TRƯỚC THỜI CUỘC:TT Obama Giải Thoát Dân"
Vi Anh
Cải tổ y tế là một chuyện "chẳng đặng đừng" trên phương diện nhân dân cũng như chánh quyền. Nhưng vấn đề trở thành cuộc tranh luận lớn là vì kế hoạch cải tổ chủ trương giải thoát người dân ra khỏi bảo hiểm y tế tư và đưa vào bảo hiểm y tế công nên tập đoàn bảo hiểm tư quyết liệt chống - trực tiếp và gián tiếp. Việc vận động chống đối tương đối dễ vì truyền thống của người dân Mỹ không thích chánh quyền bao thầu và đề cương lâu đời của Đảng Cộng Hoà đối lập là càng ít chánh quyền càng tốt.
Cơ chế bảo hiểm y tế ở Mỹ lâu này đã dành cho các công ty bảo hiểm y tế tư qua nhiều quyền thế. Ngươi dân bị đăït vào hoàn cảnh "con tin" [chữ của TT Obama] của các hãng bảo hiểm tư. Giáo sư kinh tế Paul Krugman, giải thưởng Nobel kinh tế 2008, nhận định trong tương quan giữa công ty bảo hiểm và người mua bảo hiểm, người mua lúc nào cũng thua thiệt đối với công ty bán bảo hiểm y tế. Công ty tìm đủ mọi cách để tránh phải bồi hoàn cho khách hàng. Các điều kiện để được hãng bảo hiểm bồi hoàn rất khắt khe. Công ty bảo hiểm có quyền hủy hợp đồng với khách hàng bất cứ lúc nào và vì bất cứ lý do gì. Chẳng hạn như một hãng bảo hiểm có thể viện cớ là khách hàng quên khai một chi tiết nào đó về lý lịch bệnh lý để chấm dứt hợp đồng với khách hàng.
Trong khi đó tổng số tiền người mua bảo hiểm đóng cho các hãng bảo hiểm y tế tư quá lớn mà hưởng chẳng được bao nhiêu. Ngân sách quốc gia Mỹ cũng chỉ chiếm có 20% Tổng sản lượng nội địa gộp, thế mà tiền dân đóng cho các hãng bảo hiểm lên đến 16%. Tỷ lệ bảo phí tăng cao hơn tỷ lệ tăng lương, tỷ lệ lạm phát. Với đà này theo tính toáøn của các cơ quan nghiên cứu thì đến năm 2040, tổng số bảo phí mà người dân phải đóng sẽ lên đến 34% tổng sản lượng quốc gia. Không dân chúng nào chịu thấu. Nhưng tiền lời do đắc lợi vô nguyên cớ làm cho tài khoảng và tài sản của các công ty bảo hiểm tư phình lên.
Quốc phòng, ngoại giao không thể giao cho tư nhân được. Sức khoẻ toàn dân cũng thế không thể giao vào tay cho các công ty bảo hiểm y tế tư được. Rất dễ hiểu tư nhân, các hãng tư đại đa số là hoạt động vì lợi nhuận. Chỉ có chánh quyền do dân bầu mới vì dân, do dân, của dân, mới phục vụ cho quyền lợi nhân dân. Bảo hiểm y tế do chánh quyền dân cử phụ trách sẽ có trách nhiệm trực tiếp với dân hơn, phục vụ hữu hiệu cho người dân hơn. Qua báo chí, qua ý kiến của người dân phản ảnh, khiếu nại và qua kiểm soát, chất vấn, v.v, chánh quyền đó có thể giám sát việc điều hành của những công chức là hệ thống thư lại có nhiệm vụ thi hành. Còn các hãng bảo hiểm y tế tư khó mà giám sát.
Thử xem các công ty bảo hiểm y tế tư đã làm gì được cho người dân lâu nay. Vì bảo phí quá mắc, theo Tổ chức Y tế Thế giới, và thống kê của Bộ Y tế Mỹ, gần 1/6 dân Mỹ không có bảo hiểm y tế, và hết sức đau thương trong đó có 8 triệu trẻ em không có bảo hiểm y tế. Tức là khoảng 46 triệu người dân Mỹ không được chăm sóc sức khoẻ khi bịnh hoạn. Hoặc do họ không có điều kiện để hợp đồng với một hãng bảo hiểm tư nhân, hoặc do không đủ điều kiện để được hưởng hệ thống bảo hiểm y tế công cộng. Với các đợt sa thải ồ ạt do khủng hoảng tài chính và kinh tế, mỗi ngày ở Mỹ có thêm 14 ngàn người mất bảo hiểm y tế. Tính từ tháng 9/2008 đến nay, đã có thêm 5 triệu người Mỹ gia nhập hàng ngũ của 46 triệu người người không có bảo hiểm y tế.
Mỹ là nước có nền y tế mắc mỏ nhứt thế giới, mà người được số tiền mắc mỏ đó phần lớn là các hãng bảo hiểm y tế tư. Mỗi năm dân chúng phải chi ra 2000 tỷ đô la, bằng 16% tổng sản phẩm nội địa cho các dịch vụ y tế. Trung bình, một người Mỹ tốn đến 7400 đô la một năm chỉ để chăm sóc sức khỏe. Mắc hơn Pháp chỉ 4500 đô la, Đức chỉ 4000 đô, Nhựt Bản 3000 đô. Thế mà nền y tế của Mỹ đứng hàng thứ 37 trên thế giới. Đau thương thay trẻ sơ sinh Mỹ chết tỷ lệ 0,8%, trong khi Pháp chỉ có 0,5% và 0,28%. Tại sao người dân đóng bảo phí thì nhiểu mà hưởng được bao nhiêu. Hỏi tức là trả lời, các hãng bảo hiểm y tế tư hạn chế chi cho các dịch vụ để lấy lời nhiều. Nếu xem số tiến họ quảng cáo để kiếm mối thì biết họ lời cỡ nào!
2000 tỷ mà người dân Mỹ chi cho dịch vụ y tế đó vào tay ai" Vào tay các bảo hiểm y tế tư. Từ Medicare, Medicaid (ở Cali gọi là MediCal) do liên bang và tiểu bang chi trả dĩ chí tiền bảo hiểm y tế cho người lao động do công ty và công nhân đóng đều vào tay các công ty bảo hiểm y tế tư cả. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, 60% người làm công ăn lương ở Hoa Kỳ đóng cho các công ty bảo hiểm y tế, mỗi năm khoảng 4700 đô la, chủ công ty 65%, kỳ dư tức khoảng 35% còn lại người lao động chịu từ đồng tiền mồ hôi nước mắt mình. Nếu ngưòi lao động đó có một gia đình 4 người, thì mỗi năm số tiến đóng cho hãng bảo hiểm từ 13 đến 17 ngàn đô la. Trong vòng một phần tư thế kỷ trở lại đây tiền bảo hiểm y tế các công ty bảo hiểm y tế tăng liên tục, tăng nhanh hơn tỷ lệ lạm phát, nhanh hơn tỷ lệ lên lương. Các công ty viện 1001 lý để tăng bảo phí. Quyền của họ còn lớn hơn chủ nhà, chủ đất đối với ngưòi mướn nhà nữa.
Thế nên các doanh nghiệp hết chịu thấu tìm cách tránh né qui định của luật lao động buộc phải đóng bảo hiểm y tế cho người làm. Thông thừơng là chỉ thuê những người làm ngắn hạn, và bán thì để khỏi đóng bảo hiểm. Theo Hiệp hội National Small Business năm 1995, 67% các doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng bảo hiểm cho nhân viên, tỷ lệ này đã rơi xuống còn 38% vào năm ngoái. Người lao động là thành phần lãnh đủ. Những người làm ngắn hạn, và bán thì gian khi đau ốm thì phải chịu 100% tiến thầy, tiền thuốc, tiền nhà thương. Nếu những người này tự đóng thì rẻ hơn, khoảng 2600 đô thay vì cùng chủ đóng thì tới 4700 Đô.
Hậu quả nhãn tiền và thực tế nhứt nhất là có đến hơn 77 triệu người Mỹ trên 19 tuổi trong tình trạng mắc nợ vì phải thanh toán tiền các hóa đơn y tế và 46 triệu người không có một thứ bảo hiểm sức khoẻ nào. Do quá tốn kém, nhiều người không có điều kiện để theo dõi bệnh trạng thường xuyên, chỉ đến khi chẳng đặng đừng, người ta mới "chạy" đến phòng cấp cứu. Theo thống kê của việân nghiên cứu Urban của Mỹ hệ thống bảo hiểm y tế yếu kém là nguyên nhân dẫn tới cái chết cho khoảng 27 ngàn ca một năm. Nói cách khác, 27 ngàn ca bệnh này có thể được cứu sống nếu căn bệnh được phát hiện kịp thời để đề phòng và chữa trị trước.
Trước một bất công quá lớn ngưởi dân Mỹ phải chịu, trước một bất bình đẳng quá lớn của công ty bảo hiểm y tế được hưởng và người dân mua bảo hiểm phải chịu thiệt thòi, nhiều đời tổng thống muốn cải tổ, mà lực bất tòng tâm. Thí dụ như thời TT Clinton năm 1993, Oâng ủy nhiệm cho vợ là Đệ nhứt Phu Nhân lèo lái việc cải tổ bảo hiểâm y tế. Nhưng không bao lâu Bà Hillary cáo từ sau khi Đảng Cộng Hoà mở chiến dịch bảo vệ quyền tự do chọn bác sĩ và từ chối việc nhà nước đứng ra bao thầu.
Nếu muốn yên thân khi đắc cử làm tổng thống, TT Obama dù khi tranh cử có hứa thay đổi hệ thống bảo hiểm y tế là ưu tiên hàng đầu. Nhưng Oâng có thể nay dời mai đổi, lách né viện lý do khủng khoảng kinh tế, tài chánh chiến tranh để không sớ đến cục lửa than bảo hiểm y tế. Nhưng trái lại trong 200 ngày đầu làm tổng thống, Oâng đã đệ trình dự thảo luật cho Quốc Hội với một kế hoạch dự trù tốn khoảng 1000 tỷ đô la trải dài trong vòng 10 năm. Thế là những thành phần chống đối tố Oâng là con người "xã hội chủ nghĩa", có ý đồ "quốc hữu hóa hệ thống y tế ". Thành phần chông đối quyết liệt đó không ai khác hơn là những hãng bảo hiểm tư nhân cộng vớiø nhiều giới chức y tế lão làng chống trực tiếp và kích động thế đối lập của những nhà lập pháp Cộng Hoà để biến thành một trận chiến bảo hiểm y tế, là nội dung phân tích trong một bài sau trên mục này.
Vi Anh
Cải tổ y tế là một chuyện "chẳng đặng đừng" trên phương diện nhân dân cũng như chánh quyền. Nhưng vấn đề trở thành cuộc tranh luận lớn là vì kế hoạch cải tổ chủ trương giải thoát người dân ra khỏi bảo hiểm y tế tư và đưa vào bảo hiểm y tế công nên tập đoàn bảo hiểm tư quyết liệt chống - trực tiếp và gián tiếp. Việc vận động chống đối tương đối dễ vì truyền thống của người dân Mỹ không thích chánh quyền bao thầu và đề cương lâu đời của Đảng Cộng Hoà đối lập là càng ít chánh quyền càng tốt.
Cơ chế bảo hiểm y tế ở Mỹ lâu này đã dành cho các công ty bảo hiểm y tế tư qua nhiều quyền thế. Ngươi dân bị đăït vào hoàn cảnh "con tin" [chữ của TT Obama] của các hãng bảo hiểm tư. Giáo sư kinh tế Paul Krugman, giải thưởng Nobel kinh tế 2008, nhận định trong tương quan giữa công ty bảo hiểm và người mua bảo hiểm, người mua lúc nào cũng thua thiệt đối với công ty bán bảo hiểm y tế. Công ty tìm đủ mọi cách để tránh phải bồi hoàn cho khách hàng. Các điều kiện để được hãng bảo hiểm bồi hoàn rất khắt khe. Công ty bảo hiểm có quyền hủy hợp đồng với khách hàng bất cứ lúc nào và vì bất cứ lý do gì. Chẳng hạn như một hãng bảo hiểm có thể viện cớ là khách hàng quên khai một chi tiết nào đó về lý lịch bệnh lý để chấm dứt hợp đồng với khách hàng.
Trong khi đó tổng số tiền người mua bảo hiểm đóng cho các hãng bảo hiểm y tế tư quá lớn mà hưởng chẳng được bao nhiêu. Ngân sách quốc gia Mỹ cũng chỉ chiếm có 20% Tổng sản lượng nội địa gộp, thế mà tiền dân đóng cho các hãng bảo hiểm lên đến 16%. Tỷ lệ bảo phí tăng cao hơn tỷ lệ tăng lương, tỷ lệ lạm phát. Với đà này theo tính toáøn của các cơ quan nghiên cứu thì đến năm 2040, tổng số bảo phí mà người dân phải đóng sẽ lên đến 34% tổng sản lượng quốc gia. Không dân chúng nào chịu thấu. Nhưng tiền lời do đắc lợi vô nguyên cớ làm cho tài khoảng và tài sản của các công ty bảo hiểm tư phình lên.
Quốc phòng, ngoại giao không thể giao cho tư nhân được. Sức khoẻ toàn dân cũng thế không thể giao vào tay cho các công ty bảo hiểm y tế tư được. Rất dễ hiểu tư nhân, các hãng tư đại đa số là hoạt động vì lợi nhuận. Chỉ có chánh quyền do dân bầu mới vì dân, do dân, của dân, mới phục vụ cho quyền lợi nhân dân. Bảo hiểm y tế do chánh quyền dân cử phụ trách sẽ có trách nhiệm trực tiếp với dân hơn, phục vụ hữu hiệu cho người dân hơn. Qua báo chí, qua ý kiến của người dân phản ảnh, khiếu nại và qua kiểm soát, chất vấn, v.v, chánh quyền đó có thể giám sát việc điều hành của những công chức là hệ thống thư lại có nhiệm vụ thi hành. Còn các hãng bảo hiểm y tế tư khó mà giám sát.
Thử xem các công ty bảo hiểm y tế tư đã làm gì được cho người dân lâu nay. Vì bảo phí quá mắc, theo Tổ chức Y tế Thế giới, và thống kê của Bộ Y tế Mỹ, gần 1/6 dân Mỹ không có bảo hiểm y tế, và hết sức đau thương trong đó có 8 triệu trẻ em không có bảo hiểm y tế. Tức là khoảng 46 triệu người dân Mỹ không được chăm sóc sức khoẻ khi bịnh hoạn. Hoặc do họ không có điều kiện để hợp đồng với một hãng bảo hiểm tư nhân, hoặc do không đủ điều kiện để được hưởng hệ thống bảo hiểm y tế công cộng. Với các đợt sa thải ồ ạt do khủng hoảng tài chính và kinh tế, mỗi ngày ở Mỹ có thêm 14 ngàn người mất bảo hiểm y tế. Tính từ tháng 9/2008 đến nay, đã có thêm 5 triệu người Mỹ gia nhập hàng ngũ của 46 triệu người người không có bảo hiểm y tế.
Mỹ là nước có nền y tế mắc mỏ nhứt thế giới, mà người được số tiền mắc mỏ đó phần lớn là các hãng bảo hiểm y tế tư. Mỗi năm dân chúng phải chi ra 2000 tỷ đô la, bằng 16% tổng sản phẩm nội địa cho các dịch vụ y tế. Trung bình, một người Mỹ tốn đến 7400 đô la một năm chỉ để chăm sóc sức khỏe. Mắc hơn Pháp chỉ 4500 đô la, Đức chỉ 4000 đô, Nhựt Bản 3000 đô. Thế mà nền y tế của Mỹ đứng hàng thứ 37 trên thế giới. Đau thương thay trẻ sơ sinh Mỹ chết tỷ lệ 0,8%, trong khi Pháp chỉ có 0,5% và 0,28%. Tại sao người dân đóng bảo phí thì nhiểu mà hưởng được bao nhiêu. Hỏi tức là trả lời, các hãng bảo hiểm y tế tư hạn chế chi cho các dịch vụ để lấy lời nhiều. Nếu xem số tiến họ quảng cáo để kiếm mối thì biết họ lời cỡ nào!
2000 tỷ mà người dân Mỹ chi cho dịch vụ y tế đó vào tay ai" Vào tay các bảo hiểm y tế tư. Từ Medicare, Medicaid (ở Cali gọi là MediCal) do liên bang và tiểu bang chi trả dĩ chí tiền bảo hiểm y tế cho người lao động do công ty và công nhân đóng đều vào tay các công ty bảo hiểm y tế tư cả. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, 60% người làm công ăn lương ở Hoa Kỳ đóng cho các công ty bảo hiểm y tế, mỗi năm khoảng 4700 đô la, chủ công ty 65%, kỳ dư tức khoảng 35% còn lại người lao động chịu từ đồng tiền mồ hôi nước mắt mình. Nếu ngưòi lao động đó có một gia đình 4 người, thì mỗi năm số tiến đóng cho hãng bảo hiểm từ 13 đến 17 ngàn đô la. Trong vòng một phần tư thế kỷ trở lại đây tiền bảo hiểm y tế các công ty bảo hiểm y tế tăng liên tục, tăng nhanh hơn tỷ lệ lạm phát, nhanh hơn tỷ lệ lên lương. Các công ty viện 1001 lý để tăng bảo phí. Quyền của họ còn lớn hơn chủ nhà, chủ đất đối với ngưòi mướn nhà nữa.
Thế nên các doanh nghiệp hết chịu thấu tìm cách tránh né qui định của luật lao động buộc phải đóng bảo hiểm y tế cho người làm. Thông thừơng là chỉ thuê những người làm ngắn hạn, và bán thì để khỏi đóng bảo hiểm. Theo Hiệp hội National Small Business năm 1995, 67% các doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng bảo hiểm cho nhân viên, tỷ lệ này đã rơi xuống còn 38% vào năm ngoái. Người lao động là thành phần lãnh đủ. Những người làm ngắn hạn, và bán thì gian khi đau ốm thì phải chịu 100% tiến thầy, tiền thuốc, tiền nhà thương. Nếu những người này tự đóng thì rẻ hơn, khoảng 2600 đô thay vì cùng chủ đóng thì tới 4700 Đô.
Hậu quả nhãn tiền và thực tế nhứt nhất là có đến hơn 77 triệu người Mỹ trên 19 tuổi trong tình trạng mắc nợ vì phải thanh toán tiền các hóa đơn y tế và 46 triệu người không có một thứ bảo hiểm sức khoẻ nào. Do quá tốn kém, nhiều người không có điều kiện để theo dõi bệnh trạng thường xuyên, chỉ đến khi chẳng đặng đừng, người ta mới "chạy" đến phòng cấp cứu. Theo thống kê của việân nghiên cứu Urban của Mỹ hệ thống bảo hiểm y tế yếu kém là nguyên nhân dẫn tới cái chết cho khoảng 27 ngàn ca một năm. Nói cách khác, 27 ngàn ca bệnh này có thể được cứu sống nếu căn bệnh được phát hiện kịp thời để đề phòng và chữa trị trước.
Trước một bất công quá lớn ngưởi dân Mỹ phải chịu, trước một bất bình đẳng quá lớn của công ty bảo hiểm y tế được hưởng và người dân mua bảo hiểm phải chịu thiệt thòi, nhiều đời tổng thống muốn cải tổ, mà lực bất tòng tâm. Thí dụ như thời TT Clinton năm 1993, Oâng ủy nhiệm cho vợ là Đệ nhứt Phu Nhân lèo lái việc cải tổ bảo hiểâm y tế. Nhưng không bao lâu Bà Hillary cáo từ sau khi Đảng Cộng Hoà mở chiến dịch bảo vệ quyền tự do chọn bác sĩ và từ chối việc nhà nước đứng ra bao thầu.
Nếu muốn yên thân khi đắc cử làm tổng thống, TT Obama dù khi tranh cử có hứa thay đổi hệ thống bảo hiểm y tế là ưu tiên hàng đầu. Nhưng Oâng có thể nay dời mai đổi, lách né viện lý do khủng khoảng kinh tế, tài chánh chiến tranh để không sớ đến cục lửa than bảo hiểm y tế. Nhưng trái lại trong 200 ngày đầu làm tổng thống, Oâng đã đệ trình dự thảo luật cho Quốc Hội với một kế hoạch dự trù tốn khoảng 1000 tỷ đô la trải dài trong vòng 10 năm. Thế là những thành phần chống đối tố Oâng là con người "xã hội chủ nghĩa", có ý đồ "quốc hữu hóa hệ thống y tế ". Thành phần chông đối quyết liệt đó không ai khác hơn là những hãng bảo hiểm tư nhân cộng vớiø nhiều giới chức y tế lão làng chống trực tiếp và kích động thế đối lập của những nhà lập pháp Cộng Hoà để biến thành một trận chiến bảo hiểm y tế, là nội dung phân tích trong một bài sau trên mục này.
Gửi ý kiến của bạn
