Thiên kiến hay thành kiến là cách nhìn chết cứng, gộp chung, thiên lệch và không hớp lý về một lớp người. Kỳ thị là hành động đối xử bất công, phân biệt một lớp người. Thiên kiến chỉ mới là quan điểm, chưa biến thành hành động như kỳ thị. Kết quả một cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy người Mỹ gốc Hoa (viết tắt NMGH) bị thiên kiến rất nặng.
Tổ chức NMGH, Committee of 100, tài trơ một cuộc thăm dò bằng điện thoại, hỏi ý kiến 1.216 người Mỹ, kéo dài từ 1 đến 14 tháng 3, năm 2001. Thái độ chung của Người Mỹ Trắng (viết tắt NMT) đối với NMGH "rất là tiêu cực." Tế phân như sau: 25% rất tiêu cực, 43% khá tiêu cực; chỉ có 32% là tích cực. Nói khác, trong 4 NMT chỉ có 1 người có thiện cảm với NMGH.
NMT tỏ ra không hài lòng NMGH trong nhiều vấn đề được hỏi. 34% NMT cho NMGH quá ảnh hưởng vào nền kỹ thuật cao của Mỹ. 32% NMT cho NMGH luôn luôn muốn làm "sếp" trong mọi việc, trung thành với Trung Quốc nhiều hơn Mỹ. 28% NMT cho NMGH khó gần gũi và khó làm bạn. 24% NMT cho NMGHø giành giựt và đem ra khỏi xứ công ăn việc làm của Mỹ.
Về hôn nhân liên sắc tộc, dù đại đa số NMT ngưỡng mộ lòng trung thành với gia đình, tánh cần cù và hiếu học của NMGH, nhưng gần 25% NMT không tán thành việc lập gia đình với NMGH, trong khi 33% NMT trả lời không thích lấy vợ, chồng với Người Mỹ Đen. Như vậy, NMGH là hạng người thứ hai, NMT không muốn kết hôn, sau Người Mỹ Đen.
23% NMT cảm thấy khó chịu với ý nghĩ bầu cho một ứng cử viên Tổng thống NMGH.
Cuộc thăm dò cũng tìm hiểu xem liệu NMT có thiên kiến với Người Mỹ gốc Á châu nói chung hay không. Danh từ Người Mỹ gốc Á châu gồm nhiều xuất xứ: Trung hoa, Nhựt bổn, Đại hàn, Phi luật tân, Việt nam, Aán độ, Pakistan v.v.; nhiều văn hoá khác nhau, Hán, Hồi, Phật, 214 người được hỏi trả lời gần giống nhau. Có. Thiên kiến chung đối với Người Mỹ gốc Á châu, chớ không riêng gì với NMGH. 17% NMT tỏ ra khó chịu khi Người Mỹ gốc Á châu dọn nhà vào ở chung xóm.
Sai số 3.1%. Kết quả này được công bố ở Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia, tại Thủ đô Hoa thịnh Đốn, thứ ba 24/4/01 vừa rồi.
Cuộc thăm dò làm từ 1 đến 14 tháng 3 năm nay, chắc chắn có bị ảnh hưởng bởi việc Tư Pháp Mỹ truy tố Tiến sĩ Wen Ho Lee sao chép dĩa tài liệu bí mật vũ khí nguyền tử của Mỹ cho Trung quốc.
Con số NMT tỏ ra mất cảm tình với NMGH sẽ tăng vọt nếu cuộc thăm dò làm sau biến cố máy bay thám thính EP3 đụng phi cơ chiến đấu Trung quốc rớt tại Đảo Hải Nam và 24 người Mỹ bị cầm giữ mấy ngày. Trong những ngày ấy, công chúng Mỹ chịu một trận mưa pháo kích bằng những tin tức nín thở, hình ảnh giật gân, và lời lẽ luận bàn, kêu gọi thấu tim gan của nhiều nhân vật chánh trị. Nhân dân Mỹ hàng ngày chạy theo cây kim đồng hồ và tối mặt tối mày vì công việc. Tin tức lại quá ngắn gọn vì thì giờ của truyền thanh, truyền hình Mỹ quí hơn vàng. Không ít người Mỹ cổ áo trắng lẫn xanh tưởng đâu Trung quốc sẽ xử trảm 24 người Mỹ con tin và chiến tranh Hoa Mỹ khó mà tránh. Dù hiện tại quả bóng đã xì bớt hơi; 24 người Mỹ đã được về. Nhưng cuộc thương thảo để đem chiếc máy bay kỹ thuật cao về, việc bán quân dụng cho Đài loan còn rất sôi nổi, gay go. Sôi nổi, gay go đến mức TT Bush tuyên bố nếu Đài Loan bị tấn công, Mỹ sẽ nhảy vào.
Từ sau Chiến tranh Lạnh, bên dưới những lời lẽ, những cuộc viếng thăm ngoại giao có vẻ thân thiện, mua bán có vẻ tấp nập ,Trung quốc vẫn là nước Cộng sản Mỹ e ngại nhứt, một đối thủ đáng gờm nhứt trên thế giới hậu Chiến tranh Lạnh.
Một thế kỷ rưỡi sau ngày Người Hoa đặt chân đầu tiên lên đất California, tiểu bang quần cư của trên 40% Người Mỹ gốc Á châu, cứ 4 NMT lại có 1 người không ưa NMGH. Thiên kiến nặng, chớ không nhẹ. Trong 150 dài ấy, cứ mỗi lần nước Mỹ gặp khó khăn kinh tế là có thiên kiến, kỳ thị người Hoa (Ling, 1971; Boswell,1986). Văn bản luật và dưới luật liên quan đến biện pháp hạn chế nhập cư, nhập tịch, làm ăn đối với người Hoa nhiều cả đống. Trước thái độ không thân thiện ấy, NMGH phải co cụm lại để tự bảo vệ, trong các Phố Tàu, phát triễn mạnh tinh thần bang hội và tìm con đường vươn lên qua ngõ giáo dục.
Theo tài liệu của Bureau of the Census Mỹ, lợi tức đồng niên trung bình của NMGH năm 1990 là 41.316 đô la, cao hơn mức trung bình cả nước (35.225). Số người tốt nghiệp đại học 4 năm hay nhiều hơn, năm 1998, tỷ lệ 40.7%, gần gấp đôi tỷ lệ trung bình Mỹ( 20.3%). Nhiều trí thức Mỹ gốc Hoa đang đứng hàng đầu trong các Đại học danh tiếng Mỹ. Việc vươn lên của NMGH không làm giảm thiên kiến. Trái lại, ở một vài khía cạnh, nó tăng thêm thiên kiến nữa là khác. Cụ thể như việc người MGH tìm thăng tiến trong khoa học kỹ thuật lại bị 34% NMT nghĩ là NMGH xen quá nhiều vào kỹ thuật cao của Mỹ, nghi là NMGH ăn cắp bí mật cho Bắc Kinh, trung thành với Trung quốc hơn với Mỹ.
Thiên kiến một phần lớn cũng do công tác kiều vận của Bắc kinh. Khi xưa, trong tình hình giành quyền lãnh đạo CS Quốc tế, hơn một lần và nhiều hơn một nhân vật chóp bu CS Trung quốc từng tự hào và khoe Trung quốc là một nước có đội quân thứ năm lớn nhứt thế giới. Liên xô có thể chiếm Trung quốc, nhưng không giữ được khi đội quân thứ năm trở về kết hợp với quân bản địa, giải phóng Trung quốc và phản công Liên xô, xóa tên nước này trên bản đồ thế giới. Liên xô bây giờ không còn, nhưng có nhiều dấu chỉ cho thấy Nga lẫn các nước CS còn lại đang bị hút dần vào quỹ đạo Trung quốc.
Thế cho nên, kết quả thăm dò cho thấy thiên kiến của NMT đối với NMGH rất nặng dù NMT và NMGH đã sống chung với nhau một thế kỷ rưỡi rồi. Cũng may là Hiến pháp và luật pháp Mỹ cấm chỉ và chế tài kỳ thị sắc tộc, nên những điều đáng tiếc không xảy ra.
Tuy nhiên, ai biết được chuyện gì sẽ xảy ra khi có mâu thuẫn hay xung đột lớn, như Chiến tranh Mỹ Nhựt trong Thế chiến 2. Hàng vạn người Mỹ gốc Nhựt bị sắc luật của TT Roosevelt tập trung giam lỏng để rồi sau đó Quốc hội Mỹ xin lỗi và bồi thường tượng trưng. Hy vọng một sai lầm tương tự sẽ mãi mãi không tái diễn trong xã hội đa văn hóa, đa sắc tộc này.
Gửi ý kiến của bạn
