Về hình thức, cuộc tranh luận lần thứ nhứt diễn ra vào chiều Thứ Sáu 26 tháng Chín năm 2008, hai ứng cử viên tổng thông Mỹ McCain và Obama tranh luận lần thứ nhứt, tại Ford Center for the Performing Arts, University of Mississippi, một đại học lâu đời 160 năm ở miền Nam, được nhiều người biết với biết danh Ole Miss. Cuộc tranh luận tưởng đâu phải dời ngày giờ vì cả hai cho biết phải gặp TT Bush và các lãnh tụ Quốc Hội để thương lượng một vấn đề cấp bách của nươc, Mỹ bảo trợ cứu nguy thị trương chứng khoáng Wall Street. Mãi đến giờ chót mới cùng cho biết và đến tranh luận được như dự định.
Điều hợp cuộc tranh luận là nhà truyền thông lão thành Jim Lehrer của Đài PBS. Hai bên đồng thuận tranh luận năm nay chỉ cho 2 phút để trả lời một câu hỏi, tiếp sau là 5 phút thảo luận, mục đích là để hai ứng cứ viên đối thoại với nhau, cho khán thính giả nhận định.
Về nội dung, hai người cố gắng chứng tỏ cho quốc dân biết mình đủ tài thao lược để làm tổng thống Hoà kỳ kiêm tư lịnh tối cao Quân Lực Hoa Kỳ. Một cách đại tổng, hai đối thủ tương đồng thí ít dị biệt thì nhiều. McCain nói Obama không hiểu nhiều vấn dề then chốt. Obama nói McCain đã sai trong chiến tranh Iraq. Hai bên đối đáp nhau gay cấn về vấn đề thuế và kinh tế.
Cuộc tranh luận đầu này theo dự trù sơ khởi liên quan đến chánh sách đối ngoại. Nhưng thời sự nóng bỏng của nguy cơ khủng khoảng tài chánh của Mỹ đã chiếm phân nửa thời lượng tranh luận là một tiếng rưởi đồng hồ, hai bên đối đáp căng thẳng , xoay quanh thị trường tài chánh Wall Street chao đảo và phương cách cứu nguy.
Không có gì mới lạ so với chương trình tranh cử mà hai người đã nói trước đây, trước cuộc tranh luận, nhơn những cuộc gặp gỡ cử tri. Cái mà nhiều người bỏ thì giờ ra xem là sự nhanh trí, cách đối đáp, việc cư xử của hai Ong khi đối diện nhau và phản ứng trước một vấn đề gay gát. Cả hai đối thủ tương đồng ở nhận định, tình trạng kinh tế Mỹ đang bi đát nhưng khác biệt sâu sắc ở chỗ làm sao phục hồi. Obama tố ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng Hoà làm lợi cho nhà giàu và McCain tố đối thủ Dân Chủ bỏ quên tầng lớp trung lưu.
Về đối ngoại, đặc biệt về Chiến Tranh Iraq. Obama chủ trương bắt đầu rút quân tác chiến Mỹ ra khỏi Iraq, trong khi McCain dè dặt cho rằng việc đó sẽ làm hại những chiến thắng mong manh của Mỹ. McCain và Obama đồng ý Mỹ có nhiều vấn đề phải giải quyết - kinh tế đình đốn, uy tín của Mỹ bị lu mờ khắp thế giới và cuộc chiến khủng bố kéo dài. Nhưng cả hai rất khác nhau về cách giải quyết và chứng tỏ mình có cách và nhận định đúng hơn để sửa chứa. McCain chê Obama và nói nhiều lần Ong Obama "không hiểu thế giới", lập đi lập lại bày lần, dùng những chữ " ngây thơ", " ngây ngô". Báo Politico mô tả điều đó với tựa bài bái " Mac đã trở về". Còn Obam thì liên kết Ô McCain với TT Bush là người mà đã quá mất lòng dân và làm hại thanh danh và sức mạnh của nước Mỹ ở quốc nội cũng như hải ngoại. Ô Obama chứng minh Ô McCain là một hậu thân của TT Bush, mô tả của khủng khoảng tài chánh hiện thời "Đó là bản án chung quyết đối với đường lối kinh tế không hiệu nghiệm sau tám năm TT Bush khuyến khích và TNS McCain hậu thuẩn".
Về kinh tế, McCain chủ trương giảm chi của liên bang, còn Ô Obama đổ tội những qui định của chánh quyền Cộng Hoà làm tan vỡ nền tài chánh Mỹ. Ô Obama nói cơn khủng hoảng tài chánh này là trầm trọng nhứt từ cơn Đại Khủng Khoàng tới giờ. Nhưng cả hai đều đồng ý yểm trợ chánh quyền bảo trợ cho các định chế tài chánh lâm le phá sản để cưu nguy nền tải chánh Mỹ, và sẽ bỏ phiếu thuận cho nghị quyết mà Quốc Hội và Bộ Trưởng Ngân Khố đang thương lương, thoả hiệp. Có tin Thượng Viện với 42 phiếu thuận, 12 chống đã gởi dư thảo luật sang TT Bush ban hành, bảo trợ 634 tỷ các định chế tài chánh, lấy từ ngân sách liên bang tức là tiền thuế của người dân phải đóng. Các công ty xe hơi đưọc 25 tỷ, các công ty xăng dầu đưọc khai thác dầu ở thêm lục địaThái bình và Đại Tây Dưong của Mỹ.
Về tài thao lược của vị tư lịnh tối cao quân lực Mỹ mà vị tổng thống là người kiêm nhiệm hiến định đối với các điểm nóng trên thế giới. Ô Obama cho chiến tranh Iraq đã làm chệch hướng cuộc chiến chống khủng bố ở Afghanistan. Ong nói năm 2003, TNS McCain nói Chiến Tranh Iraq "nhanh và dễ", vũ khí giết người hàng loạt sẽ sớm tìm thấy. Trong khi Chiến ranh Iraq đã làm thiệt mạng hơn 4,000 người Mỹ, ngốn hết $600 tỷ và không bao lâu sẽ đến một ngàn tỷ, từ năm 2003 đến giờ mà chưa chấm dứt. Ông McCain chê Obama không phân biệt được chiến thuật và chiến lược khi nhắc lại chính TNS Obama đã chống kế hoạch của TT Bush dùng quân đội Mỹ để xây dựng quân đội Iraq, dọn đường cho cuộc chiến thắng.
Ô McCain còn ngạo Ô Obama quá ngây thơ khi nói có thể gặp gỡ lãnh tụ của Iran , Bắc Hàn, Cuba không điều kiện tiên quyết. Đó là đường lối có thể nói chung của Đảng Dân Chủ được Bà Hillary Rodham Clinton tuyên bố suốt thời gian các cuộc bầu cử của Đảng này. Ô Obama chủ trương tổng thống Mỹ phải làm việc trên tinh thần lưỡng đảng, và nói thằng "Tôi dành quyền cho tổng thống Mỹ gặp gỡ bất cứ ai, tại nơi và lúc tôi chọn lựa nếu tôi nghĩ việc đó làm cho nước Mỹ an toàn."
Đối với Nga, cả hai McCain và Obama chủ trương Mỹ phải có một lập trưòng cứng rắn.
Thuần túy kỷ thuật, phần đông dư luận của các nhà bình luận truyền hình nói Ô McCain "quen đèn" hơn Ô McCain, nhìn đối thủ khi tranh luận, và có những điệu bộ long trọng, nhưng linh hoạt trong khi Ô McCain thiếu linh hoạt, hơi lóng cóng, thường nhìn ông kính hơn là chú ý đến đối thủ.
Cố vấn của Ô Obama, người lo cuộc diễn tập tranh luân cho Ô Obama cho biết, bộ tham mưu tranh cử chủ trương chỉ tấn công đường lối, chính sách của đối thủ, người được đảng Cộng Hoà chỉ định, mà không tấn công cá nhân Ô McCain, một cựu chiến binh Chiến tranh VN được trọng vọng. Và cũng chính vì sự tôn trong đó mà Ô Obama cũng được tương kính từ đối thủ McCain và khán thính giả.
Con số sơ khởi có 40 triệu người Mỹ theo dõi cuộc tranh luận này. Nhưng hai ứng cử viên không đưa ra điều gì mới lạ, cử tri sau 90 phút tắt truyền hình, thì ai Cộng Hoà vẫn ủng hộ Cộng Hoà, Dân Chủ ủng hộ Dân Chủ, người do dự vẫn cứ do dự, chưa nghiêng theo McCain hay Obama.
Sẽ thiếu nếu phân tích mà không nói con số thăm dò dù thăm dò trong cuộc tranh cử này có nhiều vấn đề bàn cãi lắm. Tạm lấy thăm dò nhanh của CNN/Opinion Research Corp vì đã phổ biến sớm, đã có viết bài này. Theo CNN, nhiều người theo Đảng Dân Chủ theo dõi tranh luận trên truyền hình hơn người theo đảng Cộng Hoà (Dân Chủ 41%, Cộng Hoà 27%, Độc lập 30%). 51% nói Obama hay hơn McCain và 38% nói McCain hay hơn Obama. Nam: 46% hướng về McCain, và 43% về Obama. Nữ: 59% hướng về Obama và 31% về McCain. Đây là thăm dò nhanh, chỉ có giá trị chỉ dẫn rất tương đối. Suốt cuộc bầu cử sơ bộ, hầu hết các tiên đoán của các nhà bình luận và kết quả thăm dò đều bị khối cử tri đảo ngược qua lá phiếu. Bà Hilary luôn dẫn dầu các ứng củ viên Dân Chủ, nhưng sau cùng bị Obama vọt qua. Còn McCain lẹt đẹt phía sau các ứng cử viên Cộng Hoà rất sớm vọt lên hạng nhứt.
Gửi ý kiến của bạn
