Báo chí nhà nước nhân dịp này, bắt đầu gọi việc CSVN qui thuận kinh tế thị trường khu vực bằng cách ca rằng đây là “bước đột phá trong quá trình hội nhập.” Phía VN cũng khoe thêm là sau 10 năm đổi mới, tới nay đã có 70 nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với số vốn đăng ký 35,5 tỷ USD.
ASEAN ngày nay là một thị trường rộng lớn gồm khoảng 500 triệu người, với diện tích 4,361 km2, gồm tất cả mười nước Đông-Nam á: Brunei, Cambodia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thailand và Việt Nam. Các nước Đông-Nam á chiếm 30% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và 20% vốn đầu tư nước ngoài trực tiếp vào Việt Nam.
Tham gia khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA), CSVN đã bắt buộc phải thay đổi một loạt cơ chế chính sách, biến cả đất nước thành “kinh tế thị trường,” nôm na là “kinh tế tư bản.”
Trước hết, để thực hiện Hiệp định Ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung CEPT của ASEAN, CSVN đã công bố chương trình cắt giảm nhằm đạt mức thuế suất thuế nhập khẩu 0 - 5% vào năm 2006 đối với hầu hết các mặt hàng trong Biểu thuế. Bình quân hàng năm thuế suất của mỗi mặt hàng giảm 5%.
Tiếp theo các nghị định của Chính phủ CSVN ban hành các chương trình giảm thuế đối với các hàng hóa nhập khẩu từ ASEAN cho các năm 1996 1999, mới đây Nghị định 09/2000/NĐ-CP ra ngày 21-3-2000 tiếp tục cắt giảm thuế nhập khẩu cho 4,234 mặt hàng trong tổng số 6,247 mặt hàng của Biểu thuế, nhiều hơn năm 1999 là 643 mặt hàng.
Dự kiến từ nay đến 2003, những mặt hàng còn lại sẽ được đưa vào cắt giảm thuế trừ một số ít mặt hàng liên quan an ninh quốc gia, các giá trị văn hóa hoặc các mặt hàng có hại sức khỏe và môi trường. Danh mục cắt giảm thuế nhập khẩu cho năm 2001 đang được chuẩn bị.
Đi đôi với việc cắt giảm hàng rào thuế quan, các biện pháp hạn chế nhập khẩu như hạn ngạch, giấp phép nhập khẩu cũng đang dần dần đơn giản hóa. Hiện nay, thuế suất đánh vào hàng nhập khẩu từ các nước ASEAN đều thấp hơn so với các nước khác từ 5 đến 15% đối với phần lớn mặt hàng trong biểu thuế nhập khẩu của Việt Nam.
Gia nhập ASEAN là chặng đầu trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế. Trong khi chờ thương ước vừa ký với Mỹ được ban hành, Việt Nam hiện đang chờ trở thành thành viên của Tổ chức thương mại thế giới (WTO), CSVN hiện đã phải cam kết thực hiện một lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu quy mô lớn hơn đối với hàng hóa thế giới.
Trong khi chờ đợi thương ước Việt Mỹ phát huy hiệu lực, đầu tư ngoại quốc vào Việt Nam hiện tiếp tục giảm sút và kinh tế đang ở mức xuống dốc nghiêm trọng.