Đọc Sách Mới: Bản dịch Việt ngữ từ nguyên tác “The Chau Trial” của tác giả Elizabeth Pond (XI)
ĐẠI SỨ BUNKER VÀ TT THIỆU
Elizabeth Pond
Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu và Đại Sứ Bunker ngày càng thân thiện hơn.
Là một tác giả và diễn giả danh tiếng chuyên về các vấn đề quốc tế, tên tuổi Elizabeth Pond (hình bên) được nể trọng ở Âu Châu và Hoa Kỳ, trong cả hai lãnh vực báo chí và hàn lâm. Ngoài công việc giảng dạy tại các đại học Đức và Mỹ, bà còn là thành viên nhiều hội đồng tham vấn và viện nghiên cứu chiến lược quốc tế như: The Council on Foreign Relations, the German Council on Foreign Relations, the International Institute for Strategic Studies, the US Institute of Peace... và là tác giả của 11 cuốn sách có nội dung đã đụng tới các vấn đề nóng bỏng nhất tại nhiều khu vực của thế giới như bức tường Bá Linh, Chính sách Mỹ đối với nước Đức; Biến động vùng Balcans; Nhận thức về nước Nga; Sự tái sinh của Âu châu...
Sự nghiệp của Elizabeth Pond bắt đầu bằng “The Chau Trial”. Đúng 40 năm trước đây, sau cuộc tổng công kích Tết Mậu Thân, cô phái viên của The Christian Science Monitor xin nghỉ giả hạn luôn nửa năm để ở lại Saigon theo dõi tại chỗ. Và “The Chau Trial” trở thành tác phẩm đầu tay của Elizabeth Pond, với kết luận “Đây là bước khởi đầu sự sụp đổ của ông Thiệu.”
Cho tới nay, 40 năm sau “Vụ án Trần Ngọc Châu”, tác giả và nhân vật chính trong vụ án - Pond và Châu- vẫn chưa hề gặp nhau. Sau đây là bản dịch Việt ngữ “Vụ Án Trần Ngọc Châu” do THANH NGUYỄN và HOÀNG NGỌC TRÁC chuyển ngữ từ nguyên tác “The Chau Trial”, với những tiểu tựa do toà báo đặt thêm.
XI. Tại sao người Mỹ trở mặt trong vụ án"
Còn về phần Đại sứ, ông Bunker là hiện thân của một nhà quý tộc Hoa Kỳ, Ai làm việc dưới quyền ông ta cũng đều kính trọng ông. Ông ấy đang ở lứa tuổi thất tuần, phục vụ đất nước một cách quên mình, với một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn, và vẫn được tiếng là luôn luôn trông tươi tắn cho dù khí hậu vùng nhiệt đới này có nóng chảy thịt đi nữa. Ông ấy là một mẫu người "gentleman". Ông ta là một người điềm đạm, biết xử sự hợp lý hợp tình trong mọi việc, và ông ấy cũng thuộc loại người muốn rằng người khác cũng phải biết điều như mình. Trong quá khứ chính một trong các đức tính là biết xử sự có lý có tình của ông Thiệu đã khiến cho ông Bunker để ý đến đương sự. Ông Thiệu không hề có tính bất thường, hăng tiết vịt của ông Kỳ; và ông ta cũng có thói quen cẩn trọng.
Thế nhưng ngay chính Đại sứ Bunker lại không có chính trị. Vào đời, ông ta đã là một doanh nhân, do đó có sở trường về chuyện thương lượng. Ông ta có thành tích là từng làm hòa dịu các mâu thuẫn để dẫn đến một sự thỏa hiệp. Cung cách của ông ta là cứ nhỏ nhẹ mà thuyết phục đối phương thay vì phô trương cái thế mạnh của mình. Tại Việt Nam thành tích rõ rệt nhất của ông là việc làm cho cuộc đụng độ giữa Mỹ và Việt Nam đỡ căng thẳng, dưới trào Tổng Thống Johnson, khi mà Washington hùng hổ buộc chính quyền Sàigòn ra ngồi vào bàn hội nghị với phe Cộng sản cho bằng được, trước cuộc bầu cử Tổng Thống Mỹ.
Ví dụ điển hình về thái độ điềm đạm của ông Bunker là vụ xảy ra khi có điện thoại của Washington gọi vào lúc nửa đêm (giờ sàigòn) cho ông Bunker biết về lệnh ngưng ném bom Bắc Việt và chỉ thị cho ông thông báo với ông Thiệu, buộc ông ta phải ngồi vào bàn hội nghị. Ông Bunker đã trả lời rằng ông Thiệu hẳn không thể làm bất cứ một việc gì vào lúc nửa đêm như thế này và ông hứa sẽ gọi điện thoại cho ông ta vào một cái giờ giấc "văn minh" hơn. Sự đóng góp lớn lao nhất của ông Bunker trong giai đoạn ấy là làm cái lá chắn sao cho Sàigòn không hốt hoảng trước sự chuyển hướng trong sách lược của Hoa Kỳ.
Kinh nghiệm kể trên - về việc ông Thiệu thoạt đầu còn chần chừ không chịu cử người đi họp ở Paris - đã khiến cho ông Bunker tin chắc rằng cái kiểu làm việc thô bạo với Tổng Thống Việt Nam sẽ không đi đến đâu. Một hệ luận của sự thể đó là không nên gây áp lực đối với những việc không quan trọng. Nên để dành đối với những việc lớn. Ông Bunker cũng hoài nghi về giả thuyết chính trị là cần phải bênh vực ông Châu một cách mạnh mẽ hơn. Ông ta đã quen với lối phân tách quân sự hơn là chính trị như trong những vấn đề hệ trọng như oanh tạc Bắc Việt chẳng hạn.
Ngoài ra lúc bấy giờ vẫn còn giấc mơ chiến thắng về mặt quân sự, nhất là trong bối cảnh mới với ít nhiều sắc thái lạc quan, hứa hẹn. Về mặt quân sự, tình hình diễn biến thuận lợi ở vùng châu thổ sông Cửu Long. Về mặt chính trị, mọi việc đều êm. Như vậy thì việc gì lại phải làm hỏng cái "được" của mình để rước lấy những cái khó khăn không cần thiết" Đấy cũng có thể là quan điểm tự nhiên của Tổng Thống Nixon và Bộ Trưởng Ngoại Giao William Rogers, vốn là những người chưa nhậm chức khi có những tin tức liên quan đến vụ ông Châu; và rồi sau đó - khi biết được - các vị đó cũng im hơi lặng tiếng, chẳng có đề cập gì đến.
Ông Bunker chắc chắn đã chùn chân không chịu làm bất cứ điều gì khả dĩ có thể đẩy miền Nam Việt Nam vào tình trạng rối ren một lần nữa sau vụ lật đổ và sát hại ông Diệm. Ông Thiệu tuy có sai sót về mặt này mặt kia nhưng đã điều hành đất nước mình một cách có hiệu quả về nhiều phương diện. Lại nưã trước mắt cũng chẳng có lá bài nào khả dĩ có thể thay thế được ông Thiệu, và cũng chẳng ai dự kiến là sẽ có việc chuyển giao quyền hành một cách êm thắm (ngoại trừ vào một lúc nào đó trong tương lai khi Thủ Tướng Khiêm lên thay; nhưng đây cũng chỉ là sự phỏng đoán mà thôi).
Chấp nhận những hiểm nguy về chính trị để theo đuổi một mục đích trừu tượng nào đó, đại để như để duy trì niềm tin (nơi người Mỹ) hoặc giả là theo đuổi một nguyên lý mơ hồ nào đó (như thế việc mở rộng cơ chế chính trị) đều là nguy hiểm, nhất là vào thời điểm mà phía Hoa Kỳ cần có được tình trạng lắng đọng để tiến hành việc rút quân. Vì vậy bất kỳ một cá nhân nào cũng có thể được xếp qua một bên, vả lại ông Châu cũng chưa phải là nhân vật đủ tầm cỡ (hoặc đủ trong sáng, theo như cách nhìn của Sứ quán) để biện minh cho sự chấp nhận các hiểm nguy chính trị trên. Những người Mỹ bênh vực cho ông Châu dễ bị thúc đẩy vì tình cảm riêng tư, và vì vậy dễ bị sai lệch trong các nhận định của họ.
Nói tóm lại sự ổn định là điều mong muốn cần thiết.
Ông Bunker đã nói với nhiều nhà báo rằng ông ta đã gây áp lực với ông Thiệu về vụ ông Châu. Hẳn nhiên là theo cách làm của ông Bunker thì đúng là như vậy. Thế nhưng nếu như người này gây áp lực thì có thể là đối với người kia lại là một sự khuyến khích. Trước một Sứ quán chẳng mấy hứng thú về việc bênh vực cho ông Châu và trước tình trạng là chẳng ai ngăn cản gì cả thì dĩ nhiên là ông Thiệu có thể ngang nhiên bất chấp Washington.
Một trong những viên chức thường bất mãn với Sứ quán đã mô tả sự việc như sau: "Ông Bunker đi gặp ông Thiệu yêu cầu một điều gì đó, hay một hành động nào đó. Ông Thiệu nói là vâng và ông Bunker báo cáo về Washington rằng ông Thiệu đã đồng ý. Thế rồi ông Thiệu chẳng làm gì cả và viện lẽ là vì áp lực của các quân nhân dưới quyền hoặc đại loại như thế, và ông Bunkler lại báo cáo với Washington là ông Thiệu đã cố gắng thực hiện nhưng không làm được".
Ông Bunker gắn bó với ông Thiệu và có mối quan hệ hài hòa với ông Thiệu đến độ ông chẳng còn gây được áp lực nào đối với ông Thiệu. Điều mà ông Bunker phải làm là trước tiên phải báo cáo chẳng hạn như: "Tôi đã nói với ông Thiệu, và ông ấy nói vâng, vâng. Thế nhưng tôi không tin là ông ấy sẽ làm. Thế rồi đúng là ông Thiệu không làm thật, và ông Bunker chỉ còn phải báo cáo: "À thì ông ta đã không làm, đúng như tôi nghĩ vậy!"
Một viên chức trẻ khác mô tả tình trạng thất bại trước kia của Mỹ trong việc phác họa đường lối gây áp lực hoặc ngay cả việc tìm "kế hoạch gây áp lực".
Kỳ tới: Trần Ngọc Châu xuất hiện và đương đầu.
Bìa sách “Vụ Án Trần Ngọc Châu”, 504 trang, ấn phí 25 mỹ kim. Sách gửi tận nhà trong nước Mỹ thêm $5 cước phí. Bạn đọc và các đại lý xin liên lạc Việt Báo:
14841 Moran St.
Westminster, CA 92683
(714) 894-2500
Gửi ý kiến của bạn
