Theo nhà báo có nhiều kinh nghiệm về TC này, muốn hiểu vấn đề gián điệp TC một cách toàn diện, phải ra khỏi lối mòn suy nghĩ cổ điển về cách làm gián điệp của TC mà Tây Phương đã đinh ninh trong thời Chiến Tranh Lạnh. Bây giờ TC không còn là một nước dân số lớn nhứt thế giới, chỉ lo ăn không đã hụt hơi, bên cạnh mục tiêu chính là củng cố quyền hành chuyên chính của Đảng trong nước nên xem vấn đề nội chính là ưu tiên hàng đầu nữa. Sau khi mở cửa, kinh tế phát triển hai hàng số, quân đội đã hiện đại hóa, có một lá phiếu phủ quyết trong Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, TC ngày nay là một con khủng long CS còn sót lại. Đó là Anh Cả Đỏ của đế quốc CS, là kình địch của Tây Phương trên thế giới, và của Mỹ trên Thái Bình Dương.
Thời Chiến Tranh Lạnh, TC bế môn tỏa cảng, kinh tế chỉ huy tự sản tự tiêu nên ít chú ý đến tình báo quốc ngoại. Ô Mao Trạch Đông cũng như Chu Ân Lai tách tình báo dù quốc ngoại ra khỏi Bộ Ngoại Giao và " giao nhiệm vụ" tình báo và điệp báo trong ngoài nước cho Bộ An Ninh Nội Chính và Ban Kiểm Soát Đảng. Để tỏ ra đạo đức, Bắc Kinh còn ban hành lịnh cấm không cho sử dụng phụ nữ đóng vai trò mỹ nhân kế đối với những nhà ngoại giao nước ngoài để khác với tình báo KGB mà Mao không xem là ưa vì tự hào dân tộc Hán. Do đó TC là nước ít trục xuất những nhà ngoại giao ra khỏi Trung Quốc nhứt. Chỉ có một biệt lệ vào đầu thập niên 1960. Một nhân viên mật mã của Tòa Đại sứ Pháp si tình và lấy một nữ ca sĩ Trung Quốc nổi tiếng bị trục xuất thôi.
Nhưng từ khi TC chuyển hệ kinh tế, mở cửa cho đầu tư nước ngoài vào, biến TC thành một công xưởng kỹ nghệ sản xuất hàng hóa cho thế giới nhờ tiền công rẻ, tình báo quốc ngoại trở thành vấn đề sống còn của sự phát triển kinh tế và tồn tại của chế độ.
Tòa Đại sứ TC được mở rộng qui mô và tăng cường nhân sự ở các nước siêu cường. Ở Tây Âu, Bắc Mỹ, và Úc Châu, Tòa Đại sứ TC có cơ sở lớn nhứt, nhân viên đông nhứt, làm việc nhiều thời gian nhứt. Năm 1983 Đảng, Nhà Nước TC ban hành " pháp lịnh" cải tổ Bộ Nội An một cách chính thức, kết họp cục An Ninh Công Cộng tức là Cảnh sát và Ban Kiểm soát Đảng tức Nội chính vào. Trụ sở của Bộ mới này đặt tại một công thự nguy nga ở Công Viên Phía Tây ( West Park), ngoại ô Bắc Kinh. Bộ Nội An có hai bộ phận lớn nhứt nhưng hoạt động bán công khai, chuyên phân tích và hành động những vấn đề liên quan đến an ninh quốc nội và quốc ngoại. Từ đây tung ra nhiều hoạt động xuất quỉ nhập thần như người tùy viên đào tỵ ở Úc tiết lộ. Chuyện bắt một người Trung Hoa đối lập chống chế độ từ Nam Mỹ chở về TC hay thanh toán một người Trung Hoa đối lập chống chế độ ở một nước khác như Tình báo Liên xô ám sát kẻ thù của Staline, là những hành động che dấu trong tầm tay của tình báo TC. Hàng không, hàng hải dân sự, tàu ngầm và các căn cứ hàng hải của TC như " xâu chuỗi ngọc trai" (õtên của kế hoạch của TC) đã cấy vào các nước từ Châu Mỹ La tinh, qua Trung Đông, Singapore, Nam Dương, đến TC. Vì hoạt động bán công khai và hành động che dấu (cover action) ở trong cũng như ngoài nước, nên khó mà biết nhân nhân viên này là du khách hay là nhân viên ngoại giao, nhân viên an ninh chìm nổi của TC ở nước ngoài.
Do vậy với lối mòn suy nghĩ gián điệp TC núp dười bóng Tòa Đại sứ, giả dạng nhà ngoại giao và theo đuôi, nghe lén, chụp hình lén họ như tình báo Tây Phương CIA, FBI của Mỹ, M15 và M16 đã từng làm trong thời Chiến Tranh Lạnh, là mới thấy một mặt của vấn đề gián điệp TC.
Mặt thứ hai của vấn đề Tây Phương thiếu sót, lơ là lại vô cùng tai hại cho các nước Tây Phương -- là du khách người TC. Theo nhà báo này khi xin đi du lịch, Bộ Nội An TC thấy người xin du lịch nào hợp với vai trò, nhu cầu và vùng đến, đều được Bộ âm thầm mời và đề nghi " làm việc". Trước là công tác tư tưởng về tình yêu Tổ Quốc và nhu cầu của đất nước, và sau là biến du khách người Trung Quốc thành những người moi tin cho Bộ. Dưới chế độ CS, đề nghị của cơ quản Đảng, Nhà Nước có nghĩa là cái lịnh.
Những nhà kinh doanh, những sinh viên đi du khảo vùng Thung Lũng Silicon sẽ được chỉ dẫn cách lấy bí mật khoa học kỹ thuật về Tin Học. Làm không được thì nhờ bà con bè bạn Hoa Kiều đã định cư và làm việc ở Mỹ giúp cho. " Hàng triệu giọt mưa rơi xuống vùng Amazone sẽ thành sông Amazone" là lời kết luận của Davd Kelly, một chuyên viên gốc Hoa, nhà phân tích hàng đầu hàng đầu của Viện Nghiên cứu về phương pháp tình báo và điệp báo của TC, của Singapore.
VNCS với TC từng "núi liền núi sông liền sông" Tình báo gián điệp CS Hà Nội học sách vừa của Liên xô vừa của TC. Việc làm gián điệp cũng cùng một "bài bản." Hàng mấy chục ngàn du học sinh VNCS đang ở Mỹ. Hàng chục ngàn du khách VNCS đến Mỹ mỗi năm. Làm sao không có " đặc tình", gián điệp giả dạn thường dân người Mỹ gốc Việt ở Mỹ. Ngay như phái đoàn Phan văn Khải cũng tung một số thành viên đã thực tế đến Little Saigon, mua vàng ở Phước Lộc Thọ, họp ở một cái nhà an toàn của cảm tình viên ở Long Beach, dù trên nguyên tắc Little Saigon, Thành phố Westminster và Garden Grove có hai nghị quyết qui dịnh Việt Cộng muốn đến đây Bộ Ngoại Giao Mỹ phải báo trước 14 ngày để thành phố xét tiện hay bất tiện.
Vi Anh