Chiều thứ Năm, 16/11, tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton đến Hà Nội, mở đầu chuyến viếng thăm lịch sử ba ngày tại VN. Dịp này, Kicon đã điện thoại về Hà Nội phỏng vấn tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang.
Sinh năm 1936 tại Thanh Hóa, tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang tốt nghiệp Đại Học Tổng Hợp Hà Nội năm 1962 và làm việc cho Hội Địa Vật Lý VN cho tới khi về hưu năm 1996. Ông tốt nghiệp tiến sĩ địa chất năm 1980 và từng đại diện Việt Nam tại các cuộc hội thảo quốc tế về địa chất được tổ chức tại Kuala Lumpur năm 1982, tại Washington DC năm 1989, tại Chicago năm 1991 và tại Los Angeles năm 1996.
Giáo sư Giang được giới địa chất thế giới đánh giá là một trí thức uyên bác, không chỉ về phạm vi chuyên môn mà trong cả lãnh vực nhân văn.
Ngày 4/3 năm ngoái, tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang bị công an bắt ngay trên phố Hà Nội, sau đó giam ông hơn hai tháng với tội danh gán cho ông là viết nhiều tài liệu chống đảng và nhà nước cộng sản. Do sự can thiệp tích cực của các tổ chức tranh đấu cho nhân quyền và các chính phủ trên thế giới, rốt cuộc Hà Nội phải thả ông ra khỏi tù. Từ đó đến nay, ông chịu nhiều biện pháp kiểm soát và trấn áp của công an.
Trong dịp liên lạc hiếm hoi bằng điện thoại, Kicon đã xin phỏng vấn tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang về cảm tưởng đối với chuyến viếng thăm Việt Nam của nguyên thủ Hoa Kỳ.
-Kicon: Trong chuyến viếng thăm Việt Nam của tổng thống Bill Clinton, nếu có cơ hội được gặp vị nguyên thủ Hoa Kỳ, tiến sĩ sẽ nói điều gì với ông Clinton"
-Tiến sĩ N.T. Giang: Đối với chuyến viếng thăm Hà Nội của ông Clinton, tôi đã đoán việc ấy có thể xẩy ra từ lâu rồi. Vì tôi cũng biết rằng là ông Clinton cũng muốn sang Việt Nam để ông ấy làm một cái việc, trước hết là lợi cho ông ấy, tức là để ông ấy ghi vào trong lịch sử rằng ông ấy là người đầu tiên xâm nhập được vào một trong những lãnh thổ cộng sản cuối cùng ở vùng Đông Nam Á. Tôi cho rằng, về phía cá nhân ông Clinton thế nào cũng tích cực làm việc ấy. Còn phía Việt Nam, theo tôi, đảng cộng sản Việt Nam tháng Ba sang năm họ tổ chức đại hội đảng, họ rất muốn được đón tiếp ông Clinton sang thăm để họ củng cố thanh thế của họ, và để nói rằng họ giữ được thế ngoại giao, có thành tích này, thành tích khác. Việc đó chắc chắn sẽ xẩy ra.
Chuyến đi của ông Clinton phù hợp với mong ước của cả hai phía. Tôi chỉ không biết là họ có giải quyết được các vấn đề cho bản thân nước Mỹ hay cho bản thân Việt Nam hay không. Đó mới là vấn đề tôi quan tâm và tôi muốn rằng là ông Clinton khi sang thăm Việt Nam thì hãy làm sao để giải quyết vấn đề cho nhân dân Mỹ và cho nhân dân Việt Nam chứ không phải chỉ để giải quyết vấn đề ghi vào lịch sử của ông Clinton cũng như không phải để thỏa mãn cái thành tích của giới lãnh đạo đảng CSVN.
-Kicon: Trở lại câu hỏi của chúng tôi là trong một hoàn cảnh nào đó, ông được hội kiến với tổng thống Bill Clinton, thì với tính cách một người Việt Nam, một trí thức Việt Nam, và là một người được xem là một trong những tiếng nói lương tri hiện nay của Việt Nam, tiến sĩ sẽ nói điều gì với ông Clinton"
-Tiến sĩ N.T. Giang: Tôi cho rằng là ông Clinton chú ý đến Việt Nam và coi trọng vấn đề sang thăm VN và nối lại mối quan hệ với Việt Nam thì đó là một việc làm đúng đắn. Vì chắc là ông Clinton cũng như nhiều người Mỹ đánh giá đúng đắn vai trò quan trọng của Việt Nam ở vùng Đông Nam Á nói riêng và Châu Á nói chung. Tôi mong rằng ông Clinton phải đủ sức khôn khéo như thế nào, đủ trách nhiệm như thế nào để biến cuộc viếng thăm của ông ấy không chỉ đem lại danh giá cho những nhà lãnh đạo phía bên kia là phía ông Clinton, còn phía bên này là những người lãnh đạo đảng cộng sản Việt Nam, mà phải biến cuộc viếng thăm thành lợi ích chung cho cả nhân dân Mỹ và nhân dân Việt Nam. Tức là phải đạt được điều mà làm sao để cho quan hệ giao thương giữa hai nước tốt đẹp. Mà phải tốt đẹp cho cả hai phía, nghĩa là vừa làm giàu cho nhân dân Việt Nam, vừa làm giàu cho nhân dân Mỹ, nhưng đồng thời, cũng làm cho Việt Nam hội nhập vào trào lưu của thế giới. Một thế giới tiên tiến, trong đó không phải chỉ có sự giàu có mà còn bảo vệ tất cả những giá trị chung của nhân loại, bao gồm giá trị nhân quyền, giá trị dân chủ, giá trị tự do.