Người bệnh đã chết. Dư luận nước Mỹ tiếp tục bị chia rẽ. Có cái gì đó bất ổn trong trường hợp Terri Schiavo. Tiền, tình, hay luật lệ thiếu rõ ràng"
Có thể là cả ba.
Nếu tự do thôi thúc con người đấu tranh cho quyền sống, thì đấu tranh cho quyền sống, trong một giới hạn, cũng bao gồm quyền được chết.
Một hai tuần nay, câu chuyện thương tâm của Terri Schiavo lại xuất hiện trên trang nhất báo chí, trên truyền hình giờ cao điểm, và đè nặng trên tâm tư của dư luận quần chúng. Cho đến lúc này, tối chủ nhật 27 tháng 3 năm 2005, Terri Schiavo đã bị bỏ đói 9 ngày, 9 ngày không một giọt nước. Mọi vận dụng nối lại đường dẫn thức ăn vào cơ thể cho Terri Schiavo đã cạn kiệt, mọi nỗ lực xem như không còn cần thiết, vì Terri Schiavo đang thở những hơi cuối, đang tiêu dùng chút dự trữ cuối cùng của thân xác, phấn đấu để tồn tại như một bản năng trước khi xuôi tay, nhắm mắt đầu hàng một số phận tàn nhẫn của kiếp người.
15 năm trước, một người đàn bà có chồng, tên Terri Schiavo, 26 tuổi, sống ở vùng Tampa, Florida, mang chứng nhiễu loạn dinh dưỡng, tim bị ngừng đập khá lâu vì lượng Potassium trong máu xuống quá thấp. Terri được cứu sống. Bà không chết, nhưng não bộ của bà đã chết, và từ đó, từ năm 1990, Terry sống cuộc sống cỏ cây, sống mà như đã chết, sống mà không biết rằng mình đang sống, không nhận biết ngoại cảnh, không nói, không suy nghĩ, không hiểu, không phản ứng. Terry vẫn thở, tim Terry vẫn đập, vẫn có lúc mở mắt, có lúc khóc, lúc cười, lúc nhăn mặt, lúc quờ quạng tay chân, lại có lúc như ngủ say. Terry không nhai, không nuốt được, không kiểm soát được các hoạt động bài tiết tiêu, tiểu,... Đó là hình thức sống vô thức, mà danh từ y học gọi là tình trạng thực sinh dai dẳng (persistent vegetative state, PVS) do bởi não bộ đã chết, nhưng phần cuống não vẫn còn hoạt động đủ để duy trì các tác động cơ bản của sự sống.
Trong trường hợp này, tim Terry vẫn đập, phổi vẫn thở được mà không cần đến các dụng cụ trợ sinh. Cuộc sống của bà chỉ trông nhờ vào vài lít nước biển và các chất dinh dưỡng được bơm vào cơ thể hàng ngày. Chồng bà, với tư cách giám hộ theo luật định, qua nhiều năm đã không ngừng xin án tòa cho phép được ngưng chuyền nước và thức ăn vào cơ thể của Terry, để chấm dứt tình trạng sống dở, chết dở của vợ. Nhưng cha mẹ bà không chịu. Cuối cùng, môt ông tòa ra phán quyết cho phép chấm dứt cuộc sống của Terry. Thức ăn được ngừng bơm vào cơ thể của Terry trong 6 ngày. Cha mẹ của Terry kiện lên quốc hội, và các nhà làm luật tiểu bang đã cấp tốc thông qua một dự luật khẩn cấp, bất thường chống lại phán quyết của tòa án. Ngày 21 tháng 10, 2003, thống đốc Jef Bush của Florida ký ban hành luật. Ống chuyền thức ăn được nối trở lại, kéo dài kiếp sống thực sinh của Terri. Tổng thống George W. Bush ủng hộ quan điểm của ông Bush em.
Từ đó đến nay, Michael Schiavo, người chồng của người đàn bà bất hạnh đó vẫn không ngừng tìm xin một án lệnh tòa án để chấm dứt tình trạng sống thê thảm của người vợ. Về phương diện pháp lý, cũng như về phương diện tình cảm, Michael Schiavo là người độc nhất trách nhiệm về cuộc sống của người vợ, và trong trường hợp bình thường, một yêu cầu như thế dễ được thỏa mãn nếu được bác sĩ điều trị và luật y xác nhận chính đáng. Nhưng trong trường hợp này, suốt 7 năm qua, 19 ông tòa tiểu bang Florida đã xét qua hồ sơ nội vụ, đã đồng ý với quyết định chấm dứt mọi nỗ lực trợ sinh nhằm kéo dài cuộc sống của Terri Schiavo, nhưng lần nào cũng vậy, các phán quyết đều bị chống đối, và bị chống án tại các tòa trên..
Phải có một cái gì đó bất ổn trong trường hợp Terri Schiavo. Tiền, tình, hay luật lệ thiếu rõ ràng" Có thể là cả ba.
Năm 1992, tòa xử hai bác sĩ có liên hệ trong nỗ lực hồi sinh Terri Schiavo phải bồi thường một số tiền cho Terri với tội danh thiếu cẩn trọng. Michael được chia $300,000. Số còn lại được dùng cho mọi nhu cầu bình thường và y tế của Terri, ( số tiền này nay cũng đã gần cạn ). Trong ngày lễ tình yêu năm 1993, Michael, ngày đó còn sống chung với cha mẹ vợ, bị áp lực phải chia tiền . Michael từ chối. Mọi liên hệ giữa Michael và gia đình Schindler từ đó chấm dứt. Và cũng từ đó, Terri trở thành nạn nhân cho mọi tranh chấp giữa chồng và cha mẹ. Cả hai phía đều nhân danh tình thương cho một người đang nằm đó để hành hạ lẫn nhau, không ai chịu nhường ai. Mười lăm năm qua rồi, tình thương cũng đã chịu nhiều thử thách, đã mỏi mệt, nhưng hận thù thì cứ mãi còn đó, mãi chen lấn vào đời sống của mọi người. Ngày nay, Michael đã chung sống với một người đàn bà khác, đã có hai con, nhưng vẫn chưa thể làm giá thú với người này, vì những ràng buộc luật pháp chưa giải quyết được. Michael càng muốn dứt khoát với người vợ cũ, thì càng bị chống đối bởi gia đình vơ.
Mặt khác, tình trạng y lý của Terri Schiavo cũng đang là một tranh cãi. Terri vẫn còn sống, đó là một điều chắc chắn. Sống trong tình trạng thực sinh, hay trong một tình trạng ý thức tối thiểu (minimally conscious state), thì lại là một điều khác. Những ai theo dõi truyền hình đều có cảm giác Terri vẫn còn là một sinh vật có ý thức, có một chút biểu lộ tình cảm: bà mở mắt nhìn theo người thân, cố vận dụng bắp thịt trên mặt để nở một nụ cười, dầu cho những cố gắng đó chỉ thoáng qua. Nhìn Terri, mọi người vẫn có cảm giác nhìn một người sống. ( Phúc trình của bác sĩ William Cheshire, chuyên viên thần kinh học tại y viện Mayo:..".yet the visitor has the distinct sense of the presence of a living human being who seems at some level to be aware of some things around her."). Và nếu Terri Schiavo vẫn sống, vẫn còn chút ý thức, thì mọi hành vi trợ tư û, hay mọi việc làm có chủ ý chấm dứt cuộc sống của bà, dầu được pháp luật cho phép, là hành vi sát nhân, vì quyền được tìm cái chết không thể là quyền được ủy thác. Michael Schiavo không thể viện dẫn ý nguyện của Terri ngày còn trẻ, mong được chết không đau đớn, để ngày hôm nay bức tử người vợ. 15 năm trước, ở tuổi 26, đang độ thanh xuân, có ai nghĩ đến cái chết, có ai nghĩ đến viết một living will. Điều bi thảm là ở chỗ đó. Không phải chỉ bi thảm riêng cho trường hợp của Terri Schiavo, mà cho bất cứ một ai khi phải đối diện với cái tàn nhẫn của định mệnh. Cầu mong cho Terri chết đi, là một thôi thúc sâu xa của lòng nhân ái, nhưng bỏ đói Terri cho đến chết là một hành vi độc ác, chắc chắn còn vô nhân hơn chích độc dược cho người tử tù.
Chính vì lý do đó, sau khi Terri Schiavo bị ngưng chuyền nước và thức ăn vào ngày thứ sáu 18 tháng 3 vừa qua, quốc hội đã nhân danh hiến pháp, nhân danh quyền sống của con người, cấp thời can thiệp. Đó là một nỗ lực song đảng, bipartisan, đệ trình dự luật cho phép cha mẹ của bà Terri yêu cầu tòa liên bang xét lại quyết định của tòa dưới để mở ra một cơ hội sống cho Terri. Tác giả dự luật, dân biểu Texas Tom Delay, gọi tên dự luật là " Thỏa hiệp chủ nhật lễ lá", Palm Sunday Compromise, vì được hình thành trong ngày chủ nhật lễ lá. Tất cả dân biểu và nghị sĩ được gọi về DC trong ngày thứ sáu. Thứ bảy, thượng viện thông qua dự án luật. Tổng thống Bush ngưng ngang cuộc nghỉ lễ tại nông trại Crawford, trở lại Hoa thịnh đốn ngày chủ nhật. Đồng hồ vừa nhích qua ngày thứ hai, hạ viện thông qua dự luật với đa số tuyệt đối, và luật được tổng thống ký ban hành ngay sau đó. Trong trường hợp này, sự can thiệp của lập pháp và hành pháp vào các quyết định tư pháp không phải là một vi phạm nguyên tắùc phân quyền, cũng không phải là một sự dẫm chân vào nguyên tắc thượng tôn địa phương. Cũng không phải là một quyết định chính trị, dẫu hậu quả sẽ nặng tính chính trị về sau. Bỏ qua mọi tranh cải và kết buộc, những thôi thúc đằng sau phải được xem như là một phản ứng của lương tâm khi người có trách nhiệm phải đối diện với một hành vi giết người. Chỉ tiếc mọi nỗ lực của hành pháp và lập pháp đã không thay đổi được cuộc diện, chánh án tòa liên bang James Whittemore, ngay ngày thứ hai 22 tháng 3 đã bác bỏ lời yêu cầu của ông bà Schindler. Những nỗ lực kế tiếp sau đó cũng thất bại. Xin đừng tranh cãi, vì mỗi người có cái lý riêng. Và ngay cả người trong cuộc, cũng có những lý do hành động riêng, những biến thái tình cảm riêng.
Bây giờ thì đôi mắt của Terri Schiavo đã thất thần, lõm sâu hơn, môi khô cằn lại, da dẻ nhăn nhúm hơn, hơi thở mệt nhọc hơn vì thiếu nước và cạn dinh dưỡng. Rồi bà sẽ lịm dần, rồi tim sẽ ngưng đập vĩnh viễn, bà sẽ từ bỏ cuộc đời ra đi, yên phận nghỉ ngơi, bỏ lại đàng sau mọi hận thù, bỏ cả nụ cười và tiếng khóc lại cho nhân thế. Nhưng bà chết yên phận bà, mà chuyện của bà chưa hết, vì người sống vẫn chưa học được thói quen sống trong phẩm giá, chưa bỏ được thói quen chia phần trên xác chết, nên vì vậy, vẫn chưa giành được cái quyền được chết trong phẩm giá, a death with Dignity.
Câu chuyện sống, và chuyện chết đó không có chi mới lạ. Vấn đề ở đây là quyền được chết, right-to-die, của con người. Cái quyền đó, cho đến nay vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng.
Một thi sĩ, tôi không còn nhớ tên, viết bài thơ, trong đó có câu "Đi với về cùng một nghĩa như nhau". Tôi không nhớ trọn bài thơ, cũng không rõ tác giả muốn nói gì qua câu đó. Chỉ biết cái chuyện đi, về có lúc lẩn vẩn trong tôi như chuyện đến rồi đi trong cõi tạm. Lẩn vẩn như một vấn đề nhân sinh lớn, một ám ảnh dằn vặt kiếp người. Chuyện sống chết, thật sự, khác nhau nhiều lắm. Chỉ đến một lúc nào đó, con người phải gượng ép chấp nhận cái lý vô thường để lý giải sự việc, vấn đề lúc đó sẽ trở nên một thái độ triết lý, để tự tìm cho mình một chấp nhận bình thản trước cái chết. Muốn hay không cũng vậy mà thôi.
Nếu cuộc sống con người là một mặc khải của thượng đế. Thì những gì con người có được là đều do thượng đế ban cho. Vào lúc cuối đời, là lúc trả lại tất cả: trả lại tuổi thanh xuân, sự hăng say, tình yêu, hạnh phúc, sự tinh anh, sắc bén, lòng nhạy cảm, và ý sống. Tóc sẽ bạc trắng, rụng dần, mắt mờ, tai nghểnh ngãng, mũi không còn biết mùi vị, răng không còn mạnh để nhai, phổi không còn trong để lọc khí trời, tim không còn mạnh để rung động, chân không còn vững để cất bước,...Cuối cùng, cái còn lại chỉ là những bất khả, bất lực. Một nỗi bi thương. Đến lúc đó, chấp nhận cái chết như một điều tự nhiên là hành vi can đảm độc nhất, là cơ hội còn sót lại trong đời sống để mỗi người chứng tỏ cái xứng đáng của mỗi cá nhân trong cỏi nhân sinh. Nhưng cái chết không chỉ đến với tuổi già, và quả thật mơ hồ khi không được sửa soạn.
Còn chi một khi nhắm mắt, xuôi tay. Trong thực tế, từ chỗ chấp nhận cái chết như một đương nhiên, cho đến lúc phải đối diện với cái chết, và biết rằng mình sắp chết là hai chuyện khác nhau nhiều lắm. Đến lúc đó mới thấy được sự sống quý giá đến chừng nào, và cái chết chỉ là những thê lương tột cùng của cõi ý thức mà thôi.
Kỳ tới: Có tới 35,000 người Mỹ đang sống đời thực vật" Từ cảnh chết khi còn sống (Living Death) tới Living Will (di chúc trị liệu sinh tử)
Từ Nguyên Nguyễn văn Thuận
Có thể là cả ba.
Nếu tự do thôi thúc con người đấu tranh cho quyền sống, thì đấu tranh cho quyền sống, trong một giới hạn, cũng bao gồm quyền được chết.
Một hai tuần nay, câu chuyện thương tâm của Terri Schiavo lại xuất hiện trên trang nhất báo chí, trên truyền hình giờ cao điểm, và đè nặng trên tâm tư của dư luận quần chúng. Cho đến lúc này, tối chủ nhật 27 tháng 3 năm 2005, Terri Schiavo đã bị bỏ đói 9 ngày, 9 ngày không một giọt nước. Mọi vận dụng nối lại đường dẫn thức ăn vào cơ thể cho Terri Schiavo đã cạn kiệt, mọi nỗ lực xem như không còn cần thiết, vì Terri Schiavo đang thở những hơi cuối, đang tiêu dùng chút dự trữ cuối cùng của thân xác, phấn đấu để tồn tại như một bản năng trước khi xuôi tay, nhắm mắt đầu hàng một số phận tàn nhẫn của kiếp người.
15 năm trước, một người đàn bà có chồng, tên Terri Schiavo, 26 tuổi, sống ở vùng Tampa, Florida, mang chứng nhiễu loạn dinh dưỡng, tim bị ngừng đập khá lâu vì lượng Potassium trong máu xuống quá thấp. Terri được cứu sống. Bà không chết, nhưng não bộ của bà đã chết, và từ đó, từ năm 1990, Terry sống cuộc sống cỏ cây, sống mà như đã chết, sống mà không biết rằng mình đang sống, không nhận biết ngoại cảnh, không nói, không suy nghĩ, không hiểu, không phản ứng. Terry vẫn thở, tim Terry vẫn đập, vẫn có lúc mở mắt, có lúc khóc, lúc cười, lúc nhăn mặt, lúc quờ quạng tay chân, lại có lúc như ngủ say. Terry không nhai, không nuốt được, không kiểm soát được các hoạt động bài tiết tiêu, tiểu,... Đó là hình thức sống vô thức, mà danh từ y học gọi là tình trạng thực sinh dai dẳng (persistent vegetative state, PVS) do bởi não bộ đã chết, nhưng phần cuống não vẫn còn hoạt động đủ để duy trì các tác động cơ bản của sự sống.
Trong trường hợp này, tim Terry vẫn đập, phổi vẫn thở được mà không cần đến các dụng cụ trợ sinh. Cuộc sống của bà chỉ trông nhờ vào vài lít nước biển và các chất dinh dưỡng được bơm vào cơ thể hàng ngày. Chồng bà, với tư cách giám hộ theo luật định, qua nhiều năm đã không ngừng xin án tòa cho phép được ngưng chuyền nước và thức ăn vào cơ thể của Terry, để chấm dứt tình trạng sống dở, chết dở của vợ. Nhưng cha mẹ bà không chịu. Cuối cùng, môt ông tòa ra phán quyết cho phép chấm dứt cuộc sống của Terry. Thức ăn được ngừng bơm vào cơ thể của Terry trong 6 ngày. Cha mẹ của Terry kiện lên quốc hội, và các nhà làm luật tiểu bang đã cấp tốc thông qua một dự luật khẩn cấp, bất thường chống lại phán quyết của tòa án. Ngày 21 tháng 10, 2003, thống đốc Jef Bush của Florida ký ban hành luật. Ống chuyền thức ăn được nối trở lại, kéo dài kiếp sống thực sinh của Terri. Tổng thống George W. Bush ủng hộ quan điểm của ông Bush em.
Từ đó đến nay, Michael Schiavo, người chồng của người đàn bà bất hạnh đó vẫn không ngừng tìm xin một án lệnh tòa án để chấm dứt tình trạng sống thê thảm của người vợ. Về phương diện pháp lý, cũng như về phương diện tình cảm, Michael Schiavo là người độc nhất trách nhiệm về cuộc sống của người vợ, và trong trường hợp bình thường, một yêu cầu như thế dễ được thỏa mãn nếu được bác sĩ điều trị và luật y xác nhận chính đáng. Nhưng trong trường hợp này, suốt 7 năm qua, 19 ông tòa tiểu bang Florida đã xét qua hồ sơ nội vụ, đã đồng ý với quyết định chấm dứt mọi nỗ lực trợ sinh nhằm kéo dài cuộc sống của Terri Schiavo, nhưng lần nào cũng vậy, các phán quyết đều bị chống đối, và bị chống án tại các tòa trên..
Phải có một cái gì đó bất ổn trong trường hợp Terri Schiavo. Tiền, tình, hay luật lệ thiếu rõ ràng" Có thể là cả ba.
Năm 1992, tòa xử hai bác sĩ có liên hệ trong nỗ lực hồi sinh Terri Schiavo phải bồi thường một số tiền cho Terri với tội danh thiếu cẩn trọng. Michael được chia $300,000. Số còn lại được dùng cho mọi nhu cầu bình thường và y tế của Terri, ( số tiền này nay cũng đã gần cạn ). Trong ngày lễ tình yêu năm 1993, Michael, ngày đó còn sống chung với cha mẹ vợ, bị áp lực phải chia tiền . Michael từ chối. Mọi liên hệ giữa Michael và gia đình Schindler từ đó chấm dứt. Và cũng từ đó, Terri trở thành nạn nhân cho mọi tranh chấp giữa chồng và cha mẹ. Cả hai phía đều nhân danh tình thương cho một người đang nằm đó để hành hạ lẫn nhau, không ai chịu nhường ai. Mười lăm năm qua rồi, tình thương cũng đã chịu nhiều thử thách, đã mỏi mệt, nhưng hận thù thì cứ mãi còn đó, mãi chen lấn vào đời sống của mọi người. Ngày nay, Michael đã chung sống với một người đàn bà khác, đã có hai con, nhưng vẫn chưa thể làm giá thú với người này, vì những ràng buộc luật pháp chưa giải quyết được. Michael càng muốn dứt khoát với người vợ cũ, thì càng bị chống đối bởi gia đình vơ.
Mặt khác, tình trạng y lý của Terri Schiavo cũng đang là một tranh cãi. Terri vẫn còn sống, đó là một điều chắc chắn. Sống trong tình trạng thực sinh, hay trong một tình trạng ý thức tối thiểu (minimally conscious state), thì lại là một điều khác. Những ai theo dõi truyền hình đều có cảm giác Terri vẫn còn là một sinh vật có ý thức, có một chút biểu lộ tình cảm: bà mở mắt nhìn theo người thân, cố vận dụng bắp thịt trên mặt để nở một nụ cười, dầu cho những cố gắng đó chỉ thoáng qua. Nhìn Terri, mọi người vẫn có cảm giác nhìn một người sống. ( Phúc trình của bác sĩ William Cheshire, chuyên viên thần kinh học tại y viện Mayo:..".yet the visitor has the distinct sense of the presence of a living human being who seems at some level to be aware of some things around her."). Và nếu Terri Schiavo vẫn sống, vẫn còn chút ý thức, thì mọi hành vi trợ tư û, hay mọi việc làm có chủ ý chấm dứt cuộc sống của bà, dầu được pháp luật cho phép, là hành vi sát nhân, vì quyền được tìm cái chết không thể là quyền được ủy thác. Michael Schiavo không thể viện dẫn ý nguyện của Terri ngày còn trẻ, mong được chết không đau đớn, để ngày hôm nay bức tử người vợ. 15 năm trước, ở tuổi 26, đang độ thanh xuân, có ai nghĩ đến cái chết, có ai nghĩ đến viết một living will. Điều bi thảm là ở chỗ đó. Không phải chỉ bi thảm riêng cho trường hợp của Terri Schiavo, mà cho bất cứ một ai khi phải đối diện với cái tàn nhẫn của định mệnh. Cầu mong cho Terri chết đi, là một thôi thúc sâu xa của lòng nhân ái, nhưng bỏ đói Terri cho đến chết là một hành vi độc ác, chắc chắn còn vô nhân hơn chích độc dược cho người tử tù.
Chính vì lý do đó, sau khi Terri Schiavo bị ngưng chuyền nước và thức ăn vào ngày thứ sáu 18 tháng 3 vừa qua, quốc hội đã nhân danh hiến pháp, nhân danh quyền sống của con người, cấp thời can thiệp. Đó là một nỗ lực song đảng, bipartisan, đệ trình dự luật cho phép cha mẹ của bà Terri yêu cầu tòa liên bang xét lại quyết định của tòa dưới để mở ra một cơ hội sống cho Terri. Tác giả dự luật, dân biểu Texas Tom Delay, gọi tên dự luật là " Thỏa hiệp chủ nhật lễ lá", Palm Sunday Compromise, vì được hình thành trong ngày chủ nhật lễ lá. Tất cả dân biểu và nghị sĩ được gọi về DC trong ngày thứ sáu. Thứ bảy, thượng viện thông qua dự án luật. Tổng thống Bush ngưng ngang cuộc nghỉ lễ tại nông trại Crawford, trở lại Hoa thịnh đốn ngày chủ nhật. Đồng hồ vừa nhích qua ngày thứ hai, hạ viện thông qua dự luật với đa số tuyệt đối, và luật được tổng thống ký ban hành ngay sau đó. Trong trường hợp này, sự can thiệp của lập pháp và hành pháp vào các quyết định tư pháp không phải là một vi phạm nguyên tắùc phân quyền, cũng không phải là một sự dẫm chân vào nguyên tắc thượng tôn địa phương. Cũng không phải là một quyết định chính trị, dẫu hậu quả sẽ nặng tính chính trị về sau. Bỏ qua mọi tranh cải và kết buộc, những thôi thúc đằng sau phải được xem như là một phản ứng của lương tâm khi người có trách nhiệm phải đối diện với một hành vi giết người. Chỉ tiếc mọi nỗ lực của hành pháp và lập pháp đã không thay đổi được cuộc diện, chánh án tòa liên bang James Whittemore, ngay ngày thứ hai 22 tháng 3 đã bác bỏ lời yêu cầu của ông bà Schindler. Những nỗ lực kế tiếp sau đó cũng thất bại. Xin đừng tranh cãi, vì mỗi người có cái lý riêng. Và ngay cả người trong cuộc, cũng có những lý do hành động riêng, những biến thái tình cảm riêng.
Bây giờ thì đôi mắt của Terri Schiavo đã thất thần, lõm sâu hơn, môi khô cằn lại, da dẻ nhăn nhúm hơn, hơi thở mệt nhọc hơn vì thiếu nước và cạn dinh dưỡng. Rồi bà sẽ lịm dần, rồi tim sẽ ngưng đập vĩnh viễn, bà sẽ từ bỏ cuộc đời ra đi, yên phận nghỉ ngơi, bỏ lại đàng sau mọi hận thù, bỏ cả nụ cười và tiếng khóc lại cho nhân thế. Nhưng bà chết yên phận bà, mà chuyện của bà chưa hết, vì người sống vẫn chưa học được thói quen sống trong phẩm giá, chưa bỏ được thói quen chia phần trên xác chết, nên vì vậy, vẫn chưa giành được cái quyền được chết trong phẩm giá, a death with Dignity.
Câu chuyện sống, và chuyện chết đó không có chi mới lạ. Vấn đề ở đây là quyền được chết, right-to-die, của con người. Cái quyền đó, cho đến nay vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng.
Một thi sĩ, tôi không còn nhớ tên, viết bài thơ, trong đó có câu "Đi với về cùng một nghĩa như nhau". Tôi không nhớ trọn bài thơ, cũng không rõ tác giả muốn nói gì qua câu đó. Chỉ biết cái chuyện đi, về có lúc lẩn vẩn trong tôi như chuyện đến rồi đi trong cõi tạm. Lẩn vẩn như một vấn đề nhân sinh lớn, một ám ảnh dằn vặt kiếp người. Chuyện sống chết, thật sự, khác nhau nhiều lắm. Chỉ đến một lúc nào đó, con người phải gượng ép chấp nhận cái lý vô thường để lý giải sự việc, vấn đề lúc đó sẽ trở nên một thái độ triết lý, để tự tìm cho mình một chấp nhận bình thản trước cái chết. Muốn hay không cũng vậy mà thôi.
Nếu cuộc sống con người là một mặc khải của thượng đế. Thì những gì con người có được là đều do thượng đế ban cho. Vào lúc cuối đời, là lúc trả lại tất cả: trả lại tuổi thanh xuân, sự hăng say, tình yêu, hạnh phúc, sự tinh anh, sắc bén, lòng nhạy cảm, và ý sống. Tóc sẽ bạc trắng, rụng dần, mắt mờ, tai nghểnh ngãng, mũi không còn biết mùi vị, răng không còn mạnh để nhai, phổi không còn trong để lọc khí trời, tim không còn mạnh để rung động, chân không còn vững để cất bước,...Cuối cùng, cái còn lại chỉ là những bất khả, bất lực. Một nỗi bi thương. Đến lúc đó, chấp nhận cái chết như một điều tự nhiên là hành vi can đảm độc nhất, là cơ hội còn sót lại trong đời sống để mỗi người chứng tỏ cái xứng đáng của mỗi cá nhân trong cỏi nhân sinh. Nhưng cái chết không chỉ đến với tuổi già, và quả thật mơ hồ khi không được sửa soạn.
Còn chi một khi nhắm mắt, xuôi tay. Trong thực tế, từ chỗ chấp nhận cái chết như một đương nhiên, cho đến lúc phải đối diện với cái chết, và biết rằng mình sắp chết là hai chuyện khác nhau nhiều lắm. Đến lúc đó mới thấy được sự sống quý giá đến chừng nào, và cái chết chỉ là những thê lương tột cùng của cõi ý thức mà thôi.
Kỳ tới: Có tới 35,000 người Mỹ đang sống đời thực vật" Từ cảnh chết khi còn sống (Living Death) tới Living Will (di chúc trị liệu sinh tử)
Từ Nguyên Nguyễn văn Thuận
Gửi ý kiến của bạn
