WASHINGTON (KL) – Tin của South Nexus – Khi George W. Bush đi bộ vào Văn phòng Bầu dục (Oval Office) lần đầu tiên như một Tổng thống Hoa kỳ, ông ta sẽ thấy ngăn nhận công văn có cả một chồng lớn hồ sơ về các vấn đề Á Châu để ông ta chú ý tới.
Có những vấn đề như Trung quốc đang trỗi dậy, Nhật Bản đang say giấc ngủ, giông bão kinh tế dồn lại, chỉnh đốn Nam Dương, Bắc Hàn mong manh và nguyên tử mới tại Nam Á Châu, những vấn đề này sẽ đưa ra một thử thách khó khăn cho nhóm chuyên về chính sách đối ngoại của Bush.
“Có nhiều sự kiện hiển nhiên… Tổng thống Bush có thể đối diện với một cuộc khủng hoảng trầm trọng trong nhiệm kỳ bốn năm tại phần nào đó của Á Châu,” theo như Michael Pillsbury của Đại học Quốc phòng Hoa kỳ đã cho biết.
Với cả hàng ngàn lính Hoa kỳ nằm trong vùng và những liên can chiến lược trong việc ông hỗ trợ chiếc lá chắn hỏa tiễn Hoa kỳ đã gây ra báo động cho một số Thủ đô trên thế giới, các quyết định của Bush đều sẽ có ảnh hưởng sâu đậm tại Á Châu.
Với lời lẽ cứng rắn trong lúc vận động tranh cử cón ghi nhớ, Bush sẽ được người ta phán xét về khả năng của ông thực hiện theo lời hứa về việc hoàn chỉnh chiến lược Hoa kỳ và Á châu – ông cho biết một nước đi sẽ dựa sát vào Nhật Bản và cần thận trọng hơn nhiều đối với Trung quốc.
Các đồng minh của tân Tổng thống đã đưa ra một loạt chỉ trích lên án thành tích của Tổng thống Bill Clinton trong vùng này, tố giác Clinton đã làm ngơ các an ninh cần thiết của Hoa kỳ để đi tìm một di tích trong sự vô vọng.
Nhưng từ khi ông được công nhận thực sự là vị Tổng thống kế vị, Bush và tập đoàn của ông đã giữ riêng lấy các dự định, từ chối có các lời công bố về đường lối đối ngoại cho công chúng cho tới khi ông và tập đoàn nắm được tay lái của quyền lực.
Tân Tổng thống Bush là người ít nói tới chính sách đối ngoại trong lúc vận động tranh cử, ông sắp sửa có một khóa học vỡ lòng về chủ đề để trắc nghiệm trước bài học về Trung Đông, bài học về Âu Châu và bài học về Á Châu.
Cản sự đột phá ngoại giao vào phút chót, Bush sẽ gặp ngay một cuộc khủng hoảng có sẵn trong hình thức bạo động đang tiếp tục giữa Palestine và Israeli có thể làm nản lòng các chính quyền Ả Rập ôn hòa và làm nguy hại nguồn cung cấp dầu và các quyền lợi cốt yếu khác của Hoa kỳ.
Còn chuyện nhà lãnh tụ Saddam Hussein của Iraq hầu như bất khả diệt, cứ lẵng nhẵng chơi nội các đầu tiên của ông Bush và hăm dọa chơi như thế lần thứ hai như tạo áp lực với Hội đồng An ninh của LHQ để nới lỏng sự trừng phạt quốc gia của lãnh tụ này hơn nữa.
Ông Bush và các nhà cố vấn của ông cũng đã tỏ ra quan tâm nặng về Iran, cho ý kiến tân nội các sẽ hành động cứng rắn để chống lại các quốc gia, chú trọng Nga cung cấp các phương tiện cho Iran để phát triển hoả tiễn có phi đạn nguyên tử.
Chắc chắn, các người trong nhóm lập chính sách đối ngoại của ông Bush hãy còn quá sớm để định các ưu tiên, một tiến trình theo như dự đoán sẽ cho khẩn trương hiện nay, ông Bush đã phong cho Tướng Lục Quân hồi hưu Colin L. Powell làm bộ trưởng ngoại giao và Condoleeza làm cố vấn an ninh cho quốc gia Hoa kỳ. Nhìn theo đó, một cố vấn cao cấp đã cho biết, sự trì hoãn lâu để chọn người, tổng thống đã bị bất lợi.
Tuy nhiên, điều cho thấy rõ vần đề tại Trung Đông mới chỉ là một trong những thách thức về mặt ngoại giao đã làm nhà tân tổng thống phải chú ý, có lẽ thử thách còn nhiều hơn ông Bush đã dự đoán trong lúc vận động tranh cử, toàn tập trung vào các vấn đề quốc nội như y tế và an sinh.
Đa số nghị trình chính sách đối ngoại lúc đầu sẽ theo lịch chương. Trong cuộc phỏng vấn của tuần vừa qua, nhà cố vấn cao cấp đã lưu ý ông Bush được đề cử tham dự một hội nghị về các quốc gia của Mỹ châu tại Quebec City, Canada, vào tháng tư, cuộc họp kinh tế thượng đỉnh tại Genoa, Ý Đại Lợi trong mùa hè sắp tới và một cuộc họp kinh tế thượng đỉnh Á Châu tại Thượng Hải vào tháng mười một – cuộc tụ lại này cho phép tân tổng thống có cơ hội đầu tiên để gặp mặt cấp lãnh đạo của Trung quốc.
“Nếu các ngài nhìn vào chiếc bánh đang nướng trong lò theo thời biểu, năm đầu có nghị trình về chính sách đối ngoại rất bận rộn, ngay khi tổng thống sẽ còn phải bỏ ra nhiều thời gian để thắng một số tại Quốc hội và lôi kéo tất cả vào mặt trận quốc nội,” theo như nhà cố vấn đã cho biết, nhà cố vấn này cho biết thêm “ai nấy đều sắp xếp ngược lại tính từ cuộc họp thượng đỉnh tại Thượng Hải để xác định những bước đi nào cần phải chuẩn bị. Các vấn đề thương mại chắc chắn là hình ảnh nhô lên trong tất cả ba cuộc họp hay hội nghị này.
Hơn nữa, đầu năm tới, Đài Loan sẽ làm thỉnh cầu như mọi năm việc trang bị vũ khí mới của Hoa kỳ, đặt ông Bush nằm giữa cuộc tranh chấp trong nội bộ của đảng Cố cựu (GOP), gốc của đảng Cộng hòa tại Hoa ky,ø như làm thế nào để đáp ứng với tình thế. Nhiều nhà làm luật của đảng Cộng hòa muốn Hoa kỳ phải chủ động hơn nữa trong việc hậu thuẫn Đài Loan. Những người khác lại thiết tha để tránh tạo thêm các căng thẳng với chính quyền Bắc Kinh, chính quyền đã quyết tâm với chính sách “Một Trung quốc”.
Ông Bush sẽ phải quyết định để đáp ứng các cởi mở của Bắc Hàn, nước đang thiết tha để tiếp đón cuộc viếng thăm của vị tổng thống để bàn thảo về các khoản cho chấm dứt chương trình phát tiển hỏa tiễn. Chính ông Bush còn phải đích thân nhanh chóng giải quyết cho các điểm có thể bùng ra như Nam Dương và Nam Á Châu, nơi Ấn Độ và Pakistan cả hai cùng có vũ khí nguyên tử, đang cóï căng thẳng khóa cứng với nhau hiện nay trong sự tranh chấp Kashmir.
Trong lúc vận động để tranh cử, nhà thống đốc của tiểu bang Texas đã tố giác nội các của Clinton về việc bỏ quên các quốc gia đồng minh quan trọng nằm trong Liên Âu và Nhật Bản. Nhưng cải thiện những việc đã làm của vị tổng thống tiền nhiệm sẽ không phải là chuyện dễ dàng, còn làm cho Âu Châu lo sợ thêm về những quan điểm của ông Bush trong các vấn đề như Bảo vệ Hoa kỳ bằng hoả tiễn và việc giữ hòa bình tại vùng biển Balkans. Ông Bush đã ủng hộ một sự phân chia mới về nhân lực trong khối NATO như giới hạn Hoa kỳ đứng trong vai giữ hoà bình cho Âu Châu hầu hết bằng yểm trợ tiếp vận.
Theo định nghĩa quân sự, tiếp vận là hạ tầng cơ sở của tất cả mọi chiến lược, nếu nói theo cấp độ thấp hơn, người ta gọi nó là hậu cần.
Cố vấn cao cấp của ông Bush đã biết những thử thách này, nói rõ Tây Ban Nha nằm trong ngoại lệ, hầu hết các quốc gia Âu châu chính đều do các đảng tả khuynh và đứng giữa cầm quyền theo quan điểm văn hóa khác hẳn với quan điểm của đảng Cộng hòa “Có rất nhiều tay cầm quyền sinh ra từ một khung cảnh đối chiếu khác hẳn, vì thế phải qua tiến trình học hỏi và làm quen,” theo như nhà cố vấn đã cho biết.
“Phần nào của đường lối ngoại giao cho phát tiển trong các quan hệ với Quốc hội cũng như nước ngoài, việc này đòi hỏi nhiều thời gian. Có nhiều cú điện thoại mà các ngài phải làm.”
Việc công du ra nước ngoài của ông Bush trước đây chính là đi Mễ Tây Cơ, ông Bush sẽ không lâu lao trong vai trò bán chương trình phòng thủ bằng hỏa tiễn cho các nhà cầm đầu của Âu Châu, những nhà cầm đầu này đang lo ngại có sự nẩy sinh ra một cuộc chạy đua vũ khí toàn cầu. “Nói thẳng, chuyện này sắp phải cho gồng mình lên,” theo như nhà cố vấn đã cho biết, dẫu sao nhà cố vấn đã tiên đoán việc đề nghị của ông Bush liên quan việc phòng thủ bằng hỏa tiễn vào những sự cắt giảm nhiều tới kho vũ khí hạch nhân của Hoa kỳ và Nga dùng để tấn công, đề nghị này sẽ thắng tất cả những lờiï chỉ trích của Âu Châu
Một nhà ngoại giao Nga đã cho biết, Moscow vui mừng về tân nội các của Hoa kỳ, nội các này sẽ không thuyết giảng (lecture) dân Nga như nội các Clinton đã làm. Nhà ngoại giao này còn có ý kiến, sự nhấn mạnh của ông Bush về các vấn đề chiến lược sẽ làm giảm đi việc dùng các vấn đề nhân quyền làm áp lực với Moscow như cuộc chiến tranh tại Chechenya.
Trong khi vận động tranh cử, ông Bush đã chỉ trích chính sách đối với Iraq của nội các Clinton, theo đường lối cho gồng bắp thịt thêm lên đối với cá nhân Hussein. Dù sao đi nữa, nội các đó đã không lộ ra một kế hoạch cụ thể nào, vài cố vấn của ông Bush đã ủng hộ bằng cách đưa vũ khí và không yểm của Hoa kỳ cho phe đối lập với Iraq để dùng quân sự chống lại chính quyền Baghdad ngay trên cái lãnh thổ đã vạch ra Bắc Iraq và Nam Iraq.
Nói chung, ông Bush có kế hoạch thận trọng dẫm chân lên Trung Đông, theo như các cố vấn đã cho biết. Trong công cuộc tranh cử, nhà thống đốc của tiểu bang Texas đã gián tiếp chỉ trích Tổng thống Clinton hối hả mở cuộc họp thượng đỉnh Camp David hồi tháng bẩy, khẳng định rằng “cuộc họp này không có thể nào nằm trên thời khóa biểu của Hoa kỳ như các cuộc tranh cãi xẩy ra như thế nào.” Các cố vần cũng đã có lời phê bình về Clinton dùng cá nhân mình vào các cuộc thương thuyết, làm mất đi cái giá trị quyền hạn của vị tổng thống Hoa kỳ để đứng vào từng bên.
Các cố vấn và các phân tích gia đã cho biết, theo như bước đầu tiên, tân nội các sẽ đề cập tới sự duyệt xét trên qui mô lớn trong việc tiếp cận việc giải hòa được khởi sự bằng các thỏa hiệp Oslo năm 1993. Một kết quả có thể là tập trung vào sự di chuyển người dân Palestine tới Syria, theo như lời của Edward P. Djerejian, cựu đại sứ Hoa kỳ tại Syria, nay ông đang điều hành Học viện James Baker về chính sách công cộng tại Rice University của Houston.
Djerejian là người từng được tiến cử để giữ chức vụ cao đuợc dự định trong Bộ Ngoại Giao dưới thời của Bush (cha), ông đã cho biết một cuộc giao dịch giữa Israel và Syria có thể đạt được trong một thời hạn ngắn và cũng sẽ bớt đi sự nguy hại cho cuộc chiến tranh của vùng này.
Theo rõi người dân Palestine, ông Djerejian đã đưa có ý kiến, nội các Clinton đã lang thang cho tập trung vào các thoả hiệp hòa bình tạm bợ, cuối cùng đã thất bại để thỏa mãn những sự mong đợi của hai bên. Theo ông, tân nội các có thể lợi dụng bằng cách quay lại nguyên tắc “Mảnh đất giành cho hòa bình nằm ẩn trong nghị quyết số 242 và 338 của LHQ và bám tiếp theo vào cơ sở thương thảo giữa Ả-Rập và Israel trong hội nghị Madrid năm 1991.
Ông Djerejian đã cho biết : “Oslo cần phải thận trọng coi lại. Sự đồng thuận nguyên thủy đã dẫn tới hội nghị Madrid, cố nhiên phải nhắc lại quyết định số 242 và 338 như là cốt lõi của tiến trình hòa bình và các cuộc thương thảo trực tiếp, gộp chung tất cả lại cho nó là quan điểm của mảnh đất giành cho hòa bình … Tôi cho theo bản chất kéo dài của lối tiếp cận tạm thời của nội các Clinton đã làm mất đi sự nhìn ra các nguyên tắc cơ bản.”
Dân Palestine chia sẻ quan điểm đó, quan điểm có một lý do mà nhiều người dân Palestine cho rằng cái cớ của họ tốt hơn nhiều theo nội các Bush hơn là nội các trước đây. Dân Palestine cũng chắc chắn hoan nghênh ý kiến đưa ra của ông Djerejian, “Hoa kỳ có thể khả hữu đưa người Âu châu, người Nga, LHQ, ngay cả người Nhật Bản để làm trụ cột và hỗ trợ việc tiến hành các cuộc thương thảo không cần phải khởi đầu qua vai trò trung gian thành thực đã bị chỉ trích”.
Israel tư lâu đã kháng lại cái gọi là quốc tế hóa tiến trình hòa bình.
Djerejian đã cho biết bất cứ sự bàn luận nào về tương lai của ông đầu là dự đoán, ông không được yêu cầu để gia nhập vào tân nôi các. Một cố vấn chính sách đối ngoại cho cuộc vận động tranh cử của ông Bush đã cho biết giá thử ông Djerejian là một người chỉ vẽ tuyệt diệu cho bất cứ bộ ngoại giao nào về tiến trình hòa bình cho Trung Đông, chính là cái tôi thích nhất.
Nhiều người Ả Rập còn ghi nhớ nội các Bush đầu tiên đã đụng độ với chính quyên khuynh hữu của Yitzhak Shamir về việc cho Israel được định cư tại West Bank. Về mặt khác, theo như cựu biên tập David Makovsky của tờ báo Jerusalem Post, hiện nay là một đồng lưu cao cấp tại Học viện Washington về Chính sách Cận Đông, cho biết Lãnh tụ Palestine Yasser Arafat phải nghĩ lại hai lần trước khi kết thúc để nói ông ta sẽ có cuộc thương thảo tốt hơn sau khi Clinton rời khỏi chức vụ tổng thống Hoa kỳ. Có nghĩa là vì Thủ tướng Ehud Barak của Israel chắc chắn được thay thế vào cuộc tuyển cử tháng hai bằng vị bảo thủ tiền nhiệm Binyamin Netanyahu.
“Trường hợp Arafat đã có đưa ra cái gì, phải chăng ông ta sẽ giao cái đó cho Clinton hay Bush "” theo như Makovsky đã đặt câu hỏi.
“Tôi không có thể hủy bỏ cái có thể mà Arafat sẽ chạy vòng quanh hiện nay, nếu ông ta thiệt tình tin rằng vấn đề Trung Đông nằm xa ở dưới trong danh sách liệt kê ưu tiên của của ông Bush. Song có nhiều người Ả Rập đang thì thầm vào tai ông ta, họ thấy ông Bush khá hơn. Nếu ông ta để ý tới lời cố vấn của họ, các ngài có thể thấy hai chiếc tầu chiến xuất hiện ngay trong một đêm nơi Arafat đang chờ đợi ông Bush, nhưng ông ta sẽ không còn thấy Barak nữa.”
Trường hợp không còn gì khác nữa, cấu trúc của bộ máy lập hòa bình của Hoa kỳ chắc chắn phải cho gửi đi tổng kiểm để làm lại. Nhà điều phối đặc biệt Trung Đông Dennis B. Ross đã công bố ông ra đi khi nhiệm kỳ của Clinton chấm dứt, vài cố vấn của ông Bush đã đưa ra ý kiến, nội các sắp đến sẽ cùng nhau lãnh công tác làm của Ross khi ông này rời xa.
“Cái khiếm khuyết to lớn nhất không phải là Dennis Ross mà là không có một người nào giữa ông Dennis Ross và tổng thống, cuối cùng, tổng thống buộc phải đóng vai trò bình thướng như nhà ngoại trưởng,” theo như một cố vấn của ông Bush đã cho biết.
Gửi ý kiến của bạn
