Hai ông ấy là người như thế nào" Cuộc tranh cử nghiêng ngửa và gay go năm nay đã khiến cử tri Mỹ đã biết rất nhiều qua TV và báo chí. Nhưng nếu quá khứ có thể giúp soi sáng thêm, Gore với 7 năm Thượng nghị sĩ và 8 năm Phó Tổng Thống là tay kỳ cựu của thủ đô Washington tự biết làm nổi bật những chi tiết rõ ràng giống như Clinton đã từng làm, còn Bush với 6 năm làm Thống đốc tiểu bang, chưa quen biết với thủ đô Mỹ, nên phải nhờ cậy rất nhiều vào các tay phụ tá.
Bất cứ ông nào làm Tổng Thống cũng phải đối phó với một ưu tiên hàng đầu là phải làm thế nào duy trì được sự phồn thịnh của nền kinh tế đã đạt được sự phát triển kỷ lục, nhưng không tăng trưởng quá mau để làm nẩy ra nạn lạm phát. Từ mấy tuần nay, những dấu hiệu đáng ngại đã gióng lên những hồi chuông báo động ở Wall Street. Giá xăng dầu cao nhất từ một chục năm đã đẩy giá tiêu thụ lên, khiến người ta lo ngại con thú lạm phát sẽ xổng chuồng. Giá chứng khoán xuống, gây thiệt hại cho người có cổ phần nên có thể làm giảm xu thế ăn xài của người dân, do đó làm kinh tế chậm lại.
Cả hai ông Bush và Gore đều đưa ra những chương trình khác nhau nhằm mục đích giữ cho kinh tế tiếp tục tăng trưởng trong một thời hiếm có là ngân sách thăng dư. Gore muốn đặt năng vấn đề lấy số dư thừa trả những món nợ quốc gia trong khi Bush muốn dùng tiền thừa đó để giảm thuế rộng rãi và đồng đều cho mọi nguời đóng thuế. Cả hai đều là những kế hoạch ước mong, bởi vì nếu kinh tế đi xuống, số dư thừa dự phóng đó sẽ tan biến.
Dù vậy cả Bush lẫn Gore đều nói đến tăng cường an sinh xã hội và chương trình trợ cấp y tế có thêm việc cấp tiền mua thuốc theo toa bác sĩ. Chuyện này không có gì lạ, chỉ có lạ là một ông ra tranh phiếu của dân mà lại không biết nói đến chuyện cố nhiên đó.
Gore nhằm kéo dài sự tồn tại của chế độ an sinh xã hội, dùng tiền thặng dư để trả dần nợ và khi có tiền lời lại bỏ thêm vào quỹ của chế độ này. Bush muốn mở ra cho mỗi người thụ hưởng một chương mục riêng để họ có thể đầu tư một phần hưu bổng của họ vào thị trường chứng khoán. Cả hai cũng chỉ là những hứa hẹn, tất cả còn tùy thuộc Quốc hội. Nếu Gore đắc cử Tổng Thống và đảng Dân Chủ chiếm được đa số Quốc hội hoặc nếu ông Bush đắc cử Tổng Thống và đảng Cộng Hòa chiếm được đa số Quốc hội, những lời hứa hẹn đó dễ thành hình. Còn nếu một ông Tổng Thống Cộng Hòa có một Quốc hội Dân Chủ nắm đa số thì vẫn là chuyện cò cưa. Hay ngược lại cũng vậy.
Ông Bush chưa từng làm việc với cái không khí đấu tranh ở thủ đô nên đã hứa sẽ chiêu dụ tinh thần làm việc lưỡng đảng. Từ 200 năm nay, người ta vẫn hô hào tinh thần này, nhưng thực tế là hai đảng với hai khuynh hướng tả hữu khác nhau vẫn đấu tranh ác liệt như chúng ta đã thấy từ mấy chục năm qua. Ông Gore là người đã nhiều năm ở Thượng viện và đã làm Phó Tổng Thống hai nhiệm kỳ, ông thông thuộc "chiến trường" và cũng quen biết rất nhiều người, nhưng ông vẫn không có những bạn thiết tận tụy với ông. Khuynh hướng "đi vào giữa" của hai ông chỉ là cách nói làm vui lòng cử tri, nhưng sự thật chuyện xê dịch còn tùy thuộc hai đảng và điều này hơi khó nếu mỗi bên không bứt ra khỏi những cái cốt lõi "quyền" và "lợi" cố cựu theo truyền thống của hai đảng tả hữu cách biệt quá xa. Cho đến nay cái lõi của Cộng Hòa vẫn cứng nhắc, nếu cần nó chỉ nhún xuống một chút cho khỏi thấy rõ, còn cái lõi của Dân Chủ có vẻ mềm hơn, dễ nhuần nhuyễn.
Bất cứ ông nào làm Tổng Thống vào năm tới sẽ phải đối phó với những hăm dọa từ bên ngoài. Chiến tranh lạnh đã hết từ 10 năm trước, nhưng mối hăm dọa từ bên ngoài đối với nước Mỹ nay lớn hơn bao giờ hết và nó đã nổ ra từ Trung Đông. Nó xuất phát từ những kẻ sức yếu nhưng mạnh về đánh lén với những đòn khủng bố chí tử và giỏi về tổ chức cuồng tín núp dưới mọi thứ khiên giáp bảo vệ kể cả thủ đoạn gây chia rẽ. Saddam Hussein vẫn còn là mối hăm dọa trong khi một cá nhân Osama bin Laden vẫn như người tàng hình điều khiển mạng lưới tấn công làm nhiều khi siêu cường đệ nhất thế giới phải chảy máu.
Ông Bush hay ông Gore ngồi ở Bạch Cung cố nhiên phải tiếp tục dàn xếp các cuộc hòa đàm Trung Đông. Ông Bush nói ông cũng muốn hòa đàm tiếp tục, nhưng chỉ trích việc Clinton đặt kỳ hạn ép hai phe phải hòa. Ông Gore sẽ mở rộng thêm chính sách của Clinton dùng quân đội Mỹ can thiệp vào những cuộc xung đột dính líu đến tình nhân đạo trên khắp thế giới, trong khi ông Bush đã tỏ ý không muốn cho quân đội can dự vào nhiều sứ mạng gìn giữ hòa bình và giảm bớt những điểm đóng quân Mỹ ở mọi vùng. Ngược lại ông Gore muốn các nước Âu Châu có thể tiếp tục nhờ cậy sức mạnh quân sự Mỹ, như số quân Mỹ 100,000 người đã được bố trí.
Trong cuộc vận động tranh phiếu, không ông nào chịu kém vế. bởi vậy tình thế mới ngang ngửa. Nhưng đối với người dân đi bỏ phiếu, sự ước mong thật giản dị. Giữ lấy cái tốt hiện có, dù không tốt hơn cũng chẳng sao, chỉ sợ xấu đi thì khổ. Một sự sự suy thoái sẽ là tai họa cho các vấn đề nội bộ. Khi đó hãy lo tìm thế thủ trong các biến cố thế giới và hãy quên đi vai trò lãnh đạo.