Húy Nhật, theo thế tình là ngày giỗ của người đã qua đời. Trong Phật giáo gọi là ngày tiểu tường. Dù đạo hay đời, ý nghĩa của Húy Nhật là tưởng niệm công nghiệp của người đã làm trong khi sinh tiền và nhắc lại cuộc đời vinh hiển của người cho hậu thế tán dương và noi theo. Cùng mục đích đó, chùa Vĩnh Nghiêm ở Hoa Kỳ, hằng năm làm lễ Hiệp Kỵ Chư Tôn Đức Giác Linh vào dịp Húy Nhật Ngài Thích Tâm Giác. Nhân dịp này chúng ta tề tựu về Tổ Đường cùng nhau đốt nén tâm hương chí thành kính lễ tưởng niệm:
Thắp hương đảnh lễ người xưa.
Có công truyền đạo sớm trưa tu hành.
Luật nghi giáo hạnh quy trình.
Ơn thầy giáo huấn đức lành ghi sâu.
Hằng năm Húy Nhật nguyện cầu.
Nêu cao công nghiệp người sau kế truyền.
Danh thơm vang bóng cửa thiền.
Người đi để lại đức hiền trần gian.
Tăng đề tả chúng hợp đoàn.
Cùng nhau đứng trước linh quang cúi đầu.
Ngài Thích Tâm Giác, thế danh là Trần Văn Mỹ. Một đồng tử xuất gia, đệ tử Tô Trí Hải, một danh tăng Thiền Sư của Phật Giáo miền Bắc, đã đóng góp nhiều công đức trong việc Chấn Hưng Phật Giáo Việt Nam qua các thập niên 30, 40 và 50. Tôi được biết ngài Thích Tâm Giác từ năm 1950, vào dịp lễ Chung Thất Tứ Cửu, tuần định nghiệp của anh ruột tôi là Sư Ông Thanh Phổ Thích Tâm Uyên, tọa chủ chùa Giác Hoàng Phú Vinh, Kim Sơn, Ninh Bình.
Hòa thượng Tâm Giác là một vị tăng có giới đức đạo hạnh, được uy tín trong hàng tứ giới Phật tử. Đã được trường Tăng Học Quán Sứ lựa chọn gửi đi du học Nhật Bản năm 1954. Suốt 8 năm du học, với cấp bằng cao học triết và đệ tứ đẳng huyền đai về nhu đạo. Ngoài ra còn được đắc truyền tâm pháp thiền học của các danh tăng thiền sư Phật Giáo Nhật Bản.
Về nước năm 1962, sư ông mở các lớp dạy tĩnh tọa tu thiền cho Phật tử tại hai chùa Giác Minh và Phước Hòa, Saigon. Tới mùa Phật Đản pháp nạn năm 1963, hòa thượng Thích Tâm Giác đã tham gia tích cực trong cuộc tranh đấu cho nhân quyền và bình đẳng tôn giáo.
Hòa thượng được đề cử là Chánh Đại Diện Miền Vĩnh Nghiêm của khối phật giáo đồ miền Bắc lập nghiệp và hành đạo tại miền Nam, kiêm nhiệm các chức vụ Tổng vụ trưởng Kiến Thiết và Tài Chánh trong hệ thống tổ chức Phật giáo Việt Nam Thống Nhất thành lập năm 1964. Đồng thời hòa thượng còn được cung thỉnh giữ chức giám đốc nha tuyên úy trong quân đội để lãnh đạo tinh thần chiến sĩ Quốc Gia bảo vệ giang sơn đất nước.
Trên bước đường tu học, hành đạo Ngài Thích Tâm Giác đã hiến dâng trọn cuộc đời cho lý tưởng vị tha, ngài đã thực hành hạnh nguyện Bồ Tát độ sinh đưa Đạo và Đời, tùy duyên dẫn dắt mọi người đi về bến giác. Nhìn chung về cuộc đời thế đạo, ngài đã tạo cho riêng mình một địa vị khá đặc biệt về cả ba lãnh vực:
1. Lập công.
2. Lập đức.
3. Lập ngôn.
Người xưa cho đó là ba điều bất hủ để lại thế gian. Ý nghĩa của ba điều bất hủ dã được tác giả đại chúng diễn thành lời ca truyền khẩu trong văn chương bình dân:
Cổ nhân đã nói rõ ràng.
Ba điều bất hủ dân làng kính tôn.
Lập công, lập đức, lập ngôn.
Danh thơm để lại tiếng đồn gần xa.
Lập công bình định nước nhà.
Đánh Đông, dẹp Bắc quốc gia thái bình.
Dinh điền lập ấy xây thành.
Mở mang kinh tế học hành cho dân.
Mọi điều phúc thiện chuyên cần.
Đó là lập đức tinh thần nêu gương.
Lập ngôn lời nói văn chương
Lý thuyết triết học dẫn đường hậu sinh.
Sử sách ghi lại công trình.
Ba điều bất hủ hiển vinh kiếp người.
Xét về công nghiệp trong hàng tăng giới, không mấy ai đã làm được cả ba điều bất hủ đó, nhưng ngài Thích Tâm Giác đã đạt được trọn cả ba.
Luận về Lập Công, ngài Tâm Giác là một nhà sư đầu tiên bước vào đường binh nghiệp. Lãnh đạo tinh thần quân đội hướng về lý tưởng quốc gia tự do, dân chủ. Đi khắp các vùng chiến thuật, ngài ủy lạo chiến sĩ đang xông pha nơi chiến trận, hướng dẫn đoàn quân cầm vững tay súng để bảo vệ non sông đất Việt. Công trạng đó đã được ghi trong quân sử với huy chương "Đệ Ngũ Đẳng Bảo Quốc Huân Chương", rất xứng danh đã lập được công nghiệp đối với quốc gia dân tộc.
Lập Đức: trong cương vị giáo huấn, ngài Tâm Giác đã mở trường Nhu Đạo Quang Trung tại Saigon và chi nhánh các tỉnh trên toàn quốc, đào tạo hàng trăm ngàn thanh niên nam nữ có tinh thần võ sĩ đạo. Mang pháp môn thiền học ứng dụng vào môn võ thuật để hướng dẫn cho thế hệ trẻ trở thành những công dân có chí cả bền gan hăng say hoạt động. Biết yêu chuộng tự do nhân chủ trong sứ mạng phục vụ quốc gia xứ sở.
Sáng kiến tạo lập ngôi chùa Vĩnh Nghiêm Saigon đã kết hợp khối phật giáo đồ miền Bắc lập nghiệp và hành đạo tại miền Nam về một mối. Hướng mọi người con Phật sinh trưởng quê hương đất Bắc về tổ nghiệp tông truyền của giòng phái Vĩnh Nghiêm Bắc Việt, để cùng nhau thắp sáng ngọn đuốc trí tuệ hoằng truyền Phật đạo miền Nam. Ngôi chùa Vĩnh Nghiêm là một danh thắng văn hóa lịch sử Phật Giáo Việt Nam hiện nay và đang đi vào danh lam thắng tích văn hóa lịch sử tộc Việt.
Trong lãnh vực kinh tế, ngài đã mở công ty khai thác giếng dầu "Việt Nhật" do ngài làm chủ tịch điều hành sáng lập, để dự trù xây dựng một nền kinh tế tự túc cho Phật giáo. Một hướng đi mới rất khó hợp quan niệm thăng tiến của đại chúng Phật giáo đồ Việt Nam, hằng khát ngưỡng, mong muốn có một hệ thống kinh tế tự túc cho các chùa. Chưa một chùa nào vận dụng sự cúng dườøng của tín thí để xây dựng cuộc sống tự túc cho Tăng ni trong chùa mà phần đông chỉ dựa vào lợi dụng tín thí để sinh sống trọn đời. Nhật Bản, phật giáo được nhận là quốc giáo là do các hàng tăng giới đã có tài trí siêu việt về khoa học kinh tế. Mỗi ngôi chùa đều có các hãng xưởng công kỹ nghệ, nhà thương, trường học, khách sạn. Họ có óc học hỏi canh tân, nhìn xa trông rộng, biết rõ đường tiến của nhân loại để biến chế sản phẩm hấp dẫn thị hiếu của thời đại. Những sản phẩm đó nhiều hay ít mang tính chất truyền bá Phật giáo và mang niềm hãnh diện của họ, lấy quan niệm nhập thế trong tư tưởng Đại Thừa Phật Giáo để xây dựng quốc gia Nhật là ánh sáng Á Châu đang tiến lên thị trường kỹ thuật kinh tế thượng đẳng của thế giới ngày nay. Du học ở Nhật về nước có nhiều vị, nhưng chưa ai đưa ra đường lối xây dựng kinh tế cho Phật giáo. Duy có Ngài Thích Tâm Giác đã đề xướng kinh tế tự túc, khuyến khích các chùa mở các trường Trung Tiểu Học để khai hóa dân trí và duy trì đức tin Phật đạo cho tuổi trẻ. Mở các xưởng công kỹ nghệ, nhà máy dệt tại Phước Long, Thủ Đức, nhà in Vĩnh Tiến tại Long Hải Vũng Tàu, với mục đích tạo dựng công việc cho Phật giáo nói riêng và sự hưng thịnh quốc gia nói chung. Đặc biệt đã mở một chẩn Y viện, chữa bệnh và phát thuốc cho đồng bào. Những công đức tạo dựng đó rất xứng đáng với danh xưng Lập Đức vậy.
Về phương diện Lập Ngôn, ngài Tâm Giác đã để lại cho chúng ta ngày nay và thế hệ sau này bằng những tác phẩm Triết học như "thiền học" "duy thức học" "diễn thuyết" để mở đường cho nhân thế muốn tìm hiểu về Phật học. Về giáo dục thì quyển "Thiền học và Nhu đạo" rất có giá trị cho thanh thiếu niên biết dung hợp giữa giáo dục và đạo đức để trở thành những người công dân có đức hạnh, can trường dũng chí hiên ngang của các bật anh hùng liệt nữ xây dựng quốc gia dân tộc. Đó là công đức Lập Ngôn vậy.
Ngài Tâm Giác đã đi về cõi Phật, nhưng ba điều Lập Công, Lập Đức, Lập Ngôn mà ngài đã tạo dựng vẫn còn mãi mãi chốn trần gian. Ngôi chùa Vĩnh Nghiêm Saigon còn thì phương danh Tâm Giác còn thơm ngát và sáng chói trong văn hóa Việt. Ở hải ngoại, nơi nào tạo lập Phật đường tu viện mang danh Vĩnh Nghiêm thì công đức của Ngài Tâm Giác đươc xiển dương tán thán và hình ảnh linh vị Ngài được thiết lập tôn thờ kính lễ.
Hình bóng của Ngài Tâm Giác được Phật giáo đồ Việt Nam nhắc nhở nhiều là ba điều công nghiệp nêu trên. Còn đối với tôi, có những nét đặc biệt nhớ tưởng về đạo hạnh, uy tín và sự tận tâm hiến dâng cuộc đời của Ngài cho đạo.
Đạo hạnh của Ngài rất khiêm cung đối với mọi người trên dưới. Luôn luôn vui vẻ hòa nhã. Có lòng từ lo giúp đỡ mọi người. Tôn trọng lẽ phải, quý mến người hiền tài không phân biệt tuổi lớn nhỏ. Tôi còn nhớ khi ngài du học hồi hương bằng tàu buôn của Nhật. Buổi chiều vào lúc 3 giờ ngày 18-8-62 tôi ra bến Bạch Đằng đã thấy đông đủ tăng ni trong Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt tại miền Nam và phật tử đón rước Ngài Tâm Giác, người có chí lớn đại nguyện thì dù ở hoàn cảnh nào hay cương vị nào cũng tạo dựng được điều kiện thuận lợi làm nên đại sự. Chùa Vĩnh Nghiêm được dựng trên đám ruộng bùn, rau muống giữa lúc mái nhà Thống Nhất Phật Giáo nghiêng ngã bởi các khuynh hướng chính kiến hành đạo khác nhau. Trong khi quỹ của Viện Hóa Đạo Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất có trên sáu chục tuổi đủ điều kiện thuận lợi tài chánh, đất đai rộng đang uy tín hổ trợ của dân chúng nhưng đã chẳng bao giờ hoàn tất được căn nhà xây làm trụ sở, so với miền Vĩnh Nghiêm, ngân khoảng chưa có đến mười ngàn đồng, vài mảnh ruộng vườn nước mênh mông, nhưng nhờ nghị lực kiên trì tài trí tháo vát, quyết tâm xây dựng nên tăng ni phật tử tin tưởng vào Ngài lãnh đạo, chung nhau góp sức tạo nên ngôi chùa Vĩnh Nghiêm to lớn trang nghiêm đẹp nhất miền Nam Việt Nam. Chùa Vĩnh Nghiêm tạm hoàn thành, thì Ngài nghĩ tới tinh thần hòa hợp tái Thống Nhất Phật Giáo Việt Nam bằng cách xây dựng Bảo Tháp Việt Nam Quốc Tự cao lớn nhất Việt Nam. Công việc đang tiến hành khả quan, Bảo Tháp bảy tầng đã hoàn thành bốn tầng thì Ngài đi về cõi Phật. Điều đáng nhớ trong tôi là Ngài Tâm Giác rất hoan hỷ, không buồn phiền ai, dù lớn nhỏ.
Du học về nước năm 1968 được quý thầy kể lại sự việc (chia rẽ của GHPGVNTN giữa hai khối Quốc Tự và Ấn Quang). Tôi đã khuyên ngài Tâm Giác giữ miền Vĩnh Nghiêm trong tinh thần hòa hợp đối với anh em trong pháp phái sơn môn. Ngài đã nghe tôi, đi thăm viếng quý thầy và trong giòng phái các dịp lễ Tết, khi yếu đau. Từ địa vị người trên, anh cả nhìn xuống, quên hết những buồn phiền của kẻ dưới, ngài lấy lại đươc sự giao hòa, niềm thương kính của quý thầy trong sơn môn pháp phái và giáo hội.
Ngài Tăng Thống Thích Tịnh Khiết viên tịch, lúc đó ngài Tâm Giác là viện trưởng viện hóa đạo khối Quốc Tự. Ngài tâm sự với tôi nghe rằng Thượng Tọa Thích Tâm Châu gửi điện tín ra Từ Đàm, Huế phúng điếu và tham dự tang lễ mà ngoài Huế không muốn đón tiếp.… Tôi trình bày với Ngài "Thầy là viện trưởng khác với cụ Tâm Châu. Hơn nữa dù sao ngài Tịnh Khiết cũng là vị Tăng Thống đầu tiên của Giáo Hội Phật Giáo Việt nam Thống Nhất, rất xứng đáng. Theo con, thầy cứ cho kéo cờ Phật Giáo rủ ở Quốc tự và treo biểu ngữ "Viện Hóa Đạo-Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất thành kính tưởng niệm Đức Tăng Thống Tịnh Khiết viên tịch" và thầy điện tín ra Huế báo ngày giờ ra phúng điếu và không tham dự tang lễ, họ tiếp hay không, cứ ra, không để ý tới." Quả vậy, Ngài làm theo đề nghị của tôi. Tới khi ra Huế, được đông đủ Hội Đồng Lưỡng Viện Hóa Đạo và Tăng Thống Khối Ấn Quang đón tiếp long trọng và giới thiệu Ngài khi làm lễ phúng điếu: "Thượng tọa Thích Tâm Giác, Chánh Đại Diện Miền Vĩnh Nghiêm, Giám Đốc Nha Tuyên Úy Phật Giáo, đương nhiệm Viện Trưởng Viện Hóa Đạo Quốc Tự niệm hương đảnh lễ Tăng Thống Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, Thượng Tịnh Hạ Khiết Giác Linh Hòa Thượng tam bái."
Sau khi ở Huế về, Ngài cho tôi biết: "Thầy ra Huế, phúng điếu Hòa Thượng Tăng Thống Tịnh Khiết, Thầy Trí Thủ, Thiện Siêu, Trí Quang, Thiện Minh, Đức Nhuận và Huyền Quang vui vẻ lắm. Hòa thượng Trí Thủ đề nghị việc Thống Nhất Phật Giáo." Ngài Tâm Giác đã chấp nhận và liên hệ với quý Thầy bên Ấn Quang để tiến tới tinh thần hòa hợp, bằng chứng cụ thể là hai bên hòa hợp với nhau tổ chức lễ Phật Đản năm 1972 dựng lễ đài tại Ngã Bảy Saigon. Con đường hướng về tái Thống Nhất Phật Giáo Việt Nam đang tiến hành thì Ngài lâm bệnh và viên tịch ngày 20-10 Quí Sửu (1973) trụ thế 60 tuổi, hạ lạp 40.
Kính bạch Giác Linh Hòa Thượng Thích Tâm Giác,
Công đức Ngài là vô lượng
Dựng Phật Tòa Bảo Tháp Vĩnh Nghiêm
Chẩn Y viện với phòng kinh sách.
Nhà Tăng đạo hạnh khách quan chiêm.
Kính bái.
GHI CHÚ: Theo thông bạch của Chùa Vĩnh Nghiêm, 1476-1488 S. Reservoir St, Pomona, CA 91766, Tel: (909) 620-7041, Đại lão Hòa Thượng Thích Trí Dũng, Chứng minh Đạo sư Tổ Đình Vĩnh Nghiêm tại VN, vừa viên tịch lúc 4 giờ sáng ngày mùng 9 tháng 10 Tân Tỵ, nhằm ngày 23 tháng 11/2001 tại Nam Thiên Nhật Tự, Thủ Đức, Việt Nam.
Chùa Vĩnh Nghiêm, Pomona, sẽ thiết lễ truy tiễn giác linh Hòa Thượng vào dịp Lễ Húy Nhật Hòa Thượng Thích Tâm Giác vào lúc 11 giờ sáng ngày Chủ Nhật mùng 2 tháng 12 năm 2001.
Gửi ý kiến của bạn
