-Hà Nội, ngày 7-12-2005
Kính gửi: Bộ chính trị, Ban bí thư, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương Đảng
Đồng kính gửi: Hội khoa học phát triển nhân lực và nhân tài Việt Nam
Mấy tháng qua trong dư luận xã hội lan truyền thông tin do cán bộ Văn hóa tư tưởng nói chuyện tại các buổi thời sự là sẽ có việc thi hành kỷ luật đồng chí Đoàn Duy Thành, nguyên Phó thủ tướng và hiện nay là chủ tịch Hội phát triển nhân lực và nhân tài Việt Nam, lý do kỷ luật là do cuốn hồi ký Làm người là khó của đồng chí viết, tự in biếu bạn bè và cho con cháu đọc.
Mấy ngày gần đây trên internet có cả toàn văn bức thư của đồng chí Đặng Văn Việt nguyên Trung đoàn trưởng trung đoàn 174 thời gian 1949 - 1953 kiến nghị với Bộ chính trị không nên thi hành kỷ luật đồng chí Thành, và cả thông tin về cuộc họp chi Bộ nơi đồng chí Thành sinh hoạt Đảng có sự tham dự của Uỷ ban kiểm tra Trung ương Đảng họp bàn về kỷ luật tác giả cuốn hồi ký và nghị quyết của chi bộ có 11/13 Đảng viên đã biểu quyết không thi hành kỷ luật.
Sau khi tìm hiểu việc này, tôi thấy rằng Không thể và không nên thi hành kỷ luật người viết cuốn Hồi ký đó với mấy lý do sau đây.
Hồi ký là một thể loại văn học mà con người ghi lại những suy nghĩ về những việc mà mình đã trải qua, tại đây quyền suy nghĩ của mỗi con người về mối quan hệ bạn bè, công việc, trong xã hội được tôn trọng. Trên thế giới từ xưa tới nay, không ai bắt con người và cũng không thể làm được việcbắt con người phải viết hồi ký theo một quyền lực nào, sự suy nghĩ của con người được tôn trọng dù sự suy nghĩ đó khác với sự suy nghĩ của những người khác kể cả những người đang nắm quyền lực trong xã hội. Quyền được tự do suy nghĩ và quyền hành động là hai việc khác nhau, về hành động thì phải tuân theo luật pháp với tư cách là công dân, tuân theo điều lệ nếu là thành viên của tổ chức chính trị, tuy nhiên trong khi chấp hành luật pháp, điều lệ, con người vẫn có quyền có những suy nghĩ của mình. Bản thân tác giả trong thời gian còn làm việc, trong hành động không có gì chống lại các đường lối chính sách đã ban hành. Vậy thì không có một căn cứ pháp lý cũng như tình cảm nào để kỷ luật sự suy nghĩ của một con người.
Việc viết nhật ký, hồi ký hiện nay khá phổ biến, nhất là loại hồi ký nhật ký không đưa nhà xuất bản in mà tự viết tự lưu trữ để cho con cháu đọc. Đất nước ta đã và đang trải qua những chuyển biến thăng trầm của lịch sử, bên cạnh những anh hùng liệt sĩ những người đã nêu gương sáng trong lịch sử dân tộc ta cũng không ít những kẻ bề ngoài thì có vẻ là con người cách mạng chân chính, nhưng bên trong chỉ là kẻ cơ hội, biến chất, những suy ngẫm của mỗi con người trước những thực trạng đó là chuyện bình thường trong xã hội chỉ có viết ra hay không viết ra.
Trên thế giới cũng như ở nước ta, không thể coi việc viết hồi ký và nhật ký, thể hiện những suy nghĩ của các cá nhân trên giấy là vi phạm Luật Pháp, dù nội dung đó như thế nào. Sự tự ghi chép và tự in là một dạng văn học dân gian. (Tôi dùng chữ văn học dân gian này với nghĩa là phân biệt với các ấn phẩm chính thức do các cơ quan xuất bản, báo chí phát hành) dạng văn học dân gian đã có từ xưa tới nay trên thế giới cũng như ở nước ta, chúng ta thường gọi là văn chương truyền miệng, đến khi phát minh ra giấy viết thì dạng văn chương truyền miệng đó được lưu truyền trên giấy, ngày nay với những công nghệ mới thì việc in đã rất đẹp và còn lưu truyền trên internet. Sự phát minh công nghệ mới chỉ là công cụ giúp cho nội dung của văn chương truyền miệng trước đây tiện lợi hơn trong việc thể hiện và giao tiếp. Trong lịch sử thế giới cũng như ở nước ta cũng chưa bao giờ có sự kỷ luật các loại văn học dân gian dù các nhà cầm quyền trước đây không thích nó.
Nội dung cuốn sách không có nói xấu Đảng, nói xấu đất nước, về nhận xét đối với các nhà lãnh đạo của Đảng thời gian qua thì tác giả dành sự ngưỡng mộ và kính trọng của mình với tất cả những người lãnh đạo mà mình có tiếp xúc theo cách nhận xét của bản thân tác giả, trong cuốn sách chỉ có nhận xét về nhân cách của đồng chí Đỗ Mười thời gian lúc đó mà theo tác giả có những điều chưa trong sáng.
Là người có quan hệ trực tiếp với đồng chí Đỗ Mười, đồng chí Thành có nhận xét riêng của mình mà chỉ là sự nhận xét về nhân cách của một con người, mà xét về phạm trù nhân cách con người thì chưa có một chuẩn nào để xem xét sự đánh giá đó chính xác đến đâu, quan niệm của mỗi con người về nhân, nghĩa, đức, trung, hiếu, lễ, trí, dũng vv... (là những khái niệm tạo nên nhân cách con người); thì tùy hoàn cảnh giáo dục của gia đình, làng xóm cộng đồng mà mỗi người có những quan niệm không hoàn toàn giống nhau về các khái niệm trên. Nhân cách con người không phải do tiền tài, năng lực hoặc quyền lực tạo nên, một cầu thủ bóng đá rất giỏi nhưng nhân cách chưa hẳn là tốt, một người được cử giữ chức vụ rất cao, nhưng nhân cách chưa hẳn được mọi người yêu mến v.v..
Một người lãnh đạo dù ở tầm quốc gia hay ở tầm thấp hơn, trong thời gian giữ cương vị lãnh đạo không thể tránh khỏi có những nhận xét khác nhau của những người dưới quyền mình về sự lãnh đạo của mình và dặc biệt là về nhân cách của mình. Không ai có thể ép mọi người có chung một quan điểm nhận xét về nhân cách một con người theo ý của ai. Và trong lịch sử thế giới và nước ta cũng chưa có ai kỷ luật một con người về sự suy nghĩ về nhân cách của một ai.
Có thể xem xét nội dung cuốn hồi ký đó dưới một góc độ khác, góc độ xã hội, một xã hội hiện đại hiện nay, bên cạnh những thành tố như các tổ chức của bộ máy cai trị, các tổ chức của nền kinh tế thị trường, còn một thành tố nữa là các cá nhân, tổ chức không nằm trong bộ máy chính quyền, không nằm trong cơ quan nhà nước mà có người gọi là xã hội dân sự, thành tố này có một vị trí quan trọng trong sự phát triển của các quốc gia.
Các ý kiến của những người đã về hưu, những người dân không nằm trong bộ máy công quyền là những phản biện xã hội mà những nhà cầm quyền cần phải lắng nghe để điều chỉnh sự quản lý của đất nước, một xã hội càng hiện đại bao nhiêu thì cần phải khuyến khích các thành phần xã hội dân sự tham gia quản lý xã hội bấy nhiêu và bằng cách lắng nghe ý kiến của họ để điều chỉnh các chính sách của mình. Sự suy nghĩ của người viết hồi ký, cũng như các suy nghĩ của những người khác không còn nắm cương vị quản lý nhà nước, với tư cách là công dân, là những thông tin cần thiết cho bộ máy cầm quyền.
Trên thế giới cũng không có trường hợp nào kỷ luật sự suy nghĩ của một thành viên của xã hội dân sự khác với suy nghĩ của bộ máy cầm quyền.
Nội dung của cuốn sách mang tính quan hệ cá nhân, lại thuộc về phạm trù nhân cách không đề cập đến các vấn đề về đường lối, mà chỉ đề cập đến nhận xét về nhân cách cá nhân đồng chí Đỗ Mười, sự nhận xét này mang tính quan hệ cá nhân giữa đồng chí Đỗ Mười và đồng chí Đoàn Duy Thành, nay cả hai người đã nghỉ hưu lâu năm. Những nhận xét này mang tính quá khứ, không ảnh hưởng gì đến nhiệm vụ hiện nay. Vì vậy không thể chiếu sự nhận xét cá nhân của những sự việc quá khứ mà Đảng phải đứng ra thi hành kỷ luật một người.
Cách đây không lâu, tôi có đọc một đoạn hồi ký của Trần Quỳnh (cũng là một dạng hồi ký tự viết và tự in, nhưng không đẹp bằng hiện nay), một Phó thủ tướng đã nghỉ hưu, trong đó có một số nhận xét không đúng về Đại tướng Võ Nguyên Giáp một con người mà cả trong và ngoài nước đều ngưỡng mộ, những đoạn nhận xét của Trần Quỳnh đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp thì bản thân tôi biết rõ là không đúng, nhưng vì dó là quyền của người viết và cũng không có tổ chức Đảng nào kỷ luật Trần Quỳnh, vậy tại sao kỳ này lại muốn kỷ luật Đoàn Duy Thành.
Một lập luận khác mà có người nói với tôi rằng sở dĩ phải thi hành kỷ luật là vì nội dung cuốn hồi ký này có nhận xét không tốt về nhân cách của đồng chí Đỗ Mười, mà nhân cách này là vấn đề bí mật, do vậy một số phần tử thù địch đã lợi dụng nội dung này nói xấu Đảng ta. Lập luận này không đúng, tôi chưa thấy có quy định nào là nhân cách của một người lãnh đạo là Bí mật quốc gia, kẻ địch có thể nói xấu lãnh đạo của Đảng hay không, là ở bản thân các đồng chí lãnh đạo chứ không phải là do lời nói của kẻ địch mà nhân cách của người lãnh đạo của Đảng trở thành người tốt hay không tốt. Nếu có gì mà bản thân người lãnh đạo chưa đúng, thì phải rút kinh nghiệm cho các thế hệ lãnh đạo sau này của Đảng, chứ không phải dùng biện pháp kỷ luật để ngăn chặn sự nhận xét của nhân dân, cán bộ về nhân cách của lãnh đạo.
Hiện nay trong dư luận nhân dân, đang lan truyền về những nhận xét về sự tham ô biến chất của một số cán bộ lãnh đạo đương chức hoặc đã nghỉ hưu và các thế lực thù địch đang sử dụng tình hình này để công kích chúng ta. Đây không phải là vấn đề bí mật quốc gia và cũng không phải là vấn đề đấu tranh tư tưởng giữa địch và ta mà vấn đề là những chuyện đó có thực hay không. Cuộc điều tra của Ban nội chính Trung ương Đảng vừa qua công bố trên báo về tình trạng tham ô (một khía cạnh của nhân cách) trong đội ngũ cán bộ cho chúng ta thấy tình trạng nhân cách của đội ngũ cán bộ, Đảng viên như thế nào, không phải do kẻ địch nói có mà thành có, không nói là không có. Và thái độ chúng ta có xử lý với những hiện tượng đó như thế nào.
Sự nhận xét của xã hội dân sự về nhân cách của một con người là quyền của nhân dân, còn kẻ địch có lợi dụng những thiếu sót của chúng ta để chống phá chúng ta hay không là do bản thân chúng ta sửa mình cho sạch chứ không tùy thuộc vào kẻ địch.
Theo thông tin tôi nắm được thì tác giả đã đưa bản thảo của cuốn sách, cho nhà xuất bản chính trị quốc gia, nhưng nhà xuất bản không in, do vậy tác giả đã tự in để biếu bạn bè và gia đình đọc. Như vậy là về mặt Luật pháp cuốn sách tự in đó không vi phạm Luật xuất bản.
Với sự trình bày ở trên, tôi kiến nghị với Bộ chính trị, Ban bí thư, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương không nên thi hành kỷ luật đồng chí Đoàn Duy Thành về việc viết cuốn hồi ký. Với tình hình nước ta hiện nay còn bao nhiêu việc lớn phải làm, nhiệm vụ trước mắt của nước ta và Đảng ta còn rất nặng nề, chúng ta phải tạo nên sự đoàn kết trong và ngoài Đảng để đưa nước ta tiến lên, Việc viết cuốn hồi ký của đồng chí Thành không có gì sai mà chỉ là một việc rất nhỏ trong các công việc hiện nay, nếu chúng ta xử lý không khéo thì sẽ tự chúng ta đưa vấn đề trở nên phức tạp, không có lợi cho công việc chung hiện nay.
Thực ra cuốn hồi ký này chưa phải là một tác phẩm hay để hấp dẫn bạn đọc, nhưng vì có những thông tin về thu hồi cuốn sách, sẽ kỷ luật người viết sách, nên tôi và nhiều người tìm đọc đã tạo nên nhu cầu của người đọc, trong khi đó không có sách in trên thị trường, tạo nên sự photo nhiều bản lưu truyền tay nhau và trở thành tiêu điểm gây nên sự chú ý cả trong và ngoài nước. Nếu vì sự mếch lòng một cá nhân nào đó mà kiên quyết tiến hành kỷ luật Đảng thì chỉ làm cho sự việc thêm rắc rối, phức tạp và chính việc làm này mới làm lợi cho các phần tử thù địch có thêm sự việc chống phá chúng ta, và tạo nên sự bất bình trong Đảng, trong nhân dân đối với hình thức kỷ luật của Đảng. Kỷ luật phải vì sự nghiệp chung, để tạo ra sự thống nhất với công việc chung của Đảng, không thể biến kỷ luật của Đảng trở thành công cụ bảo vệ quan điểm một vài cá nhân nào đó, đó là việc tối kỵ, và hậu quả của những việc này sẽ khó lường.
Địa chỉ liên lạc của tôi:
- Nhà số 13 lô 2c phố Trung Hòa
quận Cầu Giấy, Hà Nội
Điện thoại: 7830393
Điện thoại di động: 0904344028
Kính
Lê Tiến
Gửi ý kiến của bạn
