Ngày 24 này, Tổng thống Bush sẽ có bài diễn văn quan trọng về Iraq. Khi đó, ông mong là cái cầu chì Chalabi đã nổ sẽ khỏi dẫn điện lên tới bộ Quốc phòng, và cái ghế của ông.
Hôm 20 vừa qua, Hoa Kỳ đã cho nổ cầu chì Ahmad Chalabi, để vụ chạm điện ở Iraq khỏi lan thêm khi Mỹ chuyển giao quyền hành cho Iraq vào ngày 30 tháng tới. Câu chuyện rắc rối ấy có thể là nội dung của một cuốn truyện trinh thám chính trị ly kỳ, nhưng sau này cơ. Chứ trước mắt, chính quyền George W. Bush có những ưu tiên sinh tử hơn nhiều.
Ahmad Chalabi là một người Iraq, thuộc sắc tộc Shia, từ 1956 đã sống lưu vong ngoài Iraq. Là người Shiite, ông chống chế độ Saddam Hussein và thiểu số Sunni, cơ sở của đảng Baath và Saddam. Từng sinh sống và rất thành công tại Mỹ trong các lãnh vực kinh doanh và giáo dục kỹ thuật, Chalabi cũng có tham vọng chính trị. Nhưng, ông không đấu tranh chống lại chế độ Saddam bằng một đoàn thể quần chúng, với chủ trương đại chúng như dân chủ, tự do hay quyền bình đẳng. Ông thực hiện mục tiêu chính trị bằng vận động hậu trường, chủ yếu là hậu trường chính trị Mỹ, và khá thành công khi tranh thủ được cảm tình của nhiều nhân vật bảo thủ về sau tham gia chính quyền Bush. Từ dưới lên là Douglas Feith, Phụ tá Bộ trưởng Quốc phòng về Chính sách, Thứ trưởng Quốc phòng Paul Wolfowitz, Bộ trưởng Quốc phòng Donald Rumsfeld và có thể cả Phó Tổng thống Dick Cheney. Ông có thể là người đã góp ý cho phe bảo thủ, “thực tiễn” lẫn “tân bảo thủ”, trong đối sách với Iraq. Nhưng Chalabi cũng gặp ác cảm từ phía Bộ Ngoại giao, quanh Ngoại trưởng Colin Powell, và nhất là Trung ương Tình báo Mỹ CIA, có thể vì họ có những lá bài khác. Ngoài ra, Chalabi là doanh gia quá khôn lanh nên có thể đã có vi phạm về nghiệp vụ ngân hàng tại Jordan hơn 10 năm trước, mà cuối cùng vẫn thoát.
Khi chiến dịch Iraq mở màn, Chalabi là người Iraq có nhiều ảnh hưởng nhất, và có lúc đã hy vọng trở thành tổng thống đầu tiên của Iraq nhờ chứng minh được là mình am hiểu tình hình Iraq, nội tình đảng Baath lẫn hai sắc tộc Sunni và Shia. Bộ Quốc phòng Mỹ tin vào sự am hiểu ấy và nhờ Mỹ thắng mau thắng mạnh tại Iraq mà Chalabi thấy tràn trề hy vọng.
Nhưng sau đó mới là một chuỗi bẽ bàng và những khó khăn dồn dập cho chính quyền Bush. Cao điểm của những khó khăn này khởi sự từ tháng 12 và cho đến nay chưa giảm. Từ tháng 12 trở đi, Mỹ cũng phát giác nhiều sự thật phũ phàng về dân Sunni, đảng Baath và các lãnh tụ Shiite lẫn đòn phép của Iraq, một quốc gia Hồi giáo theo phái Shiite. Sự thật phũ phàng nhất là Hoa Kỳ có thể đã lầm về Chalabi: ông ta không có đảng viên, cán bộ, không nắm vững tình hình thực tế mà còn có mục tiêu riêng.
Chalabi có thể bất lương trong kinh doanh và mờ ám trong hợp tác, nhưng nếu có thể dàn xếp về chính trị với các lãnh tụ Shiite để ổn định Iraq thì vẫn còn là lá bài hữu dụng cho Hoa Kỳ. Ông ta vẫn được Mỹ tài trợ, công khai thì lãnh 340.000 một tháng cho “Nghị hội Quốc Gia Iraq”, tổng cộng là hơn 33 triệu, chưa kể nhiều khoản lời khác về kinh doanh chính trị hậu trường. Nhưng Chalabi không có những khả năng đó và còn tỏ ý khó chịu khi Mỹ lưu dụng nhiều nhân vật Baath để gìn giữ trật tự trong vùng sinh sống của dân Sunni.
Sau khi thắng nhanh và thắng lớn tại Iraq, Hoa Kỳ bị vấp váp liên tục và phải đổi chiến lược: dùng người Iraq ổn định và cai trị Iraq. Trong điều kiện mới, Hoa Kỳ phải vừa đánh vừa đàm với cả hai phe Sunni lẫn Shiite và càng khó chấp nhận thái độ của Chalabi khi ông ta còn thành lập đảng (“Hội đồng Chính trị Shiite”) với lực lượng Hezbollah của dân Shiite để giành phần hơn trong chính quyền Iraq tương lai. Cuối cùng, Chalabi không dàn xếp được một giải pháp ổn thỏa với các lãnh tụ Shiite, hết là lá bài hữu dụng cho Hoa Kỳ mà còn là con ngựa chứng nên bị lật ngửa trên bàn cờ: là lá bài của Iran.
Hoa Kỳ không thể không biết chuyện động trời đó rồi đến ngày 18 vừa qua mới cúp viện trợ, ngày 20 mới vào khám xét tư dinh của Chalabi tại Baghdad, ngày 21 mới tiết lộ một phần về sự thật của Chalabi. Vấn đề ở đây là thời điểm.
Với những rối loạn và phanh phui nội bộ mà chính quyền Bush không thể kiểm soát nổi, lý lịch và thành tích của Ahmad Chalabi thể nào cũng bị bật mí và đe dọa giải pháp chính trị cho Iraq sau ngày bàn giao. Nguy hại hơn thế, vai trò của Chalabi còn liên lụy đến uy tín đã quá sứt mẻ của Bộ Quốc phòng và nhiều nhân vật trong chính quyền Bush. Cầu chì Chalabi phải nổ để bảo toàn những người ở trên hay ở sau Chalabi, ngay tại Thủ đô Hoa Kỳ. Biến cố này là thất lợi nhất thời cho chính quyền Bush nhưng có thể ngăn được nhiều thất lợi nghiêm trọng hơn, để Hoa Kỳ kịp thời mở qua một trang mới của chiến lược Iraq, trước ngày bầu cử.
Liệu điều đó có ngăn được những phanh phui kế tiếp không, người ta có quyền nghi ngờ. Các “nguồn tin có thẩm quyền” từ bộ Ngoại giao và CIA sẽ tiếp tục khơi dậy vấn đề với những tiết lộ mới, sẽ được truyền thông lẫn đảng đối lập khai thác mỗi ngày. Có khi Douglas Feith và Paul Wolfowitz cũng phải từ chức trước khi điện chạm ở cấp cao hơn. Truyện dài Chalabi chưa hết...
Gửi ý kiến của bạn
