Câu trả lời là "còn tùy loại thống kê" và "tùy cách suy luận"
Một thí dụ mà giới địa ốc và kinh tế đang chú ý tìm hiểu là mâu thuẫn giữa hai con số thống kê. Trong ngành địa ốc, người ta nói đến việc số nhà khởi công (nhà khởi xây, housing starts) đã giảm 30% từ đỉnh cao của năm ngoái và những thống kê khác về ngành xây dựng đều cho thấy tình trạng sa sút chung. Thế nhưng giới kinh tế lại ngạc nhiên là dù khu vực bất động sản và gia cư bị như vậy, số công việc làm vẫn tăng, kể cả trong ngành xây cất và tỷ lệ thất nghiệp đã giảm đến mức kỷ lục là chỉ có 4,4% mà thôi.
Vì sao ngành xây cất gia cư bị suy giảm mà số công việc làm vẫn tăng liên tục từ sáu tháng nay, kể cả những việc làm liên hệ đến gia cư, xây cất"
Nhìn vào thống kê gia cư thì người ta báo động một vụ suy trầm, nhìn vào thống kê nhân dụng thì người ta vẫn lạc quan. Vì sao lại như vậy"
Lý luận giải thích thứ nhất là mặc dù tình hình xây cất có đình đọng từ năm ngoái, các công ty xây cất vẫn không sa thải nhân viên mà còn tuyển thêm người để chuẩn bị sẵn cho đà hưng chấn sẽ tới. Đấy cũng là lý do khiến các thống kê kinh tế về xây cất cho thấy năng xuất có tăng. Tuy nhiên, nếu đến mùa Xuân này mà tình hình xây cất nhà cửa chưa khởi phát thì các hãng sẽ phải sa thải bớt người. Kết luận ở đây là nếu tình hình xây cất không cải tiến thì số người mất việc sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. Tức là muốn biết thị trường địa ốc lên hay xuống thì nên kiểm chứng qua thống kê nhân dụng của bộ Lao động. Và những người trong cuộc thật ra vẫn biết tình hình sẽ lên hay xuống!
Lý luận giải thích thứ hai có lẽ tinh tế hơn, nhưng thật ra cũng khó kiểm chứng.
Đó là trong ngành xây cất có đến 30% nhân công là thành phần "thiếu giấy tờ", tức là di dân bất hợp pháp. Vì là dân lậu, họ thường không khai báo và thống kê chính thức không kiểm điểm số này khi nhận việc hay khi mất việc. Mà khi các hãng xưởng phải sa thải nhân viên thì thành phần này bị hy sinh trước tiên. Các tờ báo có khuynh hướng thân Dân chủ hoặc ghét Cộng hoà đều nói tới hiện tượng "khai gian" đó để nhấn mạnh đến số phận di dân bất hợp pháp. Đấy là một lý do thuộc loại xã hội có hậu quả làm che khuất những xoay chuyển kinh tế và khiến cho thiên hạ dự đoán sai mà cứ tưởng rằng tình hình gia cư chưa đến nỗi suy sụp.
Một lý luận nữa cũng trong mạch suy tư này là nhiều nhân công làm khoán (ngoại ngạch) hay nhiều hãng nhỏ, thầu lại các dự án xây cất, thường nhận tiền mặt để tránh thuế. Chính là biện pháp trốn thuế này càng để lọt sổ nhiều nhân viên xây cất. Kết luận ở đây là tình hình thực ra bi quan hơn người ta nghĩ vì nhiều thành phần thợ thuyền phi pháp hay thiếu giấy tờ thực tế đã bị sa thải mà thống kê chính thức lại chưa kiểm tra được.
Nghe thì hợp lý nhưng lý luận này vẫn không giải thích vì sao mà số nhân dụng (người có việc làm) vẫn cứ tăng chứ không khựng" Bảo rằng nhiều người có việc làm hay mất việc làm mà không khai báo vì thuộc diện làm lậu cũng không giải thích nổi vì sao số thất nghiệp vẫn giảm, số người mới có việc làm vẫn tăng. Nó cũng phi lý như lý luận giải thích ban đầu là nhiều hãng xưởng đã tuyển sẵn nhân công để chờ ngày khởi công xây cất. Các hãng xây cất có cần tốn tiền thuê trước công nhân cho những việc chưa có hay chăng"
Thành ra, giới địa ốc hay kinh tế vẫn chưa biết rõ là tình hình sẽ biến chuyển ra sao, và cùng đồng ý về một việc, là muốn biết thì còn phải đợi, xem thống kê về nhân dụng lên hay xuống trong thời gian tới, để kiểm chứng với các thống kê về xây cất hay mua bán nhà cửa. Nghĩa là chưa ai có thể mạnh miệng báo trước về tình hình gia cư!
Trong khi chờ đợi chuyện vui hay buồn và đúng hay sai trong dự đoán, thì hãy nhớ rằng số nhà khởi công trong tháng Ba lại tăng (0,8%) chứ không giảm với mức gia tăng coi như cao nhất trong mấy tháng đầu năm. Chẳng những vậy, số giấp phép xây nhà cũng tăng 0,8% trong tháng Ba. Đấy là một tin vui cho ngành gia cư, hoặc ít nhất trong ngàng xây cất gia cư. Riêng tại khu vực Trung-Tây (Mid-West) số nhà khởi công còn tăng đến 44%, mức gia tăng cao nhất kể từ 16 năm nay!
Ngược lại, Hiệp hội National Association of Home Builders (NAHB) thì cho biết rằng ngành xây cất thật ra rất bi quan trong tháng Tư này và báo động là biện pháp ngăn ngừa những chương trình cho vay dễ dãi với tín dụng đầy rủi ro (loại sub-prime loans) sẽ khiến ngành gia cư suy sụp thêm cho đến năm tới.
Như vậy thì còn biết tin ai bây giờ, và làm sao đoán ra tương lai sẽ vui hay buồn" Thật ra, người ta không chỉ dự báo tình hình tương lai khi chỉ dựa vào những thống kê của một tháng. Thí dụ như khí hậu tháng Hai thì lãnh và ẩm bất thường, qua tháng Ba lại ấm và khô bất thường nên số xây cất trong tháng Hai thì giảm mà lại tăng mạnh trong tháng Ba. Nghĩa là chúng ta chưa thể đoán được cho chính xác nếu chỉ tin vào kết quả khảo sát của một tháng. Tình hình vui hay buồn, có khi phải mất vài tháng mới đoán được cho đúng.
Gửi ý kiến của bạn
