Bài diễn văn của TT Bush đọc ngày Thứ Ba 31 tháng 01 năm 2006 về hình thức có thể chia làm 3 phần như thường lệ, phần nhập đề chào kính và nêu chủ đề, phần đối ngoại, phần đối nội, và phần tóm kết. Về nội dung nhiều vấn đề liên quan đến đối ngoại lẫn đối ngoại, hòa quyện nhau. Nhưng chủ đề và đại ý chánh có thể tóm lược thành một câu giản dị: Mỹ kiên quyết chống độc tài - đặc biệt là độc tài khủng bố Hồi Giáo cực đoan. Đó là lời tuyên bố của chánh quyền Bush đối với quốc dân Mỹ và là một thông điệp Mỹ gởi cho chánh quyền và nhân dân các nước trên thế giới.
Lập luận gẫy gọn và chắc nịch. TT Bush nói trong cái năm quyết định này, Mỹ kiên quyết chọn con đường chống độc tài, chớ không chọn con đường cô lập, tự bảo hộ mậu dịch. Mỹ sẽ giúp chống đói nghèo, bịnh tật, tệ nạn chánh trị ở các nước nhân vị của Con Người. Vì đó là con đường duy nhứt tiến đến hòa bình thế giới, con đường duy nhứt để làm chủ vận mạng của Mỹ và con đường duy nhứt để bảo quốc an dân Mỹ. Và vì vậy Mỹ phải chọn vai trò lãnh đạo trong thời đại đầy thử thách gay go đối với Mỹ và của thế giới.
Ông chứng minh bước tiến của tự do trên thế giới làm cho nước Mỹ an toàn hơn. Những vấn đề áp bức phát sanh từ những nước xa ngàn dặm đối với Mỹ vẫn có thể ảnh hưởng đến Mỹ. Tiến trình dân chủ là vận hội lớn của thời đại này. Mỹ sẽ tham gia vào cuộc vận động lịch sử ấy của thế giới và Nhân Loại. Cuộc vận động lịch sử đó là chấm dứt nạn độc tài. Mỹ đã cứu vãn tự do cho Âu Châu, giải thoát các trại tập trung thiếu người, giúp cho nền dân chủ hồi sinh. Viễn tượng rất sán lạn. Năm 1945 chỉ có hai tá chế độ dân chủ trên thế giới, bây giờ đã được 122. Mỹ sẽ đáp ứng tiếng gọi của lịch sử và những người bị áp bức, để đưa thế giới đến hòa bình và tự do. Gần đây nhứt, không ai có thể phủ nhận sự thành công, tiến bộ của tự do. TT Bush nói, "Bước vào năm 2006, hơn một nửa thế giới của chúng ta sống trong các quốc gia dân chủ. Và chúng ta không quên phân nửa còn lại, như Syria, Miến Điện, Zimbabwe, Bắc Hàn và Iran - vì nhu cầu công lý và nền hoà bình thế giới cũng đòi hỏi tự do cho những xứ sở ấy."
Nhưng ông nêu lên còn một thiểu số điên cuồng chống trả. Đó là một số người Hồi Giáo cực đoan đã lạm dụng danh nghĩa Hồi Giáo gây chết chóc tang thương khắp thế giới. Muốn tiêu diệt độc tài và khủng bố, Mỹ phải ở thế tấn công. TT Bush dành nhiều thì giờ để biện minh về chiến tranh chống khủng bố và chiến tranh Iraq, Afghanistan; đại ý không có gì mới, như đã nói phần tổng quát, đánh khủng bố ở ngoại quốc để khỏi đánh ở nước nhà. Thành tựu ở Iraq và ở Afghanistan là những minh chứng ban đầu.
Tổng thống Mỹ cũng nêu lên mối đe dọa tấn công vào các công dân Hoa Kỳ do tổ chức Hồi giáo quá khích Al-Qaeda. Đó là một phần lý do tại sao Ông yêu cầu Quốc hội gia hạn cho Đạo luật bảo vệ an ninh quốc gia, khi biện hộ cho việc chính phủ Mỹ sử dụng thiết bị điện tử để theo dõi các liên lạc điện thoại giữa những người ở nội địa Hoa Kỳ với bên ngoài, mà không xin phép toà án.
Để đánh đồ độc tài, phải xây dựng. TT Bush đại khái chủ trương chống nạn nghèo đói, bệnh tật, và tai họa của những tệ nạn chánh trị trên thế giới. Giúp cho người bị nhiễm HIV-AIDS, những trẻ em bị sốt rét, những người chạy trốn nạn diệt chủng, hay những bé gái bị bán làm nô lệ, những người bị tham nhũng, những người thiếu điều kiện để học hành. Giúp cho các nước đang phát triển đó tiến lên trong đổi mới chính trị và kinh tế.
Đối nội TT Bush kêu gọi tăng cường sức cạnh tranh của nền kinh tế Mỹ bằng các biện pháp giáo dục và xã hội, đồng thời cũng đưa ra một chiến luợc để Hoa Kỳ thoát khỏi sự lệ thuộc về năng lượng vào những quốc gia sản xuất dầu hoả đầy biến động. Ong minh chứng việc giảm thuế kích thích tiết kiệm, đầu tư. Như đã nhiều lần trình bày với dân chúng Mỹ trong nhiều chuyến đi vận động trước cho bài diễn văn về Tình Trạng Liên bang.
Sau cùng, suốt bài diễn văn trên 5600 chữ, y nguyên văn do văn phòng báo chí Phủ Tổng Thống phổ biến, người ta không thấy một chữ độc tài CS nào. TT Bush nói còn phân nửa số nước chưa được tự do trên thế giới, mà chỉ mặt đề tên Syria, Miến Điện, Zimbabwe, Bắc Hàn và Iran, mà không thấy CS Việt Nam hay TC là hai chế độ độ tài lớn nhứt Á Châu. Ong chỉ có nói đến Bắc Hàn là độc tài CS đang tạo khủng hoảng nguyên tử thôi. Bắc Hàn CS là một trong ba đại ác Iran, Iraq, Bắc Hàn mà Ong đã lên án từ sau cuộc khủng bố 911. Nhưng Bắc Hàn là đại ác vì theo hàm ý của TT Bush là một nước có vũ khí giết người hàng loạt hơn là vì lý do độc tài CS. TT Bush vì lòng trắc ẫn có nói phớt qua những chương trình nhân đạo phòng chống Sida của Mỹ. Việt Nam CS là nước Á Châu được Mỹ viện trợ quỹ này nhiều nhứt, nhưng Việt Cộng không được nhắc đến. Ong cũng có nói nạn nô lệ tình dục mà Việt Nam là một nước bị mang tiếng nhứt nhưng cũng không nhắc tên Việt Cộng. Điều đó chứng minh độc tài CS không phải là tiêu điểm, ưu tiên hàng đầu trong chương trình chống độc tài kiên quyết của TT Bush. Trái lại độc tài Hồi Giáo cực đoan mới là độc tài TT Bush muốn nói.