Giáng Sinh, Lễ Đạo Và Đời
Vi Anh
Người Việt tiếp cận với văn minh Tây Phương qua con đường Pháp trước Mỹ sau, nên dùng cả chữ Noel và Christmas để chỉ lễ Giáng Sinh. Văn minh Tây Phương sau cuộc Cách mạng Cơ khí và Kỹ nghệ trước và cuộc cách mạng Tin học sau đã lan tràn khắp thế giới và đồng thời đã biến lễ Giáng Sinh có tánh hoàn vũ -- đặc biệt tại các thành phố lớn có tính quốc tế (cosmopolis). Nên không chỉ riêng có dân Tây Phương theo Ky tô giáo ăn mừng lễ Giáng Sinh, mà người Á châu, Phi châu, Nam Mỹ châu đều ăn mừng lễ này như một đại lễ, mua sắm, trang hoàng, giải trí vui chơi sau một năm làm việc. Lễ Giáng Sinh bây giờ trở thành một đại lễ vừa đạo vừa đời, một dịp nghĩ đến người khác kém may mắn hơn. Đặc điểm đó thấy rõ nhứt ở Mỹ -- muốn hay không muốn cũng vẫn là một đệ nhứt siêu cường thế giới -- trong lễ Giáng Sinh.
Mùa Giáng Sinh là mùa mua sắm mạnh nhứt so với các lễ hội khác. Ngày Thứ Sáu Đen sau lễ Tạ Ơn là ngày mua sắm Giáng Sinh bắt đầu. Để dễ nhớ ngày Thứ sáu Đen đó người Mỹ gốc Việt có thể dùng mẹo vặt này cho dễ nhớ. Ngày Thứ Sáu Đen đó thiên hạ đi mua sắm đông "đen" nghẹt người, như cái mẹo đổi giờ Fall back, Spring forward (Fall mùa thu hay té thì ngả ra sau tức thụt lại 1 giờ, Spring mùa xuân hay nhồi thì vọt tới thì kéo tới 1 giờ.)
Giáng Sinh đã thương mại hoá cao độ. Theo thăm dò của Viện Gallup thường không dưới 85% dân chúng Mỹ chú ý đến chuyện mua sắm hơn là chuyệøn đạo. Quảng cáo truyền hình thúc đẩy mua, mua, mua từ trước Lễ Tạ Ơn đến sau Tết Dương Lịch. Nhiều đòn chiêu mãi tinh vi, trong đó có việc hạ giá. Hàng hoá từ chiếc xe sang Lexus sang trọng đến cây thông, con gấu, đến băng đỉa đầy chợ đầy tiệm. Phim ảnh mới thường chọn mùa Giáng Sinh để khai trương tại nhiều rạp. Trẻ em được chiếu cố với nhiều loại đồ chơi điện tử mới với ý nghĩa ít nhiều liên quan đến Giáng Sinh.. Còn nhà cửa thì khỏi nói, treo đèn hình cây thông, gậy, tuần lộc, Oâng Già Noel sáng rực trong mùa đông bên ngoài đêm dài hơn ngày và đen hơn thường lệ vì nhưng Con Người muốn biến Giáng Sinh thành mùa ánh sáng.
Theo cơ quan Marketing Company ước đoán mùa Giáng Sinh người Mỹ tốn ít nhứt khoảng 8 tỷ - vâng 8 tỷ Đô la trở lên - cho vấn đề ánh sáng Giáng Sinh. Thông thường các cơ sở bán đồ sang thương vụ cao hơn các cửa hàng bình dân; điều đó chứng minh người giàu hưởng Giáng Sinh 2004 nhiều hơn người nghèo.
Nhưng bù lại, mùa Giáng Sinh là mùa các hội đoàn thiện nguyện, các mạnh thường quân tổ chức giúp đỡ bữa ăn, viếng thăm, tặng tiền cho người không nhà. Trẻ em của gia đình lợi tức khiêm tốn cũng được đặc biệt chú ý qua cuộc phát quà, tổ chức vui chơi của các hội đoàn.
Tánh đời của Giáng Sinh phát triển mạnh làm cho không ít người Mỹ bảo thủ lo ngại tinh thần Giáng Sinh sẽ mất đi nên phản ứng. TT Bush là một người mộ đạo, một tín hữu thuần thành. Đặc phái viên báo Pháp Le Monde ghi nhận những người Ky tô giáo ủng hộ TT Bush đắc cử vận động biến Giáng Sinh trở lại thành lễ đạo, lễ Chúa Giáng Sinh. Từ lâu đã bị phe Cấp Tiến của Đảng Dân Chủ đã làm mờ đi tánh đạo của lễ để tránh đụng chạm với hai ngày lễ đau buồn Hanukkah của người Mỹ gốc Do Thái và Kuwanzaa của người Mỹ gốc Phi Châu.
Phản ứng hướng về đạo có ảnh hưởng đến sản xuất và thương mại Mỹ. Hai tổ chức đối nghịch nhau, bên này kêu gọi mua "Xanh"; bên kia, mua "Đỏ". Màu Đỏ và Xanh là hai màu cờ của Mỹ, không ăn nhập gì với màu Đỏ của CS có sau rất lâu so với lịch sử Mỹ. Trong mùa bầu cử 2004 truyền hình Mỹ lấy màu Đỏ tượng trưng cho ứng cử viên TT Bush Cộng Hoà và màu Xanh cho TNS Kerry Dân Chủ. Tập đoàn thương mại hàng hoá sang Macys bị hăm doạ tẩy chay nếu không trở lại bán hàng hoá có tánh đạo. Hệ thống nhà sách và phát hành Barnes & Nobles theo phe Xanh. Trái lại tập đoàn Wal Mart bán tạp hoá mạnh nhứt, nhiều nhứt, và lời nhứt nước Mỹ, đã từng giành 80% số tiền tặng dữ của Công ty cho Đảng Cộng Hoà theo phe Đỏ. Báo New York Times chán cái cảnh phân cực Đỏ và Xanh, kết luận cuộc tranh chấp không lợi ích thực tiễn này với câu "Vui hưởng những gì bạn thích".
Nhưng nền tảng của đạo trong Giáng Sinh ở Mỹ vẫn vững. Trong mùa Giáng Sinh 2004 trở lại bình thường như Giáng Sinh năm 2000 sau cuộc khủng bố 911, Viện thăm dò Gallup cho biết 82% dân số Mỹ giúp tiền cho các cơ quan từ thiện để giúp người nghèo, bịnh tật, không cửa không nhà. 52% dành thì giờ lo cho những người kém may mắn hơn. Cứ 10 người thì có 8 người Mỹ trả lời cho Viện hồi mùa hè, đêm Giáng Sinh họ tập trung tinh thần để cầu nguyện. Và 60% dân Mỹ xác nhận tôn giaó "rất quan trọng" nên hơn phân nửa đi nhà thờ 1 tháng 1 lần, và một phần ba đi mỗi tuần. Hàng triệu người gởi thiệp Giáng Sinh, email. Theo cơ quan AAA có ít nhứt 51 triệu ngưòi lái xe và hàng triệu người khác dùng máy bay đi thăm và đoàn tụ gia đình. Hàng hoá, phim ảnh sản xuất phục vụ cho mùa Giáng sinh để giải trí vui chơi có đa dạng nhưng không đi ngoài ý nghĩa của Giáng Sinh.
Và tinh thần Giáng Sinh năm nay ở Mỹ còn được tình yêu nước thương quân thúc đẩy mạnh. Những người nam nữ quân nhân Mỹ đi xa đánh trận, và gia đình của họ ở hậu phương được đặc biệt chiếu cố. Thánh lễ nhà thờ đều có cầu nguyện cho sự bình an của họ. Đoàn thể công tư, nhân sĩ cộng đồng tổ chức thăm viếng, gởi quà tặng. Truyền thông đại chúng vận động viết thơ thăm chiến sĩ ngoài mặt trận. Không tiếc tiền sắp xếp nối liền cho gia đình hậu phương và chiến sĩ ngoài mặt trận liên lạc và thấy mặt nhau qua hệ thống vệ tinh. TT Bush dành nhiều thì giờ của đại lễ thăm các đơn vị từ chiến trường về và thương bịnh binh đang điều trị và gia đình tử sĩ.
Ngần ấy cho thấy việc thưong mại hoá Giáng Sinh chăûng những không lám mất ý nghĩa đạo của Giáng Sinh. Trái lại thương mại hoá còn giúp cho tinh thần Giáng Sinh mở rộng ra và nhân lên, biến Giáng Sinh thành vừa lễ đạo vừa lễ đời và quốc tế hoá hơn. Cũng như cuộc cách mạng cơ khí, kỹ nghệ và tin học giúp cho văn minh Tây Phương và phổ biến xa, rộng trên thế giới vậy.
Gửi ý kiến của bạn
