ rạn nứt trong vấn đề này vì chúng tôi không nhìn thấy tận mắt, nhưng hiển nhiên một bộ phận sau khi điều đình hàng năm trời với Mỹ, đã thấy đạt được những điều có thể chấp nhận được nên mới ký. Vậy mà khi đem về nhà bàn đi tính lại, có những bộ phận khác trong ban lãnh đạo thấy ký là nguy hiểm, thành ra dùng dằng không quyết.
Sự kiện này chỉ xác nhận một điều những người bên ngoài đã nói đến từ lâu. Chế độ Hà Nội không có đường lối rõ ràng dứt khoát về kinh tế, chỉ có một chính sách vá víu lừng khừng, một tay muốn cho đi để kiếm thêm lời, một tay muốn co lại vì sợ mất cả chì lẫn chài, thành ra tiền hậu bất nhất. Kết quả là kinh tế Việt Nam vẫn là một cái rừng u minh mờ ảo, dở giăng dở đèn, luật lệ chỉ đường cũng mập mờ khiến mấy ông ngoại quốc đi vào chỉ sợ tụt xuống hố. Rút cuộc tăng trưởng kinh tế đi xuống.
Sự kiện đó ảnh hưởng đến tình hình cả nước trong các lãnh vực chính trị, xã hội, văn hóa, vì kinh tế là chủ chốt trong sinh hoạt của một nước.
Rất đáng tiếc, Việt Nam thiếu một ban lãnh đạo giỏi, sáng suốt và quả quyết vào lúc đất nước bước sang thế kỷ mới, một giai đoạn có nhiều vận hội cần nắm lấy để vươn lên, nhưng cũng là một giai đoạn có nhiều thử thách cam go cần phải đối phó, nếu không muốn bị nhận chìm dưới làn sóng tư duy và kiến thức mới của nhân loại.
SỬA SAI: Trong bài “Bức tranh không lời” tuần trước, xin đọc “Năm nay chúng ta kỷ niệm 229 năm ngày sinh của Beethoven”, thay vì 100 năm như đã viết sai. Xin cáo lỗi cùng độc giả.
(Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh)
Gửi ý kiến của bạn
