Chia Hai Ba: Không Sao Cả
Vi Anh
Hơn hai triệu người Việt ở Mỹ. Một sự thật nhiều người than thở. Cái gì cũng chia hai, chia ba. Hội đoàn nhỏ như hội ái hữu, đồng hương cũng có hội chia hai. Đoàn thể lớn như đảng phái chánh trị, mặt trận đấu tranh cũng chia hai. Cộng đồng Việt Nam một vùng hai ba ban đại diện. Tôn giáo thiêng liêng, có đạo tới hai ba trung ương.
Nhưng nỗ lực đoàn kết thống nhứt cũng không ít. Lời kêu gọi, phiên họp thống nhứt, bữa tiệc đoàn kết rất nhiều. Nhưng sau cùng kết quả chẳng được là bao. Chia hai ba có vẻ là nguyên tắc, mà đoàn kết, thống nhứt dường như chỉ là biệt lệ trong suốt gần 35 năm xa rời nước nhà để lập lại cuộc đời nơi quê hương mới.
Nói tới thì cũng phải nói lui khi nhìn tình hình người Mỹ gốc Việt qua bối cảnh Mỹ. Tấm gương người ta tưởng như vỡ trong các mùa bầu cử tổng thống Mỹ nhưng thực chất rất lành sau đó. Trong các cuộc bầu cử sơ bộ của mỗi đảng, Cộng Hoà lẫn Dân Chủ, các ứng cử viên đồng đảng đấu đá nhau như địch thủ. Trong cuộc tổng tuyển cử hai ứng cử viên tổng thống không tiếc lời dao to buá lớn, bươi móc, đánh phá nhau. Hai đảng Cộng Hoà và Dân Chủ o gà, thượng đội ứng cử viên của mình và hạ đạp ứng cử viên đối lập - không phải trước các đám đông cử tri mà trên truyền thông đại chúng. Truyền thông đại chúng Mỹ được một cơ hội bằng vàng để hốt bạc qua những quảng cáo tranh cử, đấu đá nhau, rất hấp dẫn.
Còn cơ cấu tổ chức xã hội Mỹ, hạ tầng cơ sở, thượng tầng kiến trúc, trên mọi phương diện, có vẻ còn chia manh mún hơn nữa. Văn hoá đa dạng. Dân tộc đa chủng. Tư tưởng đa nguyên. Chánh trị đa đảng, nhiều phe lắm phái. Nạn kỳ thị chủng tộc tạo thành nội chiến Bắc Nam. Hành động kỳ thị bị cấm nhưng ai bảo thái độ kỳ thị không còn. Cộng Hoà, Dân Chủ chỉ là hai đảng lớn nhưng còn nhiều đảng nhỏ, tập thể nhỏ nữa. Trong một chánh đảng lại có lập trường cấp tiến, thủ cựu, trung dung; và mỗi thứ còn chia ra cực tả, cực hữu, trung tả, trung hữu nữa.
Nhưng ai dám bảo là Mỹ không mạnh không đoàn kết, thống nhứt, không Out of Many One. Ứng cử viên thất cử thường gọi điện thoại chúc mừng và hứa cộng tác với người đắc cử. Trong chiến tranh và ngoại giao Mỹ là một. Ít có một chánh trị gia Mỹ nào ra ngoại quốc phê bình đường lối chánh sách Mỹ mà không bị công luận Mỹ chê trách. Khi thảo luận biểu quyết một dự thảo luật do dân biểu nghị sĩ đệ nạp hay do dự luật do tổng tống đệ trình, các dân biểu chất vấn, cải lẫy, tranh luận như mổ bò, tổng thống cũng có ý kiến phê bình, chỉ trích rất bạo. Nhưng khi quốc hội thông qua rồi, ít khi thấy một dân biểu nào phê bình chỉ trích biểu quyết của đa số dùng đa số 50% +1 thôi. Và tổng thống ít khi dùng quyền hiến định, cực chẳng đã lắm mới phủ quyết, dù Quốc Hội thông qua trái với ý mình.
Phải chăng vì người Việt như chiếc lá bất thần bị rứt ra khỏi cành, bị đặt vào trong một môi trường mới là Mỹ, hoàn toàn thiếu chuẩn bị trong sinh hoạt dân chủ Mỹ. Người Mỹ gốc Việt thấy cái gì bề mặt cũng đa -- đa nguyên, đa đảng, đa chiều - được hưởng quá nhiều tự do nên muốn làm cái gì thì cứ làm. Bất đồng ý kiến cá nhân lãnh tụ là tách ra thành lập tổ chức mới, cơ chế mới. Luật pháp Mỹ, chánh quyền Mỹ không can dự, nên càng làm mạnh. Hay vì lịch sử Việt có 4000 năm nhưng 1.000 năm bị Bắc thuộc, 100 năm Tây thuộc, gần 50 năm ngoài Bắc và 35 năm Miền Nam bị CS độc tài đảng trị từng ngày. Miền Nam đánh giặc Cộng từng ngày, nên người Việt chưa được hưởng một ngày thực sự tự do, dân chủ.. Ngay trong các thời kỳ độc lập, người Việt vẫn ở dưới chế độ vương quyền chuyên chính, nên chưa có kinh nghiệm tự do dân chủ. Đầu óc vua quan còn không ít. Đệ nhứt và đệ nhị VNCH ở Miền Nam tự do, dân chủ mới bắt đầu sinh sôi, nẩy nở thí bị khói lửa chiến tranh hạn chế không ít. Tự do, dân chủ ở Miền Nam mới nẩy mầm phát triễn thì bị CS Bắc Việt ngắt đọt.
Sang Mỹ, sinh hoạt tự do dân chủ còn mới, mới ba mươi mấy năm, quá non trẻ đối với bề dày lịch sử 230 năm tự do, dân chủ Mỹ. Chưa có thì giờ nhai nuốt (dévorer) kịp, chớ đừng nói thưởng thức (savourer). Nên quan niệm đoàn kết thống nhứt theo kiểu nhứt nhựt vô vương đảo quyền thiên hạ của ông già xưa ở VN không thể bắt rể ở quê hương mới, là Mỹ vốn là một xã hội đa sắc tộc, đa nguyên, đa văn hóa, và đa đảng. Không có chuyện đoàn kết thông nhứt để trở thành duy nhứt. Con người sống là sống với người khác, con người là sinh vật xã hội, tác động của xã hội và môi trường rất lớn đối với cá nhân, gia đình, và cộng đồng. Qua Mỹ,muốn hay không muốn người Việt cũng bị ảnh hưởng lối sống Mỹ nên thượng tầng kiến trúc của cộng đồng vã xã hội VN ở Mỹ phải thích nghi để được muôn màu, muôn vẻ, muôn hương sống còn và phát triển.
Hay sau cùng, phải chăng vì CS Hà nội xâm nhập lũng đoạn hàng ngũ người Việt tỵ nạn CS. Đó là yếu tố không ít đối thủ thường dùng để chụp cái mũ tai bèo, cái nón cối lên nhau dù bây giờ chính CS cũng không còn dùng hai thứ đó nữa. Con ngáo ộp CS bây giờ đã lỗi thời nhưng không ít người đem ra nhác nhau. Nhác bằng cái bóng của nó trong những ngày quân dân cán chính VN Cộng Hòa bị CS nhốt trong tù cải tạo.
Có người xem số năm tù đó là bằng đại học, cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ tùy theo số năm bị tù cải tạo. Nên mới gặp nhau thường nghe câu hỏi đầu, anh qua Mỹ diện gì, HO, ODP, hay vượt biên, vượt biển. Có người lấy đó làm ám khí hạ đối thủ bằng tiền tích rất khó xác minh, rằng "thằng X, Y, Z đó" đã chạy chọt làm nhà bếp, làm trật tự, làm ăn ten cho CS, vv. Dù đại đa số anh chị em quân dân cán chính đi cải tạo giữ khí tiết và liêm sĩ. Hàng trăm ngàn người tù cải tạo mới có một vài ăn-ten. Trong cái đói rã ruột, ai cũng muốn kiếm một cái gì bỏ vô họng để sống, là chuyện rất người. Trong cái thất thế thất thời uốn mình qua ngỏ hẹp để khỏi bị hủ lô đè nhẹp không phải là chuyện bán linh hồn cho Quỉ Đỏ. Dùng những lời đồn đại vu vơ, chụp mũ CS cho nhau chẳng những làm nản lòng chiến sĩ, làm chia rẽ cộng đồng, làm cho đồng bào tưởng đâu CS đã đầy đường đầy chợ rồi, tức vô tình làm lợi cho CS.
Nhưng không sao. Coi vậy cộng đồng và tập thể người Việt Hải ngoại có bất hoà nhưng không bất đồng. Suốt hơn ba mươi mấy năm di tản, tù đày, lưu vong, sướng khổ, vui buồn, vinh nhục không thiếu, tinh thần đấu tranh cho tự do, dân chủ VN, tiếp nối cuộc Chiến Tranh VN mới chỉ có thua một trận 30 tháng 4, 1975. Thua một trận không có nghĩa thua một cuộc chiến tranh. Truyền thống, lễ hội dân tộc và gia đình VN - vẫn còn. Vẫn còn là mẫu số chung của tập thể người Việt ở Mỹ, không phân biệt tôn giáo, chánh kiến, giới tính, tầng lớp, nguồn gốc xã hội. Trong cái bời rời của tổ chức, chia rẽ của cơ chế vẫn còn tinh thần và lý tưởng chung. Đó là tự do, dân chủ, nhân quyền VN.
Chiến thuật-phương cách đấu tranh cho niềm tin và khát vọng đó, cho chánh nghĩa đó -- có khác, thường khi khác nhau. Khác là phải vì tình hình mới chiến thuật phải mới. Nhưng chiến lược, mục tiêu tối hậu của cuộc đấu tranh vẫn là một. Thế cho nên đoàn kết theo kiểu cơ học chưa được, thì đoàn kết theo kiểu hữu cơ. Đi riêng mà làm chung vẫn hơn là đợi chờ, bất động. Thống nhứt hàng dọc chưa thành thì liên kết hàng ngang, thành liên minh, phong trào, công tác món cùng nhau vẫn được.
Vấn đề chánh là biết tôn trọng cái khác nhau trong niềm tương kính là xong ngay. Ưng cử viên đối lập cãi nhau như mổ bò, nhưng khi biết người kia đắc cử, vẫn gọi điện thoại chúc mừng và cùng nhau lo chuyện nước, việc dân. Đối lập, cầm quyền tranh luận nhau rung môi nhưng khi biểu quyết xong là xem như quyết định chung, cùng nhau tôn trọng. Chánh trị Mỹ hai đảng, chánh quyền Mỹ phân quyền tam lập, xã hội Mỹ đa dạng, nhưng trên mặt trận ngoại giao và quân sự thường là một, Mỹ vẫn là đệ nhứt siêu cường. Phương châm Out of many one của Mỹ là điều đáng học hỏi.
Gửi ý kiến của bạn
