KHANH HOA , Việt Nam (KL) – Tin của đặc phái viên Margot Cohen – Chánh quyền trung ương đưa ra chuyện bất mãn tại các tỉnh, nhưng đường lối này có thể có hậu quả ngược và như củi chất thêm vào lửa đang cháy.
Phạm thị Dực cảm thấy mừng run lên khi bà nghe tin đại diện nhà nước, người có quyền lực cao, đã đến tỉnh Khánh Hòa vào cuối tháng chín. Đang sống phập phòng vị bị đuổi nhà, bà Dực đã miễn cưỡng phải nhận cái giá nhà nước đã đưa ra là 4.950 đồng (khoảng 34 cents) cho mỗi mét vuông để giao đất lại cho nhà nước để làm đường cho trạm xe buýt mới. Cùng với hàng trăm người dân khác, bà già 69 tuổi như ngọn đèn trước gió trong tỉnh Nha Trang đi gặp phái đoàn được gửi tới để nghe những lời khiếu nại của dân chúng.
Sau 13 tiếng đồng hồ chờ đợi, cuối cùng bà đã được cam kết gặp bốn phút để trình bầy trường hợp của bà. Thay vì phái đoàn giải quyết, các giới chức Hanoi đơn giản đưa lại trường hợp than oán của bà Dực cho uỷ ban nhân dân tỉnh. Trường hợp của bà Dực không phải là trường hợp đặc biệt trong 10 ngày phái đoàn đại diện công tác tại tỉnh này, 400 trường hợp khác đều xử tương tự và chí có năm trường hợp được phái đoàn của trung ương giải quyết vì gia đình đã có công với cách mạng.
“Ủy ban nhân dân tỉnh muốn che đậy vấn đề này. Nhưng cán bộ từ trung ương tới lại đứng về phe ủy ban, như thế chúng tôi biết làm thế nào đây"” bà cụ Dực vừa khóc và vừa nói ra, việc này như làm phản tỉnh rằng cấp lãnh đạo cộng sản không tin cho người tới để chứng minh cho dân chúng biết chính quyền địa phương làm việc phải và công bằng.
Các phụ nữ Viêt Nam thường có câu cửa miệng “Thằng cha ăn cắp có bao giờ chịu đòn.”
“Chuyện cán bộ hủ hóa và kéo dài các vụ xung đột về đất đai đã gây báo động, tháng chín Hanoi đã cho gửi các phái đoàn đặc biệt tới 18 tỉnh của 61 tỉnh để làm trọng tài cho các vụ tranh chấp tại địa phương. Công tác của phái đoàn được chấm dứt vào cuối Tháng mười một. Nhưng té ra việc làm yên ổn ở vùng thôn quê lại gây ra hậu quả ngược còn đe dọa thêm việc sắp sửa bùng ra.
“Cái rắc rối của Hanoi, cũng như các cán bộ tại địa phương hiện nay là phải đối xử với những chuyện chưa bao giờ gặp theo như đạo đức cách mạng của người cộng sản, một thứ đạo đức thuộc loại luân lý (standard moral) lỗi thời của bọn phong kiến, như bắt dân chúng tin vào đảng CSVN như ngày xưa dân bị bắt buộc phải tin vào nhà vu có sự công chính.
Ngay cả tờ báo Nhân Dân của đảng cộng sản đánh hơi thấy chuyện rắc rối đi xa hơn “Phần lớn các cán bộ địa phương đang lo lắng khi phái đoàn rút đi rồi, họ sẽ đương đầu với những chuyện mới khó hơn nữa,” theo như bài bình luận của báo này trong số tháng mười.
Công tác tại các tỉnh chỉ đặc biệt dẫn tới mở ra cuộc khiển trách chánh quyền địa phương. Tờ báo Luật số ngày 3 tháng muời phát hành tại thành phố SG đã việän dẫn lời tuyên bố chói tai của Bộ truởng Y tế Đỗ Nguyên Phương, người hướng dẫn phái đoàn tới tỉnh Khánh Hòa : “ Việc giải quyết các lời tố giác và khiếu nại không xử ngay tận gốc. Luật chỉ có trên giấy tờ, cán bộ cứ việc thả dàn đàn áp dân.”
Các tin tình báo cho biết, lời tuyên bố này được dân giải thích theo nhiều lối. Tại cấp độ một, lời tuyên bố này chỉ cho thấy sự công nhận công khai có các vấn đề tại các tỉnh mà Hanoi cần phải chú ý ngay. Lời tuyên bố này cũng là lá cờ của Hanoi phất lên để thêm lượng khoan hồng cho những bất mãn tại các địa phương. Song những lời tuyên bố như thế nhắm có chủ đích để tăng cường sự tin tưởng (khủng bố) của nhân dân vào cấp lãnh đạo tối cao của đảng CSVN trong kỳ họp then chốt thứ chín của Quốc hội trong tháng ba.
Việc này cho thấy rõ Hanoi không còn lối cầm quyền theo kiểu ra lệnh nữa. Các nông dân đã xuống đường từng tốp nhỏ ngay tại Hanoi và thành phố Sài Gòn, họ đã đưa các vấn đề trút thẳng ngay ngưỡng cửa của cấp lãnh đạo nhà nước. Hơn nữa phản ứng dữ tợn đối với phái đoàn xuống các tỉnh chứng tỏ trình độ hiểu và biết đuợc của dân chúng đang tăng tiến rất nhanh,” theo như lời của một đảng viên cấp cao. “Không thể nào coi họ như những thằng nông dân ngu si hay dốt nát và lấy quyền để đàn áp tiếng nói của họ được nữa.”
Cái bất lực của phái đoàn được gửi về các tỉnh chỉ báo động có triển vọng để cải tổ. Trong khi đó Hanoi dã ra lệnh cho thành lập một hội đồng đặc biệt để đối phó nạn khiếu nại đang tràn ngập, các khiếu nại này đang làm ngưng trệ cùng một guồng máy hành chánh đã có nhiều vấn đề căm go ngay từ gốc.
Đây không phải là lần đầu tiên nông thôn bất ổn đã báo động bộ chính trị trong những năm mới đây. Năm 1997, hàng loạt nông dân phản đối đã vọt ra ngay tại tỉnh Thái Bình, cái nôi của cách mạng CSVN, khi các nông dân đưa ra những chứng cớ thuế mà cao chịu không nổi với lại sự biển thủ của các cán bộ. Mặc dầu thoạt đầu cho bỏ các tin tức phản đối, cấp lãnh đạo đã bị rúng động hứa cho giải quyết qua việc thăm dò tim tức tại địa phương. Những vụ như thế đã khiến phải ban hàng nghị quyết nắm 1998 để áp dụng dân chủ tại cấp chánh quyền địa phương.
“Bất cứ biểu hiện quan liêu, vô trách nhiệm hay thiếu dân chủ nào đều phải được xử lý,” theo như luật ra và được Thủ tuống Phan Văn Khải ký tên và đóng mộc. Hai năm sau, Khải quyết định cho gửi các phái đoàn đặc biệt tới 18 tỉnh đã không thi hành đúng những lời vàng thước ngọc của thủ tướng.
Về phần các cán bộ tại địa phương, họ đổ tội việc khiếu nại lên cao là do gia tốc phát triển của kinh tế, cũng như các kẽ hở về thông tin. Bọn cán bộ này đã biện minh, cũng như các quốc gia đang phát triển khác, hạ tầng cơ sở và các dự án công nghệ được thay đổi thường gây ra cho dân chúng bực mình bởi vì thất bại để làmđược tốt hơn.
“Tôi cho rằng đây là lỗi của cán bộ chúng ta, không cắt nghĩ rõ mọi chuyện cho nhân dân thông hiểu,” theo như lời của Nguyễn Minh Sơn, chủ tịch phó của ủy ban nhân dân Khánh Hòa.
“Nếu như chúng ta thành lập một khu công nghiệp hay một con lộ mới, kinh tế của tỉnh sẽ tăng tiến và nhân dân có lợi,” Sơn cũng đề cập tới thiên kiến đang lên chống lại các cán bộ địa phương.
“Nhân dân cứ tuởng rằng người cầm quyền cấp cao khôn ngoan hơn những người cầm quyền cấp tỉnh,” theo lời của Sơn. Khi gửi các khiếu nại thẳng cho Hanoi, cũng lại phải căn cứ vào cấp tỉnh, Sơn nói với vẻ thận trọng.
CÁC KHIẾU NẠI GIA TĂNG
Tính theo toàn quốc, người ta không biết rõ đã có biết bao nhiêu người Việt Nam đã nạp đơn khiếu nại. Trong cuộc nói chuyệnvới cá ký giả ngoại quốc gần đây, Phó Thủ tuớng Nguyễn Công Tạn đã cho biết, nội tam cá nguyệt thứ ba không thôi đã nhận 1500 thư khiếu nại hợp lệ, nhưng chỉ có tám cán bộ bị thi hành kỷ luật.
Tại Khánh Hòa, một hình ảnh đầy đủ nổi bật ra khi phái đoàn Hanoi tới tham quan. Năm ngoái có 5.068 người đăng ký khiếu nại theo tư cách cá nhân và chánh quyền còn nhận được 3,154 lá đơn khiếu nại. Đầøu nửa năm của năm nay số đơn khiếu nại đã tăng lên trên 8% so sánh cùng với thời gian của năm ngoái. Cũng như các tỉnh khác, sự khiếu nại về nhà đất chiếm cao nhất trong danh sách. Các cán bộ của tỉnh Khánh Hòa đã tích cực làm việc với số đơn này, xác nhận hầu hết đã được giải quyết. Nhưng số đông chưa giải quyết đang ngóng chờ các quan từ Hanoi xem sao.
Trong bản phúc trình của phái đoàn Hanoi, Phương đã ca ngợi cán bộ địa phương khéo điều động nhân dân đi đúng các cơ quan để đăng ký khiếu nại. Nhân dân có thể rên la tại các trụ sở nằm ở khắp nơi tại tỉnh Khánh Hòa, nhưng dân vùng nông thôn thường đi thẳng tới ủy ban nhân dân nằm tại Nha Trang, coi như nơi này có quyền nhiều hơn. Nhưng Phương đã quở trách các cơ quan thường không chịu tiếp người khiếu nại theo như luật định và đơn giản chuyển người khiếu nại sang bộ khác hơn là để giải quyết cho họ.
Chuyện buồn cưới ra nước mắt, một số cư dân của tỉnh Khánh Hòa cũng lên tiếng khiếu nại về phái đoàn của Phương.
“Chúng tôi muốn trung ương giải quyết vấn đề này,” theo lời của cha Nguyễn Công Đắc, đưa ra vụ tranh chấp ầmĩ từ lâu về giải đất bên cạnh nhà thờ của Nha Trang.
“Phái đoàn không giải quyết vấn đề này, họ đã đá qua, đá lại vần đề này để trở lại chính quyền tỉnh.” Cũng lại những người của chính quyền này nữa, họ đã quyết định lập trung tâm thể thao tại giải đất này hơn là cho phép nhà thờ được lập trường học và bãi đậu xe hơi.
Đáng lý chính quyền địa phương phải nghe sự phân xử, cha Đắc cho biết, phái đoàn Hanoi phải theo dõi và làm việc độc lập và có quyết định cuối cùng.
“Phái đoàn phải nghiên cứu hồ sơ để xem cái nào hợp pháp và cái nào không hợp pháp. Nếu như chúng tôi phải, họ phải giao trả lại đất cho chúng tôi. Nếu bằng như chúng tôi không đúng, họ phải nói cho tối biết sai ở chỗ nào.”
Ngay khi thành lập, chính phủ chưa bao giờ hứa phái đoàn sẽ có những giải pháp ngay tức thời cho tất cả mọi trường hợp của 18 tỉnh. Nhiệm vụ của phái đoàn là để điều tra một số khiếu nại nào đó, tổng quát là giám sát và sửa sai công tác của chính quyền địa phương. Thẩy ra cả đống khiếu nại, thiệt là không thực tế chút nào đối với sự trông mong hay chờ đợi của dân chúng.
Hậu quả là phái đoàn đã làm dân chúng thất vọng và không còn tin vào nhà nước nữa . Sau cuộc trông đợi lâu dài, dân chúng bất mãn của tỉnh Khánh Hòa cũng như dân chúng của các tỉnh khác đã hết kiên nhẫn. Để chặn làn sóng nổi giận của dân chúng, Hanoi đã công bố ngày 1/11 về quyết định thành lập những hội đồng hành chánh chuyên giải quyết những sự tranh chấp ở cấp địa phương.
Một số cư dân nào đó tại tỉnh nhận được một chút thi ân, họ đã ngạc nhiên các cán bộ của Hanoi tới chẳng giúp được làm gì, tỉnh còn phải tốn tiền đãi ăn và chu cấp cho họ khi trở về. Sau vụ trương ra tấm biểu ngữ đỏ để phản đối về việc đuổi nhà để mở chợ, một cộng đồng của thị xã Nha Trang đã bị công an tăng cường canh chừng,. Một người phản đối bất bình cho biết : “Tốt hơn là phái đoàn đừng có tới.”
Đảng cộng sản là một đảng chuyên chính, sự nhượng bộ là một trò lừa phỉnh để phát hiện ra những thành phần chống đối để bỏ tù hay thủ tiêu.
Gửi ý kiến của bạn
