* Chính sách của Mỹ về VN từ thời Tổng thống Roosevelt đến thời Tổng thống Eisenhower.
Theo ghi nhận của Đại tướng Cao Văn Viên, vào cuối thế chiến thứ hai, sự lãnh đạo của Hoa Kỳ đối với Thế giới Tự do không ai mà không nhìn nhận. Nhưng chừng như khi có cuộc chiến tại Việt Nam và nhất là tại khu vực Đông Nam Á nói chung, chính sách Hoa Kỳ đã thay đổi nhiều lần, mà thoạt đầu là chính sách phi chính sách. Rồi đến khi cuộc can thiệp để chống Cộng sản lên đến giai quyết liệt thì lại nhượng bộ và hòa hoãn. Sự thay đổi này làm ảnh hưởng một cách nặng nề đến chính sách viện trợ và cung cách tiến hành chiến tranh tại phần đất này của thế giới.
Trong tập hồi ký viết do Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ xuất bản, Đại tướng Cao Văn Viên cũng nhắc lại một số sự kiện như sau: Tổng thống Franklin D.Roosevelt không bao giờ có quyết định là có nên giúp cho Pháp trở lại tái lập chế độ thuộc địa tại Đông Dương hay không. Chính quyền của Tổng thốngTruman thì có một phản ứng rõ ràng về trước cuộc xung đột giữa Việt Minh và Pháp trong khoảng 1945-1946. Chính quyền Mỹ từ khước việc Pháp yêu cầu phi cơ và tàu chiến Hoa Kỳ giúp chuyên chở quân lính Pháp đến Đông Dương và đồng thời cũng từ khước việc Pháp yêu cầu trang bị vũ khí cho quân đội Pháp đánh nhau với Việt Minh. Đồng thời chính quyền Truman cũng từ khước lời kêu gọi của Hồ Chí Minh. Tháng 8 và 9 năm 1945, trong khi Việt Minh đang kiểm soát Hà Nội, Hồ Chí Minh, qua trung gian của Văn phòng Cơ quan Chiến lược Hoa Kỳ, đã gửi yêu cầu lên Tổng thống Truman xin cho Việt Nam được hưởng quy chế "như của Phi Luật Tân để được bảo hộ trong thời gian giành độc lập." Từ tháng 10/1945 cho đến tháng Hai năm 1946, Hồ Chí Minh viết cho Tổng thống Truman ít nhất 8 lá thư, chính thức kêu gọi Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc can thiệp để ngăn chận chính sách thuộc địa của Pháp. Không có bằng chứng nào cho thấy các lá thư này được trả lời. Việc Hoa Kỳ không can thiệp chẳng khác gì là không chấp nhận cho Pháp vào vậy. (Bản tóm lược chính sách Hoa Kỳ dựa trên tập "Tài liệu Ngũ Giác Đài" của New York Times xuất bản năm 1971.)
Nhưng khi Việt Nam được công nhận độc lập một phần trong Liên Hiệp Pháp vào tháng Ba năm 1949 do Quốc trưởng Bảo Đại đứng đầu thì chính quyền Tổng thống Truman lại không hậu thuẫn cho ông, viện cớ là Quốc trưởng Bảo Đại là do Pháp đặt ra. Chính sách của Hoa Kỳ đối với Việt Nam bắt đầu ló dạng từ khi Mao Trạch Đông bắt đầu nắm vận mệnh Trung Hoa vào cuối năm 1949. Mục đích của Hoa Kỳ là chận đứng sự bành trướng của Cộng sản tại châu Á. Vì vậy khi Nga và Trung Cộng công nhận Hồ Chí Minh vào tháng 1/1950 thì Mỹ liền công nhận Vua Bảo Đại trong chức danh Quốc trưởng Quốc gia VN vào tháng 2/1950 và chỉ ba tháng sau Mỹ tuyên bố sẽ viện trợ kinh tế cho Pháp để Pháp trở lại Đông Dương. Từ một khoản viện trợ khiêm tốn 10 triệu Mỹ kim, số tiền viện trợ này vọt lên đến 1 tỉ (ngàn triệu) Mỹ kim vào năm 1954. Cuộc chiến tranh Đông Dương diễn ra bằng tiền của Mỹ tiếp tế qua tay người Pháp.
Khi Pháp bị thất trận Điện Biên Phủ và buộc phải ký hiệp định Genève năm 1954, Hội đồng An ninh Quốc gia của chính quyền Tổng thống Eisenhower thấy rằng hiệp định này rất thất lợi cho Mỹ nên đã tìm cách chận đựng sự bành trướng thêm nữa của Cộng sản tại VN. Mục tiêu được đặt ra là duy trì "tình thân hữu với những người không Cộng sản tại miền Nam", tức chính phủ Ngô Đình Diệm, và để ngăn chận Cộng sản chiến thắng tại miền Nam bằng một cuộc tổng tuyển cử. Từ đó, Việt Nam Cộng Hòa nhận viện trợ trực tiếp từ Mỹ.
* Các quyết định của Tổng thống Kennedy, Tổng thống Johnson, và kế hoạch Việt Nam hóa của Tổng thống Nixon
Khi được đắc cử, Tổng thống Kennedy đã chuyển kế hoạch có giới hạn của chính quyền Tổng thống Eisenhower thành một cuộc can thiệp rộng lớn để ngăn chận sự thống trị của CS tại miền Nam. Nhưng sự can thiệp này, mặc dù rộng lớn, không bao giờ thực hiện đúng mức của nó. Phải đợi đến khi chính quyền của Tổng thống Johnson tham gia quyết liệt vào bằng cả Không quân và lực lượng bộ chiến, và giai đoạn gay cấn nhất là quân số Hoa Kỳ lên đến 543,500 người vào đầu năm 1969.
Người kế vị Tổng thống Johnson là Tổng thống Nixon. Vị Tổng thống này lập tức đảo ngược phương cách can thiệp bằng kế hoạch Việt Nam hóa, một phó sản khá thuận lợi của học thuyết do ông đưa ra. Thay vì phải trực diện đối đầu, Tổng thống Nixon chủ trương thương thuyết và chiến lược mưu tìm hòa bình của ông được đặt trên "ba cây cột: thiện chí, sức mạnh và tình tương nhiệm". Đó là cách Tổng thống Nixon thường nói. Nhưng nếu có một điểm khác biệt chính yếu duy nhất giữa chủ thuyết Nixon và chính sách của Hoa Kỳ về VN từ năm 1954 là ở chỗ Tổng thống Nixon muốn "phía tương nhiệm gánh vác công việc phòng thủ". Hãy xem bộ trưởng Quốc phòng Melvin R.Laird kịch liệt đả kích chính sách của chính quyền cũ thì thấy rõ.
"Từ quan điểm của chính sách phòng thủ của Hoa Kỳ, thảm trạng Việt Nam là kế hoạch Việt Nam hóa không được thực hiện sớm hơn, trước 1969, bằng phương thức huấn luyện và trang bị cho Quân lực VNCH để họ chiến đấu chống lại Bắc Việt một cách hữu hiệu cũng như đối phó với vấn đề mất an ninh trong nước do Việt Cộng gây ra. Rõ ràng, những cơ hội đó đã bị bỏ qua để thay vào đó những quyết định can thiệp một cách đáng kể của Hoa Kỳ vào mọi giai đoạn của cuộc chiến" (trích Chủ thuyết Nixon: "Từ sự thất vọng ngấm ngầm đến những cơ hội mới" do bộ trưởng Quốc phòng Melvin R. Laird đọc).
* Những thí dụ về trang bị vũ khí
Để giải thích thêm cho sự phân tích của bộ trưởng Quốc phòng Melvin R. Laird, Đại tướng Cao Văn Viên đã nêu ra 1 trường hợp và ghi nhận như sau: Loại súng cá nhân AR-15 mà sau được cải danh thành M-16 là một thí dụ cần nêu rõ. Loại súng này được thí nghiệm tại Việt Nam từ đầu năm 1964. Đây là loại súng rất tuyệt hảo nhờ các đặc điểm: nhẹ, dễ bảo trì và chính xác. Viên đạn nhỏ nên người lính bộ chiến có thể mang theo nhiều cấp số, sức công phá của đầu đạn rất mạnh khả năng xuyên phá sâu nhờ vào tốc độ viên đạn bắn đi nhanh. Nói tóm lại, loại súng này chế tạo cho người lính Việt Nam và cho chiến trường Việt Nam. Tuy nhiên chỉ có khoảng 200 khẩu súng này được đưa ra sử dụng thật sự. Mấy năm say loại súng này mới được chọn làm vũ khí căn bản cho người lính bộ chiến Việt Nam Cộng Hòa, nhưng chỉ sau khi Cộng sản được trang bị loại súng AK-47. Đại tướng Cao Văn Viên cũng nhắc đến việc trang bị loại ống phóng hỏa tiễn M-72 chống xe tăng và sau là loại phi đạn TOW chỉ được thực hiện sau khi Cộng quân đã có loại B-40 và B-41.
*Kế hoạch VN hóa chiến tranh của Tổng thống Nixon
Theo kế hoạch Việt Nam Hóa của Tổng thống Nixon, trong các năm 1969, 1970, 1971, 1972, Lực lượng Hoa Kỳ lần lượt rút khỏi Việt Nam. Các đơn vị Hoa Kỳ còn lại tiếp tục phối hợp với các đơn vị Việt Nam Cộng Hòa. Sự kết hợp giữa bộ Chỉ huy Yểm trợ Quân sự Hoa Kỳ tại VN (gọi tắt là USMACV) cùng bộ Tổng Tham mưu Quân lực VNCH diễn ra tốt đẹp.
Sau khi Hiệp định Paris được ký kết vào ngày 27-1-1973 và có hiệu lực vào 8 giờ sáng ngày 28-1-1973, mức quân viện của Hoa Kỳ bị giảm lần. Suốt trong những tháng đầu năm 1973, Bộ Tổng Tham mưu QL.VNCH và Văn phòng Tùy viên Quân sự Hoa Kỳ (gọi tắt là DAO) đưa ra đề nghị số tiền quân viện là 1,600 triệu Mỹ kim. Tổng thống Nixon chuyển sang Quốc hội đề nghị này nhưng với con số sửa đổi là 1,474 triệu Mỹ kim, nhưng Tổng thống Nixon xin thêm 1 khoản 474 triệu đô phụ cho tài khóa 1974 để trang trải các khoản kinh phí về hành quân mở rộng và thay thế các quân cụ bị hư hỏng cùng với 266 triệu Mỹ kim khác để đắp vào khoản thâm hụt do tài khóa năm trước còn thiếu.
Tháng Tư năm 1974, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu cử Đại tướng Cao Văn Viên với tư cách Tổng Tham mưu trưởng Bộ Tổng Tham mưu sang Hoa Kỳ để vận động sự ủng hộ đề nghị viện trợ vừa nói. Tại Ngũ Giác Đài, Đại tướng Viên trình bày về tình hình quân sự tại VNCH với đầy đủ bằng chứng và hình ảnh về sự vi phạm hiệp định của địch cũng như cuộc chuyển quân và chiến cụ ồ ạt của CSBV vào miền Nam. Các viên chức của bộ Quốc phòng Mỹ bày tỏ một lòng hậu thuẫn Đại tướng Viên hết mình nhưng chẳng may Quốc hội Hoa Kỳ lại bác bỏ yêu cầu viện trợ phụ trội mà chỉ cho phép tối đa cho năm 1975 là 1 tỉ Mỹ kim và trong đó 700 triệu Mỹ kim sẽ bao gồm mọi phí khoản. Trong số này thì tiền chi tiêu cho hoạt động của cơ quan DAO chiếm hết 46 triệu đô. Con số này làm cho quân và dân VNCH sững sờ. Dĩ nhiên ai cũng nhìn thấy một khoảng cách giữa nhu cầu và số cung rộng lớn như thế nào. Sự cắt giảm quân viện của Hoa Kỳ đã ảnh hưởng đến hoạt động của các đơn vị VNCH, nhất là Không quân và Hải quân.