Ngày 14 tháng 10 năm 2007, tiếp xúc với một số người Mỹ gốc Việt ở Little Saigon, Đại sứ Michalak đưa ra quan điểm về việc sắp làm của Ong với tư cách đại sứ Mỹ bên cạnh Hà nội. Có 3 vấn đề ưu tiên : thứ nhất đẩy mạnh nhân quyền; thứ nhì nâng cao quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam trên mặt kinh tế "mạnh hơn và đậm đà hơn"; thứ ba cải thiện nền giáo dục và tạo điều kiện cho nhiều người từ Việt Nam sang học ở Mỹ hơn. Trong phạm vi nhỏ hẹp bài này, chỉ xin phân tích ưu tiên thứ ba mà Đại sứ Michalak đã nói.
Đại ý Đại sứ Mihalak nói nếu tăng gấp 2 số sinh viên từ VN du học Mỹ thì "20 năm sau, chúng ta sẽ không nói là Mỹ đã vào Việt Nam để làm tiền, mà chúng ta sẽ nói rằng hơn 75% của nội các Việt là những người đã đi sang Mỹ du học." Và Ong còn lập lại lúc khác, theo kiểu hành văn khác, nếu tăng như trên, "Tôi hy vọng 20 năm sau, chúng ta sẽ không nói rằng là Mỹ đã vào Việt Nam chỉ vì tiền, nhưng mà chúng ta có thể nói là Mỹ đã vào Việt Nam và đã giúp người Việt Nam có thêm tự do."
Trước câu nói này của Đs Mihalak, thói quen ôn cố tri tân làm người Mỹ gốc Việt từng sống qua hai thời kỳ người Pháp và người Mỹ đóng một vai trò quyết định đối với vận mạng VN - nhớ lại và so sánh. Thời Pháp thuộc ở VN, con đường đi Pháp là con đường chống Pháp. Nếu Ô Đại sứ chịu khó một chút, đọc lại lịch sử VN thời Pháp thuộc, sẽ thấy không ít những người Việt, có người là dân Tây (vô quốc tịch Pháp hẵn hòi) đấu tranh ôn hòa hay đấu tranh võ trang cho nền độc lập VN, đại đa số là những người không đi Tây học thì cũng học Tây qua các chương trình Pháp ở VN. Nên có một Bộ Trưởng Bộ Thuộc địa của chánh phủ Pháp với kinh nghiệm hiểu người Việt qua 80 đô hộ mới buộc miệng than "le chemin francais est anti francais".
Thời Mỹ ở VN, trong Chiến tranh VN, Tướng Westmoreland đưa ra chiến thuật "bodies count", đếm xác Việt Cộng để phân thắng bại. Phương pháp của người tướng Mỹ này đi đến phá sản. Du kích một xã thực tế đâu có bao nhiêu người, họ khỏe thì đánh, mệt thì nghỉ, chác ăn thì nổ súng, không chắc thì chém vè. Du kích xách súng bắn đầu làng vài phát, cuối xóm vài viên, Mỹ dùng pháo binh, trực thăng, chiến đấu cơ dội bom, đại liên chùm và súng phóng lựu nồi bắn du kích, là lấy búa đập ruồi, tiền của kho cũng không chịu nổi, mà đâu có đếm được bao nhiêu xác. Chiến tranh du kích, chiến tranh tranh nhân dân của CS vốn lấy dân làm lá chắn. Mỹ trước khi đổ quân bắn cày đất trận địa, một du kích chết thì hàng chục thường dân vô tội VN chết oan. Một gia đình Việt có một người chết vì mưa bom, bão đạn Mỹ, phản ứng tự nhiên là căm thù Mỹ và người dân ở vùng sâu, vùng xa chỉ có một con đường, một chọn lựa là chạy theo Việt Cộng để trả thù. Tốn kém quá Mỹ mất kiên nhẫn. Mỹ mỹ hóa chiến tranh VN, đổ quân làm thay nghĩ thế cho người Việt làm cho chiến tranh tư vệ của VN mất chánh nghĩa. Tốn kém quá và mất kiên nhẫn quá, Mỹ việt nam hóa chiến tranh để gọi là "rút lui trong danh dư", bỏ đồng minh thân cô, thế cô, gián tiếp bức tử VNCH.
Cái kiểu ỷ mạnh, ỷ giàu, tưởng dân tộc nào cũng kém hơn Mỹ đó không phải chỉ thấy ở VN. Nó đang làm cho tình hình Iraq sa lầy, và làm cho Mỹ trong thời Chiến tranh Lạnh bỏ tiền thuế của dân hàng tỷ này đến tỷ khác mà sau cùng Mỹ không rút lui thì cũng bị người dân của nhiều nước biểu tình đòi Mỹ "Yankees Go Home".
Trở lại quan điểm của ĐS Michalk nếu tăng gấp 2 số sinh viên từ VN du học Mỹ thì "Tôi [ Đs Michalck] hy vọng 20 năm sau, chúng ta sẽ không nói rằng là Mỹ đã vào Việt Nam chỉ vì tiền, nhưng mà chúng ta có thể nói là Mỹ đã vào Việt Nam và đã giúp người Việt Nam có thêm tự do." Quan điểm này của Đs Michalak đếm số người đi học Mỹ, đếm số bằng cấp Mỹ trong thời bình ở VN sao giống quan điểm của Tướng Westmoreland "đếm xác" trong thời Chiến tranh VN quá.
Đs Michalak đã quá chủ quan, "duy ý chí" [nói theo kiểu CS chác Ô Đại sứ dễ hiểu vì nghe thường hơn khi nhấn mạnh con số người học Mỹ mà xem nhẹ hay không xét thực chất của những con người học Mỹ đó khi về VN, có làm việc theo tinh thần và kiểu cách Mỹ hay không. Thử bắt đầu xem từ người đi Mỹ học. Về nguồn gốc, dù Ô Đại sứ nói sau cuộc gặp gỡ, Tòa Đại sứ sẽ chọn người, không bị ảnh hưởng của chế độ CS. Nhưng CS cao tay ấn hơn Mỹ nhiều vì nắm cán và vì người đi du học là người Việt. Chỉ cần trì hoãn hồ sơ cho người cứng đầu không nghe CS thuyết phục để cam kết làm theo ý đảng khi đi học và khi về VN đi làm là coi như vô hiệu hóa sự chọn lựa. Người Việt được Mỹ chọn lựa chỉ được học vài năm nhưng người ấy và gia đình phải sống với CS trọn đời, tiếng nói của Mỹ không thể có "trọng lượng" hơn của công an bảo vệ chánh trị của CS. Đã có tiền lệ một người được học bổng về nghiên cứu dân chu Mỹ, về VN chưa đi làm, không bao lâu đã bị CS bắt giam, mà Mỹ đâu có làm gì được, ngoài những lời can thiệp suông. Đó là chưa nói học sinh, sinh viên du học tự túc toàn là con cháu của đảng viên cán bộ và những người ăn theo CS mà làm giàu mới có đủ phương tiện cho đi du học-nhà nghèo làm sao có đủ.
Học Mỹ trở về, làm sao bảo đảm rằng 75% số người trong nội các đó "giúp người Việt Nam có thêm tự do". Trừ ra những người đó làm việc mật cho CIA, âm mưu lật đổ CS thì họa may. Mà CS nghi là triệt hạ, đâu có để, CS lúc nào cũng thà giết lầm hơn bỏ sót. Bao lâu đảng CS còn nắm quyền, thì rất khó nếu không muốn nói không thể "giúp người Việt Nam có thêm tự do". CS luôn "bố trí" người theo nguyên tác "hồng hơn chuyên". Đảng tịch, tuổi đảng, lý lịch CS, lòng trung thành với đảng là điều kiện tiên quyết để được đảng chỉ định vào nội các hay nắm các chức vụ then chốt từ trung ương đến xã ấp. Giả sử những người học ở Mỹ thấm nhuần tinh lý kinh tế, chánh trị Mỹ đi nữ, muốn đem tư do, dân chủ lại cho nước nhà cũng không làm được với guồng máy mà đã dàn dựng gần một thế kỷ rồi ở VN, đã làm tê cứng guồng máy công quyền và não trạng đa số người Việt làm việc cho nhà nước. Trong chế độ CS, cá nhân, cá tính của người lãnh đạo Đảng, Nhà Nước, cụ thể là chủ tịch nước, thủ tướng, bộ trưởng, dân biểu, thẩm phán, không ăn thua gì trước kỷ luật sắt thép của đảng CS. Những nhân viên chánh phủ đó rất khó mà nếu không muốn nói không thể giải quyết việc nước chuyện dân theo tình thần dân chủ đã học ở Mỹ.
Rất thông cảm với Ô Đại sứ là người đại diện cho chánh quyền Bush, phải thực hiện ý muốn của tổng thống. Không cần phải là chuyên viên chánh trị, người ta cũng biết chánh quyền Bush đặt nặng kinh tế hơn chánh trị. HT Quảng Đô một người suốt đời vì đời vì đạo, thời CS ngày tù nhiều hơn ngày ở ngoài, một người được nhiều chánh phủ đề nghị ứng viên Giải Nobel, đã hơn một lần nói, đó là đường lối hy sinh những giá trị cao quí tư do, dân chủ của Mỹ cho quyền lợi vật chất của TT Bush, khi TT Bush đi VN, thăm Chủ Tịch Việt Cộng mà không hở môi một chữ nhân quyền. Chánh quyền Bush chỉ muốn "chuyển hóa" CS Hà nội mà ngoại trưởng Rice đã biến thành chủ nghĩa, chớ không muốn đổi thay. Do đó không khó hiểu hoàn cảnh của Ô. Đại sứ cố gắng dùng nghệ thuật hùng biện, dùng con số %, con số nhơn để biện minh cho mục đích ngắn tầm của chánh quyền Bush ở VN. Từng là viên chức cao cấp ngoại giao từng làm việc ở Trung Công, Ô Đại sứ thừa thấy đường lối o bế Trung Cộng từ lâu của ba đời tổng thống Mỹ, Clinton, Bush Cha và Con, là kinh nghệm nuôi ong tay áo, nuôi khỉ dòm nhà nói theo Đông Phương và Trung Cộng sắp trở thành trở thành một Frankeistein đối với Mỹ, nói theo Au Mỹ. Nhưng Ô Michalak đâu có làm khác, nói khác được khi mình TT Bush chỉ định Ong làm đại diện ngoại giao bên cạnh CS Hà nội. Trừ một vài người đón gió trở cờ, người có đầu óc coi đại sứ Mỹ như Thái Thú VN, cố vấn Mỹ như quan thầy OK Salem, xum xê với lời Ô. Đại sứ. Những người Mỹ gốc Việt khác ở Mỹ tinh thần vẫn bất khuất, nhưng sống nhiều với nội tâm, với nhiều kinh nghiệm máu, nước mắt, mồ hôi, tù đày đói lạnh vì CS, vẫn đánh chữ làm thinh, nghe Ong Đại sứ. Với vẻ mặt mà người Pháp ở VN hơn 80 năm vẫn phải tự thú đó là vẻ mặt không thể thâm nhập (impénétrable) của người Việt và với nụ cười hết sức khó hiểu của VN, cái gì cũng cười, vui cũng cưới, buồn cũng cười, đồng ý cũng cười, bất bình cũng cưới. Đông vẫn là Đông, Tây vẫn là Tây.
Gửi ý kiến của bạn
