Chính sách kinh tế của Bush và Kerry đã rạch ròi trình bày xong xuôi, và đã do ban cố vấn kinh tế 2 đảng soạn trước, nên sẽ không bị ảnh hưởng “đổi ý” bất ngờ nào của các cuộc tranh luận. Sau đây là bản phân tích của Tạp Chí Money phổ biến hôm 29-9 về cuộc tuyển cử này có ý nghĩa gì với túi tiền của bạn. Bài do 4 kinh tế gia Michael Sivy, Carolyn Bigda, Tara Kalwarski, Stephanie D. Smith cùng viết.
George Bush và John Kerry bất đòàng về nhiều thứ, nhưng khi nói tới kinh tế, họ có cùng câu nói: Hãy bầu cho tôi, quý vị sẽ sống khá hơn.
Nếu bạn thực sự muốn bảo vệ lợi ích kinh tế gia đình bạn trong cuộc tuyển cử này, bạn cần nhìn xuyên qua những bài toán ngắn hạn, như là việc Bush cắt thuế hay Kerry đòi mở rộng thêm bảo hiểm y tế có sẽ làm bạn cạn tiền hơn không. Các ứng viên tổng thống chỉ nghĩ trong khoảnh khắc 4 năm. Nhưng bạn không thể như thế.
Tận cùng, quyền lợi của bạn được phục vụ tốt bởi một nền kinh tế sẽ vẫn còn khỏe mạnh khi bạn về hưu và sẽ vẫn có tiềm lực cạnh tranh khi con và cháu bạn ra làm việc. Dù bạn có nghĩ Bush hay Kerry tốt ra sao về kinh tế, dĩ nhiên hãy nhớ, rất là chủ quan. Nhưng không thể nói không có dị biệt về chương trình kinh tế của họ, khi rất dị biệt về chuyện như cắt thuế, thâm thủng và năng lượng...
Thế nên, đừng nhẹ dạ: vào ngày 2-11, bạn sẽ làm một trong các quyết định lớn nhất về tiền bạc mà bạn sẽ chịu đựng suốt năm, và bạn nên hiểu bạn bầu cho những gì.
George Bush và John Kerry bất đòàng về nhiều thứ, nhưng khi nói tới kinh tế, họ có cùng câu nói: Hãy bầu cho tôi, quý vị sẽ sống khá hơn.
Nếu bạn thực sự muốn bảo vệ lợi ích kinh tế gia đình bạn trong cuộc tuyển cử này, bạn cần nhìn xuyên qua những bài toán ngắn hạn, như là việc Bush cắt thuế hay Kerry đòi mở rộng thêm bảo hiểm y tế có sẽ làm bạn cạn tiền hơn không. Các ứng viên tổng thống chỉ nghĩ trong khoảnh khắc 4 năm. Nhưng bạn không thể như thế.
Tận cùng, quyền lợi của bạn được phục vụ tốt bởi một nền kinh tế sẽ vẫn còn khỏe mạnh khi bạn về hưu và sẽ vẫn có tiềm lực cạnh tranh khi con và cháu bạn ra làm việc. Dù bạn có nghĩ Bush hay Kerry tốt ra sao về kinh tế, dĩ nhiên hãy nhớ, rất là chủ quan. Nhưng không thể nói không có dị biệt về chương trình kinh tế của họ, khi rất dị biệt về chuyện như cắt thuế, thâm thủng và năng lượng...
Thế nên, đừng nhẹ dạ: vào ngày 2-11, bạn sẽ làm một trong các quyết định lớn nhất về tiền bạc mà bạn sẽ chịu đựng suốt năm, và bạn nên hiểu bạn bầu cho những gì.
THUẾ VÀ THÂM THỦNG
Thâm thủng ngân sách liên bang năm nay là 455 tỉ đô, tức 3.8% GDP (tổng sản lượng quốc dân). Nó có thể hơn 400 tỉ đô suốt tới năm 2008, trừ phi ngăn cản nổi.
Gánh chịu thâm thủng không phải là dở khi kinh tế đang suy yếu, như chuyện từ năm 2000 tới 2003. Tuy nhiên, tiếp tục làm tăng nợ liên bang trong cuộc hồi phục [kinh tế] thì là thiển cận và nguy hiểm: như kinh tế gia Milton Friedman chỉ ra, cắt thuế để tăng thâm thủng hôm nay thực sự là tăng thuế cho các thế hệ trả thuế tương lai.
Một cách để hết thâm thủng là tăng thuế chút đỉnh. Nhưng chính phủ Bush đã cắt thuế quá nhiều với hai cú cắt thuế khổng lồ -- và quan tâm chính của Bush trong nhiệm kỳ 2 chính là phải làm cho phần cắt thuế này là vĩnh viễn.
Bush nói có thể cắt thâm thủng phân nửa trong vòng 5 năm, phần lớn bằng cách giảm chi. Nhưng Bush không có ý cắt giảm quốc phòng, và không có thể cắt giảm trợ cấp xã hội hay là lãi suất trên nợ liên bang.
David Kelly, cố vấn kinh tế của Putnam Investments, nói, “Ngoài các lĩnh vực đó ra, không đâu có đủ tiền để giảm thâm thủng.” Cộng Hòa trả lời là mức tăng [kinh tế] sẽ đóng bớt thâm thủng [ngân sách] -- đó lại không phải câu trả lời, mà là sự bỏ trốn câu hỏi.
Kerry tính đảo ngược phần cắt thuế của Bush đối với các gia đình lợi tức trên 200,000$, và sẽ giảm phần cắt thuế đối với lợi tức tư bản và cổ tức (capital gains and dividends).
Như thế có thể kiếm thêm được từ 650 tỉ đô tới 900 tỉ đô trong 10 năm. Nhưng Kerry lại có nhiều kế hoạch chi xài có thể nhiều gấp 2 hay 3 lần phần tăng thuế đưa ra. Nói cách khác, Kerry cũng giống Bush: Chỉ cầu nguyện cho mức tăng kinh tế.
Bên cạnh thâm thủng, tỉ lệ tiết kiệm thấp của dân Mỹ làm lo ngại nhiều kinh tế gia. Vì chúng ta tiết kiệm chưa tới 1% lợi tức, giảm từ hơn 7% trong năm 1990, thế nên phải lệ thuộc vào tiền vay từ ngoại quốc.
Richard Berner, kinh tế trưởng tại Morgan Stanley, nói, “Chúng ta phải tiết kiệm thêm -- chấm hết [khỏi bàn].”
Kerry không có kế hoạch thực sự để tăng tỉ lệ tiết kiệm.
Còn Bush thì mơ hồ quá; trong đó lại tính dẹp bỏ thuế thu nhập để thay bằng thuế thương vụ, và tư hữu hóa một phần An Sinh Xã Hội.
Bất kẻå những cuộc tranh cãi, vẫn chưa thấy đảng nào sẵn sàng đụng tới các tiền trợ cấp tất yếu như An Sinh Xã Hội (Social Security) và Medicare.
Cả 2 chương trình đều hứa cho người cao niên nhiều hơn là nước Mỹ có thể chịu đựng, đặc biệt khi thế hệ baby boomer về hưu. Tư hữu hóa một phần có thể là một cách tăng tỉ lệ tiết kiệm. Nhưng việc Cộng Hòa nói là họ sẽ giải quyết khủng hoảng quỹ này thì chỉ là một lời gian xảo. Còn việc Dân Chủ không sẵn lòng đối phó với vấn đề thì chỉ đơn giản là hèn nhát.
CHÍNH SÁCH KỸ NGHỆ
Có thể là lời đã sáo, nhưng Cộng Hòa có khuynh hướng nhìn từ quan điểm giám đốc kinh doanh. Gỡ các cản trở sức tăng là ưu tiên của họ.
Ngược lại, Dân Chủ có khuynh hướng đi từ dưới lên, trong đó ưa đỡ nhẹ các mức lên và xuống quá mức của thị trường tự do. Tuy nhiên, không ứng viên nào thực sự thuần túy ý thức hệ. Bush đã nâng thuế bảo hộ thép cho năm 2002 và 2003, trong khi Kerry muốn cắt bớt thuế thu nhập công ty.
Bush muốn cải thiện kinh doanh bằng sự đơn giản: cắt thuế, nới lỏng luật lệ và cải cách thêm. Bush muốn phúc lợi bảo hiểm y tế rẻ hơn cho các kinh doanh nhỏ bằng cách cho họ nối kết chung và mua [bảo hiểm] theo nhóm. Bush muốn cải tổ luật về trách nhiệm công ty và các đơn kiện tập thể, cũng như nới nhẹ luật môi sinh và thương mại.
Ngược lại, Kerry bảo vệ người lao động hơn, muốn tăng lương tối thiểu tới 7$/giờ vào năm 2007, cho kéo dài tiền trợ cấp thất nghiệp, củng cố quyền lập công đoàn và đòi hỏi lương bình đẳng cho phụ nữ làm cùng công việc như nam. Tuy nhiên, dù là công bằng, nhưng chúng sẽ nâng chi phí công ty và chắc chắn không tăng tốc sức tăng kinh tế.
Sáng kiến của Kerry là đẩy sức tăng kinh tế bằng tăng chi nghiên cứu khoa học.
Robert Shiller, giáo sư kinh tế Yale, nói, “Việc phải làm là tăng ngân sách National Science Foundation,” chỉ tới nơi cung cấp nghiên cứu phi quân sự, phi y khoa của chính phủ. Kerry cũng muốn tăng tiếp cận Internet băng rộng.
Bush lại không có chính sách khoa học nào. Chi phí cho nghiên cứu phi y khoa đã giảm trên tỉ lệ GDP trong 30 năm qua, bà Bush lại cắt giảm ngân sách 2005 của National Science Foundation.
NĂNG LƯỢNG
Trong tháng 9, dầu tăng cao kỷ lục tới 50$/thùng. Thực sự điều này phản ảnh nỗi lo khủng bố có thể nhắm vào sản lượng toàn cầu.
Nhưng vấn đề năng lượng thật, lại chính là nhu cầu tăng quá mau. Á Châu chiếm hầu hết sức tăng, nhưng tiêu xài dầu ở Mỹ cũng tăng 3.2% trong quý 2.
Chính sách năng lượng Bush có việc cải tiến hiệu năng và tăng điện lực, nhưng hầu như dựa vào sản lượng dầu nội địa tăng thêm. Với tỉ lệ nhu cầu Hoa Kỳ đang tăng, đó là giải pháp không thích đáng.
Kerry muốn đầu tư và năng lượng điền thế và ưu đãi các công ty xe hơi nào sản xuất xe hiệu năng hơn. Vấn đề là, các đề nghị này có thể đắt tiền và kém hiệu qủa. Kỹ thuật điền thế duy nhất thành công là những gì đi từ nhu cầu thị trường, như loại xe vừa chạy xăng vừa chạy điện.
Tuy nhiên có 1 giải pháp tốt hơn: Tăng thuế thật cao vào dầu hay xăng, như gần như tất cả các nước nhập cảng dầu đã làm. Không có đảng nào dám làm điều này.
NHÂN DỤNG
Tự do mậu dịch và đưa việc ra hải ngoại không xóa sổ các việc làm lương cao. Nhìn chung, việc làm lương cao tăng mau gấp đôi so với việc lương thấp.
Vấn đề thực lại là: việc làm cổ xanh lương cao đang biến mất, những công nhân này không được tái huấn nghệ và trường học Mỹ không sản xuất đủ người kỹ năng cao để nhân công Mỹ cạnh tranh được.
Cả 2 ứng viên đòàng ý về tầm quan trọng huấn luyện lại công nhân mất việc vì hãng dọn đi. Bush có chương trình cải tiến giáo dục tiểu học và trung học.
Kerry cũng tương tự, và nói sẽ xài nhiều hơn. Kerry được ủng hộ của các công đoàn giáo viên, nhưng một số đề nghị lại trông không có vẻ lợi ích.
LỰA CHỌN
Trong 1 nghĩa, lựa chọn khá rõ. Bush sẽ dựa vào nguyên tắc thị trường tự do: giảm thuế và giảm luật lệ, mở cửa cho mậu dịch và chấp nhận tàn phá. Hầu hết kinh tế gia nói như thế nhiều phần sẽ có sức tăng cao.
Tuy nhiên, lợi nhuận của sức tăng này phần lớn sẽ chui vào túi của người cung cấp tư bản và nhân viên kỹ năng cao, trong khi thiệt hại phần lớn đè lên các công nhân bị bỏ lại.
Chính phủ Kerry sẽ điều hòa bớt tiến trình đó. Đôi khi sự can thiệp có hiệu ứng mong muốn; có khi lại vô tình làm tệ hơn. Cách nào đi nữa, [với Kerry] gần như chắc chắn sẽ có mức tăng [kinh tế] chậm hơn.
Có 1 yếu tố khác. Áp lực giảm thâm thủng [ngân sách]. Và không ứng viên nào có thể làm như thế nổi, nếu vừa thực hiện lời hứa vừa giảm thâm thủng. Thế nên lựa chọn của bạn sẽ thật khó. Nhưng đó là lựa chọn riêng của bạn, vào ngày 2-11.
Gửi ý kiến của bạn
