10 Năm, 5 Bài Học
Ngày 1 tháng 1 năm 2007, Ô. Kofi Anan, giao chức vụ Tổng Thơ ký Liên Hiệp Quốc cho Ô. Ban Ki-moon mới được bầu chọn thay thế. Báo chí Mỹ ít nói đến chuyện này vì Mỹ không có cảm tình với Ô Kofi Anna đã chống Mỹ đánh Iraq và vì Mỹ từng khui việc Ô Kofi Anan không minh bạch trong việc quản trị số tiền Iraq bán dầu đổi thực phẩm của Ô Hussein. Như báo Pháp thì khác, nói nhiều thứ, nhiều lần về công nghiệp của Ô Kofi Anan đối với Liên hiệp Quốc.
Trên báo Figaro, có xuất hiện một tin có giá trị lâu dài, đáng phân tích, đáng cho những nhà chánh trị và dân chúng các quốc gia suy gẫm. Đó là 5 bài học mà người đứng đầu tổ chức quốc tế của thế giới là Liên Hiệp Quốc đã rút ra được trong vòng 10 năm làm việc, giữ vai trò Tổng Thơ ký Liên hiệp Quốc.
Theo lời Ô Kofi Anan, đại ý 50 năm trước đây khi đến Minnesota như một sinh viên từ Phi Châu mới đến Mỹ học, Ong đã học rất nhiều. Điều đầu tiên Ong học là không có gì kỳ lạ trong việc mang bao lỗ tai khi nhiệt độ xuống dưới 25. Suốt đời Ong từ ấy dành cho việc học.
Nên Ong muốn truyền lại 5 bài đã học được trong thời gian 10 năm phục vụ với tư cách Tổng Thơ ký Liên Hiệp Quốc, mà cộng đồng các dân tộc, theo Ong, cần học, trong khi đương đầu với những thách thức của thế kỷ thứ XXI.
Bài học thứ nhứt: Tất cả chúng ta trên thế giới bây giờ đều có trách nhiệm về an ninh chung, trách nhiệm giữ gìn an ninh cho lẫn nhau. Không có một nước nào có thể bảo đảm an ninh riêng cho mình bằng cách áp đặt ưu thế của mình, ngoảnh mặt đối với những đe dọa như vấn đề phổ biến nguyên tử, khí hậu thay đổi, dịch bịnh hay khủng bố đang có ở các nước vô trách nhiệm, mà chúng xem là căn cứ an toàn và từ đó xuất phát đi các nước khác. Chỉ có cách tạo an ninh cho tất cả mới có thể hy vọng bảo đảm được nền an ninh lâu dài cho chính chúng ta.
Trách nhiệm này bao gồm cả trách nhiệm chia xẻ, bảo vệ con người trước nạn diệt chủng, tội ác chiến tranh, thanh lọc sắc tộc, và tội ác chống nhân loại. Đó là trách nhiệm đã được các nước chấp nhận trong cuộc họp thượng đỉnh của Liên Hiệp Quốc vừa qua. Nhưng khi chúng ta thấy những vụ giết người, hãm hiếp, và đói khổ còn làm cho người dân ở Dafour đang phải chịu, chúng ta nhận thấy những lời lẽ đó vẫn còn là những lời hoa mỹ của tu từ học thuần túy mà thôi. Trừ ra trường hợp những người có quyền can thiệp hữu hiệu gây áp lực chánh trị, kinh tế, và trong trường hợp đối đế, sử dụng biện pháp quân sự , sẵn sàng thực hiện vai trò người đứng hàng đầu của mình.
Trách nhiệm này cũng liên quan đến trách nhiệm đối với thế hệ tương lai. Trách nhiệm gìn giữ tài nguyên thuộc thế hệ ấy nhiều hơn thuộc chúng ta. Ngày nào mà chúng ta không làm gì cả, hay làm quá ít để tránh sự thay đổi khí hậu, hậu quả là con cái chúng ta phải trả cái giá mắc hơn.
Bài học thứ hai : Chúng ta cũng trách nhiệm về sự thịnh vượng của chúng ta. Không có tình liên đới thì xã hội không thực sự ổn định. Không thực tế chút nào nếu nghĩ số người nào đó có thể tiếp tục trục lợi trong việc toàn cầu hóa, trong khi hàng tỷ người khác bị bỏ rơi, chìm sâu trong nghèo khó, thiếu thốn. Chúng ta phải cho đồng loại chúng ta một cơ hội chỉa xẻ sự phồn thịnh của chúng ta.
Bài học thứ ba: An ninh và thịnh vượng tùy thuộc sự tôn trọng nhân quyền và pháp quyền. Suốt bề dài lịch sử, tính đa dạng làm cuộc sống của Con Người phong phú, và những cộng động khác nhau đã học hỏi lẫn nhau. Nhưng khi cộng đồng chúng ta sống trong hòa bình, chúng ta phải lưu ý đến cái gì đã liên kết chúng ta lại, tính nhân bản chung của chúng ta và nhu cầu được luật pháp bảo vệ nhân phẩm và nhân quyền của mỗi một con người.
Điều đó cũng thiết yếu cho sư phát triển. Người ngoại quốc và công dân của một nước thích đến đầu tư khi những quyền căn bản của họ được bảo vệ và họ biết được đối xử đồng đều trước pháp luật. Tương tự, nhũng nhà chánh trị có cảm tình thực sự với khuynh hướng phát triển là những người dễ được chấp nhận, nếu số đông người muốn phát triển có thể làm cho người ta nghe được tiếng nói.
Nhà Nước cũng có nhu cầu tôn trọng những luật chơi qui định các tương quan của họ. Không có cộng đồng nào -- dù thế nào đi nữa -- đã phải chịu cảnh dư quyền hành, trái lại nhiều cộng đồng đã phải chịu cảnh thiếu quyền hành. Và điều đó cũng có giá trị đối với cộng đồng quốc tế. Đó là tình trạng chúng ta phải cùng nhau thay đổi.
Bài học thứ tư: Chánh quyền phải lãnh trách nhiệm về những hành động của mình, trong lãnh vực quốc tế cũng như quốc nội. Mỗi nhà nước đều có nghĩa vụ phải giải quyết những hệ quả của những hành động của chánh quyền mà người dân bị ảnh hưởng.
Trong tình thế hiện thời, hành động có trách nhiệm và thực hiện bổn phận đối với các nước nghèo và yếu là chuyện dễ vì họ cần ngoại viện. Những chánh quyền nước giàu và mạnh mà hành động đã gây ảnh hưởng lớn đến những nước khác không có thể bị gò bó việc làm của mình đối với dân tộc khác, chỉ vì dân chúng của nước mình. Điều đó phù họp với trách nhiệm của các quốc gia dân tộc mạnh và các định chế quốc tế. Đó là trách nhiệm giải quyết những quan điểm và quyền lợi ở qui mô thế giới.
Từ nay phải cứu xét về những người tranh đấu ngoài chánh quyền. Chánh quyền không còn có thể và không bao giờ có thể một mình đối phó với những thách thức của hành tinh này. Chánh quyền càng cần sự giúp đỡ của hàng vạn hội đoàn trong đó nhiều những con người tình nguyện tập họp lại, vì quyền lợi hay để cùng suy nghĩ về thế giới và thay đổi nó.
Làm sao các chánh quyền có thể trách nhiệm lẫn nhau" Chánh quyền này đối với chánh quyền khác" Chỉ có cách xuyên qua những tổ chức đa quốc để có thể làm việc này.
Bài học thứ năm và chót của Ô Kofi Anan là những định chế phải được tổ chức một cách công bình và dân chủ, dành cho người nghèo, người yếu một số ảnh hưởng trên hành động của những người giàu, và mạnh.
Các nước đang phát triển phải chuẩn bị có tiếng nói mạnh hơn trong các định chế tài chánh quốc tế mà quyết định có nghĩa là cái sống hay cái chết của nhiều con người. Phải thêm những hội viên thường trực mới, hay nhiệm kỳ dài hơn, vào Hội đồng Bảo An LHQ hiện tại mà sự cấu thành phản ảnh tình hình của năm 1945, chớ không phải ngày nay. Cũng không kém phần quan trọng là tất cả hội viên của Hội Đồng Bảo An phải chấp nhận trách nhiệm kèm theo những đặc quyền của hội viên. Hội đồng không phải là sân khấu dành cho sự phát biểu quyền lợi quốc gia. Đó là một ủy ban cai quản hệ thống an ninh mong manh của thế giới.
Ngày nay hơn bao giờ hết, Nhân Loại cần một hệ thống an ninh toàn cầu năng động. Kinh nghiệm đã chứng tỏ, qua bao nhiêu lần, hệ thống này ít hữu hiệu khi thành viên chia rẽ, nhưng vận hành hữu hiệu hơn trong thống nhứt, khi được trang bị bởi một hướng chỉ đạo sáng suốt và lời cam kết chung của những thành viên chánh yếu. Những nhà lãnh đạo thế giới, bây giờ hay ngày mai, được ủy thác một trách nhiệm lớn. Uy thác đó đến từ các quốc gia dân tộc của hành tinh này, để bảo đảm những gì con người xứng đáng được hưởng.
Xin tạm ghi và lược dịch để cùng nhau suy gẫm.
Gửi ý kiến của bạn
