Câu Chuyện Thể Thao – Tiền Đạo
Trong phần Câu Chuyện Thể Thao lần này, xin mời quý độc giả cùng tìm hiểu chi tiết môn “Tranh Dĩa Ném”, có danh xưng bằng Anh ngữ là “Ultimate”.
“Utlimate” là môn thể thao phối hợp những đặc tính căn bản của môn Bóng Rổ và Bóng Bầu Dục Hoa Kỳ, sử dụng loại dĩa ném bằng nhựa “Flying Disc” hay “Frisbee” có bán kính 20cm-25cm thường được dùng trong trò chơi ném dĩa tại các bãi biển, nên còn được gọi một cách chi tiết là “Ultimate Frisbee” hoặc “Ultimate Disc”.
Hình thức thi đấu của môn Ultimate gồm hai đội tranh tài trên sân cỏ, mỗi đội có 7 tuyển thủ thay phiên nhau ném dĩa cho đồng đội chụp giữ để chạy đến khu cấm của đối phương ở vị trí cuối hai phần sân gọi là khu vực “end zone”. Tuyển thủ chụp được dĩa trong khu vực “end zone” của đối phương là người ghi điểm cho đội nhà.
Ultimate được khởi đầu tại Hoa Kỳ vào thập niên năm 1960 và hiện nay đã trở thành môn thể thao chính thức của các giải “Vô Địch Thế Giới”, “Vô Địch Câu Lạc Bộ Chuyên Nghiệp Thế Giới” và “Đại Hội Thể Thao Thế Giới” (World Game).
So với những môn tranh tài bằng quả bóng, Ulimate có đặc tính khác biệt là dùng dĩa ném với quy định căn bản là không được để dĩa rơi chạm mặt đất. Do đó, khi tấn công hoặc phòng thủ các tuyển thủ thường phải tung người lên chụp giữ dĩa trong những tư thế đa dạng. Nhất là những đường chuyền phối hợp ăn ý liên tục động tác tung người lên nhắm trúng vị trí bay lơ lửng của dĩa rồi chụp dính và lập tức ném dĩa tiếp cho đồng đội. Hơn nữa, qua hình thức sử dụng loại dĩa ném “Flying Disc”, môn Ultimate còn tạo nên hấp lực thu hút người xem bằng kỹ thuật điều khiển tốc độ và hướng bay khi ném dĩa của các tuyển thủ trông rất ngoạn mục. Vì có trọng lượng rất nhẹ chỉ khoảng 175g nên khi được ném đi, dĩa vẫn còn bay lơ lửng và xoáy trên không trung theo các đường thẳng hoặc cầu vòng, giúp cho các tuyển thủ nới rộng được nhiều phương hướng tấn công. Mặt khác, tuy môn Ultimate có một khuyết điểm duy nhất là dễ bị ảnh hưởng tốc độ của gió nhưng cũng chính vì vậy mà trong những trận đấu có gió to hoặc nhiều gió, các tuyển thủ phải ứng dụng kỹ thuật ném dĩa phù hợp với lực cản của không khí lúc đó, nên càng làm tăng thêm phần hấp dẫn khán giả bằng những chiến thuật tấn công gia giảm tốc độ ném dĩa rất hào hứng.
Thời gian thi đấu của một trận Ultimate bao gồm các hình thức:
- Trận đấu được diễn ra cho đến khi có một bên đạt được số điểm thắng theo quy định trước đó, thí dụ như 15 điểm, 17 điểm, 20 điểm v.v…
- Trận đấu được tiếp diễn cho đến khi một bên đạt được số điểm thắng trong một khoảng thời gian nhất định gọi là hình thức thắng trận “Gold Game”. Cụ thể là trong 30 phút đạt được 11 điểm, hoặc trong 40 phút đạt được 14 điểm hay trong 50 phút đạt được 15 điểm v.v…, tức là tùy theo số lượng thời gian nhất định dài hay ngắn thì số điểm áp dụng cho hình thức “Gold Game” sẽ tăng giảm khác nhau.
- Tại các giải đấu mang tính cách quốc nội của một số nước như Úc, Nhật Bản v.v…cũng có nhiều trường hợp áp dụng hình thức quy định giới hạn giờ thi đấu trong vòng 1 tiếng đồng hồ.
- Trận đấu được diễn ra trong thời gian quy định kèm theo số điểm thắng trận được quy định. Nếu trải qua thời gian quy định mà cả hai đội đều chưa đạt đến số điểm thắng trận thì sẽ tiếp tục thi đấu hiệp phụ trong vòng 20 phút. Ngoài ra, nếu số điểm do hai đội ghi được trong hiệp đấu chính thức đều quá ít nên không đủ khả năng đạt số điểm thắng trận trong hiệp phụ thì lúc đó đội nào ghi được trước 2 điểm ở hiệp phụ sẽ là đội thắng trận.
Môn Ultimate còn có đặc điểm là ngoài hình thức thi đấu dành cho các đội nam và đội nữ còn có các giải đấu của những đội hỗn hợp nam nữ với cùng nhân số 7 người (3 nam 4 nữ hoặc 3 nữ 4 nam). Đồng thời, môn Ultimate cũng không giới hạn nhân số thay đổi tuyển thủ sau mỗi pha ghi điểm. Trường hợp thay đổi tuyển thủ vì lý do trên sân có người bị thương thì đội đối phương cũng có quyền thay đổi số lượng cầu thủ tương tự. Ngoài ra, Ultimate còn là một môn thể thao đề cao tinh thần tự giác và tôn trọng luật lệ “fair play” nên không cần trọng tài quan sát để quyết định các tình huống xử phạt.
Sân cỏ tranh tài của môn Ultimate có chiều dài 100m, rộng 37m và từ lằn biên ở cuối hai phần sân đến khoảng cách 23m dọc theo chiều dài là khu vực “end zone”, tức khu vực này có chu vi 23mX37m. Phần giữa sân được gọi là “playing zone” có chu vi 64mX37m với các chi tiết dựa theo đồ hình sau.
Theo luật quy định, sau khi các tuyển thủ chụp được dĩa ném thì không được mang dĩa bước đi quá 2 bước giống như luật “travelling” của môn bóng rổ. Mặt khác, khi bị đối phương truy cản hoặc bám sát ở cự ly từ 3m trở xuống thì trong vòng 10 giây phải ném dĩa để chuyền cho đồng đội. Trường hợp đối thủ di chuyển sang vị trí khác để nhường lại vai trò truy cản hoặc bám sát cho đồng đội thì số giây sẽ được đếm lại 0 đến 10 bắt đầu từ thời điểm thay đổi người truy cản.
Trước khi bắt đầu một trận đấu Ultimate khoảng 5 phút, thủ quân của hai đội sẽ đánh tù tì hoặc chọn mặt đồng tiền để quyết định đội mình tấn công hay chọn một bên sân làm sân nhà. Sau đó, hai đội dàn quân trước lằn biên “goal line” và đội tấn công được ném dĩa trước để chuyền cho đồng đội. Khi đội tấn công ném dĩa không chính xác làm rớt xuống mặt đất hoặc bị các tuyển thủ đối phương cắt đứt các đường chuyền thì đến lượt đội đối phương được quyền tổ chức tấn công, gọi là cục diện TO (turn over). Mỗi khi chuyển sang cục diện TO thì trận đấu không nhất thiết phải ngừng lại và trường hợp TO xảy ra trong vùng cấm địa “end zone” thì trận đấu sẽ được tiếp tục bằng động tác ném dĩa của đội tấn công từ ví trí gần đường “goal line” nhất tính từ chỗ dĩa bị rớt xuống đất hoặc bị chận lại trước đó.
Trong môn Ultimate, tất cả những trường hợp va chạm vào thân thể đối phương đều được xem là hình thức phạm lỗi tổng quát gọi chung là “foul”, ngoài ra những hình thức phạm lỗi khác được gọi là “violation”. Vì là môn thể thao không cần trọng tài phân xử nên các tuyển thủ trên sân rất am tường luật lệ và luôn nhìn nhận lỗi lầm mỗi khi đối phương ra hiệu hoặc lên tiếng cho biết về tình trạng phạm lỗi.
Về mặt chiến thuật, Ultimate được xem là một trong những môn thể thao có mức độ biến hóa phong phú nhất qua các đội hình 7 người trên sân thường được áp dụng như 1-3-3, 2-3-2, 3-3-1, 3-2-2, 4-2-1, với các đặc tính tổng quát như sau:
- Chiến thuật chú trọng về tấn công 1-3-3 rất thích hợp cho các đội nam có thể lực dồi dào và tốc độ nhanh nhẹn với 3 tuyển thủ chính ở hàng trên sẵn sàng tiến vào 3 mặt khu cấm địa đối phương, kèm theo sự tiếp ứng của 3 tuyển thủ khác tạo thành một lực lượng hùng hậu chia nhau xâm nhập cấm địa để đón nhận các đường chuyền của đồng đội. Tuy nhiên, chiến thuật này cũng đòi hỏi nhiều sự phối hợp chặt chẽ toàn đội trong thế công thủ liên hoàn vì đối phương chỉ cần chận đứng một vài đường chuyền ở hàng tấn công thì đội hình sẽ trở nên rời rạc và dễ lâm vào tình trạng hỗn loạn.
- Ngược lại, chiến pháp 4-2-1 thường được các đội tuyển có sở trường tốc công ứng dụng vì vừa bảo đảm mật độ phòng thủ vững chắc vừa tạo hiệu quả ghi điểm nhanh chóng bằng những đường chuyền xa cho “cọc cắm” ở hàng trên lướt tốc đột phá cấm địa
- Trong khi đó, chiến thuật 2-3-2 lại được các đội hỗn hợp nam nữ ưa chuộng hơn do tính chất cân bằng hai mặt công thủ qua sự phối trí đồng đều các tuyển thủ trên sân, tức khi tấn công đội hình này có 5 tuyển thủ trực diện hàng trên và khi chuyển sang thể phòng thủ cũng có đủ quân số 5 người rút về về kịp thời.
Ngoài ra, chiến pháp “một kèm một” (man to man) cũng là một lối thi đấu thường thấy giữa các đội ném dĩa đồng tài ngang sức. Đương nhiên, trong một trận đấu Ultimate, các đội tuyển luôn thay đổi các dạng thức chiến thuật khác nhau tùy theo đội hình đối phương và diễn tiến thế trận. Do đó, sự biến hóa đội hình giữa đôi bên chính là yếu tố phân định thắng bại chiến trường và tạo thành một cuộc so tài đấu trí sôi nổi, cống hiến cho khán giả những pha tấn công qua lại vừa đạt tốc độ cao, nên rất hào hứng và thú vị.
Đồng dạng với môn ném dĩa trên các sân cỏ còn có môn ném dĩa trên bãi biển gọi là “Ultimate Beach” cũng là một môn thể thao rất được ưa chuộng tại Hoa Kỳ, Bắc Mỹ và khu vực Châu Âu. Vì môn “Ultimate Beach” được tranh tài trên bãi biển nên số tuyển thủ tham gia của mỗi đội giới hạn còn 5 người ném dĩa trong diện tích sân nhỏ hẹp hơn.
Gửi ý kiến của bạn
