Câu Chuyện Thầy Lang: Khám Nhũ Hoa, Tìm Ung Thư Vú
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Từ 25 năm qua, tháng 10 mỗi năm vẫn được Hoa Kỳ chọn là Tháng Quốc Gia Quan Tâm tới Ung Thư Vú (National Breast Cancer Awareness Month). Trong tháng, các cơ quan y tế công tư đều phát động chiến dịch hướng dẫn phụ nữ sớm khám phá, xác định rồi điều trị nan bệnh này. Theo hướng dẫn, phụ nữ trên 40 tuổi nên chụp X- quang nhũ hoa mỗi năm vì đây là phương thức tốt nhất để tìm ra bệnh ở giai đoạn phôi thai. Thứ Sáu tuần lễ thứ ba của tháng Mười là ngày Quốc Gia Chụp X-Quang vú. Năm nay trùng vào ngày thứ Sáu 21 tháng 10.
Cho nên xin cùng nhắc lại việc tìm kiếm ung thư này.
Đây đúng ra là chuyện riêng nói với quý bà. Nhưng quý ông cũng nên biết nên nghe. Vì Lang tôi sẽ đề cập tới cặp nhũ hoa mà tạo hóa ban cho nữ giới và nam giới rất quan tâm, cách này cách khác.
Ngoài vai trò biểu tượng tính cách phụ nữ và đặc tính sinh dục thứ nhì với làm đẹp, gợi tình, nhậy cảm (vú đàn bà, quà đàn ông), nhũ hoa có một nhiệm vụ thiêng cao cả hơn: đó là nuôi dưỡng con thơ bằng những giọt sữa ngon lành tươi ấm tự lòng mình. Vì “đàn bà không vú lấy gì nuôi con”. Tất nhiên là liền ông cũng có vú nhưng chỉ là hai vùng mô bào với núm cau nhỏ síu, chẳng có công dụng gì, ngoài việc điểm trang cho ngực khỏi trơ trụi. Và đôi khi để người tình tìm cảm hứng.
Nhũ hoa được Bà Mụ nặn mỗi người mỗi dạng lớn nhỏ khác nhau. nhưng vẫn có sữa nhiều ít để con bú tí và cũng mang những rủi ro bệnh tật như nhau. Do sự tinh nghịch thêm bớt chút mỡ béo của Bà Mụ mà đa số nữ giới có ngực trái hơi nhỉnh hơn ngực phải một chút. Có người thì bà cho tròn no, quả mướp, bánh dầy, người thì sừng trâu, cao như trái núi, cũng nhiều người xẹp lép như hai miếng bánh bèo để nguội 3 ngày.
Nhũ hoa quý bà được cấu tạo phù hợp chức năng sinh sữa nuôi con. Vú có khoảng 20 thùy tuyến sữa, mỗi tuyến có ống riêng mở ra ngoài núm vú. Vú không có bắp thịt mà có tế bào mỡ, mô liên kết, mạch máu, dây thần kinh và hệ thống bạch huyết. Vú đàn ông không có thùy sữa. Nhũ hoa lớn hay nhỏ là tùy theo số tế bào mỡ và không ảnh hưởng gì tới số lượng và phẩm chất của sữa. Chỉ khi các tuyến sữa căng phồng vào thời gian người đàn bà có thai mới phản ảnh câu nói kinh nghiệm của các cụ là “nhớn vú bụ con”. Ung thư xẩy ra ở tuyến thùy và ống dẫn sữa. Mấy sợi dây chằng cột vú vào lồng ngực. Dây chằng mà xệ dãn thì vú cũng xệ theo. Núm và quầng vú là phần gợi tình với nhiều sợi thần kinh cảm giác kích thích. Mô bào của vú chịu ảnh hưởng của kích thích tố nữ tiết ra từ noãn sào và vài bộ phận khác. Các kích thích tố này thay đổi kích thước, hình dáng của vú từ lúc mới sanh tới tuổi dậy thì, trưởng thành có kinh có thai rồi khi đáo tuổi về già.
Nếu vẻ đẹp của đôi gò Bồng đảo đã là đề tài lý thú, hấp dẫn của văn thi sĩ, giải phẫu thẩm mỹ thì rủi ro bệnh tật của vú cũng làm bận tâm các nhà y khoa học và người chẳng may vướng phải rủi ro. Vì vú cũng chỉ là một tập hợp những mô bào, có sinh có tử, có đau yếu lành mạnh như trăm ngàn loại mô bào khác trong cơ thể.
Ung Thư Vú là một trong những rủi ro đó.
Ngoài ung thu da, ung thư vú là niềm lo ngại nhất của phụ nữ khắp nơi.
Tại Hoa Kỳ, ung thư Vú đứng thứ nhì trong số các ung thư thường thấy và cũng là nguyên nhân tử vong thứ nhì vì ung thư ở nữ giới.
Theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ, trong năm 2011 sẽ có 230,480 phụ nữ được chẩn đoán bị ung thư vú và số tử vong là 39,520 trường hợp. Với phụ nữ người Mỹ gốc Á châu, ung thư vú đứng hàng đầu trong các bệnh ung thư. Nam nhân cũng bị ung thư bộ phận này với con số 2140 ca và 450 tử vong.
Bên Việt Nam, ung thư nhũ hoa có nhiều thứ nhì sau ung thư cổ tử cung. Sài Gòn nhiều ung thư hơn Hà Nội 2000/1521 trường hợp.
Càng lo ngại càng nên nhớ rằng nếu quý tỷ muội tìm ra ung thư sớm thì điều trị cũng hiệu quả hơn và ta có nhiều hy vọng kéo dài cuộc sống bình an.
Các phương thức khám phá hiện nay gồm có mammogram và tự khám vú (self breast examination).
Mammogram là gì và công dụng ra sao"
Mammogram là chụp quang tuyến X vú để tìm ra những thay đổi trong cấu trúc của nhũ hoa mà khám tay không thấy được. Chụp quang tuyến Vú giúp ích khá nhiều vì có thể sớm tìm ra khoảng 80-90% ung thư với u nhỏ dưới 0.5 cm.
Khi nào thì phụ nữ phải chụp QTV"
Hội Ung Thư Hoa Kỳ khuyên phụ nữ trên 40 tuổi, không có triệu chứng như không cục nhũ hoa, không tiết dịch núm vú, vẫn khỏe mạnh đều cần chụp nhũ ảnh X quang mỗi năm một lần.
Nghiên cứu cho hay chụp QTV giảm tử vong ung thư vú từ 20 tới 30% so với không chụp. Chụp quang tuyến vú không gây ra ung thư bởi vì lượng phóng xạ dùng rất ít, hầu như không có nguy cơ độc hại.
Quý vị có Medicare đều được chính phủ trả mọi phí tổn chụp QTV một lần mỗi 12 tháng. Bác sĩ sẽ cấp giấy giới thiệu để đi chụp QTV. Một số phòng quang tuyến sẽ giảm hoặc miễn lệ phí chụp nhũ hoa trong ngày này. Muốn biết địa chỉ các cơ sở tham gia, xin liên lạc với a) Hội Ung Thư Hoa Kỳ 1-800-ACS.2345; b)Tổ Chức Ung Thư Vú Susan G Komen 1-800-IM-AWARE.
Chúng tôi có phải sửa soạn gì trước khi chụp QTV không"
Không nên làm QTV một tuần trước khi có kinh; không nên thoa phấn, thoa kem trên da để hình X quang khỏi bị lu mờ.
Chụp QTV được thực hiện ra sao" –
Phương thức này rất giản dị. Chuyên viên yêu cầu quý tỷ muội đứng áp nhũ hoa vào giữa hai tấm chắn của máy quang tuyến để hình được rõ ràng. Quý vĩ sẽ cảm thấy nhũ hoa hơi khó chịu một chút nhưng thời gian chup không quá một phút là xong.
Khi chụp QTV mà có dấu hiệu bất thường thì phải làm gì"
Bác sĩ có thể làm siêu âm, chụp hình cắt lớp, sinh thiết tế bào vú để xác định bệnh.
Thế còn tự khám vú thì sao"
Các nhà chuyên môn về ung thư đều khuyên quý bà quý cô nên tự khám nhũ hoa đều đặn để phát hiện bất thường trên vú.
Theo thống kê, 75% trường hợp ung thư vú được nữ nhân tự tìm ra, vì họ hiểu rõ tường tận về cơ quan này hơn ai khác. Họ dễ dàng nhận thấy những thay đổi trên cặp nhũ hoa của họ: một vài cục nhỏ, một thay đổi méo mó của vú, một nhăn nheo của làn da hoặc tiết dịch từ núm vú. Đây là phương thức mà mọi người có thể làm được, vừa không tốn tiền, sẵn sàng có và chỉ mất có dăm phút mỗi tháng.
Chọn một ngày nhất định nào đó trong tháng để tự khám. Nếu còn kinh nguyệt thì vài ngày sau khi hết kinh, vì nhũ hoa lúc này sẽ không căng phồng. Nếu đã vào thời kỳ mãn kinh thì ngày nào khám cũng được, nhưng nên làm cùng ngày mỗi tháng đễ khỏi quên.
Dụng cụ khám rất giản dị: đôi mắt ngọc ngà, hai bàn tay vàng của mình và một tấm gương trong sáng.
Trước hết, ta đứng ngay thẳng trước gương với nụ cười hiền hòa thư dãn, hai tay buông thõng thoải mái, nghĩ tới chồng con hoặc người yêu. Quan sát nhũ hoa coi có gì bất thường. Chẳng hạn da nhăn nheo, méo mó, sưng đỏ; núm vú lẹm vô, rò rỉ chất lỏng.
Rồi quan sát nhũ hoa khi chống hai tay lên hông và úp hai bàn tay sau gáy.
Tiếp theo là thoa nắn. Để động tác này dễ dàng, ta nên tắm qua với một chút xà bông cho da trơn mềm.
Đặt bàn tay phải sau gáy, sờ nắn nhũ hoa phải với bàn tay trái. Hãy tưởng tượng nhũ hoa là mặt chiếc đồng hồ. Với đầu ngón tay khép chặt, bàn tay úp đặt trên vú ở 12 giờ, đưa các ngón tay từ từ xuống một giờ, hai giờ, sáu giờ rồi lần lần trở lại 12 giờ. Sờ nắn coi có u cục cứng nhỏ không đau “phục kích” đâu đó trong nhũ hoa.
Rồi chuyển hai ngón chỏ và ngón tay cái vào núm vú, nhắc lại động tác trên để sờ nắm núm, coi rắn mềm, co rút ra sao, có chẩy nước hoặc máu hay không.
Sau hết là chuyển các ngón tay ra xa hơn, tới nách để khám vì nơi đây cũng có tế bào vú.
Nhắc lại cùng động tác với vú bên trái.
Để hoàn tất, ta nằm ngửa ngay thẳng, rồi khám từng bên vú và núm vú. Muốn dễ dàng cho việc khám, lót cái gối nhỏ dưới vai, và bàn tay dưới đầu, mỗi khi khám vú trái hoặc vú phải.
Thế là hoàn tất việc tìm kiếm những bất thường của cặp nhũ hoa thân yêu.
Nếu cặp nhũ hoa bình thường như tháng trước thì ta yên tâm, khoe với chồng rồi ăn mừng. Nếu thấy vài cục nho nhỏ đâu đó thì cho thầy thuốc hay ngay. Các cục này thường xuất hiện nhiều hơn ở góc trên phía ngoài của vú. Cũng may là 75% các cục này lành tính, điều trị dễ dàng.
Đồng thời cũng nên nhờ chuyên viên y tế khám nhũ hoa mình hàng năm. Vì với chuyên môn kinh nghiệm, bàn tay của họ đôi khi cũng điêu luyện hơn mình trong việc tìm kiếm u cục bất thường.
Công việc khá giản dị, phải không quý tỷ muội. Vậy mà cũng sớm khám phá được ung thư nhũ hoa để rồi điều trị đấy.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
www.bsnguyenyduc.com
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Từ 25 năm qua, tháng 10 mỗi năm vẫn được Hoa Kỳ chọn là Tháng Quốc Gia Quan Tâm tới Ung Thư Vú (National Breast Cancer Awareness Month). Trong tháng, các cơ quan y tế công tư đều phát động chiến dịch hướng dẫn phụ nữ sớm khám phá, xác định rồi điều trị nan bệnh này. Theo hướng dẫn, phụ nữ trên 40 tuổi nên chụp X- quang nhũ hoa mỗi năm vì đây là phương thức tốt nhất để tìm ra bệnh ở giai đoạn phôi thai. Thứ Sáu tuần lễ thứ ba của tháng Mười là ngày Quốc Gia Chụp X-Quang vú. Năm nay trùng vào ngày thứ Sáu 21 tháng 10.
Cho nên xin cùng nhắc lại việc tìm kiếm ung thư này.
Đây đúng ra là chuyện riêng nói với quý bà. Nhưng quý ông cũng nên biết nên nghe. Vì Lang tôi sẽ đề cập tới cặp nhũ hoa mà tạo hóa ban cho nữ giới và nam giới rất quan tâm, cách này cách khác.
Ngoài vai trò biểu tượng tính cách phụ nữ và đặc tính sinh dục thứ nhì với làm đẹp, gợi tình, nhậy cảm (vú đàn bà, quà đàn ông), nhũ hoa có một nhiệm vụ thiêng cao cả hơn: đó là nuôi dưỡng con thơ bằng những giọt sữa ngon lành tươi ấm tự lòng mình. Vì “đàn bà không vú lấy gì nuôi con”. Tất nhiên là liền ông cũng có vú nhưng chỉ là hai vùng mô bào với núm cau nhỏ síu, chẳng có công dụng gì, ngoài việc điểm trang cho ngực khỏi trơ trụi. Và đôi khi để người tình tìm cảm hứng.
Nhũ hoa được Bà Mụ nặn mỗi người mỗi dạng lớn nhỏ khác nhau. nhưng vẫn có sữa nhiều ít để con bú tí và cũng mang những rủi ro bệnh tật như nhau. Do sự tinh nghịch thêm bớt chút mỡ béo của Bà Mụ mà đa số nữ giới có ngực trái hơi nhỉnh hơn ngực phải một chút. Có người thì bà cho tròn no, quả mướp, bánh dầy, người thì sừng trâu, cao như trái núi, cũng nhiều người xẹp lép như hai miếng bánh bèo để nguội 3 ngày.
Nhũ hoa quý bà được cấu tạo phù hợp chức năng sinh sữa nuôi con. Vú có khoảng 20 thùy tuyến sữa, mỗi tuyến có ống riêng mở ra ngoài núm vú. Vú không có bắp thịt mà có tế bào mỡ, mô liên kết, mạch máu, dây thần kinh và hệ thống bạch huyết. Vú đàn ông không có thùy sữa. Nhũ hoa lớn hay nhỏ là tùy theo số tế bào mỡ và không ảnh hưởng gì tới số lượng và phẩm chất của sữa. Chỉ khi các tuyến sữa căng phồng vào thời gian người đàn bà có thai mới phản ảnh câu nói kinh nghiệm của các cụ là “nhớn vú bụ con”. Ung thư xẩy ra ở tuyến thùy và ống dẫn sữa. Mấy sợi dây chằng cột vú vào lồng ngực. Dây chằng mà xệ dãn thì vú cũng xệ theo. Núm và quầng vú là phần gợi tình với nhiều sợi thần kinh cảm giác kích thích. Mô bào của vú chịu ảnh hưởng của kích thích tố nữ tiết ra từ noãn sào và vài bộ phận khác. Các kích thích tố này thay đổi kích thước, hình dáng của vú từ lúc mới sanh tới tuổi dậy thì, trưởng thành có kinh có thai rồi khi đáo tuổi về già.
Nếu vẻ đẹp của đôi gò Bồng đảo đã là đề tài lý thú, hấp dẫn của văn thi sĩ, giải phẫu thẩm mỹ thì rủi ro bệnh tật của vú cũng làm bận tâm các nhà y khoa học và người chẳng may vướng phải rủi ro. Vì vú cũng chỉ là một tập hợp những mô bào, có sinh có tử, có đau yếu lành mạnh như trăm ngàn loại mô bào khác trong cơ thể.
Ung Thư Vú là một trong những rủi ro đó.
Ngoài ung thu da, ung thư vú là niềm lo ngại nhất của phụ nữ khắp nơi.
Tại Hoa Kỳ, ung thư Vú đứng thứ nhì trong số các ung thư thường thấy và cũng là nguyên nhân tử vong thứ nhì vì ung thư ở nữ giới.
Theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ, trong năm 2011 sẽ có 230,480 phụ nữ được chẩn đoán bị ung thư vú và số tử vong là 39,520 trường hợp. Với phụ nữ người Mỹ gốc Á châu, ung thư vú đứng hàng đầu trong các bệnh ung thư. Nam nhân cũng bị ung thư bộ phận này với con số 2140 ca và 450 tử vong.
Bên Việt Nam, ung thư nhũ hoa có nhiều thứ nhì sau ung thư cổ tử cung. Sài Gòn nhiều ung thư hơn Hà Nội 2000/1521 trường hợp.
Càng lo ngại càng nên nhớ rằng nếu quý tỷ muội tìm ra ung thư sớm thì điều trị cũng hiệu quả hơn và ta có nhiều hy vọng kéo dài cuộc sống bình an.
Các phương thức khám phá hiện nay gồm có mammogram và tự khám vú (self breast examination).
Mammogram là gì và công dụng ra sao"
Mammogram là chụp quang tuyến X vú để tìm ra những thay đổi trong cấu trúc của nhũ hoa mà khám tay không thấy được. Chụp quang tuyến Vú giúp ích khá nhiều vì có thể sớm tìm ra khoảng 80-90% ung thư với u nhỏ dưới 0.5 cm.
Khi nào thì phụ nữ phải chụp QTV"
Hội Ung Thư Hoa Kỳ khuyên phụ nữ trên 40 tuổi, không có triệu chứng như không cục nhũ hoa, không tiết dịch núm vú, vẫn khỏe mạnh đều cần chụp nhũ ảnh X quang mỗi năm một lần.
Nghiên cứu cho hay chụp QTV giảm tử vong ung thư vú từ 20 tới 30% so với không chụp. Chụp quang tuyến vú không gây ra ung thư bởi vì lượng phóng xạ dùng rất ít, hầu như không có nguy cơ độc hại.
Quý vị có Medicare đều được chính phủ trả mọi phí tổn chụp QTV một lần mỗi 12 tháng. Bác sĩ sẽ cấp giấy giới thiệu để đi chụp QTV. Một số phòng quang tuyến sẽ giảm hoặc miễn lệ phí chụp nhũ hoa trong ngày này. Muốn biết địa chỉ các cơ sở tham gia, xin liên lạc với a) Hội Ung Thư Hoa Kỳ 1-800-ACS.2345; b)Tổ Chức Ung Thư Vú Susan G Komen 1-800-IM-AWARE.
Chúng tôi có phải sửa soạn gì trước khi chụp QTV không"
Không nên làm QTV một tuần trước khi có kinh; không nên thoa phấn, thoa kem trên da để hình X quang khỏi bị lu mờ.
Chụp QTV được thực hiện ra sao" –
Phương thức này rất giản dị. Chuyên viên yêu cầu quý tỷ muội đứng áp nhũ hoa vào giữa hai tấm chắn của máy quang tuyến để hình được rõ ràng. Quý vĩ sẽ cảm thấy nhũ hoa hơi khó chịu một chút nhưng thời gian chup không quá một phút là xong.
Khi chụp QTV mà có dấu hiệu bất thường thì phải làm gì"
Bác sĩ có thể làm siêu âm, chụp hình cắt lớp, sinh thiết tế bào vú để xác định bệnh.
Thế còn tự khám vú thì sao"
Các nhà chuyên môn về ung thư đều khuyên quý bà quý cô nên tự khám nhũ hoa đều đặn để phát hiện bất thường trên vú.
Theo thống kê, 75% trường hợp ung thư vú được nữ nhân tự tìm ra, vì họ hiểu rõ tường tận về cơ quan này hơn ai khác. Họ dễ dàng nhận thấy những thay đổi trên cặp nhũ hoa của họ: một vài cục nhỏ, một thay đổi méo mó của vú, một nhăn nheo của làn da hoặc tiết dịch từ núm vú. Đây là phương thức mà mọi người có thể làm được, vừa không tốn tiền, sẵn sàng có và chỉ mất có dăm phút mỗi tháng.
Chọn một ngày nhất định nào đó trong tháng để tự khám. Nếu còn kinh nguyệt thì vài ngày sau khi hết kinh, vì nhũ hoa lúc này sẽ không căng phồng. Nếu đã vào thời kỳ mãn kinh thì ngày nào khám cũng được, nhưng nên làm cùng ngày mỗi tháng đễ khỏi quên.
Dụng cụ khám rất giản dị: đôi mắt ngọc ngà, hai bàn tay vàng của mình và một tấm gương trong sáng.
Trước hết, ta đứng ngay thẳng trước gương với nụ cười hiền hòa thư dãn, hai tay buông thõng thoải mái, nghĩ tới chồng con hoặc người yêu. Quan sát nhũ hoa coi có gì bất thường. Chẳng hạn da nhăn nheo, méo mó, sưng đỏ; núm vú lẹm vô, rò rỉ chất lỏng.
Rồi quan sát nhũ hoa khi chống hai tay lên hông và úp hai bàn tay sau gáy.
Tiếp theo là thoa nắn. Để động tác này dễ dàng, ta nên tắm qua với một chút xà bông cho da trơn mềm.
Đặt bàn tay phải sau gáy, sờ nắn nhũ hoa phải với bàn tay trái. Hãy tưởng tượng nhũ hoa là mặt chiếc đồng hồ. Với đầu ngón tay khép chặt, bàn tay úp đặt trên vú ở 12 giờ, đưa các ngón tay từ từ xuống một giờ, hai giờ, sáu giờ rồi lần lần trở lại 12 giờ. Sờ nắn coi có u cục cứng nhỏ không đau “phục kích” đâu đó trong nhũ hoa.
Rồi chuyển hai ngón chỏ và ngón tay cái vào núm vú, nhắc lại động tác trên để sờ nắm núm, coi rắn mềm, co rút ra sao, có chẩy nước hoặc máu hay không.
Sau hết là chuyển các ngón tay ra xa hơn, tới nách để khám vì nơi đây cũng có tế bào vú.
Nhắc lại cùng động tác với vú bên trái.
Để hoàn tất, ta nằm ngửa ngay thẳng, rồi khám từng bên vú và núm vú. Muốn dễ dàng cho việc khám, lót cái gối nhỏ dưới vai, và bàn tay dưới đầu, mỗi khi khám vú trái hoặc vú phải.
Thế là hoàn tất việc tìm kiếm những bất thường của cặp nhũ hoa thân yêu.
Nếu cặp nhũ hoa bình thường như tháng trước thì ta yên tâm, khoe với chồng rồi ăn mừng. Nếu thấy vài cục nho nhỏ đâu đó thì cho thầy thuốc hay ngay. Các cục này thường xuất hiện nhiều hơn ở góc trên phía ngoài của vú. Cũng may là 75% các cục này lành tính, điều trị dễ dàng.
Đồng thời cũng nên nhờ chuyên viên y tế khám nhũ hoa mình hàng năm. Vì với chuyên môn kinh nghiệm, bàn tay của họ đôi khi cũng điêu luyện hơn mình trong việc tìm kiếm u cục bất thường.
Công việc khá giản dị, phải không quý tỷ muội. Vậy mà cũng sớm khám phá được ung thư nhũ hoa để rồi điều trị đấy.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
www.bsnguyenyduc.com
Gửi ý kiến của bạn
