Trên trang mạng VietNet và Việt Báo vừa phổ biến bài viết của ông Bửu Sao (BS) với tựa đề “Vấn đề biểu tượng của một lá cờ qua cuộc đối thoại với Nhóm Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên”. Bài viết của ông BS muốn đặt lại vấn đề biểu tượng của một lá cờ nhân cuộc chuyện trò giữa ông và ông Nguyễn Gia Kiểng, Thường Trực Ban Lãnh Đạo Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên. Bài viết của ông đặt ra nhiều câu hỏi hơn là cung cấp được một câu trả lời cho chính ông, chẳng hạn: văn hoá nhân sĩ có thể làm được gì trong cuộc vận động dân chủ ngày hôm nay, việc đánh giá dân trí của bàng (sic) dân là bất cập, sự nhầm lẫn giữa con người cựu đảng viên cộng sản và bộ máy đảng... Vì bài viết có đề cập đến nhiều quan điểm của THDCĐN, chúng tôi thấy nên đáp ứng lời mời gọi của ông Bửu Sao.
Trước hết là vấn đề chính danh. Ông Bửu Sao bảo là tiếp xúc với nhóm Thông Luận, nhưng ông lại thêm một cái mở ngoặc như sau: (NGK). Trong suốt bài ghi lại, chỉ thấy ông và ông NGK chuyện trò qua lại. Vậy thì có lẽ chỉ nên nói rằng ông có chuyện trò với ông NGK mà thôi. Thứ nữa là mức độ chính xác của việc ghi nhận lại chi tiết liên quan đến quan điểm của ông NGK. Viết như ông đã viết trong bài thì vô tình hay cố ý nó chứng tỏ ông cũng có chút hội chứng nhị hoá ngã. Phiền một nỗi là ông có vẻ bỉ thử cái hội chứng kia nên tôi mới đề nghị nên chính danh như trên để tránh kẻ ác ý lại bảo ông mâu thuẫn.
Hẳn nhiên là ông BS rất chính xác khi bảo rằng trước năm 1975, lá cờ vàng từng là biểu tượng của miền Nam trong cuộc đối đầu với phe cộng sản Bắc Việt từ 1954 trở đi, và rằng cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ đã rất thành công khi vận động với chính quyền Hoa Kỳ ở một số tiểu bang để lá cờ vàng được thừa nhận là biểu tượng của cộng đồng người Việt tại quốc gia này.
Nhưng từ điểm khởi hành đó, ông Bửu Sao đẩy xa thêm lập luận của ông, rằng lá cờ vàng chính là biểu tượng cho chính nghĩa quốc gia trong cuộc đối đầu Quốc-Cộng ngày hôm nay. Lập luận này có hai điều vướng:
Thứ nhất, một biểu tượng của một cộng đồng sắc tộc trong một quốc gia không nhất thiết là biểu tượng “chính nghĩa” nào đó tại một quốc gia khác. Những người Mỹ gốc Việt vẫn còn muốn giữ chút kỉ niệm về nguyên uỷ của cuộc di cư vĩ đại, thì việc vận động để giữ lại biểu tượng của quá khứ trong đời sống hiện tại của cộng đồng người Mỹ gốc Việt là một việc có ý nghĩa. Hẳn nhiên là một số nào đó những người thuộc “thế hệ đã qua” cũng muốn lợi dụng việc này cho ý định của họ là gán cho cuộc vận động nói trên vào việc họ gọi là “quang phục quê hương”, nhưng điều đó không có gì bảo đảm là thế hệ trẻ của cộng đồng người Mỹ gốc Việt có cùng suy nghĩ với thế hệ đi trước. Có lẽ chính ông cũng nhận thấy là không ổn khi đồng hoá chuyện lá cờ của cộng đồng người Việt tại Mỹ với lá cờ biểu tượng của “phe Quốc gia VN”, nên ông lại chuyển sang phê phán là trong cộng đồng dân tộc Việt hiện nay đang có những hiện tượng rất tiêu cực là người tị nạn cộng sản mà dường như quên lãng căn cước của mình; ông còn phê phán là một thành phần hãnh tiến trong cộng đồng đang thể hiện “hội chứng nhị hoá bản ngã”. E rằng phê phán thế thì khá nặng mà lại không chính xác; vì cái hội chứng mà ông nhắc đến là một trạng thái tâm bệnh của những kẻ không còn khả năng phân biệt thực và giả. Hội chứng đó chỉ nằm ở những cá nhân không có khả năng nhận biết lằn ranh giữa dĩ vãng và hiện tại chứ sao mà có thể là một bệnh tâm lí của cả một cộng đồng cho được"
Thứ nhì, ông BS lặp đi lặp lại nhiều lần rằng “vấn đề mấu chốt xưa nay vốn là vấn đề ranh giới Quốc-Cộng”. Thật là ngạc nhiên hết sức trước nhận định như thế của một “chuyên viên nghiên cứu lịch sử” -như ông tự nhận. Hẳn ông phải thấy là ba mươi năm qua, lằn ranh quốc-cộng đã không còn là “vấn đề mấu chốt” nữa. Nổi bật lên các mối quan hệ xã hội chúng ta trong ba mươi năm nay là cuộc xung đột đối kháng giữa một bên là ban lãnh đạo đảng Cộng Sản tham nhũng độc tài, và một bên là đại khối nhân dân bị thống trị hà khắc đang dần dà ý thức về quyền con người và quyền công dân của mình. Điều này lại càng rõ ràng hơn nữa khi bức tường Berlin sụp đổ, kéo theo khối cộng sản tan rã. Cốt lõi của cuộc đối đầu ngày hôm nay là cuộc vận động chuyển hoá đất nước về dân chủ. Cho nên nếu có muốn vạch một lằn ranh trận tuyến hôm nay thì lằn ranh đó phải là lằn ranh giữa dân chủ và độc tài.
Đến đây xin bàn cùng ông vấn đề chính mà ông muốn đề nghị đối thoại: vấn đề lá cờ biểu tượng. Trước hết, phải xin nhắc lại là Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên (THDCĐN) quan niệm rằng vấn đề lá cờ biểu tượng trong quá trình vận động dân chủ hoá cho đất nước không phải là một công tác trọng yếu. Công việc chủ yếu là làm sao tìm thấy được một lộ trình cho tiến trình dân chủ hoá trong hoà bình, ổn định, và phát huy được khối đại đoàn kết dân tộc. Thành tựu của cuộc tìm tòi đó đã được trình bày trong Dự Án Chính Trị (DACT) của THDCĐN mang tựa đề Thành Công Thế Kỷ 21 (Paris, 2001).
Xin trích ra đây một đoạn DACT: “Cuộc tranh cãi gay go nhất trong thế kỷ hai mươi đã là cuộc tranh cãi về dân chủ. Hàng chục triệu người trên khắp thế giới đã thiệt mạng vì những xung đột gây ra bởi cuộc tranh cãi này. Vấn đề cốt lõi là làm thế nào để người dân quyết định vận mệnh đất nước, và nhiều công thức đã được đề ra và thử nghiệm. Cuộc tranh cãi này hiện nay có thể coi như đã chấm dứt. Chủ nghĩa Mác-Lênin và mô hình "dân chủ xã hội chủ nghĩa" mà nó đề xướng đã hoàn toàn sụp đổ. Các chế độ cộng sản còn lại chỉ còn là những chế độ độc tài bạo ngược thuần túy. Mô hình dân chủ đặt nền tảng trên tự do cá nhân đã thắng về mặt lý thuyết và cũng đang thắng trên thực tế. Số lượng các nước dân chủ đang gia tăng mau chóng.” (tr. 31)
Xin nhắc lại, cuộc đấu tranh của cộng đồng dân tộc Việt Nam ngày nay đã sang trang khác hẳn với trước ngày 30.4.1975, khi cuộc chiến giữa hai phe quốc gia (miền Nam) và phe cộng sản (miền Bắc) nhắm vào mục tiêu rất cụ thể: giành thắng lợi cho phe mình và cho ý thức hệ của mình. Cuộc đấu tranh đó đã kết thúc hôm 30.4.1975 rồi. Hôm nay đây, đi đến đâu trên các vùng đất nước mà nói chuyện quốc gia và cộng sản, thậm chí tranh luận về những chuyện lí tưởng cộng sản thì sẽ không khỏi gây ấn tượng là Từ Thức lạc lối trần gian. Cả một guồng máy quyền lực hiện nay chỉ cai trị dựa trên sự khủng bố (gieo rắc sự sợ hãi) và bóc lột (tham nhũng hối lộ), còn có đâu là lí tưởng giải phóng vô sản, là cách mạng xã hội chủ nghĩa của giai cấp công nông mà người cộng sản rêu rao trong suốt một thời kì dài khi họ chưa nắm trọn quyền lực toàn trị trên cả nước" Bộ máy cầm quyền trong nước (bao gồm cơ chế đảng và nhà nước) hiện nay chỉ dùng những bình phong “xã hội chủ nghĩa”, “tư tưởng Hồ Chí Minh”, “nhà nước chuyên chính vô sản”… chỉ để che giấu khuôn mặt thật của họ là một bộ máy thống trị bằng bạo lực khủng bố và đục khoét công khố. Làm gì có lí tưởng cộng sản" Ngày hôm nay mà còn vướng bận về một bài toán đã giải xong từ ba mươi năm trước thì có thể là quá chậm trễ trên con tàu lịch sử chăng"
Ông Bửu Sao lo ngại là nếu không bấu víu vào cái tiền đề Quốc-Cộng thì không sao lí giải được sự có mặt của cộng đồng hải ngoại, và của những cuộc họp mặt của cộng đồng này. Theo tôi thì không nên bận lòng như thế. Căn cước thật của cộng đồng người Việt tại hải ngoại đã được xác nhận ngay từ khi họ đặt chân lên mảnh đất tạm dung. Cộng đồng người Việt khắp nơi vẫn có nhu cầu rất lớn là quần tụ vào nhau để nương tựa và giúp đỡ lẫn nhau. Ở bất kì nơi đâu trên thế giới, cộng đồng người Việt vẫn cố gắng làm cuộc di cư lần thứ nhì từ nơi họ được bố trí tái định cư đến nơi có đông người đồng hương cư ngụ. Những chuyện không như ý trong nội bộ cộng đồng chẳng qua là biểu hiện của sự thể khá cổ điển: “ở xa mỏi chân, ở gần mỏi miệng”, hoặc “gần nhà xa ngõ”. Đó là những mặt tiêu cực trong sinh hoạt cộng đồng mình ở bất kì nơi nào. Những vấn đề tiêu cực cuả cộng đồng chỉ nảy sinh từ sự yếu kém trong quản lí điều hành chứ không phải vì thiếu một biểu tượng đoàn kết.
Lại càng không thể bảo rằng lá cờ vàng đã là biểu tượng đoàn kết của cộng đồng người Việt hải ngoại. Ông BS chắc cũng đã thấy hiện tượng nhiều nhóm người khác nhau cùng trương cao một ngọn cờ biểu tượng mà vẫn “trời không chịu đất, đất chẳng chịu trời”. Nhưng đó là một sự thể thuộc về con người chứ không phải tại bản thân lá cờ biểu tượng. Phải không"
Nhất quán trong DACT là sự nhìn nhận tính cách phức hợp của vấn đề Việt Nam. Ngày nào chưa tìm ra được một dự án tương lai chung cho đất nước thì ngày đó cộng đồng dân tộc chúng ta dù ở trong nước cũng như hải ngoại sẽ không thể giải được bài toán chung của đất nước. Ba mươi năm qua chúng ta thấy gì" Không biết bao nhiêu là những giải pháp cục bộ, biệt phái, với mục đích thiển cận là muốn triệt tiêu sự khác biệt để giành giật sự độc quyền lẽ phải, độc quyền chính nghĩa. THDCĐN quan niệm rằng người Việt chúng ta cần nhìn nhận rõ khát vọng của toàn dân là: “Ngày hôm nay khát vọng của tuyệt đại đa số nhân dân Việt Nam là dân chủ. Nhìn lại anh em, nhận lại bạn bè phải là tinh thần chỉ đạo của một tập hợp dân tộc mới, trong đó không có kẻ đúng người sai mà chỉ có những người anh em bình đẳng cùng ngậm ngùi cho đất nước và cùng kết hợp trong một cuộc vận động dân chủ. Hòa giải và hòa hợp dân tộc chính là điều kiện cốt lõi để cô lập và đánh bại tập đoàn độc tài ngoan cố.” (tr. 40) Nhìn nhận như thế để có thể ngừng lại vòng quay luẩn quẩn của quá khứ: “Bình thường hóa quan hệ giữa người Việt Nam với nhau. Long trọng xác nhận đất nước là của chung mọi người chứ không phải là của riêng một đảng hay một chủ nghĩa. Nhìn nhận chỗ đứng ngang nhau cho mọi người và cho mỗi người. Cởi bỏ những xiềng xích của hận thù và bất dung để nhìn nhau như anh em và quyết tâm cùng nhau xây dựng một tương lai chung. Tất cả những điều này chúng ta đều có thể làm và đều có thể làm ngay. Rồi chúng ta sẽ cùng nhau khám phá ra sự mầu nhiệm của những giá trị rất đơn giản như tự do, dân chủ, hòa hợp dân tộc.” (tr. 142)
Từ những nhận định tổng hợp từ hoàn cảnh phức hợp của đất nước, THDCĐN đưa ra một dự án tương lai chung cho toàn thể mọi người Việt Nam, dựa trên những đồng thuận cơ bản gồm bốn điểm sau đây: “đất nước phải được quan niệm như một không gian liên đới và một tương lai chung, thể chế chính trị cho Việt Nam là dân chủ đa nguyên, tinh thần chỉ đạo của cố gắng làm lại đất nước là hòa giải và hòa hợp dân tộc, cố gắng phát triển kinh tế phải đặt trên nền tảng kinh tế thị trường và sáng kiến cá nhân.”. (tr. 25-6)
THDCĐN cổ vũ cho một chế độ dân chủ toàn diện cho đất nước, vì chúng tôi xác định rằng những luận điệu hạn chế tự do và dân chủ, lấy cớ là để đất nước phát triển, chỉ là những luận điệu giả dối. (TCTK 21, tr. 44)
Những kế hoạch và đường lối chính sách lớn nhằm bảo đảm việc xây dựng vững chắc và hoà bình một thể chế dân chủ đa nguyên đã được trình bày chi tiết trong bản DACT nói trên. Chúng tôi quan niệm đó là điểm tụ chính đáng nhất và mạnh mẽ nhất cho một cuộc phục hưng khối đại đoàn kết dân tộc. Không phải một thứ biểu tượng nào khác.
Hiện nay, cộng đồng dân tộc chúng ta không phân biệt ở trong nước hay ở hải ngoại, đều đối diện với công cuộc vận động dân chủ cho đất nước. Công cuộc vận động dân chủ hoá đòi hỏi một số công tác trọng tâm mà chúng tôi đề nghị với quốc dân trong bản DACT (tr. 89-105), xin không phải nhắc lại ở đây. Cũng xin bày tỏ thêm ở đây là một dự án chín htrị như thế không phải là trò thể thao chữ nghĩa cho vui, mà là một đầu tư nghiêm túc cho một sinh hoạt chính trị nghiêm túc cho tương lai. Những nghi ngại của ông Bửu Sao về một số biện pháp chính trị của một nhà nước dân chủ trong tương lai là những lo ngại chính đáng nhưng không phải là không khắc phục được. Những người quan tâm đến chính trị thì phải tự rèn luyện kiến thức và khả năng để gánh vác những trách nhiệm nặng nề và chuyên nghiệp. Chính trị là để làm việc có tổ chức, có phương pháp, để đạt những mục tiêu chung nhưng cụ thể. Không phải chỉ là để nói suông.
Trong thời gian qua, nhà cầm quyền Hà Nội đã điên cuồng chống phá THDCĐN vì họ nhận thấy mối đe doạ thật sự cho tiền độ chính trị của đảng cộng sản VN. Phong trào dân chủ Việt Nam bị đàn áp tàn bạo chỉ vì phong trào đang là hiện thân của xu thế lịch sử hiện nay trên phạm vi toàn thế giới. Đứng trước dòng thác dân chủ hoá toàn cầu hiện nay, đảng CS đang hiện nguyên hình là vật cản của bước đi lịch sử. Chính họ cũng hiểu rõ số phận của những kẻ phản động lại trào lưu của lịch sử, nhưng vì tham quyền cố vị, vướng mắc vào cái bẫy tham nhũng hối lộ quá trầm trọng, đảng cộng sản Việt Nam như những kẻ đang cưỡi cọp.
Để đối trọng với đảng CS và guồng máy bạo lực thống trị của đảng, tất nhiên là phải cần có một khối sức mạnh của cộng đồng dân tộc. Một mặt trận dân chủ vững mạnh là một đòi hỏi thúc bách hiện nay. “Sự kết hợp trong một mặt trận dân chủ này phải vượt lên trên mọi ngăn cách do quá khứ để lại, trong tinh thần hòa giải dân tộc thành thực và trọn vẹn, hoàn toàn hướng về tương lai. Sức mạnh của kết hợp này không dựa trên cơ chế tổ chức mà dựa trên đồng thuận về mục đích và phương pháp đấu tranh, cùng với sự tin tưởng lẫn nhau. Kết hợp này phải mở cửa cho mọi cá nhân và đoàn thể thuộc mọi xuất xứ miễn là thành thực chia sẻ lý tưởng dân chủ đa nguyên, thành thực tán thành tinh thần hòa giải và hòa hợp dân tộc và quả quyết từ khước bạo lực. Mọi bất đồng quan điểm khác đều có thể thỏa hiệp.” (tr. 97)
Ngày nào mặt trận dân chủ chưa thành hình là ngày đó nhân dân Việt Nam hãy còn triển hạn quyền lực cho tập đoàn mafia cai trị trong nước hiện nay. Chúng tôi quan niệm rằng “Chế độ độc tài này sẽ là chế độ độc tài cuối cùng tại Việt Nam. Rũ bỏ được nó, đất nước ta sẽ vĩnh viễn đi vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của tự do, dân chủ và bao dung, kỷ nguyên của những cố gắng chung và của thành công chung.” (tr. 125-6)
Vậy thì vị trí lá cờ vàng của miền Nam cũ nằm ở đâu trong mặt trận dân chủ hôm nay" Trước tiên phải nhìn nhận lá cờ vàng đã từng là biểu tượng của phe quốc gia đối lập với phe Việt Minh trong giai đoạn 1948-1954, và là biểu tượng của miền Nam trong cuộc đấu tranh với miền Bắc trong suốt quá trình đấu tranh Quốc - Cộng từ năm 1954 đến ngày 30.4.1975. Kết cục của của cuộc đấu tranh đó là phe miền Nam đã thua trận. Sau đó, miền Nam đã sáp nhập vào miền Bắc trong một nước Việt Nam thống nhất. Hôm nay lá cờ biểu tượng đã biến mất ở miền Nam. Có còn chăng là còn một kỉ niệm, một ước nguyện về lí tưởng tự do mà ba mươi năm trước miền Nam đã giương cao trong cuộc chiến tranh quốc-cộng. Nhưng có một sự kiện không thể chối cãi là chưa bao giờ lá cờ vàng là biểu tượng chính nghĩa của cả nước. Trong cuộc vận động dân chủ hôm nay, ý nguyện và lí tưởng của những người quốc gia cần phải được tôn trọng và có chỗ đứng trong mặt trận dân chủ. Nhưng bảo rằng phải lấy cờ vàng làm biểu tượng cho chính nghĩa của cuộc đấu tranh dân chủ hôm nay trên cả nước Việt Nam trong tương lai thì đương nhiên là một sự áp đặt, và có thể sẽ là sự xúc phạm đến một nửa nước còn lại, và xúc phạm đến đại khối nhân dân trong cả nước và hải ngoại đấy.
Biểu tượng của nước Việt Nam thống nhất hôm nay là lá cờ đỏ sao vàng của miền Bắc trước kia. Đó là lí đương nhiên của người chiến thắng. Tuy vậy, biểu tượng đó nếu có đẹp đẽ trong quá khứ thì kể từ khi thống nhất nước nhà đến nay, biểu tượng đó đã không tránh khỏi nhem nhuốc. Đứng dưới lá cờ đỏ, đảng và nhà nước cộng sản đã phản bội nguyện vọng của toàn dân tộc qua chính sách cai trị hà khắc và tồi dở. Đảng cộng sản Việt Nam hôm nay chỉ là một tập đoàn độc tài chuyên chế, tồn tại được là nhờ lối cai trị dựa trên khủng bố (gieo sợ hãi) và trấn lột (tham nhũng hối lộ) nhân dân. Lẽ chính thống của nhà nước cộng sản hiện nay đang cần phải đặt lại. Sự biện minh cho lẽ tồn tại của thể chế chính trị hiện tại cũng đã được nhân dân và thế giới phán quyết từ lâu rồi, muộn lắm là từ khi bức tường Berlin sụp đổ. Lá cờ biểu tượng của cả nước hôm nay đang chờ ngày nhân dân cả nước ném vào sọt rác của lịch sử. Nói cách khác, lá cờ đỏ hôm nay cũng đang chịu thử thách chung với số phận của lá cờ vàng: nó đã là một biểu tượng khác của quá khứ, của kỉ niệm dù êm đẹp hay đau đớn, dù vinh quang hay khổ nạn.
Nhìn nhận cục diện chung của cuộc vận động dân chủ cho đất nước như thế, THDCĐN quan niệm là cộng đồng dân tộc VN phải dứt khoát vượt thoát những vướng mắc trong tình trạng biệt phái, cục bộ và phân hoá. Màu cờ sắc áo trong quá khứ đã có đủ những vinh quang cũng như nhục nhằn của nó. Tất cả mọi người Việt Nam hôm nay đều đã sinh ra và lớn lên dưới những màu cờ sắc áo ấy. Một phần kỉ niệm của cộng đồng nằm trong đó. Một phần đời của mỗi chúng ta cũng nằm trong đó. Nhưng lịch sử đất nước từ năm 1945 đến nay đã cho thấy gì" Hai màu cờ đã ra đời trong hoàn cảnh của cuộc đấu tranh gay gắt giữa các chủ thuyết và ý thức hệ phe phái suốt nửa sau thế kỉ XX. Những vinh quang và cay đắng của cả hai màu cờ đến nay đã rõ ràng, không còn tranh cãi. Hai màu cờ của thế kỉ XX cần phải được cất giữ trong bảo tàng lịch sử, của quá khứ. Đất nước đang cần một màu cờ mới cho tương lai.
Mặt trận dân chủ hôm nay không phân biệt đối xử với một màu cờ sắc áo nào của quá khứ, nhưng cũng không thể vướng bận mãi với những hệ luỵ của quá khứ. Hôm nay, đất nước chúng ta đang cần hướng về tương lai mới của chung một cộng đồng dân tộc. Những bộ phận khác nhau của cộng đồng cần nhận rõ con đường trước mặt để cùng nhìn ra chỗ đứng của mình trong đại khối dân tộc. Bước vào tương lai với một tâm thế không vướng mắc trong vòng vây hãm của quá khứ là một đòi hỏi cấp bách hiện nay. Từ những mất mát và đau buồn của quá khứ, chúng ta đang cần vươn tới tương lai trong sự thanh thản. Đó là nhãn quan lịch sử đúng đắn của mọi người Việt hôm nay. Ngọn cờ dân chủ hôm nay phải là ngọn cờ của tương lai. Vì đó là lẽ sống của dân tộc.
Trước hết là vấn đề chính danh. Ông Bửu Sao bảo là tiếp xúc với nhóm Thông Luận, nhưng ông lại thêm một cái mở ngoặc như sau: (NGK). Trong suốt bài ghi lại, chỉ thấy ông và ông NGK chuyện trò qua lại. Vậy thì có lẽ chỉ nên nói rằng ông có chuyện trò với ông NGK mà thôi. Thứ nữa là mức độ chính xác của việc ghi nhận lại chi tiết liên quan đến quan điểm của ông NGK. Viết như ông đã viết trong bài thì vô tình hay cố ý nó chứng tỏ ông cũng có chút hội chứng nhị hoá ngã. Phiền một nỗi là ông có vẻ bỉ thử cái hội chứng kia nên tôi mới đề nghị nên chính danh như trên để tránh kẻ ác ý lại bảo ông mâu thuẫn.
Hẳn nhiên là ông BS rất chính xác khi bảo rằng trước năm 1975, lá cờ vàng từng là biểu tượng của miền Nam trong cuộc đối đầu với phe cộng sản Bắc Việt từ 1954 trở đi, và rằng cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ đã rất thành công khi vận động với chính quyền Hoa Kỳ ở một số tiểu bang để lá cờ vàng được thừa nhận là biểu tượng của cộng đồng người Việt tại quốc gia này.
Nhưng từ điểm khởi hành đó, ông Bửu Sao đẩy xa thêm lập luận của ông, rằng lá cờ vàng chính là biểu tượng cho chính nghĩa quốc gia trong cuộc đối đầu Quốc-Cộng ngày hôm nay. Lập luận này có hai điều vướng:
Thứ nhất, một biểu tượng của một cộng đồng sắc tộc trong một quốc gia không nhất thiết là biểu tượng “chính nghĩa” nào đó tại một quốc gia khác. Những người Mỹ gốc Việt vẫn còn muốn giữ chút kỉ niệm về nguyên uỷ của cuộc di cư vĩ đại, thì việc vận động để giữ lại biểu tượng của quá khứ trong đời sống hiện tại của cộng đồng người Mỹ gốc Việt là một việc có ý nghĩa. Hẳn nhiên là một số nào đó những người thuộc “thế hệ đã qua” cũng muốn lợi dụng việc này cho ý định của họ là gán cho cuộc vận động nói trên vào việc họ gọi là “quang phục quê hương”, nhưng điều đó không có gì bảo đảm là thế hệ trẻ của cộng đồng người Mỹ gốc Việt có cùng suy nghĩ với thế hệ đi trước. Có lẽ chính ông cũng nhận thấy là không ổn khi đồng hoá chuyện lá cờ của cộng đồng người Việt tại Mỹ với lá cờ biểu tượng của “phe Quốc gia VN”, nên ông lại chuyển sang phê phán là trong cộng đồng dân tộc Việt hiện nay đang có những hiện tượng rất tiêu cực là người tị nạn cộng sản mà dường như quên lãng căn cước của mình; ông còn phê phán là một thành phần hãnh tiến trong cộng đồng đang thể hiện “hội chứng nhị hoá bản ngã”. E rằng phê phán thế thì khá nặng mà lại không chính xác; vì cái hội chứng mà ông nhắc đến là một trạng thái tâm bệnh của những kẻ không còn khả năng phân biệt thực và giả. Hội chứng đó chỉ nằm ở những cá nhân không có khả năng nhận biết lằn ranh giữa dĩ vãng và hiện tại chứ sao mà có thể là một bệnh tâm lí của cả một cộng đồng cho được"
Thứ nhì, ông BS lặp đi lặp lại nhiều lần rằng “vấn đề mấu chốt xưa nay vốn là vấn đề ranh giới Quốc-Cộng”. Thật là ngạc nhiên hết sức trước nhận định như thế của một “chuyên viên nghiên cứu lịch sử” -như ông tự nhận. Hẳn ông phải thấy là ba mươi năm qua, lằn ranh quốc-cộng đã không còn là “vấn đề mấu chốt” nữa. Nổi bật lên các mối quan hệ xã hội chúng ta trong ba mươi năm nay là cuộc xung đột đối kháng giữa một bên là ban lãnh đạo đảng Cộng Sản tham nhũng độc tài, và một bên là đại khối nhân dân bị thống trị hà khắc đang dần dà ý thức về quyền con người và quyền công dân của mình. Điều này lại càng rõ ràng hơn nữa khi bức tường Berlin sụp đổ, kéo theo khối cộng sản tan rã. Cốt lõi của cuộc đối đầu ngày hôm nay là cuộc vận động chuyển hoá đất nước về dân chủ. Cho nên nếu có muốn vạch một lằn ranh trận tuyến hôm nay thì lằn ranh đó phải là lằn ranh giữa dân chủ và độc tài.
Đến đây xin bàn cùng ông vấn đề chính mà ông muốn đề nghị đối thoại: vấn đề lá cờ biểu tượng. Trước hết, phải xin nhắc lại là Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên (THDCĐN) quan niệm rằng vấn đề lá cờ biểu tượng trong quá trình vận động dân chủ hoá cho đất nước không phải là một công tác trọng yếu. Công việc chủ yếu là làm sao tìm thấy được một lộ trình cho tiến trình dân chủ hoá trong hoà bình, ổn định, và phát huy được khối đại đoàn kết dân tộc. Thành tựu của cuộc tìm tòi đó đã được trình bày trong Dự Án Chính Trị (DACT) của THDCĐN mang tựa đề Thành Công Thế Kỷ 21 (Paris, 2001).
Xin trích ra đây một đoạn DACT: “Cuộc tranh cãi gay go nhất trong thế kỷ hai mươi đã là cuộc tranh cãi về dân chủ. Hàng chục triệu người trên khắp thế giới đã thiệt mạng vì những xung đột gây ra bởi cuộc tranh cãi này. Vấn đề cốt lõi là làm thế nào để người dân quyết định vận mệnh đất nước, và nhiều công thức đã được đề ra và thử nghiệm. Cuộc tranh cãi này hiện nay có thể coi như đã chấm dứt. Chủ nghĩa Mác-Lênin và mô hình "dân chủ xã hội chủ nghĩa" mà nó đề xướng đã hoàn toàn sụp đổ. Các chế độ cộng sản còn lại chỉ còn là những chế độ độc tài bạo ngược thuần túy. Mô hình dân chủ đặt nền tảng trên tự do cá nhân đã thắng về mặt lý thuyết và cũng đang thắng trên thực tế. Số lượng các nước dân chủ đang gia tăng mau chóng.” (tr. 31)
Xin nhắc lại, cuộc đấu tranh của cộng đồng dân tộc Việt Nam ngày nay đã sang trang khác hẳn với trước ngày 30.4.1975, khi cuộc chiến giữa hai phe quốc gia (miền Nam) và phe cộng sản (miền Bắc) nhắm vào mục tiêu rất cụ thể: giành thắng lợi cho phe mình và cho ý thức hệ của mình. Cuộc đấu tranh đó đã kết thúc hôm 30.4.1975 rồi. Hôm nay đây, đi đến đâu trên các vùng đất nước mà nói chuyện quốc gia và cộng sản, thậm chí tranh luận về những chuyện lí tưởng cộng sản thì sẽ không khỏi gây ấn tượng là Từ Thức lạc lối trần gian. Cả một guồng máy quyền lực hiện nay chỉ cai trị dựa trên sự khủng bố (gieo rắc sự sợ hãi) và bóc lột (tham nhũng hối lộ), còn có đâu là lí tưởng giải phóng vô sản, là cách mạng xã hội chủ nghĩa của giai cấp công nông mà người cộng sản rêu rao trong suốt một thời kì dài khi họ chưa nắm trọn quyền lực toàn trị trên cả nước" Bộ máy cầm quyền trong nước (bao gồm cơ chế đảng và nhà nước) hiện nay chỉ dùng những bình phong “xã hội chủ nghĩa”, “tư tưởng Hồ Chí Minh”, “nhà nước chuyên chính vô sản”… chỉ để che giấu khuôn mặt thật của họ là một bộ máy thống trị bằng bạo lực khủng bố và đục khoét công khố. Làm gì có lí tưởng cộng sản" Ngày hôm nay mà còn vướng bận về một bài toán đã giải xong từ ba mươi năm trước thì có thể là quá chậm trễ trên con tàu lịch sử chăng"
Ông Bửu Sao lo ngại là nếu không bấu víu vào cái tiền đề Quốc-Cộng thì không sao lí giải được sự có mặt của cộng đồng hải ngoại, và của những cuộc họp mặt của cộng đồng này. Theo tôi thì không nên bận lòng như thế. Căn cước thật của cộng đồng người Việt tại hải ngoại đã được xác nhận ngay từ khi họ đặt chân lên mảnh đất tạm dung. Cộng đồng người Việt khắp nơi vẫn có nhu cầu rất lớn là quần tụ vào nhau để nương tựa và giúp đỡ lẫn nhau. Ở bất kì nơi đâu trên thế giới, cộng đồng người Việt vẫn cố gắng làm cuộc di cư lần thứ nhì từ nơi họ được bố trí tái định cư đến nơi có đông người đồng hương cư ngụ. Những chuyện không như ý trong nội bộ cộng đồng chẳng qua là biểu hiện của sự thể khá cổ điển: “ở xa mỏi chân, ở gần mỏi miệng”, hoặc “gần nhà xa ngõ”. Đó là những mặt tiêu cực trong sinh hoạt cộng đồng mình ở bất kì nơi nào. Những vấn đề tiêu cực cuả cộng đồng chỉ nảy sinh từ sự yếu kém trong quản lí điều hành chứ không phải vì thiếu một biểu tượng đoàn kết.
Lại càng không thể bảo rằng lá cờ vàng đã là biểu tượng đoàn kết của cộng đồng người Việt hải ngoại. Ông BS chắc cũng đã thấy hiện tượng nhiều nhóm người khác nhau cùng trương cao một ngọn cờ biểu tượng mà vẫn “trời không chịu đất, đất chẳng chịu trời”. Nhưng đó là một sự thể thuộc về con người chứ không phải tại bản thân lá cờ biểu tượng. Phải không"
Nhất quán trong DACT là sự nhìn nhận tính cách phức hợp của vấn đề Việt Nam. Ngày nào chưa tìm ra được một dự án tương lai chung cho đất nước thì ngày đó cộng đồng dân tộc chúng ta dù ở trong nước cũng như hải ngoại sẽ không thể giải được bài toán chung của đất nước. Ba mươi năm qua chúng ta thấy gì" Không biết bao nhiêu là những giải pháp cục bộ, biệt phái, với mục đích thiển cận là muốn triệt tiêu sự khác biệt để giành giật sự độc quyền lẽ phải, độc quyền chính nghĩa. THDCĐN quan niệm rằng người Việt chúng ta cần nhìn nhận rõ khát vọng của toàn dân là: “Ngày hôm nay khát vọng của tuyệt đại đa số nhân dân Việt Nam là dân chủ. Nhìn lại anh em, nhận lại bạn bè phải là tinh thần chỉ đạo của một tập hợp dân tộc mới, trong đó không có kẻ đúng người sai mà chỉ có những người anh em bình đẳng cùng ngậm ngùi cho đất nước và cùng kết hợp trong một cuộc vận động dân chủ. Hòa giải và hòa hợp dân tộc chính là điều kiện cốt lõi để cô lập và đánh bại tập đoàn độc tài ngoan cố.” (tr. 40) Nhìn nhận như thế để có thể ngừng lại vòng quay luẩn quẩn của quá khứ: “Bình thường hóa quan hệ giữa người Việt Nam với nhau. Long trọng xác nhận đất nước là của chung mọi người chứ không phải là của riêng một đảng hay một chủ nghĩa. Nhìn nhận chỗ đứng ngang nhau cho mọi người và cho mỗi người. Cởi bỏ những xiềng xích của hận thù và bất dung để nhìn nhau như anh em và quyết tâm cùng nhau xây dựng một tương lai chung. Tất cả những điều này chúng ta đều có thể làm và đều có thể làm ngay. Rồi chúng ta sẽ cùng nhau khám phá ra sự mầu nhiệm của những giá trị rất đơn giản như tự do, dân chủ, hòa hợp dân tộc.” (tr. 142)
Từ những nhận định tổng hợp từ hoàn cảnh phức hợp của đất nước, THDCĐN đưa ra một dự án tương lai chung cho toàn thể mọi người Việt Nam, dựa trên những đồng thuận cơ bản gồm bốn điểm sau đây: “đất nước phải được quan niệm như một không gian liên đới và một tương lai chung, thể chế chính trị cho Việt Nam là dân chủ đa nguyên, tinh thần chỉ đạo của cố gắng làm lại đất nước là hòa giải và hòa hợp dân tộc, cố gắng phát triển kinh tế phải đặt trên nền tảng kinh tế thị trường và sáng kiến cá nhân.”. (tr. 25-6)
THDCĐN cổ vũ cho một chế độ dân chủ toàn diện cho đất nước, vì chúng tôi xác định rằng những luận điệu hạn chế tự do và dân chủ, lấy cớ là để đất nước phát triển, chỉ là những luận điệu giả dối. (TCTK 21, tr. 44)
Những kế hoạch và đường lối chính sách lớn nhằm bảo đảm việc xây dựng vững chắc và hoà bình một thể chế dân chủ đa nguyên đã được trình bày chi tiết trong bản DACT nói trên. Chúng tôi quan niệm đó là điểm tụ chính đáng nhất và mạnh mẽ nhất cho một cuộc phục hưng khối đại đoàn kết dân tộc. Không phải một thứ biểu tượng nào khác.
Hiện nay, cộng đồng dân tộc chúng ta không phân biệt ở trong nước hay ở hải ngoại, đều đối diện với công cuộc vận động dân chủ cho đất nước. Công cuộc vận động dân chủ hoá đòi hỏi một số công tác trọng tâm mà chúng tôi đề nghị với quốc dân trong bản DACT (tr. 89-105), xin không phải nhắc lại ở đây. Cũng xin bày tỏ thêm ở đây là một dự án chín htrị như thế không phải là trò thể thao chữ nghĩa cho vui, mà là một đầu tư nghiêm túc cho một sinh hoạt chính trị nghiêm túc cho tương lai. Những nghi ngại của ông Bửu Sao về một số biện pháp chính trị của một nhà nước dân chủ trong tương lai là những lo ngại chính đáng nhưng không phải là không khắc phục được. Những người quan tâm đến chính trị thì phải tự rèn luyện kiến thức và khả năng để gánh vác những trách nhiệm nặng nề và chuyên nghiệp. Chính trị là để làm việc có tổ chức, có phương pháp, để đạt những mục tiêu chung nhưng cụ thể. Không phải chỉ là để nói suông.
Trong thời gian qua, nhà cầm quyền Hà Nội đã điên cuồng chống phá THDCĐN vì họ nhận thấy mối đe doạ thật sự cho tiền độ chính trị của đảng cộng sản VN. Phong trào dân chủ Việt Nam bị đàn áp tàn bạo chỉ vì phong trào đang là hiện thân của xu thế lịch sử hiện nay trên phạm vi toàn thế giới. Đứng trước dòng thác dân chủ hoá toàn cầu hiện nay, đảng CS đang hiện nguyên hình là vật cản của bước đi lịch sử. Chính họ cũng hiểu rõ số phận của những kẻ phản động lại trào lưu của lịch sử, nhưng vì tham quyền cố vị, vướng mắc vào cái bẫy tham nhũng hối lộ quá trầm trọng, đảng cộng sản Việt Nam như những kẻ đang cưỡi cọp.
Để đối trọng với đảng CS và guồng máy bạo lực thống trị của đảng, tất nhiên là phải cần có một khối sức mạnh của cộng đồng dân tộc. Một mặt trận dân chủ vững mạnh là một đòi hỏi thúc bách hiện nay. “Sự kết hợp trong một mặt trận dân chủ này phải vượt lên trên mọi ngăn cách do quá khứ để lại, trong tinh thần hòa giải dân tộc thành thực và trọn vẹn, hoàn toàn hướng về tương lai. Sức mạnh của kết hợp này không dựa trên cơ chế tổ chức mà dựa trên đồng thuận về mục đích và phương pháp đấu tranh, cùng với sự tin tưởng lẫn nhau. Kết hợp này phải mở cửa cho mọi cá nhân và đoàn thể thuộc mọi xuất xứ miễn là thành thực chia sẻ lý tưởng dân chủ đa nguyên, thành thực tán thành tinh thần hòa giải và hòa hợp dân tộc và quả quyết từ khước bạo lực. Mọi bất đồng quan điểm khác đều có thể thỏa hiệp.” (tr. 97)
Ngày nào mặt trận dân chủ chưa thành hình là ngày đó nhân dân Việt Nam hãy còn triển hạn quyền lực cho tập đoàn mafia cai trị trong nước hiện nay. Chúng tôi quan niệm rằng “Chế độ độc tài này sẽ là chế độ độc tài cuối cùng tại Việt Nam. Rũ bỏ được nó, đất nước ta sẽ vĩnh viễn đi vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của tự do, dân chủ và bao dung, kỷ nguyên của những cố gắng chung và của thành công chung.” (tr. 125-6)
Vậy thì vị trí lá cờ vàng của miền Nam cũ nằm ở đâu trong mặt trận dân chủ hôm nay" Trước tiên phải nhìn nhận lá cờ vàng đã từng là biểu tượng của phe quốc gia đối lập với phe Việt Minh trong giai đoạn 1948-1954, và là biểu tượng của miền Nam trong cuộc đấu tranh với miền Bắc trong suốt quá trình đấu tranh Quốc - Cộng từ năm 1954 đến ngày 30.4.1975. Kết cục của của cuộc đấu tranh đó là phe miền Nam đã thua trận. Sau đó, miền Nam đã sáp nhập vào miền Bắc trong một nước Việt Nam thống nhất. Hôm nay lá cờ biểu tượng đã biến mất ở miền Nam. Có còn chăng là còn một kỉ niệm, một ước nguyện về lí tưởng tự do mà ba mươi năm trước miền Nam đã giương cao trong cuộc chiến tranh quốc-cộng. Nhưng có một sự kiện không thể chối cãi là chưa bao giờ lá cờ vàng là biểu tượng chính nghĩa của cả nước. Trong cuộc vận động dân chủ hôm nay, ý nguyện và lí tưởng của những người quốc gia cần phải được tôn trọng và có chỗ đứng trong mặt trận dân chủ. Nhưng bảo rằng phải lấy cờ vàng làm biểu tượng cho chính nghĩa của cuộc đấu tranh dân chủ hôm nay trên cả nước Việt Nam trong tương lai thì đương nhiên là một sự áp đặt, và có thể sẽ là sự xúc phạm đến một nửa nước còn lại, và xúc phạm đến đại khối nhân dân trong cả nước và hải ngoại đấy.
Biểu tượng của nước Việt Nam thống nhất hôm nay là lá cờ đỏ sao vàng của miền Bắc trước kia. Đó là lí đương nhiên của người chiến thắng. Tuy vậy, biểu tượng đó nếu có đẹp đẽ trong quá khứ thì kể từ khi thống nhất nước nhà đến nay, biểu tượng đó đã không tránh khỏi nhem nhuốc. Đứng dưới lá cờ đỏ, đảng và nhà nước cộng sản đã phản bội nguyện vọng của toàn dân tộc qua chính sách cai trị hà khắc và tồi dở. Đảng cộng sản Việt Nam hôm nay chỉ là một tập đoàn độc tài chuyên chế, tồn tại được là nhờ lối cai trị dựa trên khủng bố (gieo sợ hãi) và trấn lột (tham nhũng hối lộ) nhân dân. Lẽ chính thống của nhà nước cộng sản hiện nay đang cần phải đặt lại. Sự biện minh cho lẽ tồn tại của thể chế chính trị hiện tại cũng đã được nhân dân và thế giới phán quyết từ lâu rồi, muộn lắm là từ khi bức tường Berlin sụp đổ. Lá cờ biểu tượng của cả nước hôm nay đang chờ ngày nhân dân cả nước ném vào sọt rác của lịch sử. Nói cách khác, lá cờ đỏ hôm nay cũng đang chịu thử thách chung với số phận của lá cờ vàng: nó đã là một biểu tượng khác của quá khứ, của kỉ niệm dù êm đẹp hay đau đớn, dù vinh quang hay khổ nạn.
Nhìn nhận cục diện chung của cuộc vận động dân chủ cho đất nước như thế, THDCĐN quan niệm là cộng đồng dân tộc VN phải dứt khoát vượt thoát những vướng mắc trong tình trạng biệt phái, cục bộ và phân hoá. Màu cờ sắc áo trong quá khứ đã có đủ những vinh quang cũng như nhục nhằn của nó. Tất cả mọi người Việt Nam hôm nay đều đã sinh ra và lớn lên dưới những màu cờ sắc áo ấy. Một phần kỉ niệm của cộng đồng nằm trong đó. Một phần đời của mỗi chúng ta cũng nằm trong đó. Nhưng lịch sử đất nước từ năm 1945 đến nay đã cho thấy gì" Hai màu cờ đã ra đời trong hoàn cảnh của cuộc đấu tranh gay gắt giữa các chủ thuyết và ý thức hệ phe phái suốt nửa sau thế kỉ XX. Những vinh quang và cay đắng của cả hai màu cờ đến nay đã rõ ràng, không còn tranh cãi. Hai màu cờ của thế kỉ XX cần phải được cất giữ trong bảo tàng lịch sử, của quá khứ. Đất nước đang cần một màu cờ mới cho tương lai.
Mặt trận dân chủ hôm nay không phân biệt đối xử với một màu cờ sắc áo nào của quá khứ, nhưng cũng không thể vướng bận mãi với những hệ luỵ của quá khứ. Hôm nay, đất nước chúng ta đang cần hướng về tương lai mới của chung một cộng đồng dân tộc. Những bộ phận khác nhau của cộng đồng cần nhận rõ con đường trước mặt để cùng nhìn ra chỗ đứng của mình trong đại khối dân tộc. Bước vào tương lai với một tâm thế không vướng mắc trong vòng vây hãm của quá khứ là một đòi hỏi cấp bách hiện nay. Từ những mất mát và đau buồn của quá khứ, chúng ta đang cần vươn tới tương lai trong sự thanh thản. Đó là nhãn quan lịch sử đúng đắn của mọi người Việt hôm nay. Ngọn cờ dân chủ hôm nay phải là ngọn cờ của tương lai. Vì đó là lẽ sống của dân tộc.
Phạm Đỉnh
Gửi ý kiến của bạn
