LÊ THÁI TÔNG: LÊ NGUYÊN LONG (1423-1442)
Lê Nguyên Long là con thứ hai của Lê Thái Tổ và bà Cung Từ Hoàng thái hậu Phạm Thị Ngọc Trần, chào đời trong thời kháng chiến Lam Sơn. Mẹ mất năm 1425, khi ông mới 3 tuổi. Lúc đó anh cả của Nguyên Long là Lê Tư Tề đã trưởng thành và tham gia vào việc quân với cha là Lê Lợi.
Trong triều xảy ra mâu thuẫn giữa hai phe đại thần ủng hộ Lê Tư Tề và Lê Nguyên Long. Phe Lê Sát ủng hộ Lê Nguyên Long thắng thế, Lê Tư Tề bị kết tội là “mắc chứng điên cuồng” và bị hạ chức từ Quốc vương xuống Quận Ai vương, Lê Nguyên Long được lập làm Thái tử.
Năm 1433, Lê Thái Tổ qua đời, Lê Nguyên Long mới 11 tuổi lên nối ngôi, đế hiệu Lê Thái Tông, Lê Sát làm phụ chính. Trong triều lại xung đột giữa những người khai quốc công thần, đứng đầu là Tư đồ Lê Sát và Lê Ngân, còn bên kia là các quan xuất thân từ khoa bảng. Dù còn ít tuổi nhưng nhà vua tỏ ra là người thông minh, quyết đoán, đủ bản lĩnh đối phó với những vấn đề phức tạp của triều đình.
Lê Sát ít học nhưng là công thần nên được Lê Thái Tông thăng làm Tư đồ, từ đấy Lê Sát cậy quyền làm nhiều điều trái phép, ai không hợp ý đều bị Lê Sát tìm cách hãm hại. Các quan lại: Trình Hoàng Bá, Lê Quốc Khí, Đinh Bang Bản, Nguyễn Tông Chí, Lê Đức Dư, đều về phe với Lê Sát đã vu khống Phạm Văn Xảo và Trần Nguyên Hãn. Khi Lê Thái Tông được 15 tuổi, lẽ ra Lê Sát phải rút lui nhưng vẫn tham quyền và chuyên quyền, Lê Thái Tông bất bình bèn bãi chức Lê Sát và Lê Ngân, rồi hạ lệnh tự sát hoặc giết chết.
Năm 1438, Lê Thái Tông chỉnh đốn việc thi cử, lệ cứ 5 năm một lần thi hương, 6 năm một lần thi hội. Thời Lê Thái Tông trong nước bị mấy năm đại hạn, rồi nước lụt và hoàng trùng làm hại mùa màng, dân chúng đói khổ. Ngoài ra, loạn Mường, Mán ở các vùng xa, vua thân chinh hoặc cử các tướng đi đánh dẹp, nước nhà được yên ổn trở lại. Những nước lân bang: Xiêm La (Thái Lan), Ai Lao (Lào) và Chiêm Thành đều có sứ thần đi lại và thường có tiến cống.
Năm 1442, vua cho mở khoa thi Tiến sĩ, những người đỗ đều được khắc tên vào bia đá và văn miếu (miếu Khổng Tử).
Lê Thái Tông lên ngôi nhưng vẫn lo ngại anh cả Lê Tư Tề giành lại ngôi vị. Vua ra lệnh giam lỏng Lê Tư Tề, cấm vào triều, cấm các quan không được lại gần Lê Tư Tề. Không lâu sau đó, Tư Tề qua đời. Bà Phạm Huệ Phi mưu phế bỏ Thái Tông, Thái Tông đày bà Huệ Phi về Lam Kinh để coi Vĩnh Lăng (lăng Lê Lợi), sau đấy hạ lệnh ép bà tự sát.
Lê Thái Tông có nhiều vợ và 4 người con trai, Thái Tông đã có 2 bà phi là Lê Ngọc Dao (con Lê Sát) và Lê Thị Lệ (con Lê Ngân). Năm 1438, ra lệnh giết Lê Sát, Lê Ngân, 2 bà phi đều bị phế truất, Lê Ngọc Dao xuống làm dân thường còn Lê Thị Lệ xuống làm Tu dung. Sau đó Lê Thái Tông sủng ái bà phi Dương Thị Bí và sinh ra Lê Nghi Dân vào năm 1439. Năm 1440, Thái Tông lại sủng ái Nguyễn Thị Anh, nói bà Dương Thị Bí kiêu ngạo nên truất làm Minh nghi. Cùng năm đó, Nguyễn Thị Anh sinh ra Lê Bang Cơ. Thái Tông liền truất Nghi Dân làm Lạng Sơn Vương và lập Bang Cơ làm Thái tử. Tháng 7 năm 1442, một bà vợ khác là Ngô Thị Ngọc Dao sinh ra hoàng tử Lê Tư Thành. Ngoài ra, Nguyễn Thị Lộ (vợ Nguyễn Trãi) đã 40 tuổi, có sắc đẹp, giỏi văn thơ, vua (20 tuổi) cho ra vào cung cấm và kề cận.
Năm 1442, vua Thái Tông đi tuần, đến Côn Sơn, nơi ở của Nguyễn Trãi. Ngày 4 tháng 8 vua về đến vườn Vải (Lệ Chi Viên) được Nguyễn Thị Lộ theo hầu. Vua thức suốt đêm hôm đó với Nguyễn Thị Lộ rồi qua đời tại nơi này. Đây chính là “Vụ án Lệ chi viên”, nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Nguyên nhân cái chết của Lê Thái Tông, ngày nay một số nhà nghiên cứu đã nêu ra giả thiết chính bà phi Nguyễn Thị Anh là thủ phạm. Ông ở ngôi được 9 năm, hưởng dương 20 tuổi.
Cảm niệm: Lê Thái Tông
Lên ngôi sang sửa chốn triều đình
Lê Thái Tông, lo lắng chiến chinh
Vườn vải một đêm, gây thảm thiết!
Đất trời chua chát, đảo điên tình?!
Nguyễn Lộc Yên
Lê Nguyên Long là con thứ hai của Lê Thái Tổ và bà Cung Từ Hoàng thái hậu Phạm Thị Ngọc Trần, chào đời trong thời kháng chiến Lam Sơn. Mẹ mất năm 1425, khi ông mới 3 tuổi. Lúc đó anh cả của Nguyên Long là Lê Tư Tề đã trưởng thành và tham gia vào việc quân với cha là Lê Lợi.
Trong triều xảy ra mâu thuẫn giữa hai phe đại thần ủng hộ Lê Tư Tề và Lê Nguyên Long. Phe Lê Sát ủng hộ Lê Nguyên Long thắng thế, Lê Tư Tề bị kết tội là “mắc chứng điên cuồng” và bị hạ chức từ Quốc vương xuống Quận Ai vương, Lê Nguyên Long được lập làm Thái tử.
Năm 1433, Lê Thái Tổ qua đời, Lê Nguyên Long mới 11 tuổi lên nối ngôi, đế hiệu Lê Thái Tông, Lê Sát làm phụ chính. Trong triều lại xung đột giữa những người khai quốc công thần, đứng đầu là Tư đồ Lê Sát và Lê Ngân, còn bên kia là các quan xuất thân từ khoa bảng. Dù còn ít tuổi nhưng nhà vua tỏ ra là người thông minh, quyết đoán, đủ bản lĩnh đối phó với những vấn đề phức tạp của triều đình.
Lê Sát ít học nhưng là công thần nên được Lê Thái Tông thăng làm Tư đồ, từ đấy Lê Sát cậy quyền làm nhiều điều trái phép, ai không hợp ý đều bị Lê Sát tìm cách hãm hại. Các quan lại: Trình Hoàng Bá, Lê Quốc Khí, Đinh Bang Bản, Nguyễn Tông Chí, Lê Đức Dư, đều về phe với Lê Sát đã vu khống Phạm Văn Xảo và Trần Nguyên Hãn. Khi Lê Thái Tông được 15 tuổi, lẽ ra Lê Sát phải rút lui nhưng vẫn tham quyền và chuyên quyền, Lê Thái Tông bất bình bèn bãi chức Lê Sát và Lê Ngân, rồi hạ lệnh tự sát hoặc giết chết.
Năm 1438, Lê Thái Tông chỉnh đốn việc thi cử, lệ cứ 5 năm một lần thi hương, 6 năm một lần thi hội. Thời Lê Thái Tông trong nước bị mấy năm đại hạn, rồi nước lụt và hoàng trùng làm hại mùa màng, dân chúng đói khổ. Ngoài ra, loạn Mường, Mán ở các vùng xa, vua thân chinh hoặc cử các tướng đi đánh dẹp, nước nhà được yên ổn trở lại. Những nước lân bang: Xiêm La (Thái Lan), Ai Lao (Lào) và Chiêm Thành đều có sứ thần đi lại và thường có tiến cống.
Năm 1442, vua cho mở khoa thi Tiến sĩ, những người đỗ đều được khắc tên vào bia đá và văn miếu (miếu Khổng Tử).
Lê Thái Tông lên ngôi nhưng vẫn lo ngại anh cả Lê Tư Tề giành lại ngôi vị. Vua ra lệnh giam lỏng Lê Tư Tề, cấm vào triều, cấm các quan không được lại gần Lê Tư Tề. Không lâu sau đó, Tư Tề qua đời. Bà Phạm Huệ Phi mưu phế bỏ Thái Tông, Thái Tông đày bà Huệ Phi về Lam Kinh để coi Vĩnh Lăng (lăng Lê Lợi), sau đấy hạ lệnh ép bà tự sát.
Lê Thái Tông có nhiều vợ và 4 người con trai, Thái Tông đã có 2 bà phi là Lê Ngọc Dao (con Lê Sát) và Lê Thị Lệ (con Lê Ngân). Năm 1438, ra lệnh giết Lê Sát, Lê Ngân, 2 bà phi đều bị phế truất, Lê Ngọc Dao xuống làm dân thường còn Lê Thị Lệ xuống làm Tu dung. Sau đó Lê Thái Tông sủng ái bà phi Dương Thị Bí và sinh ra Lê Nghi Dân vào năm 1439. Năm 1440, Thái Tông lại sủng ái Nguyễn Thị Anh, nói bà Dương Thị Bí kiêu ngạo nên truất làm Minh nghi. Cùng năm đó, Nguyễn Thị Anh sinh ra Lê Bang Cơ. Thái Tông liền truất Nghi Dân làm Lạng Sơn Vương và lập Bang Cơ làm Thái tử. Tháng 7 năm 1442, một bà vợ khác là Ngô Thị Ngọc Dao sinh ra hoàng tử Lê Tư Thành. Ngoài ra, Nguyễn Thị Lộ (vợ Nguyễn Trãi) đã 40 tuổi, có sắc đẹp, giỏi văn thơ, vua (20 tuổi) cho ra vào cung cấm và kề cận.
Năm 1442, vua Thái Tông đi tuần, đến Côn Sơn, nơi ở của Nguyễn Trãi. Ngày 4 tháng 8 vua về đến vườn Vải (Lệ Chi Viên) được Nguyễn Thị Lộ theo hầu. Vua thức suốt đêm hôm đó với Nguyễn Thị Lộ rồi qua đời tại nơi này. Đây chính là “Vụ án Lệ chi viên”, nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Nguyên nhân cái chết của Lê Thái Tông, ngày nay một số nhà nghiên cứu đã nêu ra giả thiết chính bà phi Nguyễn Thị Anh là thủ phạm. Ông ở ngôi được 9 năm, hưởng dương 20 tuổi.
Cảm niệm: Lê Thái Tông
Lên ngôi sang sửa chốn triều đình
Lê Thái Tông, lo lắng chiến chinh
Vườn vải một đêm, gây thảm thiết!
Đất trời chua chát, đảo điên tình?!
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
