Vụ kiện tụng bầu cử năm 2000, suốt 36 ngày, ở Florida, đến khi Tối Cao Pháp Viện Mỹ dứt điểm, TT Bush được, có vẽ chỉ là một vụ kiện nhỏ so với những gì sẽ xảy ra đối với kết quả bầu cử năm nay. Các nhà quan sát lo ngại kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2004 sẽ sa lầy trong thủ tục tố tụng, tranh tụng, kiện tụng dài và lớn hơn bốn năm trước.
Trong cuộc vận động, TNS Kerry đã hai lần đâm đơn khiếu tố trước Uûy Ban Bầu cử Liên bang để xin ngưng chạy quảng cáo truyền hình chống Oâng về Chiến tranh VN. Một công dân đã đầm đơn ra toà án khiếu nại về máy bầu cử. Nhiều vụ thưa kiện của cử tri về ghi danh sót, gởi phiếu bầu trễ đã xảy ra. Nhưng những vụ khiếu tố, khiếu nại, và kiện tụng đó không có gì mới, vì đã xảy ra lần thứ 1001 trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ rồi.
Nhưng riêng cuộc bầu cử năm 2004 có nhiều dấu chỉ kiện tụng sẽ lớn và dài qua việc hai ứng cử viên tổng thống Cộng Hoà, Dân Chủ so kè nhau khít khao quá lâu, lập trường chia rẽ sâu sắc, sự chạm nọc nhau gay gắt. Các cuộc thăm dò cho thấy trong suốt một thế hệ chưa bao giờ có hai ứng cử viên đeo sát nút quá lâu như vậy.
Chớ những yếu tố khiếu tồ về bầu cử, trên căn bản, vẫn là những yếu tố không có gì mới đối với Mỹ. Lý do thứ nhứt. do nước Mỹ là một nước bầu cử rất nhiều, nhưng chỉ tập trung vào một lần trong hai năm . Vì tập trung hai năm một lần nên ứng cử viên ra tranh cử các chức vụ dân cử tất nhiên nhiều, mà chánh quyền lại đem ra trưng cầu dân một số không nhỏ dự luật nữa. Do vậy cuộc vận động tranh cử vô cùng sôi động, sôi đọng đến nổi nhiều cử tri khó mà nhớ hết tên ứng cử viên, khó mà đọc hết các dự luật đem ra trưng cầu. Thông thường cái gì không rõ, không thiết tha, cử tri thường để trống, để trắng nên tỷ lệ đắc cử và trưng cầu tương đối thấp, thường dưới phân nửa tổng dân số. Đó là chưa nói đến bịnh lơ là bầu cử, ai lên cũng vậy, xem dân chủ là đưong nhiên có rồi.
Lý do thứ hai do địa lý chánh trị của nước Mỹ, là Liên bang Luật lệ bầu cử có thể thay đổi từ tiểu bang này qua tiểu bang kia, có khi từ quận hạt này qua quận hạt khác nữa. Trên 50 tiểu bang cộng với Quận Columbia (Thủ đô Washington D.C.), thì đã có 35 tiểu bang cho cử tri bầu cử sớm. Còn 15 tiểu bang kia lại không cho. Người không muốn đến thùng phiếu có thể xin bầu khiếm diện, băøng cách gởi thơ. TB Oregon chỉ cho bầu băng cách gởi thơ. Mà cơ khổ, phiếu bầu gởi đến trể đối với cử tri và đối với ban tổ chức bầu cử, tất cả đều là lý do có thể khiếu tố! Thêm vào dó lối sống thích di động của My cũng là một vấn đề gây khó khăn bầu cửõ. Năm nay, ở ngoại quốc có 6 triệu 6 ngưòi Mỹ cử tri . Và trong nước mấy trăm triệu người cuộc sống thích di động, tạo thành một vấn đề phiếu tạm thời, Quốc Hội phải giải quyết, nhưng giải pháp lại thành một vấn đề mới kẹt thêm. Phiếu bầu băøng thơ tấp nập đến Ban Tổ chức bầu cử. Đếm phiếu căng thẳng. Bất họp lệ vì thời gian, thất lạc, tô ô không rõ, v.v…sẽ là những miếng mồi của cả binh đoàn luật sư sống nhờ những người Mỹ được mệnh danh là "sính tụng" ( happy suers). Và ứng cử viên, hai đảng có cơ hội bằng vàng để cố gắng gỡ gạc sau khi thấy thua số phiếu, là chuyện rất chánh trị, rất người trong các cuộc bầu cử.
Lý do thứ ba, là do máy bầu. Đục lổ mà đutc không rớt ra mất hẵn, còn lòng thòng hay chưa rớt ra. Sau vụ kiện ở Florida, ôi thôi vô số dân biểu, nghị sĩ, chuyên viên của các đại học, viện nói không biết bao nhiêu lời binh, lời chống cách bỏ phiếu bằng máy. Năm nay các tiểu bang chiến trường của Bush và Kerry đa số luật lệ qui định bỏ thăm bằng máy. Như TB Ohio hàn thử biểu đắc cử tổng thống, 70% cử tri bỏ thăm bằng máy.
Lý do thứ tư là phiếu tạm thời, đáp số trở thành bài toán đố khó hơn, rối hơn. Năm 2002 Quốc Hội đã thông qua một đạo luật để kiện toàn bầu cử. Trong đó những người cử tri vì đổi tên, đổi chỗ ở, chưa có tên trong danh sách ở địa phương vẫn có quyền bầu cử, phiếu sẽ được tính sau khi minh xác cử tri. Nhưng thì giờ đâu, người đâu mà làm cuộc xác minh đó trước nhu cầu khẩn cấp phải có kết quả - trừ trưòng hợp có thưa kiện như ơ Florida, phải có lịnh toà mới đếm phiếu lại được.
Lý do thứ năm, cuộc bầu cử 2004, là một cuộc bầu cử sinh động nhứt của thế hệ. Cử tri nội điạ ghi danh nhiều hơn, cử tri di chuyển nhiều hơn. Người Mỹ ở ngoại quốc đã lên 6 triệu, có người sợ phiếu bầu khiếm diện tới không kịp mua vé máy bay hàng ngàn đồng về bỏ phiếu, nhứt là tại các tiểu bang chiến trường của hai ứng cử viên. Văn phòng địa phương của hai đảng, các ứng cử viên tạo điều kiện tối đa để xin bầu phiếu khiếm diện. Tỷ lệ xin bầu khiếm diện của ngưòi Mỹ gốc Việt mới dự bầu cử khoảng 25 năm trong kỳ bầu này cao nhứt trong các kỳ bầu cử trước.
Bốn lý do trên là những dấu chỉ các nhà quan sát tiên đoán "thầy kiện" sẽ trúng mối và "tràn ngập lãnh thổ" pháp đình sau ngày bầu cử 2 tháng 11. Giám đốc Doug Chapin, một tổ chức độc lập theo dõi bầu cử electroline.org đã báo động nguy cơ hàng ngàn luật sư, luật gia đã biến thành binh đoàn kiện tụng cho hai bên Bush, Kerry. "Những người mà nhiệm vụ lẽ ra nggăn cản một Florida mới xảy ra, lại là những người sách động cho nó tái diển." Trái lại người ta không thấy ai nói đến tinh thần như của Oâng Nixon năm 1960, đã không khiếu tố kết quả bầu cử ở TB Chicago có nhiều dấu chỉ gian lận, để tạo sự đoàn kết quốc gia, dân tộc.
Ngưòi Mỹ gốc Việt đang chờ xem hậu bầu cử 2004 của Mỹ… để rửa mắt, rửa tai. Và nhứt là để học hỏi thêm dân chủ khỏi mất tiền, rất có lợi cho thời hậu Cộng sản ở nước nhà.
Trong cuộc vận động, TNS Kerry đã hai lần đâm đơn khiếu tố trước Uûy Ban Bầu cử Liên bang để xin ngưng chạy quảng cáo truyền hình chống Oâng về Chiến tranh VN. Một công dân đã đầm đơn ra toà án khiếu nại về máy bầu cử. Nhiều vụ thưa kiện của cử tri về ghi danh sót, gởi phiếu bầu trễ đã xảy ra. Nhưng những vụ khiếu tố, khiếu nại, và kiện tụng đó không có gì mới, vì đã xảy ra lần thứ 1001 trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ rồi.
Nhưng riêng cuộc bầu cử năm 2004 có nhiều dấu chỉ kiện tụng sẽ lớn và dài qua việc hai ứng cử viên tổng thống Cộng Hoà, Dân Chủ so kè nhau khít khao quá lâu, lập trường chia rẽ sâu sắc, sự chạm nọc nhau gay gắt. Các cuộc thăm dò cho thấy trong suốt một thế hệ chưa bao giờ có hai ứng cử viên đeo sát nút quá lâu như vậy.
Chớ những yếu tố khiếu tồ về bầu cử, trên căn bản, vẫn là những yếu tố không có gì mới đối với Mỹ. Lý do thứ nhứt. do nước Mỹ là một nước bầu cử rất nhiều, nhưng chỉ tập trung vào một lần trong hai năm . Vì tập trung hai năm một lần nên ứng cử viên ra tranh cử các chức vụ dân cử tất nhiên nhiều, mà chánh quyền lại đem ra trưng cầu dân một số không nhỏ dự luật nữa. Do vậy cuộc vận động tranh cử vô cùng sôi động, sôi đọng đến nổi nhiều cử tri khó mà nhớ hết tên ứng cử viên, khó mà đọc hết các dự luật đem ra trưng cầu. Thông thường cái gì không rõ, không thiết tha, cử tri thường để trống, để trắng nên tỷ lệ đắc cử và trưng cầu tương đối thấp, thường dưới phân nửa tổng dân số. Đó là chưa nói đến bịnh lơ là bầu cử, ai lên cũng vậy, xem dân chủ là đưong nhiên có rồi.
Lý do thứ hai do địa lý chánh trị của nước Mỹ, là Liên bang Luật lệ bầu cử có thể thay đổi từ tiểu bang này qua tiểu bang kia, có khi từ quận hạt này qua quận hạt khác nữa. Trên 50 tiểu bang cộng với Quận Columbia (Thủ đô Washington D.C.), thì đã có 35 tiểu bang cho cử tri bầu cử sớm. Còn 15 tiểu bang kia lại không cho. Người không muốn đến thùng phiếu có thể xin bầu khiếm diện, băøng cách gởi thơ. TB Oregon chỉ cho bầu băng cách gởi thơ. Mà cơ khổ, phiếu bầu gởi đến trể đối với cử tri và đối với ban tổ chức bầu cử, tất cả đều là lý do có thể khiếu tố! Thêm vào dó lối sống thích di động của My cũng là một vấn đề gây khó khăn bầu cửõ. Năm nay, ở ngoại quốc có 6 triệu 6 ngưòi Mỹ cử tri . Và trong nước mấy trăm triệu người cuộc sống thích di động, tạo thành một vấn đề phiếu tạm thời, Quốc Hội phải giải quyết, nhưng giải pháp lại thành một vấn đề mới kẹt thêm. Phiếu bầu băøng thơ tấp nập đến Ban Tổ chức bầu cử. Đếm phiếu căng thẳng. Bất họp lệ vì thời gian, thất lạc, tô ô không rõ, v.v…sẽ là những miếng mồi của cả binh đoàn luật sư sống nhờ những người Mỹ được mệnh danh là "sính tụng" ( happy suers). Và ứng cử viên, hai đảng có cơ hội bằng vàng để cố gắng gỡ gạc sau khi thấy thua số phiếu, là chuyện rất chánh trị, rất người trong các cuộc bầu cử.
Lý do thứ ba, là do máy bầu. Đục lổ mà đutc không rớt ra mất hẵn, còn lòng thòng hay chưa rớt ra. Sau vụ kiện ở Florida, ôi thôi vô số dân biểu, nghị sĩ, chuyên viên của các đại học, viện nói không biết bao nhiêu lời binh, lời chống cách bỏ phiếu bằng máy. Năm nay các tiểu bang chiến trường của Bush và Kerry đa số luật lệ qui định bỏ thăm bằng máy. Như TB Ohio hàn thử biểu đắc cử tổng thống, 70% cử tri bỏ thăm bằng máy.
Lý do thứ tư là phiếu tạm thời, đáp số trở thành bài toán đố khó hơn, rối hơn. Năm 2002 Quốc Hội đã thông qua một đạo luật để kiện toàn bầu cử. Trong đó những người cử tri vì đổi tên, đổi chỗ ở, chưa có tên trong danh sách ở địa phương vẫn có quyền bầu cử, phiếu sẽ được tính sau khi minh xác cử tri. Nhưng thì giờ đâu, người đâu mà làm cuộc xác minh đó trước nhu cầu khẩn cấp phải có kết quả - trừ trưòng hợp có thưa kiện như ơ Florida, phải có lịnh toà mới đếm phiếu lại được.
Lý do thứ năm, cuộc bầu cử 2004, là một cuộc bầu cử sinh động nhứt của thế hệ. Cử tri nội điạ ghi danh nhiều hơn, cử tri di chuyển nhiều hơn. Người Mỹ ở ngoại quốc đã lên 6 triệu, có người sợ phiếu bầu khiếm diện tới không kịp mua vé máy bay hàng ngàn đồng về bỏ phiếu, nhứt là tại các tiểu bang chiến trường của hai ứng cử viên. Văn phòng địa phương của hai đảng, các ứng cử viên tạo điều kiện tối đa để xin bầu phiếu khiếm diện. Tỷ lệ xin bầu khiếm diện của ngưòi Mỹ gốc Việt mới dự bầu cử khoảng 25 năm trong kỳ bầu này cao nhứt trong các kỳ bầu cử trước.
Bốn lý do trên là những dấu chỉ các nhà quan sát tiên đoán "thầy kiện" sẽ trúng mối và "tràn ngập lãnh thổ" pháp đình sau ngày bầu cử 2 tháng 11. Giám đốc Doug Chapin, một tổ chức độc lập theo dõi bầu cử electroline.org đã báo động nguy cơ hàng ngàn luật sư, luật gia đã biến thành binh đoàn kiện tụng cho hai bên Bush, Kerry. "Những người mà nhiệm vụ lẽ ra nggăn cản một Florida mới xảy ra, lại là những người sách động cho nó tái diển." Trái lại người ta không thấy ai nói đến tinh thần như của Oâng Nixon năm 1960, đã không khiếu tố kết quả bầu cử ở TB Chicago có nhiều dấu chỉ gian lận, để tạo sự đoàn kết quốc gia, dân tộc.
Ngưòi Mỹ gốc Việt đang chờ xem hậu bầu cử 2004 của Mỹ… để rửa mắt, rửa tai. Và nhứt là để học hỏi thêm dân chủ khỏi mất tiền, rất có lợi cho thời hậu Cộng sản ở nước nhà.
Gửi ý kiến của bạn
