KÍCH THÍCH KINH TẾ
Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh
Nền kinh tế Mỹ đang mắc bệnh trầm kha, nó bị teo lại. Bởi vậy cần phải cho nó một thang thuốc mạnh, thúc đẩy nó nở phồng lên như cũ. Ngay sau khi ngồi vào Bạch Ốc, Tổng Thống Barack Obama đã đặt kế hoạch cứu nguy kinh tế lên ưu tiên hàng đầu trên các ưu tiên khác. Điều dễ hiểu là nếu kinh tế yếu xìu thì làm sao giải quyết những chuyện khác, những vấn đề đối ngoại mà quan trọng nhất là cuộc chiến chống khủng bố.
Liều thuốc cứu nguy kinh tế của Obama là một gói thuốc lớn trong có nhiều vị bao quát mọi vấn đề trị giá tới 900 tỷ đô-la. Khi đưa ra trước Hạ Viện tuần trước, đạo luật cứu nguy kinh tế đã được chấp thuận. Có điều đáng ghi là chỉ có các dân biểu Dân Chủ bỏ thăm thuận, còn toàn bộ các dân biểu Cộng Hòa bỏ thăm chống, mặc dù trước cuộc bầu phiếu nhiều dân biểu Cộng Hòa đã tỏ ý tán thành. Đây là thử thách đầu tiên cho sự kêu gọi với hành động cụ thể của TT Obama về một sự hợp tác lưỡng đảng. Nó cho thấy ban lãnh đạo đảng Cộng Hòa vẫn muốn chơi trò độc đảng nên ra lệnh cho đảng viên phải chống. Hình ảnh này khiến người ta liên tưởng đến một cuộc diễn binh, khi ông tướng ra lệnh lính phải tuân theo răm rắp, bước đi đồng bộ, nện gót chân xuống đất thình thịch đúng nhịp, không được sai chệch một bước giống như mấy anh rô-bốt, trông thật oai hùng.
Tại sao có chuyện này" Đó là vì mấy ông cao cấp Cộng Hòa bênh vực cho mấy ông tài chủ ngân hàng và các tập đoàn tài chính, họ muốn bơm thêm tiền cho các ngân hàng như chính phủ Bush đã làm. Chuyện này đã gây dị nghị trong chính giới và dư luận dân Mỹ. Vì số tiền cứu nguy ngân hàng trong mấy tháng cuối nhiệm kỳ của ông Bush đã lên tới 350 tỷ đô, nhưng trong số tiền này có đến gần 20 tỷ lại dùng làm tiền thưởng (bonus) cho mấy ông Tổng Giám đốc hay nhân viên cao cấp khi cần phải cho mấy ông đó nghỉ việc, hoặc tăng lương cho cấp chỉ huy còn làm việc. Sự tham lam của một số đại ngân hàng cho vay lấy lời là nguyên nhân tiên khởi của cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay, vậy mà có chuyện tưởng thuởng cho cấp lãnh đạo cũng là chuyện quái đản. Tổng Thống Obama đã phải dùng đến một lời khá nặng khi nói cấp thưởng và nhận thưởng như vậy là "vô liêm sỉ".
Người giầu ở Mỹ hiện nay có khoảng 400 nhà tỷ phú, còn giầu bạc triệu đếm không xiết. Dĩ nhiên loại người tham lam đến độ vô liêm sỉ chỉ là một thiểu số. Riêng trong đảng Cộng Hòa không phải bất cứ cấp lãnh đạo nào cũng giầu mà tham. Đảng Cộng Hòa có khuynh hướng bảo thủ, còn đảng Dân Chủ có khuynh hướng tự do, cả hai đảng đều có uy tín, mỗi đảng đều có lý tưởng, giá trị tinh thần tốt đẹp để bảo vệ. Trong suốt lịch sử, mặc dù hai cánh cực đoan về tư tưởng của hai đảng đối chọi nhau dữ dội, nhưng cũng có những lúc vì quyền lợi của quốc gia hai cánh ôn hòa của hai bên vẫn sáp lại gần nhau để thực hiện tinh thần lưỡng đảng. Cuối tuần qua, đảng Cộng Hòa đã bầu Michael Steele, người Mỹ gốc Phi Châu làm Chủ tịch đảng. Lần đầu tiên trong lịch sử, đảng Cộng Hòa có một ông Chủ tịch da đen, cũng giống như dân chúng Mỹ đã bầu Barack Obama là vị Tổng Thống đầu tiên gốc da đen.
Đầu tuần này, trước khi kế hoạch kích thích kinh tế của TT Obama được đưa ra Thượng viện, các giới chức đảng Cộng Hòa đã cho phổ biến rộng rãi một lời tuyên bố có vẻ như để giải thích tại sao toàn thể Dân biểu Cộng Hòa ở Hạ Viện đã bỏ thăm chống kế hoạch Obama. Tại tòa nhà Quốc hội hôm thứ ba Thượng nghị sĩ Mitch McConnel, lãnh tụ thiểu số Cộng hòa đối lập, cho biết mục tiêu của đảng Cộng Hòa là muốn sửa đổi kế hoạch kích thích kinh tế, chứ không hề muốn ngăn chặn. Ông nói: "Chúng ta cần chấn chỉnh vấn đề nhà ở của người dân trước hết". Người ta nghĩ các Thượng nghị sĩ Cộng hòa sẽ tìm kiếm lá phiếu chấp thuận cho các đề nghị của họ trong cuộc thảo luận tại Thượng viện về toàn bộ kế hoạch trong tuần này. Các giới chức cho biết phía Cộng Hòa đoàn kết hậu thuẫn một đề nghị cấp cho các ngân hàng một sự khích lệ cho mượn tiền với lãi suất khoảng từ 4 đến 4.5%.
Các công ty Tài chính Fannie Mae và Freddie Mac, bị chính phủ tịch thu hồi tháng 9, sẽ được yêu cầu mua lại các văn tự thế chấp một khi các ngân hàng đã cấp cho người tiêu thụ. Các giới chức nói những người hay công ty đi vay làm ăn được nhìn nhận là "an toàn" có khả năng trả được nợ sẽ có đủ tư cách được vay đến 625,000 đô, kể cả những người xin tái tài trợ mua mhà. Ngoài ra các giới chức Cộng Hòa nói họ muốn thúc đẩy thể lệ cho những người mua nhà được khấu trừ 15,000 đô tiền thuế cuối năm. Luật lệ hiện hành cho phép giảm thuế 7.500 đô và giới hạn chỉ giảm cho những người mới mua nhà lần đầu.
Về phía đảng Dân Chủ cũng muốn có sự sửa đổi. TNS Dân chủ Patty Murray, đại diện tiểu bang Washington, muốn gia tăng thêm 25 tỷ đô-la vào các dự án hạ tầng cơ sở. Kế hoạch của Murray sẽ gia tăng gần 50% quỹ xây dựng xa lộ lên đến 40 tỷ đô-la. Các chương trình về chuyên chở công cộng cũng được tăng thêm 5 tỷ, các dự án dẫn nước cũng được tăng 7 tỷ. Ngoài ra hai đảng tại Thượng viện đều đòi hỏi có sự sửa đổi kế hoạch thúc đẩy kinh tế, nhưng chỉ nhắm loại bỏ những ý kiến không làm chuyển động được nền kinh tế ngay bây giờ.
Mặt khác 19 Thống đốc Tiểu bang, kể cả những người Dân chủ và Cộng hòa đều nêu ra tình trạng đông lạnh của thị trường tín dụng cũng như sự gia tăng nạn thất nghiệp, để yêu cầu các nghị sĩ giải quyết những bất đồng của họ và yêu cầu TT Obama ký ban hành kế hoạch thúc đẩy kinh tế càng sớm càng tốt. Các Thống đốc nói tiền bạc cấp cho nền giáo dục công, y tế và xây dựng hạ tầng cơ sở sẽ tạo ra và bảo vệ công ăn việc làm của người dân, đồng thời cũng là đầu tư tốt vào quyền lợi kinh tế lâu dài của cả nước.
Các Thống đốc gửi một bức thư chung đến TT Obama, trong đó có đoạn viết: "Trong khi chúng tôi tin tưởng ở sự quan trọng của thị trường tự do, chúng tôi tin rằng các thị trường ngày nay đều cần phải có sự thúc đẩy". Trong số các Thống đốc ký tên cuối thư này có Thống đốc Cộng hòa Arnold Schwarzenegger của tiểu bang California.