Các công ty quốc doanh đã qua thời đưa cán bộ mã tấu răng đen lên làm Tổng Giám Đốc, nhưng bây giờ tìm thuê người có trình độ quản lý thì kiếm hoài không xong. Một trong các phức tạp là vai trò Đảng trong mọi quyết định... vì Đảng thò tay nắm mọi thứ, dù là chỉ để làm nặng guồng máy mà không đẻ ra tiền. Báo Lao Động kể như sau.
Thủ tướng Chính phủ CSVN đã cho phép 5 TCty nhà nước (bao gồm TCty Thiết bị kỹ thuật điện - thuộc Bộ Công nghiệp, Viglacera, TCty Sông Hồng - Bộ Xây dựng, Vinamotor và Vinashin - Bộ GTVT) thí điểm thực hiện mô hình thuê tổng giám đốc (TGĐ). Đây là một quyết sách rất mới và đúng - nhằm tách bạch chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của đại diện chủ sở hữu (HĐQT) và cơ quan điều hành trực tiếp (TGĐ), tránh được sự chồng chéo trước đây, qua đó tăng thêm sức mạnh cho TCty nhà nước. Tuy vậy, do nhiều nguyên nhân, việc triển khai chủ trương này trên thực tế đang gặp nhiều vướng mắc.
Đã hơn nửa năm trôi qua kể từ khi Thủ tướng ra văn bản, nhưng đến giờ này những gì mà các TCty liên quan làm được chưa nhiều. Một lãnh đạo cấp cao của Vinamotor, khi phóng viên Lao Động đề nghị được phỏng vấn, đã thoái thác thẳng: "Chưa có gì để nói đâu ông ơi. Chưa làm được đâu. Thuê GĐ công ty con còn khó nữa là TGĐ. Chúng tôi có tới hơn 40 đầu DN thành viên, phức tạp lắm...".
Ông Trần Đình Thể - Chủ tịch HĐQT Viglacera - thì cho biết "đề án của chúng tôi đã trình cấp trên mấy lần, hiện vẫn chưa hoàn chỉnh". Ông Thể cũng nói rằng: "để "mềm hoá", chúng tôi sẽ không gọi là thuê mà là hợp đồng thí điểm giữa HĐQT và TGĐ".
Còn đề án của TCty Kỹ thuật điện (VEEC) thì đã viết đi viết lại đến lần thứ 7, nhưng Bộ Công nghiệp vẫn đang yêu cầu hoàn thiện tiếp. Vì chậm như vậy, nên hỏi dự kiến khi nào thuê được TGĐ thì phần lớn các TCty đều chưa thể trả lời chính xác. Tự tin nhất chỉ có Vinashin. Ông Ngô Thế Việt - Phó Tổng Giám đốc - cho biết, đơn vị này dự kiến trong năm 2005 có thể thuê được TGĐ.
3 vướng mắc chính
Vướng mắc đầu tiên là chuyện... tiền nong. Ai cũng hiểu là muốn thuê được người giỏi thì phải trả lương cao, cao vượt nhiều so với thang bảng lương chung hiện nay.
Ông Trần Đình Thể băn khoăn: "Đầu tiên chúng tôi xây dựng mức lương của TGĐ 50 - 70 triệu đồng/tháng, nhưng thấy không thể phá luật nên lại rút xuống còn khoảng 15 triệu". Theo đề án của VEEC, lương TGĐ không thấp hơn 300 triệu đồng/năm.
Còn theo Vinashin, lương TGĐ sẽ đâu đó khoảng trên 3.000USD/tháng. Bên cạnh lương, còn có thưởng (ví dụ VEEC đề nghị thưởng cho TGĐ 2-5% lợi nhuận sau thuế vượt thêm so với năm trước). Để trả được mức lương, thưởng này, cần phải có những thay đổi trong chính sách về tiền lương. Và ngay cả khi đã trả được rồi, thì vẫn còn hàng loạt những vấn đề phải giải quyết: Lương TGĐ (thuê) và lương các phó TGĐ (không thuê) sẽ tính sao để không tạo ra sự so bì" Lương của thành viên HĐQT - những người đứng ra thuê TGĐ - chẳng lẽ lại chỉ bằng... 1/10 người được thuê" Đòi hỏi TGĐ phải có tài sản thế chấp như thế nào khi anh ta quản lý hàng trăm tỉ, hàng nghìn tỉ đồng của Nhà nước"...
Vướng thứ hai là tổ chức, cán bộ. Cơ chế của ta hiện nay là bộ, ngành bổ nhiệm HĐQT các TCty. Đến lượt mình, HĐQT TCty lại bổ nhiệm TGĐ, kế toán trưởng, các phó TGĐ, giám đốc các Cty thành viên... Bên cạnh đó, trong mọi trường hợp đều phải có ý kiến Đảng, đoàn thể, người lao động... Nay thuê TGĐ, bài toán đặt ra là muốn làm được việc, anh ta phải có bộ máy ăn ý của mình. Vậy anh ta được bổ nhiệm ai, có quyền cho ai thôi việc" Trong quá trình xây dựng quy chế, nhiều nơi HĐQT vẫn muốn nắm toàn bộ về tổ chức, con người, nhưng xem ra không ổn.
Ông Đoàn Thế Dũng - Uỷ viên HĐQT VEEC cho biết, trong bản dự thảo đề án mới nhất của mình, TGĐ có quyền giới thiệu các GĐ thành viên, các phó TGĐ TCty, kế toán trưởng TCty... nhưng quyền phê duyệt vẫn thuộc về HĐQT. TGĐ cũng có nghĩa vụ phải tôn trọng hoạt động của tổ chức Đảng, các tổ chức đoàn thể cùng cấp theo luật định. Về công tác điều hành, trên danh nghĩa các đề án đều viết rằng TGĐ có toàn quyền đối với các hoạt động sản xuất kinh doanh của TCty. Nhưng vẫn có nhiều ý kiến cho rằng có những việc không được làm, hoặc phải xin phép, như chuyện quyết định đầu tư chẳng hạn. TGĐ điều hành các Cty thành viên như thế nào" Chỉ định ra chiến lược, kế hoạch hay trực tiếp điều chỉnh các đơn vị thành viên" Mọi chuyện còn phức tạp hơn khi hiện nay rất nhiều TCty đang gấp rút sắp xếp lại bộ máy theo mô hình mẹ - con hoặc CPH...
Theo quan điểm của chúng tôi, dù mắc đến đâu nhưng thuê TGĐ cho các TCty nhà nước là một việc rất nên làm. Vì chưa có tiền lệ, kinh nghiệm nên tất nhiên trong lúc làm sẽ phải mày mò, khó khăn. Chính vì thế, đây là lúc mà các TCty, các cơ quan quản lý nhà nước, càng cần phải tập trung trí tuệ, quyết tâm làm cho bằng được. Bởi như người xưa nói: "Phải đi mới thành đường!"
Điều chúng ta ghi nhận trong bài phân tích trên của phóng viên nhà nước là vai trò chỉ huy tập thể của đảng, câu cuối luôn luôn “tập trung trí tuệ, quyết tâm làm...” Nếu thế thì cứ để Đảng cử 1 ủy viên trung ương đảng ra nắm thì là có “tập trung trí tuệ...” ngay. Đâu cần tìm 1 ông Tổng Giám Đốc ngoài đảng làm chi. Đây là bản tin phân tích điển hình, cho thấy khía cạnh cồng kềnh tổ chức trong guồng máy kinh tế nhà nước.
Thủ tướng Chính phủ CSVN đã cho phép 5 TCty nhà nước (bao gồm TCty Thiết bị kỹ thuật điện - thuộc Bộ Công nghiệp, Viglacera, TCty Sông Hồng - Bộ Xây dựng, Vinamotor và Vinashin - Bộ GTVT) thí điểm thực hiện mô hình thuê tổng giám đốc (TGĐ). Đây là một quyết sách rất mới và đúng - nhằm tách bạch chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của đại diện chủ sở hữu (HĐQT) và cơ quan điều hành trực tiếp (TGĐ), tránh được sự chồng chéo trước đây, qua đó tăng thêm sức mạnh cho TCty nhà nước. Tuy vậy, do nhiều nguyên nhân, việc triển khai chủ trương này trên thực tế đang gặp nhiều vướng mắc.
Đã hơn nửa năm trôi qua kể từ khi Thủ tướng ra văn bản, nhưng đến giờ này những gì mà các TCty liên quan làm được chưa nhiều. Một lãnh đạo cấp cao của Vinamotor, khi phóng viên Lao Động đề nghị được phỏng vấn, đã thoái thác thẳng: "Chưa có gì để nói đâu ông ơi. Chưa làm được đâu. Thuê GĐ công ty con còn khó nữa là TGĐ. Chúng tôi có tới hơn 40 đầu DN thành viên, phức tạp lắm...".
Ông Trần Đình Thể - Chủ tịch HĐQT Viglacera - thì cho biết "đề án của chúng tôi đã trình cấp trên mấy lần, hiện vẫn chưa hoàn chỉnh". Ông Thể cũng nói rằng: "để "mềm hoá", chúng tôi sẽ không gọi là thuê mà là hợp đồng thí điểm giữa HĐQT và TGĐ".
Còn đề án của TCty Kỹ thuật điện (VEEC) thì đã viết đi viết lại đến lần thứ 7, nhưng Bộ Công nghiệp vẫn đang yêu cầu hoàn thiện tiếp. Vì chậm như vậy, nên hỏi dự kiến khi nào thuê được TGĐ thì phần lớn các TCty đều chưa thể trả lời chính xác. Tự tin nhất chỉ có Vinashin. Ông Ngô Thế Việt - Phó Tổng Giám đốc - cho biết, đơn vị này dự kiến trong năm 2005 có thể thuê được TGĐ.
3 vướng mắc chính
Vướng mắc đầu tiên là chuyện... tiền nong. Ai cũng hiểu là muốn thuê được người giỏi thì phải trả lương cao, cao vượt nhiều so với thang bảng lương chung hiện nay.
Ông Trần Đình Thể băn khoăn: "Đầu tiên chúng tôi xây dựng mức lương của TGĐ 50 - 70 triệu đồng/tháng, nhưng thấy không thể phá luật nên lại rút xuống còn khoảng 15 triệu". Theo đề án của VEEC, lương TGĐ không thấp hơn 300 triệu đồng/năm.
Còn theo Vinashin, lương TGĐ sẽ đâu đó khoảng trên 3.000USD/tháng. Bên cạnh lương, còn có thưởng (ví dụ VEEC đề nghị thưởng cho TGĐ 2-5% lợi nhuận sau thuế vượt thêm so với năm trước). Để trả được mức lương, thưởng này, cần phải có những thay đổi trong chính sách về tiền lương. Và ngay cả khi đã trả được rồi, thì vẫn còn hàng loạt những vấn đề phải giải quyết: Lương TGĐ (thuê) và lương các phó TGĐ (không thuê) sẽ tính sao để không tạo ra sự so bì" Lương của thành viên HĐQT - những người đứng ra thuê TGĐ - chẳng lẽ lại chỉ bằng... 1/10 người được thuê" Đòi hỏi TGĐ phải có tài sản thế chấp như thế nào khi anh ta quản lý hàng trăm tỉ, hàng nghìn tỉ đồng của Nhà nước"...
Vướng thứ hai là tổ chức, cán bộ. Cơ chế của ta hiện nay là bộ, ngành bổ nhiệm HĐQT các TCty. Đến lượt mình, HĐQT TCty lại bổ nhiệm TGĐ, kế toán trưởng, các phó TGĐ, giám đốc các Cty thành viên... Bên cạnh đó, trong mọi trường hợp đều phải có ý kiến Đảng, đoàn thể, người lao động... Nay thuê TGĐ, bài toán đặt ra là muốn làm được việc, anh ta phải có bộ máy ăn ý của mình. Vậy anh ta được bổ nhiệm ai, có quyền cho ai thôi việc" Trong quá trình xây dựng quy chế, nhiều nơi HĐQT vẫn muốn nắm toàn bộ về tổ chức, con người, nhưng xem ra không ổn.
Ông Đoàn Thế Dũng - Uỷ viên HĐQT VEEC cho biết, trong bản dự thảo đề án mới nhất của mình, TGĐ có quyền giới thiệu các GĐ thành viên, các phó TGĐ TCty, kế toán trưởng TCty... nhưng quyền phê duyệt vẫn thuộc về HĐQT. TGĐ cũng có nghĩa vụ phải tôn trọng hoạt động của tổ chức Đảng, các tổ chức đoàn thể cùng cấp theo luật định. Về công tác điều hành, trên danh nghĩa các đề án đều viết rằng TGĐ có toàn quyền đối với các hoạt động sản xuất kinh doanh của TCty. Nhưng vẫn có nhiều ý kiến cho rằng có những việc không được làm, hoặc phải xin phép, như chuyện quyết định đầu tư chẳng hạn. TGĐ điều hành các Cty thành viên như thế nào" Chỉ định ra chiến lược, kế hoạch hay trực tiếp điều chỉnh các đơn vị thành viên" Mọi chuyện còn phức tạp hơn khi hiện nay rất nhiều TCty đang gấp rút sắp xếp lại bộ máy theo mô hình mẹ - con hoặc CPH...
Theo quan điểm của chúng tôi, dù mắc đến đâu nhưng thuê TGĐ cho các TCty nhà nước là một việc rất nên làm. Vì chưa có tiền lệ, kinh nghiệm nên tất nhiên trong lúc làm sẽ phải mày mò, khó khăn. Chính vì thế, đây là lúc mà các TCty, các cơ quan quản lý nhà nước, càng cần phải tập trung trí tuệ, quyết tâm làm cho bằng được. Bởi như người xưa nói: "Phải đi mới thành đường!"
Điều chúng ta ghi nhận trong bài phân tích trên của phóng viên nhà nước là vai trò chỉ huy tập thể của đảng, câu cuối luôn luôn “tập trung trí tuệ, quyết tâm làm...” Nếu thế thì cứ để Đảng cử 1 ủy viên trung ương đảng ra nắm thì là có “tập trung trí tuệ...” ngay. Đâu cần tìm 1 ông Tổng Giám Đốc ngoài đảng làm chi. Đây là bản tin phân tích điển hình, cho thấy khía cạnh cồng kềnh tổ chức trong guồng máy kinh tế nhà nước.
Gửi ý kiến của bạn
