Thiệu là con vua Nguyên đế nhà Tần. Lúc nhỏ đã cực kỳ thông tuệ, ứng xử khôn ngoan, nên được nhiều người yêu mến. Mẹ của Thiệu là hoàng hậu Túy Phi, một mặt thì hãnh diện vì thông minh tài trí của con, mặt khác lại phập phồng lo sợ, nên thường lui tới miễu đình để tỏ lộ thành tâm. Mong Cậu Bà ngó tới.
Ngày nọ, có sứ thần từ Trường an tới vấn an, gặp lúc có Thiệu lăng xăng ở đó. Nguyên đế mới hỏi rằng:
- Nếu đem so Trường an với mặt trời để đến nơi này, thì cái nào gần hơn"
Thiệu vọt miệng đáp:
- Trường an gần hơn.
Nguyên đế ngạc nhiên, hỏi:
- Tại sao lại như vậy"
Thiệu bình tĩnh đáp:
- Con chỉ nghe nói có người ở Trường an lại, chứ chưa từng nghe nói có người ở mặt trời đến đây bao giờ. Suy như thế đủ biết Trường an gần hơn nhiều đó vậy.
Nguyên đế gật gù đắc ý, rồi như không thể ngăn được nỗi phấn khích tràn ngập trong lòng, bèn ngước nhìn sứ thần trố mắt ở gần bên, sảng khoái nói:
- Con ta tuổi đang còn nhỏ, nhưng thông đạt lý tình, thì mai này ngự ở ngôi cao, ắt ngon lành hết biết!
Tối ấy, sứ thần về nghỉ ở dinh quốc khách, mà tâm thần rã rượi như bánh tráng gặp mưa. Bất chợt có tiếng thưa rằng:
- Cao lương mỹ vị. Rượu thịt chất đầy. Hát ca đủ cả, mà tướng quân không vui, là nghĩa làm sao"
Sứ thần quay lại, nhận ra Triết Hùng là phó tướng của mình, bèn thở hắt ra. Chán nản đáp:
- Nếu muốn sống được ở trên đời, thì cần phải chịu đựng, nhưng… hết ý kiểu này, thì hổng biết có chịu nỗi hông" Hay lại đút đầu vô chỗ chết"
Triết Hùng trố mắt nói:
- Từ lúc chủ tướng đến đất Tần đến giờ, mọi việc êm xuôi, phải nói là như diều bay theo gió. Nay sắp sửa quy hồi cố quận, tao ngộ vợ con, thì lẽ ra phải mười phần hoan hỉ. Sao lại không vui"
Sứ thần liền đảo mắt một vòng, khi chắc chắn là chẳng có ai, liền đem chuyện khen con của Nguyên đế ra mà kể. Lúc kể xong, mới buồn hiu nói:
- Trời nóng như lửa, thì ngay cả sỏi đá cũng không còn. Hà huống thịt xương" Con mình trả lời trớt quớt như vậy, thì lẽ ra phải phân giải ngọn nguồn. Chớ có đâu hất mặt vỗ tay, khen dồn khen tới!
Triết Hùng ngẫm nghĩ một chút, rồi nhỏ giọng nói:
- Cha hỏi. Con trả lời. Đó là chuyện nội bộ của người ta. Hà cớ chi phải bận tâm cho lòng thêm rắc rối"
Sứ thần cau mặt đáp:
- Đúng là vậy, nhưng nó là con vua, bổn thân là Thái tử. Ít nữa ngồi nhẹ trên ngai vàng, mới thiệt chết con dân, chằng ăn trăn quấn!
Mấy ngày sau Nguyên đế đem chuyện đối đáp của Thiệu kể lại cho Túy Phi, gặp lúc có Thiệu ở đó, Nguyên đế mới hỏi rằng:
- Trường an gần hay mặt trời gần hơn"
Thiệu hý hửng đáp:
- Mặt trời gần hơn.
Nguyên đế ngạc nhiên nói:
- Cùng câu hỏi mà con trả lời câu trước ngược hẳn câu sau, là nghĩa làm sao"
Thiệu vừa được khen, liền thập phần mãn nguyện. Vênh mặt đáp:
- Con ngẩng đầu lên, trông thấy mặt trời, chớ không thấy được Trường an, thì lẽ gần xa đã tỏ tường rồi đó vậy.
Rồi nhìn cha, nhìn mẹ, chờ đợi khen thêm lần nữa, bất chợt nghe mẹ nói rằng:
- Trong Tứ thư, Ngũ kinh. Khi đề cập đến người quân tử, thì sách dạy thế nào"
Thiệu lẹ miệng đáp:
- Quân tử mười năm trả thù cũng chưa muộn.
Túy Phi nghe con trả lời với mình như vậy, liền há hốc miệng ra. Ú ớ nói:
- Ta hỏi là hỏi người quân tử thì phải thế nào" Chớ không hỏi cái điều… tào lao như rứa!
Thiệu tưởng mẹ trước mặt cha muốn kiểm tra trình độ của mình, liền vung tay đáp:
- Trên không thẹn với trời. Dưới không thẹn với đất. Giữa không thẹn với lòng, thì chắc chắn đó là người quân tử.
Lúc ấy, Túy Phi mới nhỏ nhẹ nói rằng:
- Con bây giờ là thái tử. Mai này nối gót phụ vương, thì không thể phán lung tung như thế này mà coi được. Lại nữa, minh quân chỉ có một lời. Không thể hí ngôn, thì con lại càng phải dưỡng tánh tu tâm nhiều hơn mới đúng.
Thiệu đang hớn hở là vậy, bỗng dưng bị thùng nước dội vào đầu, bèn nóng ruột nóng gan. Bực tức nói:
- Minh quân cũng một đời, mà không minh quân cũng một thời. Đã là vua mà sợ nọ lo kia, thì so với bá tánh có hơn gì không chứ"
Ngày nọ, nhằm tiết Thanh minh, Thiệu theo phụ vương lên miếu của Nguyên Thái tổ để hành lễ. Lúc đến nơi, lại gặp ngay chú tiểu vác một cái dùi, đem ra cái chuông treo ở góc sân mà đánh. Nguyên đế mới hỏi Thiệu rằng:
- Đúc đồng làm chuông. Đẽo gỗ làm dùi. Lấy dùi đánh chuông tiếng kêu boong boong, thì tiếng kêu ấy gỗ kêu hay là đồng kêu"
Thiệu tự tin đáp:
- Lấy dùi gõ vào tường vách không kêu, gõ vào chuông lại kêu, thì tiếng kêu ấy ở nơi đồng phát ra chớ còn ở đâu nữa!
Nguyên đế lại hỏi:
- Lấy dùi gõ vào đồng tiền trinh thì không kêu. Thế có chắc tiếng kêu ở nơi đồng mà ra không"
Thiệu bình thản đáp:
- Đồng tiền đặc, cái chuông rỗng. Vậy tiếng kêu là do ở các đồ vật rỗng mà ra.
Nguyên đế đưa tay xoa râu một cái, rồi nheo mắt hỏi:
- Lấy đất sét làm chuông, rồi lấy dùi gỗ đánh vào, thì không ra tiếng. Vậy có chắc tiếng kêu là ở đồ vật rỗng mà ra không"
Thiệu đảo mắt một vòng. Khi biết chắc tả hữu ở xa xa, bèn nhanh miệng đáp:
- Làm vua thì không cần biết cái nào kêu hay là không kêu, bởi đã có bọn nô tài lo lắng đầy đủ. Việc của phụ vương hôm nay và của con ở mai sau là: hưởng phước cho ngon. Kẻo ít nữa về với tổ tiên khỏi lòng gan đau xót!
Nguyên đế nghe con giải bày như vậy, ấm cả tấm thân, liền khoan khoái đáp:
- Con còn nhỏ mà đã biết nhìn xa trông rộng, thì nếu đem so với phụ vương, đã hơn nhiều lắm lắm.
Rồi ngước mặt lên trời. Sung sướng nói:
- Con hơn cha là nhà có phúc. Nhà ta đang có phúc, thì ngai vàng này ắt kéo tận thiên thu. Ngàn sau khoan khoái.
Tối ấy, lúc về đến hậu cung, Nguyên đế mặt mày tươi rói như ngày coi mắt vợ, khiến hoàng hậu hết sức ngạc nhiên. Trố mắt nói:
- Bão lụt thiên tai. Dân tình đói khổ, mà bệ hạ tươi như hoa hồng buổi sáng, là nghĩa làm sao"
Nguyên đế sảng khoái đáp:
- Nghĩ đến giang sơn này kéo mãi tận ngàn thu. Ta thiệt là quá đã!
Lúc ấy, hoàng hậu mới xụ mặt xuống mà nói rằng:
- Vợ chồng. Kỵ nhất là đồng sàng dị mộng. Nay hoàng thượng có niềm vui chôn chặt trong lòng, mà không san sẻ với thần thiếp đây, thì không biết chữ phu thê có còn hay không nữa"
Rồi nước mắt chảy thành dòng. Nghèn nghẹn nói:
- Người đàn bà phải dùng đến tình yêu để vun bồi nhan sắc. Nay tình yêu phai lạt thế này, thì chẳng những nhan sắc sẽ bay theo, mà cõi dương gian cũng chẳng quyến luyến mần chi thêm nữa…
Rồi úp mặt vào tay mà khóc. Nguyên đế thấy vậy, mới hơ hãi nghĩ rằng: "Ta ngự được trên ngai vàng này, là nhờ vào sự tính toán của vợ. Thỏa hiệp bên này và áp lực bên kia. Nay làm cho vợ buồn, đến nỗi đổ tuôn đôi dòng lệ, thì trước là không biết nghĩa ơn, sau không khéo… chỗ này cũng bay mất!", bèn tha thiết nói:
- Thương yêu một người, là phải làm cho người đó được vui vẻ. Chớ không phải trao buồn gởi khổ cho nhau. Có phải vậy chăng"
Hoàng hậu thút thít đáp:
- Dạ phải!
Nguyên đế lại nói:
- Con người ta khi không có ngai vàng, cứ ngỡ khi có rồi sẽ được hạnh phúc, bởi chỉ nghĩ lấy vàng ra là mua được - nhưng đến lúc có rồi - nếu đem so với khoảng thời gian đang tìm kiếm ngai vàng, thì lúc ấy lại hạnh phúc hơn. Có phải vậy chăng"
Hoàng hậu lấy tay gạt đôi dòng nước mắt. Gật đầu đáp:
- Dạ phải!
Lúc ấy, Nguyên đế mới từ tốn nói rằng:
- Muốn tự tại an nhiên, thì phải nghe mẹ của con mình. Chân lý đó lẽ nào ta không biết" Chỉ là niềm vui quá bất ngờ, đến độ ta không làm chủ được, khiến nàng phải nhỏ lệ tuôn rơi. Thiệt là không đúng!
Hoàng hậu đang ủ ê là vậy, bỗng tai nghe được những lời như dệt như thêu, liền cao hứng đáp:
- Một người đàn ông tốt, là nhờ vào người đàn bà mà thay đổi. Hoàng thượng hiểu đặng điều này, thì chẳng những bá tánh được vui, mà thần thiếp cũng… trong lòng thêm khoan khoái.
Rồi nhướng mắt chờ đợi. Nguyên đế thấy vậy, liền đem chuyện trao đổi về tiếng kêu với Thiệu ra mà kể. Lúc kể xong, bỗng thấy Túy Phi buồn vương mắt biếc. Chán nản nói rằng:
- Hạt cơm lên miệng còn rơi xuống đất! Huống chi hoàng thượng bây giờ vui với hạnh phúc ngàn năm - mà lãng quên hiện tại - thì có khác nào theo gió đuổi trăng. Làm sao biết sướng"
Gửi ý kiến của bạn
