Cuộc nổi dậy của đồng bào Thượng là một biến cố quan trọng, rõ ràng, không dấu diếm được. Quy mô rộng lớn, lan rộng từ Pleiku đến Ban mê thuột, bao trùm gần trọn miền Cao nguyên. Nhiều sắc tộc, bộ tộc liên kết, và có khả năng được nhiều cán bộ Fulro, nhiều lãnh tụ tôn giáo Tin lành ngấm ngầm lãnh đạo và yễm trợ. Quốc lộ 14 huyết mạch của vùng có lúc bị cắt đứt cả ngày. Thời gian kéo dài nhiều ngày, từ 29-1, ở Pleiku, đến 6-2-2001, tại Ban mê thuột. Bộ binh, Không quân, trực thăng được điều đến tuần tiểu, ứng chiến. Hảng tin AFP, Đài RFI, và sau cùng Thông tấn xã và phát ngôn viên Bộ Ngoại giao VNCS đồng xác nhận.
Đồng thời, ở Huế, Miền Trung, hàng ngàn Phật tử đang tập họp xuống đường, cầu nguyện trong tuần lễ thiền hành của Tăng đoàn Huế. Giáo xứ Công giáo cùng LM Nguyễn văn Lý đang đấu tranh cho tôn giáo tự do hay là chết. Cụ Lê quang Liêm, PGHH, vừa vượt bao truông trạm nhà Hồ, ra hội kiến về bước ngoặc đấu tranh mới với các vị lãnh đạo tinh thần khác, từ Huế mới trở về. Cả nước, đặc biệt nhứt là Hà nội, cuộc đấu đá giữa các phe phái trong Đảng CSVN kình chống nhau, đang hồi gây cấn. Ngày Đại hội 9 của Đảng sát một bên mà việc dàn xếp nội bộ chưa ngã ngũ. Trong bầu không khí chánh trị sôi sụt ấy, cuộc nổi dậy của Đồng bào Thượng ở Cao nguyên đúng là một quả đầm thôi sơn vào Đảng và Nhà Nước CSVN. Không có lửa hẵn không có khói. Thử tìm hiểu nguyên nhân gần, xa của cuộc nổi dậy nói trên.
Nguyên nhân gần, theo các nguồn tin độc lập ngoại quốc, là vấn đề đất đai. Từ lâu CS Hà nội đã điều nhiều lần, đi trọn bộ cả xã gồm dân, quân, cán, chánh, đảng vào Cao Nguyên. Dân lấn ranh tranh đất; Nhà Nước tịch thu, trưng dụng, mua rẻ như giựt, xâm thực đất đai của Đồng bào Thượng. Việc lạm dụng lớn đến độ nhiều cán bộ cấp bộ lẫn tỉnh của CSVN bị kỷ luật trước ngày biến cố xảy ra.
Nhưng nguyên nhân sâu xa, nặng tính văn hóa, lich sử mới là động lực chính thúc đẩy cuộc nổi dậy có tính kết hơp nhiều sắc dân, nhiều địa phương nhưng cùng chung một nỗi khổ bị áp bức, bóc lột tinh thần lẫn vật chất. Đồng bào Thượng khác với người Việt từ ngôn ngữ, y phục, tôn giáo, phong tục, tập quán, đến nếp sống gia đình và xã hội. Vấn đề sắc tộc vì thế là vấn đề to lớn, nhậy cảm, và gay góc. Văn minh, tự do, dân chủ như Mỹ, vấn đề người Da Đen cũng đã làm đất nước suýt chia đôi. Hơn 350 năm bài toán người Mỹ gốc Phi châu vẫn chưa có lời giải ổn. Kỳ thị công khai là bất hợp pháp, thiên kiến đối với người Da đen có giảm, nhưng không phải là không có, không còn (Firebaugh Davis,1998; NORC, National Opinion Research Center,1999).
Lịch sử VN, ở một chừng mực nào đó, là lịch sử của cuộc Nam Tiến, chiếm cứ Đồng bằng Sông Hồng, đồng bằng duyên hải Miền Trung, và Đồng bằng Sông Cữu long. Tiền nhân người Việt thường dùng biện pháp uyển chuyển để đạt mục tiêu . "Hai châu Ô, Lý vuông ngàn dặm/ Một gái thuyền quyên đáng mấy mươi." là một trong những chiến thuật đồng hóa hòa dịu bằng hôn nhân, ưa được sữ dụng trong nhân dân lẫn hoàng tộc. Thời VNCH, đệ nhứt cũng như đệ nhị, vấn đề sắc tộc được các nhà lãnh đạo quốc gia đặc biệt quan tâm. Công tác trọng đại ấy do một bộ phụ trách; người đứng đầu là một bộ trưởng hay tổng trưởng; tiếng nói rất có trọng lượng trong nội các; và luôn luôn là một người gốc gác sắc tộc. Mỗi vùng chiến thuật có một phụ tá tư lịnh do một sĩ quan gốc người sắc tộc đặc trách. Nhiều biện pháp nâng đỡ được áp dụng trong giáo dục, trong ứng cử vào cơ quan lập pháp quốc gia và quyết nghị địa phương. Nhờ thế, Đồng bào Thượng rất gắn bó, tay trong tay đi với VNCH suốt chiều dài cuộc Chiến tranh VN: giữ gìn an ninh biên giới, hâu thuẩn lớn cho quân đội và chánh quyền vùng Cao Nguyên. Chính sách đúng đắn ấy khác với chính sách chia để trị của Pháp. Thực dân gọi Đồng bào Thượng vùng cao là "mọi", vùng đồng bằng Miền Nam là "thổ", và trợ trưởng cho sự tách rời ra khỏi dân tộc VN.
Còn độc địa hơn thực dân Pháp, chánh sách xâm thực thô bạo cộng với chánh sách đàn áp tôn giáo của CSVN, tạo thành động lực trực tiếp gây ra đổ vỡ tình đồng bào miền xuôi với miền ngược, tạo sự chống đối của đồng bào sắc tộc miền Bắc cách đây không lâu và cuộc nổi dậy ở Vùng Tây nguyên hiện thời. Về đất đai, hàng trăm ngàn mẩu rừng trong đó nương khoai, rẫy bắp, ruộng luá, nhiều buôn làng của đồng bào Thượng bị tước đoạt nhơn danh lợi ích cộng cộng, nhưng thực sự biến thành của riêng, vườn cà phê, cao su, của những cán bộ CSVN lộng và lạm quyền, tham nhũng, trung ương lẫn điạ phương.
Theo kế hoạch phân bố dân số của CSVN, nhiều xã từ Miền Bắc di dời trọn gói vào vùng Cao nguyên, chiếm lĩnh đất đai vốn là sinh cơ của đồng bào Thượng, nhiều năm liên tục từ sau 1975. Cách di dân ấy gây cho người đến mặc cảm tự tôn đa số thống trị, cho người bản địa mặc cảm thiểu số bị trị, và tạo hố ngăn cách, kỳ thị chủng tộc thêm sâu rộng.
Về tín ngưỡng, CSVN chẳng những vô thần, ghét hữu thần và đa thần mà còn đinh ninh rằng Đạo Tin Lành là đạo của Mỹ, tìm cách xâm nhập vào các bộ tộc, sắc tộc ở vùng cao. Định kiến ấy được củng cố thêm bằng lý do an ninh chánh trị qua kinh nghiệm Mỹ đã từng yễm trợ cho Fulro, cho các buôn làng ven biên giới, tạo vô vàn khó khăn cho sự xâm nhập của CS Hà nội qua đường mòn Hồ chí Minh. Đa số người Thượng gia nhập đạo Tin lành, được các giáo sĩ Mỹ tận tình giúp đỡ, cùng ăn, cùng ở, cùng làm với các bộ tộc. Lực lượng đặc biệt, lực lượng biên phòng do Mỹ trực tiếp chỉ huy, trả lương, và lực lương canh gác của Toà Đại sứ Mỹ và cơ quan phụ thuộc, sử dụng rất nhiều người Thượng trong suốt Chiến tranh VN. Các cuộc tàn sát chức sắc và tín hữu Tin lành đồng bào Thượng ở vùng thượng du Bắc Việt vừa rồi là bằng chứng rõ của thái độ đinh ninh vô cùng thiên kiến của CS Hà nội.
Nhưng giọt nước tràn phải là việc CSVN tổ chức đại hội Tin Lành, dàn dựng, áp đặt một giáo hội Tin lành quốc doanh gần đây. Đài RFI cho biết, khi biến cố vừa chớm bùng nổ, Mặt trận Tổ quốc, Ban Tôn giáo có cảnh cáo các lãnh tụ tôn giáo, đặc biệt là Tin lành tại địa phương, không được can dự vào cuộc nổi dậy này!
Dù lực lượng Fulro là lực lượng còn tiếp tục kháng chiến chống CSVN mãi đến giữa thập niên 80, đây là lần đầu tiên sau 25 năm, CS Hà nội phải đối phó với một cuộc nổi dậy của quần chúng đồng bào Thượng ở Miền Nam. Lần đầu tiên CSVN phải huy động quân đội chống biểu tình. Cuộc nổi dậy lại xảy ra trong thời điểm và bầu không khí chánh trị sôi sụt. Cuộc nổi dậy vừa bao gồm quyền lợi vật chất thân thiết, nhựt hậu hôn nhì điền thổ, vừa hàm xúc nội dung tôn giáo Tin lành, một tôn giáo có ảnh hưởng mạnh và trội yếu trong nhân dân va chánh quyền Mỹ. Cuộc nổi dậy này sẽ đem lại nhiều hậu quả bất lợi lớn trong cũng như ngoài nước cho VNCS những ngày sắp tới.
Gửi ý kiến của bạn
