Trong chuyến Mỹ du từ ngày 19 đến 26 tháng 6 vừa qua, ngoài đoàn tùy tùng hơn 200 người là những doanh nhân Việt Nam, ông Phan Văn Khải còn dẫn theo một đoàn báo chí và truyền thông của chế độ tháp tùng. Ngay sau đến Hoa Thịnh Đốn vào tối 20 tháng 6, ông Khải đã cho lệnh gặp ‘thân mật’ tất cả các phóng viên trong đoàn để ủy lạo tinh thần. Theo sự tường thuật của tổng biên tập Nguyễn Anh Tuấn (Vietnam Net) thì ông Khải chỉ yêu cầu đội ngũ phóng viên làm phóng sự phải bình tĩnh, lấy tâm trong sáng để tường thuật trung thực và đầy đủ, phản ảnh sự chuyển mình của đường lối đối ngoại của đảng và nhà nước Cộng sản Việt Nam hiện nay. Theo sự phản ảnh của một số phóng viên đi theo đoàn thì họ cho rẳng buổi gặp gỡ nói trên khá bất thường nhưng cần thiết. Lý do là sau vụ bể cuộc họp báo với giới truyền thông Hoa Kỳ vào trưa ngày 19 tháng 6 tại thành phố Seattle, ông Khải và giới lãnh đạo tháp tùng đã không có một phát biểu hay nhận định nào khác ngoài thái độ im lặng. Chính sự im lặng kỳ lạ này mà hầu hết các phóng viên tháp tùng đã không dám loan tải chi tiết cuộc họp báo nói trên mà chỉ đề cập một cách rất sơ sài trong khi cố thổi phòng những cuộc gặp gỡ giữa Phan Văn Khải với đại diện hãng Boeing, Microsoft hay dự tiệc khoảng đãi của phó Thống đốc bang Washington.
Cuộc gặp gỡ giữa ông Khải với các phóng viên tháp tùng không kéo dài quá 30 phút nhưng có thể coi là một chỉ thị ngược với điều ông Khải phát biểu là tường thuật chuyến đi một cách trung thực và đầy đủ. Sau cuộc gặp tối 20 tháng 6 này, đa số các bản tin của phóng viên gửi về Việt Nam loan tải trên các mạng Internet đều không đề cập đến các cuộc biểu tình phản đối của người Việt tỵ nạn tại Hoa Kỳ; những phát biểu của một số chính giới Hoa Kỳ về tình trạng đàn áp dân chủ và vi phạm nhân quyền tại Việt Nam và nhất là đã cắt xén nội dung loan tải của các tờ báo Hoa Kỳ và thông tấn quốc tế liên quan đến chuyến Mỹ du của ông Khải. Nói cách khác, sau vụ họp báo bị bể ở Seattle, Phan Văn Khải và nhóm lãnh đạo Hà Nội không muốn tạo ấn tượng tiêu cực của chuyến Mỹ du đối với dư luận ở trong nước nên đã không cho loan tải những tin tức phản đối của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ, thậm chí Hà Nội còn cắt xén đoạn phim của CNN loan tải các cuộc biểu tình ở Seattle và Hoa Thịnh Đốn trong chương trình phát về Việt Nam. Ngược lại, ở trong nước, Hà Nội lại cố thổi phồng những hình ảnh đón tiếp Khải và phái đoàn cũng như một vài hình ảnh gặp gỡ một số người Việt thân Hà Nội tại Hoa Thịnh Đốn và Nữu Ước, để loan truyền về những hình ảnh màu hồng của chuyến đi. Nhiều đồng bào trong nước tưởng thật đã điện thoại hỏi thân nhân tại Hoa Kỳ và khi biết rõ phái đoàn Khải bị đồng bào hải ngoại chống đánh ở Seattle, Hoa Thịnh Đốn, Nữu Ước, Boston... thì mới vỡ lẽ là bị che dấu.
Trong khi đó, báo chí và truyền thông thế giới đã không chỉ theo sát chuyến đi của Khải mà còn chú ý vào các nỗ lực đấu tranh của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ. Có thể nói là chưa bao giờ những tin tức về mối quan hệ giữa Cộng sản Việt Nam và Hoa Kỳ được chú ý nhiều như lần này; nhưng cũng đồng thời các phát biểu và các cuộc biểu tình của người Việt đã được loan tải rộng rãi trên toàn thế giới. Từ Á Châu, Úc Châu sang đến Nam Mỹ, Âu Châu và đương nhiên tại Hoa Kỳ và Gia Nã Đại, hầu hết các tờ báo lớn đều loan tải những bản tin rất thuận lợi cho các nỗ lực đấu tranh của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ. Sự loan tải rộng rãi này, đương nhiên là do các cuộc biểu tình của cộng đồng người Việt tại từng địa phương tổ chức để phản đối phái đoàn Phan Văn Khải; nhưng sự công kích đàn áp dân chủ và vi phạm nhân quyền trong cuộc họp báo đầu tiên của Khải ngay sau khi đến Mỹ tại Seattle hôm 19 tháng 6, dẫn đến sự lúng túng và phải chấm dứt cuộc họp báo của Khải, đã làm cho giới truyền thông quốc tế và Hoa Kỳ thấy rằng Cộng sản Việt Nam đã bị trúng thương và bị chính những thủ đoạn đàn áp dân chủ và nhân quyền ở trong nước, quật ngã họ ngay tại Hoa Kỳ. Theo dõi tin tức và những bài bình luận của các báo chí quốc tế và Hoa Kỳ, nhiều người đã cho rằng trong 30 năm qua, chưa có dịp nào như lần này, các nỗ lực đấu tranh của người Việt Nam đã được phổ biến rộng rãi trên diễn đàn quốc tế.
Hai hình ảnh tương phản của báo chí tại Việt Nam và giới truyền thông quốc tế liên quan đến chuyến Mỹ du của ông Khải và các nỗ lực tranh đấu của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ, người ta thấy rằng đây không phải là vấn đề dân trí mà còn là ý thức dân chủ của con người trong xã hội. Thật vậy, tuy có cùng chức năng nhưng giới truyền thông tại Việt Nam đã không dám nói lên sự thật của vấn đề, không dám trình bày các ý kiến để phản ảnh dư luận như giới truyền thông ngoại quốc, mà chỉ làm theo đơn đặt hàng của chế độ. Nhân chuyến Mỹ du của ông Khải, đài Á Châu Tự Do đã thực hiện một cuộc phỏng vấn 4 người trẻ tại Việt Nam về điều gì họ sẽ làm nếu ở vị trí Thủ tướng của ông Khải. Bốn người bạn trẻ này tuy có những trả lời khác nhau nhưng đã biểu hiện một quan tâm chung về thực trạng phản dân chủ của đất nước hiện nay. Có bạn thì nói rằng cần phải giải quyết gấp vấn đề giáo dục đang xuống cấp trầm trọng mà sửa đâu thì sai đó. Có bạn thì nói là phải tháo gỡ độc quyền hiện tại bằng cách tôn trọng tự do báo chí, tự do tư tưởng của người dân, thì đất nước mới có thể vươn lên. Có bạn thì nói đến nhu cầu giải quyết nạn tham nhũng và có bạn thì nói đến nhu cầu chấn hưng tình trạng xuống cấp của toàn xã hội. Những điều muốn làm của bốn người bạn trẻ - nếu họ ở ngay vai trò Thủ tướng của ông Khải - cho chúng ta thấy rằng vấn đề dân chủ hóa tại Việt Nam đã trở thành một điều kiện tiên quyết nếu muốn Việt Nam phát triển. Tránh né và không dám đối diện với nhu cầu này, rõ ràng là giới báo chí tại Việt Nam đã chưa làm đúng chức năng truyền thông.
Cuộc gặp gỡ giữa ông Khải với các phóng viên tháp tùng không kéo dài quá 30 phút nhưng có thể coi là một chỉ thị ngược với điều ông Khải phát biểu là tường thuật chuyến đi một cách trung thực và đầy đủ. Sau cuộc gặp tối 20 tháng 6 này, đa số các bản tin của phóng viên gửi về Việt Nam loan tải trên các mạng Internet đều không đề cập đến các cuộc biểu tình phản đối của người Việt tỵ nạn tại Hoa Kỳ; những phát biểu của một số chính giới Hoa Kỳ về tình trạng đàn áp dân chủ và vi phạm nhân quyền tại Việt Nam và nhất là đã cắt xén nội dung loan tải của các tờ báo Hoa Kỳ và thông tấn quốc tế liên quan đến chuyến Mỹ du của ông Khải. Nói cách khác, sau vụ họp báo bị bể ở Seattle, Phan Văn Khải và nhóm lãnh đạo Hà Nội không muốn tạo ấn tượng tiêu cực của chuyến Mỹ du đối với dư luận ở trong nước nên đã không cho loan tải những tin tức phản đối của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ, thậm chí Hà Nội còn cắt xén đoạn phim của CNN loan tải các cuộc biểu tình ở Seattle và Hoa Thịnh Đốn trong chương trình phát về Việt Nam. Ngược lại, ở trong nước, Hà Nội lại cố thổi phồng những hình ảnh đón tiếp Khải và phái đoàn cũng như một vài hình ảnh gặp gỡ một số người Việt thân Hà Nội tại Hoa Thịnh Đốn và Nữu Ước, để loan truyền về những hình ảnh màu hồng của chuyến đi. Nhiều đồng bào trong nước tưởng thật đã điện thoại hỏi thân nhân tại Hoa Kỳ và khi biết rõ phái đoàn Khải bị đồng bào hải ngoại chống đánh ở Seattle, Hoa Thịnh Đốn, Nữu Ước, Boston... thì mới vỡ lẽ là bị che dấu.
Trong khi đó, báo chí và truyền thông thế giới đã không chỉ theo sát chuyến đi của Khải mà còn chú ý vào các nỗ lực đấu tranh của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ. Có thể nói là chưa bao giờ những tin tức về mối quan hệ giữa Cộng sản Việt Nam và Hoa Kỳ được chú ý nhiều như lần này; nhưng cũng đồng thời các phát biểu và các cuộc biểu tình của người Việt đã được loan tải rộng rãi trên toàn thế giới. Từ Á Châu, Úc Châu sang đến Nam Mỹ, Âu Châu và đương nhiên tại Hoa Kỳ và Gia Nã Đại, hầu hết các tờ báo lớn đều loan tải những bản tin rất thuận lợi cho các nỗ lực đấu tranh của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ. Sự loan tải rộng rãi này, đương nhiên là do các cuộc biểu tình của cộng đồng người Việt tại từng địa phương tổ chức để phản đối phái đoàn Phan Văn Khải; nhưng sự công kích đàn áp dân chủ và vi phạm nhân quyền trong cuộc họp báo đầu tiên của Khải ngay sau khi đến Mỹ tại Seattle hôm 19 tháng 6, dẫn đến sự lúng túng và phải chấm dứt cuộc họp báo của Khải, đã làm cho giới truyền thông quốc tế và Hoa Kỳ thấy rằng Cộng sản Việt Nam đã bị trúng thương và bị chính những thủ đoạn đàn áp dân chủ và nhân quyền ở trong nước, quật ngã họ ngay tại Hoa Kỳ. Theo dõi tin tức và những bài bình luận của các báo chí quốc tế và Hoa Kỳ, nhiều người đã cho rằng trong 30 năm qua, chưa có dịp nào như lần này, các nỗ lực đấu tranh của người Việt Nam đã được phổ biến rộng rãi trên diễn đàn quốc tế.
Hai hình ảnh tương phản của báo chí tại Việt Nam và giới truyền thông quốc tế liên quan đến chuyến Mỹ du của ông Khải và các nỗ lực tranh đấu của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ, người ta thấy rằng đây không phải là vấn đề dân trí mà còn là ý thức dân chủ của con người trong xã hội. Thật vậy, tuy có cùng chức năng nhưng giới truyền thông tại Việt Nam đã không dám nói lên sự thật của vấn đề, không dám trình bày các ý kiến để phản ảnh dư luận như giới truyền thông ngoại quốc, mà chỉ làm theo đơn đặt hàng của chế độ. Nhân chuyến Mỹ du của ông Khải, đài Á Châu Tự Do đã thực hiện một cuộc phỏng vấn 4 người trẻ tại Việt Nam về điều gì họ sẽ làm nếu ở vị trí Thủ tướng của ông Khải. Bốn người bạn trẻ này tuy có những trả lời khác nhau nhưng đã biểu hiện một quan tâm chung về thực trạng phản dân chủ của đất nước hiện nay. Có bạn thì nói rằng cần phải giải quyết gấp vấn đề giáo dục đang xuống cấp trầm trọng mà sửa đâu thì sai đó. Có bạn thì nói là phải tháo gỡ độc quyền hiện tại bằng cách tôn trọng tự do báo chí, tự do tư tưởng của người dân, thì đất nước mới có thể vươn lên. Có bạn thì nói đến nhu cầu giải quyết nạn tham nhũng và có bạn thì nói đến nhu cầu chấn hưng tình trạng xuống cấp của toàn xã hội. Những điều muốn làm của bốn người bạn trẻ - nếu họ ở ngay vai trò Thủ tướng của ông Khải - cho chúng ta thấy rằng vấn đề dân chủ hóa tại Việt Nam đã trở thành một điều kiện tiên quyết nếu muốn Việt Nam phát triển. Tránh né và không dám đối diện với nhu cầu này, rõ ràng là giới báo chí tại Việt Nam đã chưa làm đúng chức năng truyền thông.
Lý Thái Hùng
June 29 2005
Gửi ý kiến của bạn
