Tổng thống Bush chưa tới Thổ Nhĩ Kỳ (Turkey) dự Thượng đỉnh NATO, khủng bố đã chuẩn bị dàn chào bằng một đợt bom. Nhân đó, ta cũng chấm điểm mối giao tình của Thổ, một đồng minh chiến lược của Hoa Kỳ tại Cận Đông. Nó đang nguội dần.
Thời chiến tranh lạnh, hai nước cần nhau, còn nhớ điệp viên 007 trong "From Russia with Love" không" Mỹ cần Thổ để đóng chốt khối Xô viết trên đường Nam tiến, vào tới Trung Đông dầu hỏa. Thổ cần Mỹ để bảo vệ biên giới Đông Bắc với Liên xô, Tây Bắc với các chư hầu Âu châu của Liên xô, miền Nam với các nước Ả Rập, và cần ổn định bên trong vì sự hiện hữu của người Kurd, một sắc tộc sinh sống tại Turkey, Iraq, Iran và bị cả ba nước đàn áp....
Cuộc cách mạng duy tân của Mustapha Kemal (Ataturk) đã xây dựng chế độ thế quyền tại xứ Hồi giáo xưa kia là đế quốc Ottoman. Nhu cầu tự vệ và Tây phương hóa khiến Thổ được các tướng ta đào tạo từ Tây phương lãnh đạo và chi phối liên tục trong nhiều thập niên. Thổ là nước Hồi giáo gần Tây phương nhất, xứ Âu châu gần Á châu nhất, xứ Á châu gần Âu châu nhất, là một nước nửa Âu nửa Á... nửa Hồi.
Hoàn cảnh đó nay đã hết.
Liên xô co cụm, chư hầu Liên xô nay đã dân chủ, thành viên của Liên hiệp Âu châu. Ảnh hưởng của Ataturk phai lạt dần cùng với nhiều biến động trong khu vực: Mỹ chặn Iraq năm 1991, vì đó Thổ mất nguồn lợi của ống dẫn dầu từ Kirkuk của Iraq qua Ceyhan để bán cho Âu châu, và bị cản trở khi Mỹ bảo vệ dân Kurd tại Iraq và dựng ra vùng cấm bay tại Iraq. Người Kurd dùng lãnh thổ Iraq làm hậu cứ kêu gọi thống nhất với người Kurd tại Thổ. Vụ khủng hoảng kinh tế năm 2001-2002 khiến đảng Hồi giáo thắng cử lớn tại Thổ, triệt tiêu luôn ảnh hưởng còn lại của quân đội và các chính đảng thân Tây phương.
Trong khi đó, dân Thổ nhìn về Âu châu, với ước mơ sẽ là hội viên Liên Âu, như chín nước Đông Âu cũ... Từ nay đến 2008, Romania, Croatia và Turkey có thể gia nhập Âu châu.
Muốn vậy, Thổ sẽ nhích khỏi ảnh hưởng của Hoa Kỳ, giảm dần những cộng tác chặt chẽ năm xưa, kể cả với Do Thái, và năm ngoái đã từ chối cho Mỹ mượn lãnh thổ làm căn cứ đổ quân vào Iraq. Nhưng, nằm ở giao điểm của ba khối và ba nền văn hóa lớn, Nga, Âu và Hồi, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn cần một cường quốc làm đồng minh và chủ viện trợ, cho đến ngày đủ mạnh. Cường quốc đó là Hoa Kỳ. Vì vậy, giao tình nồng nàn thời xưa có thể nguội dần, nhưng chưa lạnh. Tổng thống Bush sẽ nhắc đến thực tế đó. Trong khi khủng bố đã nhắc đến một thực tế khác: Thổ là hành lang vận chuyển của khủng bố từ cả bốn hướng Đông, Nam, Tây, Bắc.
Phải chăng vì vậy mà có tin rất lạ, là Do Thái gửi biệt kích qua huấn luyện biệt kích của dân Kurd tại Iran, Iraq và.... Turkey"
Thời chiến tranh lạnh, hai nước cần nhau, còn nhớ điệp viên 007 trong "From Russia with Love" không" Mỹ cần Thổ để đóng chốt khối Xô viết trên đường Nam tiến, vào tới Trung Đông dầu hỏa. Thổ cần Mỹ để bảo vệ biên giới Đông Bắc với Liên xô, Tây Bắc với các chư hầu Âu châu của Liên xô, miền Nam với các nước Ả Rập, và cần ổn định bên trong vì sự hiện hữu của người Kurd, một sắc tộc sinh sống tại Turkey, Iraq, Iran và bị cả ba nước đàn áp....
Cuộc cách mạng duy tân của Mustapha Kemal (Ataturk) đã xây dựng chế độ thế quyền tại xứ Hồi giáo xưa kia là đế quốc Ottoman. Nhu cầu tự vệ và Tây phương hóa khiến Thổ được các tướng ta đào tạo từ Tây phương lãnh đạo và chi phối liên tục trong nhiều thập niên. Thổ là nước Hồi giáo gần Tây phương nhất, xứ Âu châu gần Á châu nhất, xứ Á châu gần Âu châu nhất, là một nước nửa Âu nửa Á... nửa Hồi.
Hoàn cảnh đó nay đã hết.
Liên xô co cụm, chư hầu Liên xô nay đã dân chủ, thành viên của Liên hiệp Âu châu. Ảnh hưởng của Ataturk phai lạt dần cùng với nhiều biến động trong khu vực: Mỹ chặn Iraq năm 1991, vì đó Thổ mất nguồn lợi của ống dẫn dầu từ Kirkuk của Iraq qua Ceyhan để bán cho Âu châu, và bị cản trở khi Mỹ bảo vệ dân Kurd tại Iraq và dựng ra vùng cấm bay tại Iraq. Người Kurd dùng lãnh thổ Iraq làm hậu cứ kêu gọi thống nhất với người Kurd tại Thổ. Vụ khủng hoảng kinh tế năm 2001-2002 khiến đảng Hồi giáo thắng cử lớn tại Thổ, triệt tiêu luôn ảnh hưởng còn lại của quân đội và các chính đảng thân Tây phương.
Trong khi đó, dân Thổ nhìn về Âu châu, với ước mơ sẽ là hội viên Liên Âu, như chín nước Đông Âu cũ... Từ nay đến 2008, Romania, Croatia và Turkey có thể gia nhập Âu châu.
Muốn vậy, Thổ sẽ nhích khỏi ảnh hưởng của Hoa Kỳ, giảm dần những cộng tác chặt chẽ năm xưa, kể cả với Do Thái, và năm ngoái đã từ chối cho Mỹ mượn lãnh thổ làm căn cứ đổ quân vào Iraq. Nhưng, nằm ở giao điểm của ba khối và ba nền văn hóa lớn, Nga, Âu và Hồi, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn cần một cường quốc làm đồng minh và chủ viện trợ, cho đến ngày đủ mạnh. Cường quốc đó là Hoa Kỳ. Vì vậy, giao tình nồng nàn thời xưa có thể nguội dần, nhưng chưa lạnh. Tổng thống Bush sẽ nhắc đến thực tế đó. Trong khi khủng bố đã nhắc đến một thực tế khác: Thổ là hành lang vận chuyển của khủng bố từ cả bốn hướng Đông, Nam, Tây, Bắc.
Phải chăng vì vậy mà có tin rất lạ, là Do Thái gửi biệt kích qua huấn luyện biệt kích của dân Kurd tại Iran, Iraq và.... Turkey"
Gửi ý kiến của bạn
