Mùa hè nóng nực, gia đình thường đưa nhau ra biển chơi vừa tắm mát vừa thoải mái những ngày cuối tuần. Trong nước biển có muôn ngàn sinh vật, trong số, sứa biển có thể cắn chúng ta và gây những vết thương nhức nhối khó chịu. Bạn phải làm gì khi thân nhân, hay chính bạn bị sứa cắn?
HƯỚNG DẪN SƠ CỨU (FIRST AID) KHI BỊ CON SỨA CHÂM CHÍCH (JELLY FISH STINGS)
Con sứa (Jellyfish) là một sinh vật sống ở biển, có hình dạng giống cái chuông với những "xúc tu" (tentacles) dài, đôi khi có loại sứa có xúc tu dài hơn 3 feet (khoảng gần 1 m). Nọc độc của con sứa thường kích hoạt phản ứng dị ứng bao gồm như phát ban đỏ (rash), nhức nhối (intense), đau như bị kim đâm chích (stinging pain), và gia tăng thương tổn trên da (raised welts = raised skin lesion). Những triệu chứng này có thể tiến triển thành buồn nôn (nausea), ói mửa (vomiting), tiêu chảy (diarrhea), đau lưng và đau bụng (back and abdominal pain), nóng sốt (fever), phát lạnh và vã mồ hôi (chills và sweating), và sưng hạch bạch huyết (swelling of lymph node). Trong một số trường hợp phản ứng nghiêm trọng, nạn nhân có thể bị khó thở, chìm vào hôn mê rồi chết.
SƠ CỨU KHI BỊ CON SỨA CHÂM CHÍCH
Bất kể ai có triệu chứng nghiêm trọng như đau nhức nhối, đau ngực (chest pain), hoặc khó thở (shortness of breath) thì cần được cấp cứu ngay. Hãy gọi phone cấp cứu (911), cẩn thận chăm sóc xem xét các dấu hiệu bị sốc / bị choáng (shock), và bắt đầu thực hiện sơ cứu hồi sức tim phổi (CPR) theo các bước căn bản ABC. Đối với nạn nhân có những phản ứng khác (không nghiêm trọng) thì có thể thực hiện các bước sau đây:
Xối rửa sạch vết sứa châm chích bằng nước biển, không được dùng nước ngọt vì sẽ làm gia tăng đau nhức về sau. Không dùng túi trườm lạnh, nước nóng hoặc kỳ cọ chỗ bị châm chích. Nếu có thể thì nên xối rửa hay ngâm vết châm chích vào dấm ăn (vinigar =axit axetic 5%) khoảng 15-30 phút để ngăn chặn các tế bào của xúc tu gọi là nematocysts phát tán độc tố, hoặc lau chùi vết châm chích bằng 70% isopropyl alcohol, hoặc bôi loại thuốc chuyên trị tên gọi là "Safe Sea Jellyfish After Sting® pain relief gel" lên vết châm chích.
Lưu ý:
Nếu vết chích ở mắt (eye stings): Xối rửa mắt bị cay ngứa bằng khoảng 4L = 1 gallon nước ngọt hoặc bằng loại thuốc nhỏ mắt gọi là "nước mắt nhân tạo" (Artificial Tears).
Nếu vết chích ở miệng (mouth stings) nên được điều trị với dung dịch có 1/4 dấm ăn và 3/4 nước. Súc miệng và nhổ ra, không uống hoặc nuốt dung dịch này.
Cẩn thận tháo bỏ tất cả xúc tu (tentacles) bằng cây kẹp / cây nhíp (tweezers), nếu có thể thì bạn cần nên mang bao tay khi thực hiện công việc này.
Bôi bột baking soda, hoặc kem cạo râu , hoặc bùn sình (mud) lên vết châm chích, rồi cạo vùng bị châm chích bằng dao cạo râu hoặc thẻ tín dụng (bank card, credit card) để loại bỏ bất kỳ các tế bào của xúc tu gọi là nematocysts dính trên vết châm chích ; rồi thì lại chùi rửa vết bị châm chích bằng dấm hoặc alcohol lần nữa. Kem cạo râu hoặc bột baking soda có tác dụng ngăn chặn tế bào của xúc tu nematocysts kích hoạt và phát tán độc tố ngay trong khi thực hiện việc cạo rửa vết châm chích.
Giảm thiểu tối đa vận động phần thân thể có vết châm chích để hạn chế độc tố khuếch tán, lan rộng. Đặc biệt đối với vết châm chích do loại sứa gọi là "box fellyfish" thì phải bao quấn chặt vùng có vết châm chích như bao quấn chặt mắc cá chân khi bị bong gân. Khi bao quấn chặt vùng bị châm chích, thì phải bảo đảm là ngón tay và ngón chân có mầu hồng hồng, bảo đảm máu vẫn lưu thông tới ngón tay ngón chân, và phải phone gọi cấp cứu.
Để trị đau nhức, cho nạn nhân uống thuốc giảm đau cetaminophen (Tylenol) 325 mg, 1-2 viên 1 lần, mỗi lần thì cách khoảng 4-6 giờ, hoặc uống Ibuprofen (Motrin), hoặc Aleve, 1 lần uống cách khoảng 8 giờ để giảm đau.
Bôi kem hydrocortizone 2 - 3 lần 1 ngày, và có thể dùng antihistamines thí dụ như Benadryl để giảm ngứa ngáy.
Hồi Sức Tim Phổi (CPR) có thể cần thiết đối với bất kỳ vết thương do châm chích nếu nạn nhân bị ngừng thở hay không còn nhịp mạch trong khi chờ đợi xe cấp cứu.
Bác sĩ có thể khai thuốc steroids dùng đường miệng hay bôi ngay tại vết châm chích. Nếu nạn nhân vẫn tiếp tục bị ngứa ngáy và đỏ tấy sau 2 - 3 ngày, thì có thể là dấu hiệu vết thương bị nhiễm trùng, cần phải đi gập bác sĩ ngay. Phải cẩn thận lưu ý các biểu hiện phản hồi về dị ứng do bị con sứa châm chích gây ra ... các biểu hiện , triệu chứng có thể xuất hiện khoảng 4 tuần sau khi bị sứa châm chích .
Lynn Ly phỏng dịch theo "The Everything First Aid"
HƯỚNG DẪN SƠ CỨU (FIRST AID) KHI BỊ CON SỨA CHÂM CHÍCH (JELLY FISH STINGS)
Con sứa (Jellyfish) là một sinh vật sống ở biển, có hình dạng giống cái chuông với những "xúc tu" (tentacles) dài, đôi khi có loại sứa có xúc tu dài hơn 3 feet (khoảng gần 1 m). Nọc độc của con sứa thường kích hoạt phản ứng dị ứng bao gồm như phát ban đỏ (rash), nhức nhối (intense), đau như bị kim đâm chích (stinging pain), và gia tăng thương tổn trên da (raised welts = raised skin lesion). Những triệu chứng này có thể tiến triển thành buồn nôn (nausea), ói mửa (vomiting), tiêu chảy (diarrhea), đau lưng và đau bụng (back and abdominal pain), nóng sốt (fever), phát lạnh và vã mồ hôi (chills và sweating), và sưng hạch bạch huyết (swelling of lymph node). Trong một số trường hợp phản ứng nghiêm trọng, nạn nhân có thể bị khó thở, chìm vào hôn mê rồi chết.
SƠ CỨU KHI BỊ CON SỨA CHÂM CHÍCH
Bất kể ai có triệu chứng nghiêm trọng như đau nhức nhối, đau ngực (chest pain), hoặc khó thở (shortness of breath) thì cần được cấp cứu ngay. Hãy gọi phone cấp cứu (911), cẩn thận chăm sóc xem xét các dấu hiệu bị sốc / bị choáng (shock), và bắt đầu thực hiện sơ cứu hồi sức tim phổi (CPR) theo các bước căn bản ABC. Đối với nạn nhân có những phản ứng khác (không nghiêm trọng) thì có thể thực hiện các bước sau đây:
Xối rửa sạch vết sứa châm chích bằng nước biển, không được dùng nước ngọt vì sẽ làm gia tăng đau nhức về sau. Không dùng túi trườm lạnh, nước nóng hoặc kỳ cọ chỗ bị châm chích. Nếu có thể thì nên xối rửa hay ngâm vết châm chích vào dấm ăn (vinigar =axit axetic 5%) khoảng 15-30 phút để ngăn chặn các tế bào của xúc tu gọi là nematocysts phát tán độc tố, hoặc lau chùi vết châm chích bằng 70% isopropyl alcohol, hoặc bôi loại thuốc chuyên trị tên gọi là "Safe Sea Jellyfish After Sting® pain relief gel" lên vết châm chích.
Lưu ý:
Nếu vết chích ở mắt (eye stings): Xối rửa mắt bị cay ngứa bằng khoảng 4L = 1 gallon nước ngọt hoặc bằng loại thuốc nhỏ mắt gọi là "nước mắt nhân tạo" (Artificial Tears).
Nếu vết chích ở miệng (mouth stings) nên được điều trị với dung dịch có 1/4 dấm ăn và 3/4 nước. Súc miệng và nhổ ra, không uống hoặc nuốt dung dịch này.
Cẩn thận tháo bỏ tất cả xúc tu (tentacles) bằng cây kẹp / cây nhíp (tweezers), nếu có thể thì bạn cần nên mang bao tay khi thực hiện công việc này.
Bôi bột baking soda, hoặc kem cạo râu , hoặc bùn sình (mud) lên vết châm chích, rồi cạo vùng bị châm chích bằng dao cạo râu hoặc thẻ tín dụng (bank card, credit card) để loại bỏ bất kỳ các tế bào của xúc tu gọi là nematocysts dính trên vết châm chích ; rồi thì lại chùi rửa vết bị châm chích bằng dấm hoặc alcohol lần nữa. Kem cạo râu hoặc bột baking soda có tác dụng ngăn chặn tế bào của xúc tu nematocysts kích hoạt và phát tán độc tố ngay trong khi thực hiện việc cạo rửa vết châm chích.
Giảm thiểu tối đa vận động phần thân thể có vết châm chích để hạn chế độc tố khuếch tán, lan rộng. Đặc biệt đối với vết châm chích do loại sứa gọi là "box fellyfish" thì phải bao quấn chặt vùng có vết châm chích như bao quấn chặt mắc cá chân khi bị bong gân. Khi bao quấn chặt vùng bị châm chích, thì phải bảo đảm là ngón tay và ngón chân có mầu hồng hồng, bảo đảm máu vẫn lưu thông tới ngón tay ngón chân, và phải phone gọi cấp cứu.
Để trị đau nhức, cho nạn nhân uống thuốc giảm đau cetaminophen (Tylenol) 325 mg, 1-2 viên 1 lần, mỗi lần thì cách khoảng 4-6 giờ, hoặc uống Ibuprofen (Motrin), hoặc Aleve, 1 lần uống cách khoảng 8 giờ để giảm đau.
Bôi kem hydrocortizone 2 - 3 lần 1 ngày, và có thể dùng antihistamines thí dụ như Benadryl để giảm ngứa ngáy.
Hồi Sức Tim Phổi (CPR) có thể cần thiết đối với bất kỳ vết thương do châm chích nếu nạn nhân bị ngừng thở hay không còn nhịp mạch trong khi chờ đợi xe cấp cứu.
Bác sĩ có thể khai thuốc steroids dùng đường miệng hay bôi ngay tại vết châm chích. Nếu nạn nhân vẫn tiếp tục bị ngứa ngáy và đỏ tấy sau 2 - 3 ngày, thì có thể là dấu hiệu vết thương bị nhiễm trùng, cần phải đi gập bác sĩ ngay. Phải cẩn thận lưu ý các biểu hiện phản hồi về dị ứng do bị con sứa châm chích gây ra ... các biểu hiện , triệu chứng có thể xuất hiện khoảng 4 tuần sau khi bị sứa châm chích .
Lynn Ly phỏng dịch theo "The Everything First Aid"
Gửi ý kiến của bạn
